TENIS ZIEMNY NA WÓZKACH

Katarzyna Knap

Fizjoterapia I rok II st.

Studia stacjonarne

HISTORIA NA ŚWIECIE

Historia tenisa ziemnego sięga starożytnej Grecji. Nie używano wówczas jeszcze rakiet, piłkę łapano w ręce. Tenis ziemny w aktualnej formie został zainicjowany przez Brad’a Parks’a w 1976 roku w USA. Początkowo gra była jednak tylko formą spędzania wolnego czasu. Dopiero w roku 1980 powołano Amerykańską Fundację Tenisa na Wózkach (NWTF), co pozwoliło na jej przekształcenie się w profesjonalną dyscyplinę sportową. W roku 1988 utworzona została Międzynarodowa Federacja Tenisa na Wózkach mająca na celu promowanie, rozwijanie i kształtowanie tego sportu na świecie. W tym samym roku tenis ziemny zadebiutował na paraolimpiadzie w Seulu jako dyscyplina pokazowa, tak żeby 4 lata później zagościć na Igrzyskach paraolimpijskich w Barcelonie już jako pełnoprawna dyscyplina olimpijska. W roku 1994 wprowadzone zawody Masters, które na starcie gromadziły 8 najlepszych zawodników i zawodniczek z całego świata. Ważnym wydarzeniem było przyłączenie IWTF do ITF, nastąpiło to 1 stycznia 1998 roku.

HISTORIA W POLSCE

W Polsce tenis ziemny na wózkach jest dyscypliną dość młodą. Jej początki datowane są na rok 1994. W roku 1995 powstało Polskie Towarzystwo Tenisa na Wózkach i rozegrano pierwszy oficjalny turniej. W roku 1998 odbył się zjazd członków stowarzyszenia, na którym zmieniono nazwę na Polski Związek Tenisa na Wózkach.

Dużymi wydarzeniami było organizowane przez Polaków turnieje – Orlen Polish i Wrocław Cup.

Największym sukcesem Polaków było jednak zdobycie brązowego medalu na Drużynowych Mistrzostwach Świata w Brazylii w 2006 roku przez ekipę mężczyzn.

ORGANIZACJE TENISA ZIEMNEGO NA WÓZKACH

• W POLSCE:

• Polski Związek Tenisa na Wózkach

• Polski Komitet Paraolimpijski PKPar

• Ogólnopolskie Stowarzyszenie Wspierania Tenisa Ziemnego na Wózkach

• Stowarzyszenie Sportowe dla Osób Upośledzonych Umysłowo „olimpiady Specjalne Polska”

• Polskie Towarzystwo Społeczno-Sportowe „Sprawni Razem”

• Sportowe Stowarzyszenie Inwalidów „START”

• NA ŚWIECE:

• Międzynarodowa Federacja Tenisa na Wózkach ITF

• Międzynarodowe Stowarzyszenie Tenisa na Wózkach

• Międzynarodowa Federacja Sportu Osób na Wózkach i po Amputacji IWAS

• Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski IPS

• Międzynarodowa Organizacja Sportu Inwalidów ISOD

PRZEPISY GRY

• Zasady ogólne podobne do tych przyjętych w tenisie dla osób pełnosprawnych

• Wymiary kortu i siatki, sposobu liczenia punktów – bez zmian

• Możliwość odbicia piłki po jej drugim odbiciu się od kortu, ale pierwszy raz musi być w polu gry

• Podczas gry zabronione jest podpieranie się i hamowanie protezą lub kończyną

• Wózek napędzany kończynami górnymi, zawodnik jednocześnie trzyma w ręku rakietę

• Podczas serwisu gracz ma prawo jednego podjazdu wózkiem zanim uderzy w piłkę

• Serwis musi być wykonany poza linią końcową kortu – koła wózka nie mogą przekraczać tej linii

• Dopuszcza się wyrzucenie piłki za zawodnika, który nie jest sam w stanie tego wykonać – zawodnicy z tetraplegią. Taki serwis musi być wykonywany już do końca trwania meczu.

