Ochrona zdrowia publicznego w stanach zagrożeń

07.03.2012

Definicje;
Zdrowie- stan całkowitej pomyślności fizycznej, psychicznej i społecznej, a nie wyłącznie brak choroby czy ułomności.

Zdrowie publiczne

• definicja [Winslow, Yale]

• Nauka i sztuka zapobiegania chorobom .

• Stan zdrowotny całego społeczeństwa lub jego części określamy na podstawie wskaźników epidemiologicznych i demograficznych ( ustawa z dn. 5 grudnia 2008 O zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi)

Nowe zdrowie publiczne (Tulchinsky, Varavikova)

Epidemiologia – nauka badająca wpływ czynników środowiskowych na występowanie chorób w populacji lub wpływających na stan zdrowia ludności.
Rozpowszechnienie w danej populacji ludzkiej;

• Chorób, czyli częstości ich występowania i rozmieszczenia

• Inwalidztw i ich przyczyn

• Zgonów i ich przyczyn

Zagadnienia prawne;

Źródłami powszechnie obowiązującego prawa w RP sa;

• Konstytucja

• Ustawy

• Ratyfikowane umowy międzynarodowe

• Rozporządzenia

Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie.
ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie uzależnione jest od wydania ustawy (ratyfikowana)

W wypadku kolizji ratyfikowanej umowy z ustawą, pierwszeństwo posiadają zapisy umowy.

Choroby zakaźne; wywołane przez biologiczne czynniki chorobotwórcze choroby które ze względu na charakter i sposób szerzenia się stanowią zagrożenie dla zdrowia publicznego.

Zoonozy – choroby zakaźne zwierzą lub zakażenia które w sposób naturalny, pośrednio lub bezpośrednio mogą być przenoszone między zwierzętami a ludźmi.

Epidemia; wystąpienie na danym obszarze zachorowań na chorobę zakaźną wśród ludzi w liczbie wyraźnie większej niż w poprzedzającym okresie lub nagłe wystąpienie chorób zakaźnych wcześniej niewystępujących

Zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt – zgłaszanie, zapobieganie dalszemu szerzeniu się, wykrywanie, kontrola i likwidacja chorób zakaźnych zwierząt, czyszczenie i odkażanie oraz postępowanie przy ponownym umieszczeniu w gospodarstwie.

Zagrożenie; czynnik biologiczny, chemiczny lub fizyczny (np. w żywności lub paszy albo stan żywności lub paszy) mogący powodować negatywne skutki dla zdrowia człowieka.

Ryzyko niebezpieczeństwo zaistnienia negatywnych skutków dla zdrowia oraz dotkliwość tych skutków w następstwie zagrożenia.

Analiza ryzyka – proces składający się z 3 elementów;

1. Oceny ryzyka

2. Zarządzania ryzykiem

3. Informowania o ryzyku

Ocena ryzyka: wsparty naukowo proces składający się z 4 etapów;

1. Identyfikacja zagrożenia

2. Charakterystyka niebezpieczeństwa

3. Oceny ekspozycji

4. Charakterystyki ryzyka

Zarządzanie ryzykiem: proces różniący się od oceny ryzyka, polegający na zbadaniu alternatywy polityki w porozumieniu ze stronami, z uwzględnieniem oceny ryzyka i innych prawnie uzasadnionych czynników, a w razie potrzeby – na wybraniu stosownych sposobów zapobiegania i kontroli.

Informowanie o ryzyku: interaktywna wymiana informacji i opinii między oceniającymi ryzyko, zarządzającymi ryzykiem, konsumentami, przedsiębiorstwami, środowiskiem naukowym i in. Zainteresowanymi stronami, dokonująca się podczas procesu analizy ryzyka, a dotycząca zagrożeń i ryzyka, czynników związanych z ryzykiem i postrzeganiem ryzyka uwzględniająca wyjaśnienia wniosków (…)

System RASFF; system wczesnego ostrzegania o niebezpieczeństwach żywności i paszach (Rapid Alert System for Food and Feed) - postępowanie organów urzędowej kontroli żywności i innych podmiotów realizujących zadania z zakresu bezpieczeństwa żywności zgodnie z zasadami określonymi w art.. 50-52 rozporządzenia 178/2002. Z założenia - informacje te są publiczne ale pewne „tajemnice zawodowe” mogą być utajniane.

Instytucje

• Departament zdrowia publicznego Ministerstwa Zdrowia

• Krajowy Konsultant d.s. Zdrowia Publicznego

• Narodowy instytut zdrowia publicznego, państwowy zakład higieny

• Patstwowa Inspekcja Sanitarna

• Inspekcja Handlowa

• Inspekcja jakości i higieny celów strategicznych ??

