Prawo karne, ćwiczenia, 08-05-2017
m.in. art. 45a – nowelizacja, sprawdź: http://orka.sejm.gov.pl/proc8.nsf/ustawy/1186_u.htm
Zbieg przepisów ustawy i jedność czynów
Najczęściej mówimy o takiej sytuacji w której jeden nasz czyn realizuje zmaniona jednego przepisu ustawy (jeden czyn = jedno przestępstwo)
Co w sytuacji w której jeden czyn realizuje znamiona więcej niż jednego przepisu ustawy?
tyle ile przepisów zostanie naruszonych tyle przestępstw musimy tej osobie przypisać;
model w myśl którego skumulujemy te wszystkie czyny w opis jednego zachowania i wymierzymy jedną karę;
model eliminacyjny – przypiszemy tyle przestępstw ile przepisów, wyłączymy w drodze eliminacji odpowiedzialność za niektóre z nich
JEDNOŚĆ CZYNÓW ART. 11 §1
kryterium jedności:
bardzo nieostre, ontologiczne, naturalistyczne kryterium
jeden kompleks ruchów lub bezruchów które możemy w całościowy sposób ocenić
wyznacznikiem tego nie może być zamiar (możemy np. jednocześnie realizować znamiona przestępstwa umyślnego i nieumyślnego)
co nam może pomóc? określenie czasu, miejsca – fragment aktywności sprawcy który możemy wyciąć, powiedzieć że to jest jeden czyn
w podręczniku – wielość skutków = wielość przestępstw – ale to również nie musi o tym przesądzać, niby zasada, ale może być od tego bardzo dużo wyjątków, jeden czyn może powodować wiele skutków
Jak tę kwestię rozstrzygnąć?
Art. 11 § 1. Ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo.
Art. 11 § 2. Jeżeli czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch albo więcej przepisach ustawy karnej, sąd skazuje za jedno przestępstwo na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów.
w jaki sposób rozstrzygnąć sytuację, w której jedno zachowanie będzie realizowało znamiona więcej niż jednego przepisu kk? – nie rozdzielamy tego na taką ilość czynów ile jest naruszeń przepisów ustawy, tylko skazujemy za jedno przestępstwo.
Przykładowo: kradzież samochodu pod wpływem alkoholu i jak następnie nim przejedzie się ktoś 3 km po drodze publicznej – art. 279 w zw. z 11 §2; art. 178a w zw. z 11 §2.
Co w sytuacji jeżeli ktoś dopuszcza się zabójstwa z art. 148 §4?
Inny przykład = kradzież z włamaniem? Nie opisujemy tego oddzielnie – kradzieży, zniszczenia mienia – z czego to wynika? = reguły kolizyjne wynikające z zasad logiki czy doktryny; subsydiarność tylko jest opisana w kk
W podręczniku – przestępstwa dwuaktowe, złożone:
dwuaktowe – dwa zachowania, np. kradzież z włamaniem
złożone – takie które polegają na powtarzaniu określonego rodzaju czynności przez sprawcę, np. niepłacenie alimentów, znęcanie się
Krzyżowanie się dwóch lub więcej przepisów ustawy (może być kk albo inne przepisy) to mamy pytanie czy za każdym razem kumulatywna kwalifikacja czy nie? Mamy trzy systemy:
zbieg idealny – kwalifikujemy na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów, a więc sprawca będzie osądzony za tyle przestępstw ile popełnić (mamy to w KKS);
zbieg eliminacyjny – kwalifikujemy zachowanie na podstawie wszystkich przepisów zbiegających się, ale wykonaniu podlega tylko najsurowsza z kar;
system kumulatywnego zbiegu przepisów ustawy:
rzeczywisty – faktycznie krzyżują się dwie lub więcej normy sankcjonowane;
właściwy – mamy art. 11 §2 kk – kumulatywny zbieg przepisów ustawy
niewłaściwy – dochodzi do stosunku krzyżowania się norm sankcjonowanych, ale możemy dokonać redukcji prawnokarnej przez zastosowanie zasady konsumpcji i zasady subsydiarności
zasada konsumpcji – jeden przepis pochłania drugi; przykład: kradzież i kradzież z włamaniem, formy następcze – zabójstwo i ciężki uszczerbek na zdrowiu i lekki uszczerbek itp.,
zasada subsydiarności – przepis pomocniczy nie ma zastosowania wtedy gdy ma zastosowanie przepis główny; może mieć postać subsydiarności ustawowej – o ile wynika to z ustawy (art. 231 §4), bądź doktrynalnej – może wynikać z poglądów w doktrynie bądź orzecznictwa
pozorny – tylko pozornie taki stosunek ma miejsce, podczas gdy faktycznie on nie zachodzi – możemy wyłączyć stosowanie przepisów w drodze stosowania lex specialis derogat legi generali (przykład: mamy zabójstwo zwykłe i ze szczególnym okrucieństwem – nie robimy kwalifikacji (takie i takie w zbiegu z ...), tylko stosujemy jeden przepis szczególny i nie ma potrzeby stosowania ogólnego)
Jeżeli w żaden sposób nie możemy dokonać tej redukcji – zbieg właściwy i art. 11 §2 – opisujemy w sposób kumulatywny; sąd wymierza karę na podstawie przepisu przewidującego najsurowsze zagrożenie – środki karne, obowiązek naprawienia szkody i inne w rozdziale 5 i 5a możemy stosować na podstawie wszystkich pozostających w zbiegu przepisów – kradzież samochodu pod wpływem alkoholu; jadę pod wpływem – 279 §1 – na podstawie tego przepisu orzekniemy karę.