• Możliwe jest odejście od wymogów wykonania serwisu zgodnego z przepisami w przypadku zawodników z klas 1, 2

• Wózek traktowany jest jako część ciała

• W przypadku awarii wózka, zawodnik ma 20 minut na wyeliminowanie usterki

• W deblu na wózkach ani jedna część ciała nie może wyjść poza wyobrażone przedłużenie linii środkowej, jeśli do tego dojdzie punkt przyznawany jest drużynie przeciwnej

• W meczach drużynowych i w klasach żaden element ciała nie może być przywiązany do wózka celem polepszenia stabilizacji

BOISKO

Rys. Schemat boiska do tenisa ziemnego

WÓZEK:

Wózek charakteryzuje się lekką konstrukcją, jest trójkołowy ( nie liczy się kółka podporowego z tyłu, które można zamontować dla lepszej stabilności) oraz ma koła napędowe ( duże), pochylone w stosunku do podłoża (14-22°).

Wózek zwrotny z uproszczona ramą dla ułatwienia manewrów rakietą. Waga nie większa niż 8 kg. Siedzisko i oparcie regulowane.

  RAKIETA:

• posiada większą główkę

• ma system tłumiący drgania

• wielkość uchwytu dostosowana do możliwości zawodników

• stosowanie bandaży i łusek ma za zadanie ułatwić chwyt rakiety przez tetraplegików

KORT:

• wymiary 23, 77 m długości i 8, 23 m szerokości w grze pojedynczej

• w grze podwójnej długość bez zmian, szerokość wynosi 10,97 m

• kort dzieli na dwie połowy siatka o wysokości 91,4 cm na środku i 1077 cm na krańcach

KLASYFIKACJA ZAWODNIKÓW:

• juniorzy

• kobiety

• mężczyźni

• quad = tetraplegicy

Mecze rozgrywane są indywidualnie lub drużynowo. Sport jest przeznaczony głównie dla osób po amputacjach, z paraplegią lub innymi schorzeniami narządu ruchu. W tenisie ziemnym nie istnieje jako taka klasyfikacja zawodników za względu na rodzaj choroby.

TAKTYKA GRY:

1. SERWIS

W celu rozpoczęcia wymiany piłkę  trzeba wprowadzić do gry, czyli zaserwować. Zmiana serwisu następuje naprzemiennie po każdym gemie; pierwszy serwujący jest wyznaczany na początku spotkania przez rzut monetą.

Serwis jest wykonywany z linii końcowej, naprzemiennie z prawej i z lewej strony kortu. Zawodnik ma prawo do jednego pchnięcia wózka, zanim uderzy piłkę.  Jeśli zawodnik z grupy quad (z porażeniem czterokończynowym) nie może wykonać serwisu, dopuszczone jest wyrzucenie piłki za tego zawodnika. Ta technika serwisu musi być wykorzystywana za każdym razem w czasie całego meczu. Serwujący ma dwie próby czystego trafienia w kort - trafienia piłką w przestrzeń po przeciwnej stronie kortu niż ta z której serwuje, pomiędzy linią środkową boiska a serwisową rywala, czyli w tzw. karo (pole) serwisowe (prostokąt o wymiarach 6,40 na 4,12 m). Jeśli tego nie uczyni, następuje podwójny błąd serwisowy i punkt zdobywa przeciwnik. W czystym serwisie piłka nie może też trafić w siatkę; jeśli muśnie siatkę a następnie spadnie czysto na pole przeciwnika jest tzw. net i serwis jest powtarzany (nie jest to zaliczane jako błąd serwisowy).

Idealnie zagrany serwis, którego przeciwnik nie jest w stanie dosięgnąć swoją rakietą to tzw. as serwisowy. Daje on oczywiście natychmiastowy punkt serwującemu.

2. WYMIANA

Udany serwis rozpoczyna wymianę. Piłka po przekroczeniu siatki może maksymalnie dwa razy odbić się od ziemi. Później należy ją przebić na stronę rywala, zanim dotknie ziemi po raz trzeci. Czasami można też zastosować tzw. wolej, czyli odbić piłkę bezpośrednio z powietrza, zanim jeszcze trafi w powierzchnię kortu. Piłka odbita przez nas musi oczywiście czysto trafić w kort po stronie przeciwnika, przy czym trafienie w linię jest uważane za dobre (nawet gdy piłka jest tylko minimalnie styczna do linii po jej zewnętrznej stronie).

