Prawo stabilne to prawo zapewniające człowiekowi bezpieczeństwo i ochronę jego praw.
Dobre prawo to:
prawo stabilne
nie działające wstecz
przejrzyste
zapewniające człowiekowi poszanowanie
ochronę jego praw
stanowiące ważny element państwa prawa
Prawne określenie w prawie cywilnym, od chwili urodzenia do chwili śmierci.
zdolność prawna – możliwość bycia podmiotem stosunków prawnych (praw i zobowiązań)
zdolność do czynności prawnych
Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się po osiągnięciu pełnoletności.
Ograniczoną zdolność do czynności prawnych od chwili ukończenia lat 13.
Poniżej 13 roku życia nie posiada się zdolności do czynności prawnych.
Osoba fizyczna może być całkowicie pozbawiona zdolności do czynności prawnych, czyli zostać ubezwłasnowolniona całkowicie.
Pełnoletni może zostać częściowo pozbawiony zdolności do czynności prawnych, czyli zostać ubezwłasnowolniony częściowo.
Osobowość fizyczna jest kategorią prawa cywilnego, zatem brak posiadania osobowości fizycznej przez nasciturusa (płód) nie pozbawia go całkowicie ochrony prawnej. Nasciturus może być podmiotem praw i obowiązków warunkowo, które nabywa, jeśli urodzi się żywy.
Podmiot stosunków cywilnoprawnych. Na gruncie polskiego kodeksu cywilnego (KC) z 1964r. osobami prawnymi są: Skarb Państwa (SP) i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególnie przyznają osobowość prawną.
osobowość prawna – zdolność jednostki organizacyjnej do bycia podmiotem praw i obowiązków w stosunkach cywilnoprawnych. Osobowość prawną nabywają jednostki organizacyjne w drodze aktu właściwego organu państwowego
Osobowość prawną przyznaną szczególnymi przepisami posiadają m.in.: przedsiębiorstwa państwowe, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.), spółki akcyjne (SA), spółdzielnie, fundacje.
Osobami prawnymi nie są: szkoły, jednostki wojskowe, urzędy państwowe czy gminne.
Osoba prawna działa przez swoje organy, (czyli wewnętrzne władze, np. dyrektora, zarząd) w sposób przewidziany w odpowiedniej ustawie i opartym na niej statucie.
Stosunek prawny – stosunki społeczne regulowane przepisami prawa.
Wyróżniamy:
Stosunek cywilnoprawny – to stosunek prawny regulowany normami prawa cywilnego. Stosunki cywilnoprawne istnieją tylko między podmiotami prawa cywilnego; nie są więc nimi relacje między podmiotami a przedmiotami tego prawa (np. stosunkiem cywilnoprawnym jest relacja kupujący-sprzedający, a nie jest nim relacja właściciel-rzecz).
Rodzaje stosunków cywilnoprawnych:
proste – jedna strona jest zobowiązana (np. darowizna)
złożone – obie strony stosunku są jednocześnie uprawnione i zobowiązane (np. umowa sprzedaży)
Elementy stosunku cywilnoprawnego:
Nauka o prawie cywilnym (cywilistyka) wyróżnia w stosunku cywilnoprawnym kilka konstytuujących go elementów:
podmioty (strony); do tego, by być podmiotem stosunku cywilnoprawnego, trzeba mieć zdolność prawną
treść – skorelowane prawa i obowiązki stron
Co do tych elementów w nauce panuje zgoda, jednak dalej już zaczynają się rozbieżności.
Niekiedy za element stosunku cywilnoprawnego uważa się także:
normę prawną go wyznaczająca
zdarzenia, z którymi system prawny wiąże powstanie, zmianę i wygaśnięcie stosunku cywilnoprawnego
Niekiedy zaś tylko jeszcze:
przedmiotem stosunku – wyznaczone treścią stosunku zachowania jego stron
Cechy stosunku cywilnoprawnego:
Cechami charakterystycznymi stosunku cywilnoprawnego, pozwalającymi go wyróżnić spośród innych stosunków prawnych, są:
równorzędność stron (brak prawnej podległości między stronami)
autonomia stron (wolność wstąpienia w stosunek prawny i jego kształtowania)
sądowa ochrona interesów stron
Stosunek cywilnoprawny powstaje, zmienia się i ustaje wskutek zdarzeń cywilnoprawnych.
podmiot stosunku -------------------- np.: kupujący, sprzedający
przedmiot stosunku ------------------ np.: samochód
uprawnienia wynikające ze stosunku ------------------ np.: domaganie się zapłaty
obowiązki wynikające ze stosunku --------------- np.: zobowiązany do wniesienia zapłaty
Stosunek administracyjnoprawny – stosunek prawny regulowany przez normy prawa administracyjnego. Powstaje wskutek zaistnienia przesłanek faktycznych. Ustaje z chwilą wydania przez organ administracji publicznej, wiążącego rozstrzygnięcia (pogląd dyskusyjny – zdaniem niektórych badaczy, to właśnie decyzja administracyjna kształtuje stosunek administracyjnoprawny)
Elementy stosunku administracyjnoprawnego:
przedmiot stosunku administracyjnoprawnego – musi dotyczyć sfery publicznej i być normowany przez kompetentne organy administracji publicznej, za pomocą aktów administracyjnych;
podmiot stosunku administracyjnoprawnego – obligatoryjnym uczestnikiem stosunku administracyjnoprawnego jest organ administracji publicznej lub podmiot wykonujący jego funkcje. Podmiotami mogą być również, o ile posiadają osobowość prawa administracyjnego, osoby fizyczne lub grupy, osoby prawne, jednostki organizacyjne, itp.…;
relacje pomiędzy uczestnikami stosunku administracyjnoprawnego – w przeciwieństwie do stosunku cywilnoprawnego, w którym istnieje domniemanie równości stron, stosunek administracyjnoprawny charakteryzuje się nie równorzędnością jego podmiotów. Oznacza to, że organ administracji publicznej jednostronnie rozstrzyga o prawach lub obowiązkach podmiotów stosunku.
Główne rodzaje stosunku administracyjnoprawnego:
stosunek materialny – powstaje na skutek zaistnienia stanu faktycznego lub faktu prawnego, wyczerpującego zakres zastosowania norm prawa administracyjnego materialnego. Nawiązanie stosunku materialnego jest związane z nałożeniem na adresatów norm prawa materialnego, określonych w nim praw i obowiązków;
stosunek procesowy – powstaje w wyniku zaistnienia stosunku materialnego w momencie wszczęcia postępowania administracyjnego. Z mocy stosunku stronom przysługują, na podstawie prawa administracyjnego procesowego, prawa i obowiązki formalne;
stosunek egzekucyjny – jest pochodną stosunku procesowego. Jego istota polega na konieczności bezwzględnego podporządkowania się decyzji egzekucyjnej, organu administracji publicznej wydanej w celu wykonania prawa; łączy się z mniejszą lub większą dolegliwością.
Nie równorzędność stosunków administracyjnoprawnych.
Nie równorzędność stosunków administracyjnoprawnych, oznacza, że organ, prawo narzuca stosunek administracyjny podmiotom.