Co jeżeli za wszystkie przepisy grozi taka sama kara? – ktoś się włamie, ciężki uszczerbek na naszym zdrowiu – czy wyłącznie jako rozbój? Doktor się z tym nie zgadza – są orzeczenia kiedy się to redukuje. w podr. – „zastosować przepis który by najlepiej oddawał społeczną szkodliwość czynu”; najlepiej oddawał opis czynu – w kks; w gruncie rzeczy jest to to samo;
CZYN CIĄGŁY. Art. 12. Dwa lub więcej zachowań, podjętych w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, uważa się za jeden czyn zabroniony; jeżeli przedmiotem zamachu jest dobro osobiste, warunkiem uznania wielości zachowań za jeden czyn zabroniony jest tożsamość pokrzywdzonego.
art. 12 reguluje sytuację w której sprawca działając z góry powziętym z zamiarem dopuszcza się kilku zachowań które trzeba uznać za jeden czyn zabroniony;
nie ma zastosowania do przestępstw nieumyślnych, bo „z góry powziętym zamiarem” (inaczej niż kks);
muszą być minimum dwa zachowania;
krótkie odstępy czasu – między poszczególnymi zachowaniami – w kk nie jest to w żaden sposób uregulowane, (art. 6 kks – 6 miesięcy) – dlatego mówi się najczęściej że od kilku chwil (minut) do 6 miesięcy
Konsekwencja jest taka, że taki czyny, zachowania, traktujemy jak jeden czyn:
to może mieć charakter jednorodzajowy – sprawca będzie cały czas powtarzał tego samego rodzaju zachowanie;
wielorodzajowy – zachowania będą się czymś różniły;
Jeżeli sąd skaże sprawcę, wymierzmy mu jedną karę.
Art. 12 nie ma zastosowania do znęcania, do przestępstw złożonych – to wynika ze znamion przepisów.
Najbardziej klasyczny przykład to kradzieże w domkach letników – wtedy wymierza się jedną karę – jak to udowodnić? Adwokaci zawsze próbują się na to powoływać
Res iudicata – nie możemy sądzić kogoś dwa razy za to samo, jeżeli ktoś już został osądzony za 5 kradzieży, a dokonał 8 to nie odpowie za 3 pozostałe;
Przykład: art. 310 §1; ktoś fałszował pieniądze od 1.01.16 do 1.01.17 – zabezpieczono maszyny, udowodniono 57 fałszerstw, kara odbyta; dwa lata później – akta sprawy przeciwko 200 innych fałszerstw, zabezpieczono ponad 400 banknotów – co zrobić z tymi pieniędzmi? – nie możemy oskarżyć bo res iudicata = nie możemy tego sprzepadkować – art. 45a – nie jest to okoliczność wyłączająca ukaranie, już została ukarana winna, nie ma konstrukcji prawnej odpowiedniej; SO stwierdził że prokurator powinien to zwrócić właściwej instytucji – falsyfikatami zajmuje się tylko NBP, mamy tu lukę prawną – nie wiadomo co z takimi pieniędzmi zrobić.
dalej art. 12 – dobro osobiste – art. 23, 24 KC – jeżeli mamy uszkodzenie ciała to nie możemy przez ten artykuł połączyć zachowań które dotyczyły by innych osób.
czas jego popełnienia – w opisie czynu wskazuje się okres od pierwszego do ostatniego zachowania, od kiedy będzie liczyli czas przedawnienia? od ostatniego zachowania – nie ma możliwości żeby ten czyn się przedawniał wcześniej, bo przedawnia się całość;
do 500 zł mamy wykroczenie przy kradzieży; ukradł tak ktoś wielokrotnie paliwo do 500 zł – odpowie za przestępstwo – tak samo jeśli chodzi o tryby kwalifikowane przekroczymy kwotę 200 000 zł – 6 razy = mienie wielkiej wartości
ustawodawca nie przewidział możliwości obostrzenia górnej granicy ustawowego zagrożenia
może być sytuacja w której mimo że art. 12 dotyczy umyślnych, będzie pozostawała w zbiegu z nieumyślnymi i coś umyślnego – konstrukcja bardziej złożona – ta 12 będzie miała zastosowanie tylko do umyślnego.