Najczęstsze zagrania podczas wymiany to:

• forhend (ang. forehand) - uderzenie piłki wewnętrzną stroną rakiety

• odwrotny forhend (ang. run-around forehand) - uderzenie wewnętrzną stroną rakiety piłki zagranej na bekhend

• bekhend (ang. backhand) - uderzenie piłki zewnętrzną stroną rakiety

• wolej (ang. volley) - uderzenie piłki z powietrza, przed odbiciem od kortu

• serw and wolej (ang. serve and volley) - sposób rozgrywania akcji, polegający na wykonaniu serwisu (im trudniejszy, bardziej wyrzucający przeciwnika z kortu, tym lepiej) i natychmiastowym pójściu do siatki, celem zagrania kończącego woleja.

• półwolej (ang. half-volley) - uderzenie piłki zaraz po odbiciu od nawierzchni kortu

• lob - przerzucenie piłki wysoko nad przeciwnikiem

• skrót, dropszot (ang. drop-shot) - lekkie odbicie piłki, tak aby spadła tuż za siatką i przeciwnik który jest wysunięty daleko poza linię końcową nie zdążył do niej dobiec

• slajs (ang. slice) - podcięcie piłki, nadające jej rotację wsteczną (ang.backspin)

• topspin (ang. topspin)- uderzenie piłki nadające jej rotację przednią, tzw. postępującą

• smecz (ang. smash) - mocne ścięcie górnej piłki zagranej przez rywala

• uderzenie kończące (ang. winner) - uderzenie po którym zawodnik zdobywa punkt, w taki sposób, że przeciwnik nie dotyka piłki

• kros (ang. cross) - uderzenie piłki po przekątnej boiska, przez całą jego długość

• return - uderzenie piłki w odpowiedzi na serwis przeciwnika

W czasie trwania akcji tenisista nie może dotknąć siatki ani odbić piłki znajdującej się na połowie przeciwnika. W przeciwieństwie do siatkówki, w tenisie można zagrać z boku siatki. Wózek stanowi część ciała zawodnika, wszystkie przepisy dotyczące ciała zawodnika dotyczą tez wózka.

PUNKTACJA:

Mecz tenisowy dzieli się na sety, a te z kolei na gemy. Na jeden gem składa się od czterech do kilkunastu, czy nawet kilkudziesięciu wymian. Podczas gema serwuje stale ten sam zawodnik. Gema wygrywa zawodnik, który zdobył w nim co najmniej 4 punkty i jednocześnie co najmniej o 2 więcej niż przeciwnik. Punkty w tenisie liczone są w dość specyficzny sposób, kolejno: 0, 15, 30, 40.  

Brak punktu - 0 (zero)

Pierwszy punkt - 15

Drugi punkt - 30

Trzeci punkt - 40

Czwarty punkt - gem (gra). Jeżeli obydwaj zawodnicy (pary w grze podwójnej) wygrali po trzy punkty wynik zwie się równowagą, a po następnym punkcie wygranym przez zawodnika (parę) – przewagą tego zawodnika (pary). Jeżeli ten sam zawodnik (para) wygra następny punkt, wygrywa gema; jeżeli natomiast punkt wygra przeciwnik, wynik ponownie zwie się równowagą. Zawodnik (para) musi wygrać kolejne dwa punkty bezpośrednio po stanie równowagi, aby rozstrzygnąć gema na swoją korzyść. Istnieją różne systemy rozstrzygania seta. Dwie najważniejsze to set rozgrywany do przewagi dwóch gemów („długi set”) i set zakończony grą tie-break. Można stosować każdą z tych metod, ale musi to być ogłoszone przed rozpoczęciem zawodów. Jeżeli stosujemy system tiebreak, należy ogłosić, w jaki sposób rozgrywany jest set decydujący – przy pomocy gry tiebreak czy do przewagi dwóch gemów.

a. Set do dwóch wygranych gemów („długi set”)

Zawodnik (para), który pierwszy wygra sześć gemów, wygrywa seta, z tym, że musi osiągnąć nad przeciwnikiem przewagę przynajmniej dwóch gemów. Gdy jest to konieczne, set musi być rozgrywany do chwili uzyskania takiej przewagi przez jedną ze stron.

b. System tie-break

Zawodnik (para), który pierwszy wygra sześć gemów, wygrywa seta, jeżeli osiągnie nad przeciwnikiem przewagę dwóch gemów. Jeżeli stan gemów wyniesie w tym secie po sześć, należy zarządzić grę tie-break.   Mecz może być rozgrywany do dwóch wygranych setów (zawodnik musi wygrać dwa z trzech setów) lub do trzech wygranych setów (zawodnik musi wygrać trzy z pięciu setów).

Zawodnik traci punkt, jeśli:

• piłka dotknie ziemi po raz trzeci;

• używa stóp lub części kończyn jako dolnych jako hamulce lub stabilizatory w czasie odbicia piłki, odbierania serwisu, zmiany kierunku jazdy, zatrzymania gdy piłka jest w grze;

• nie ma stałego kontaktu przynajmniej jednego pośladka ze swoim wózkiem, w czasie kontaktu rakiety z piłką.

Jeśli gracz nie jest w stanie poruszać się na wózku popychając koła ( amputowana kończyna górna) , może korzystać z jednej nogi, mimo to stopa nie może dotykać podłoża w czasie :

• zwrotów, zwłaszcza gdy rakieta uderza piłkę;

• rozpoczynania serwisu, zanim rakieta uderzy piłkę;

 

ZAWODNIK:

Zawodnik musi mieć medycznie zdiagnozowaną niepełnosprawność, której wynikiem jest  trwała, częściowa lub całkowita utrata funkcji motorycznych w jednej lub obu kończynach  dolnych.

Minimalne  kryteria  zawodników:

• deficyt neurologiczny od poziomu S1l ub wyżej połączony z utrata funkcji motorycznych;

• ankilozy, przewlekle choroby stawów, endoprotezy stawów kończyny dolnej;

• amputacje w obrębie kończyn dolnych.

Zawodnicy grupy quad:

• neurologiczny deficyt na poziomie od C8 w górę;

• amputacja kończyny górnej;

• miopatie lub dystrofie mięśniowe w kończynach górnych;

Zawodnicy, którzy mają kilka dysfunkcji, które uniemożliwiają poruszanie się na zwykłym wózku, i na co dzień używają wózków elektrycznych, mogą używać takich wózków do gry.

Jedyną regułą odróżniającą go od tenisa uprawianego przez zawodników sprawnych jest to, że piłka może się odbić dwa razy i drugie odbicie piłki może nastąpić poza polem gry (ta reguła jest stosowana też przy serwisie). By umożliwić grę tetraplegikom, stosowane są bandaże i specjalne łuski poprawiające chwyt rakiety.

ZAJĘCIA TRENINGOWE

Temat zajęć: Wprowadzenie do elementów technicznych.

Grupa: początkujący

Wiek: 20-25 lat

Miejsce: sala gimnastyczna

Liczba uczestników: 8 osób

Potrzebne akcesoria: piłki tenisowe, materace, rakiety do tenisa, balony

Czas trwania: 45 minut

CZĘŚĆ	NAZWA ĆWICZENIA	WYKONANIE	ILOŚĆ POWTÓRZEŃ	UWAGI
CZĘŚĆ WSTĘPNA	Nauka poruszania się na wózkach	P.W: Zawodnicy ustawiają się na linii końcowej twarzami zwróceni w jednym kierunku WYKONANIE: Zawodnicy poruszają się od linii do linii wykonując intensywny zwrot o 180 st. na każdej z linii.	1 seria	Każdy w swoim tempie.
	Rozgrzewka statyczna	P.W.: zawodnicy ustawieni na okręgu, twarzami zwróceni do środka WYKONANIE: krążenia nadgarstków krążenia stawów łokciowych krążenia w stawach ramiennych rozciąganie m. trójgłowego	10x każde ćwiczenie
	Czucie piłki + koordynacja	P.W.: j.w., każdy zawodnik posiada jedną piłkę tenisową podrzut piłeczki nad siebie – chwyt podrzut P ręką – chwyt L ręką i na odwót podrzut piłki – obrót o 180 st. - chwyt przekładanie piłki wokół tułowia (przełożenie z tyłu)	Każde ćwiczenie 10 razy
	Nauka prawidłowego trzymania rakiety + inicjowanie ruchu	P.W. zawodnicy ustawieni na liniach końcowych, każdy zawodnik trzyma rakietę WYKONANIE: Prowadzący prezentuje poprawny chwyt i podstawowe techniki uderzenia piłki (forehand, backhand, serwis, smash), grupa naśladuje.
CZĘŚĆ GŁÓWNA	Nauka poprawnego ustawienia rakiety i podstawowych zagrań	P. W.: Ustawienie w rozsypce, każdy zawodnik ma balon, piłkę tenisową, rakietę. WYKONANIE: Ćwiczenie uderzeń – forehand, backhand, serwis, smash z balonem – z dorzutu własnego z piłką tenisową – w dwójkach z dorzutu partnera	10 x każda technika
	Nauka celności zagrania	P.W.: Każdy zawodnik ustawia się na odległość 6-13 m od ustawionego pionowo materaca. Każdy ma rakietę i kilka piłek tenisowych. WYKONANIE: Każdy zawodnik (z własnego dorzutu) wykonuje serwis, forehand, backhand, smash celując w materac.	10x każda technika	Odległość od materaca dopasowywana indywidualnie do umiejętności przez każdego zawodnika
	Doskonalenie zagrań w dwójkach	P.W.: zawodnicy dobierają się w dwójki, ustawienie na odległość ok.10 m od siebie. Każdy w posiadaniu rakiety i piłki tenisowej. WYKONANIE: Zawodnicy wymieniają podania piłki między sobą	20x każda dwójka
	Nauka serwisu	P.W. Zawodnicy ustawiają się na liniach końcowych po 4 zawodników na każdej z linii. WYKONANIE: Jedna grupa wykonuje serwis, druga grupa zbiera piłki. Następnie zmiana.	20x każdy zawodnik
	Mini gra	Każda dwójka rozgrywa krótki mecz ćwicząc elementy techniczne trenowane podczas zajęć.	Po 4 minuty każda dwójka
	Ćwiczenie zręcznościowe	P.W.: Zawodnicy, którzy nie rozgrywają meczu, stoją z boku i odbijają piłkę tenisową rakietą.
CZĘŚĆ KOŃCOWA	Ćwiczenie oddechowe	P.W.: uczestnicy w rozsypce, każdy ma rakietę. WYKONANIE: Unieść rakietę ponad głowę wykonując wdech nosem, opuszczając wydech ustami.	5x
	Ćwiczenia stretchingowe	m. trójgłowy mm. głowy i szyi m. dwugłowy mm. klatki piersiowej	5 x każda grupa mięśniowa
	Minutka	Zawodnicy poruszają się swobodnie po sali, prowadzący daje komendę, że rozpoczyna odmierzać minutę. Zawodnicy w ciszy i spokoju poruszają się po Sali odliczając minutkę. Kto uważa, że minuta minęła staje w miejscu.	1 minuta	Prawidłowe oddychanie: wdech nosem, wydech ustami
	Elementy porządkowe	Zebranie sprzętu, omówienie zajęć. Podziękowanie.

Regulamin Turnieju Tenisa Ziemnego

1.Organizator

Katarzyna Knap

2. Cel Imprezy

- promocja aktywnego wypoczynku

- popularyzacja tenisa ziemnego wśród studentów fizjoterapii

3. Termin i Miejsce

Turniej odbędzie się w dniu 6 marca 2015 roku w hali sportowej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

5. System gry

System gry – mecze rozgrywane będą systemem „pucharowym” do dwóch wygranych setów, przy stanie 6 : 6 w secie o wyniku decyduje „tie break”, przy stanie 1 : 1 w setach o wyniku decyduje również „tie break”. Organizator zastrzega sobie prawo do zmiany sposobu przeprowadzenia turnieju. W przypadku większej ilości zawodników organizator zastrzega sobie prawo do zmiany systemu rozgrywek oraz sposobu przeprowadzenia turnieju

6. Losowanie

- Losowanie par przeprowadzi organizator w dniu 6.03.2015 o godzinie 10:00

7. Nagrody

Dla finalistów gier (najlepsza czwórka zawodniczek) w Turnieju przewidziane są nagrody.

8. Postanowienia końcowe:

- We wszystkich sprawach dotyczących rozgrywek decyduje sędzia główny i organizator zawodów.

- Zawody będą przeprowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami PZTZ.

- Organizator zastrzega sobie prawo do interpretacji przedstawionego regulaminu i przyjętego systemu rozgrywek

- Do każdego meczu organizator zapewnia piłki

- Organizatorzy turnieju nie biorą odpowiedzialności za wszelkie urazy i kontuzje zawodniczek powstałe w trakcie turnieju.

- Wszelkie zastrzeżenia dotyczące zawodów należy zgłaszać do Sędziego Głównego Turnieju czyli organizatora

- każdy zawodnik zgłaszająca się jako uczestnik turnieju akceptuje jednocześnie treść przedstawionego regulaminu i zobowiązuje się do jego przestrzegania

15