• Urząd Żeglugi Śródlądowej

• Państwowa Agencja Atomistyki

• Rządowe Centrum Bezpieczeństwa

Rola i zadania państwa w OZP

Czynniki decydujące o jakości zdrowia publicznego:

• skuteczna walka z chorobami

• biologia i genetyka człowieka

• zachowania i styl życia ludności

• środowisko (czynniki ekonomiczne, społeczne, kulturowe, przyrodnicze)

• system i stan opieki zdrowotnej

• zatrudnienie i dobre warunki pracy

• dochody chroniące przed ubóstwem

• właściwe warunki mieszkaniowe i sanitarne

• zaopatrzenie w zdrową żywność i czystą wodę

• czyste powietrze, gleba

• uczestnictwo w życiu społecznym

• aktywny styl życia

• łatwy dostęp do świadczeń zdrowotnych i pomocy społecznej

Działania na rzecz zdrowia, zachowanie i ochrona życia ludności są ważnym elementem bezpieczeństwa społecznego i dlatego należą do najważniejszych zadań państwa. Zdrowie publiczne jest wartością chronioną prawem. Prawo wyznacza podstawowe standardy zdrowia publicznego.

Akty prawne:

Konstytucja RP z 2 IV1997

Art.68

1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia

2. Obywatel niezależnie od sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki zakres udzielania świadczeń określa ustawa.

3. Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom, osobom niepełnosprawnym i w podeszłym wieku.

4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.

5. Władze publiczne są popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.

Art.69

Osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają zgodnie z ustawą pomocy w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej.

Art.65

1. Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa.

2. Minimalna wysokość wynagrodzenia za pracę lub sposób ustalania tej wysokości ustala ustawa.

3. Władze publiczne prowadzą politykę zmierzającą do pełnego i produktywnego zatrudnienia poprzez realizowanie programów zwalczania bezrobocia, w tym organizowanie i wspieranie poradnictwa i szkolenia zawodowego oraz robót publicznych i prac interwencyjnych.

Art.66

1. Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa.

2. Pracownik ma prawo do określenia w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów, maksymalne normy czasu pracy określa ustawa.

Art.67

1. Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę, inwalidztwo, po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa.

2. Obywatel bez pracy nie z własnej woli i nie mający środków innych utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego, którego zakres, formę określa ustawa.

Art.70

1. Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18. roku życia jest obowiazkowa. Sposób wykonania określa ustawa.

2. władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wpsierają system indywidualnej pomocy finansowej i organizację dla uczniów i studentów.

Art.71

1. Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzglednia dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne, niepełne maja prawo do szczególnej opieki.

2. Matka przed i po urdzeniu dziecka ma prawo do szczególnej opieki.

Art.72

1. RP zapewnia ochronę praw dziecka, każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem.

2. Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz.

Zadania państwa:

1. adresowane do ogółu ludzkości

   • monitorowanie zdrowia populacji, walka z chorobami, wypadkami, urazami

   • identyfikacja i zwalczanie zagrożeń zdrowotnych w środowisku, miejscu zamieszkania, pracy, w żywności i wodzie

   • nadzór epidemiologiczny, kontrola laboratoryjna chorób zakaźnych (w tym przeniesionych z zagranicy) oraz zagrożeń środowiska

   • prewencja zdrowia, organizacja aktywnego współuczestnictwa na rzecz zdrowia, determinanty zdrowia i choroby

   • zarządzanie opieką zdrowotną, ekonomika zdrowia, system organizacji i finansowania służby zdrowia

   • ocena jakości świadczeń zdrowotnych, zagadnienia prawne w medycynie, bioetyka, orzeczenia lekarskie

2. adresowane do jednostek

• profilaktyka indywidualne i organizacja służb zapobiegawczych (szczepienia)

• Zwalczanie, profilaktyka, leczenie chorób o charakterze społeczno-zakaźnym

• Organizacja czynnego poradnictwa dla grup wysokiego ryzyka

• Podstawowa opieka zdrowotna, pomoc medyczna dla bezdomnych, uzależnionych, innych pozbawionych świadczeń

• Organizacja opieki zdrowotnej finansowanej przez instytucje pozarządowa

Programy w oparciu o które realizje się bezpieczeństwo zdrowia;

• strategie WHO

  • zdrowie dla wszystkich do roku 2000 – 1979

  • „zdrowie dla wszystkich w XXI wieku” 1998

  • „zdrowie 21 - zdrowie dla wszystkich 1998 programowy regionu europejskiego WHO

  • Ten w/w dokument realizowany jest przez kraje wspólnoty , strategia UE
    „razem na rzecz zdrowia” strategiczne podejście dla UE lata 2008-2013

  • Polska jest liderem realizacji tego typu programów.

• Narodowy Program Zdrowia

  • Powstał w oparciu o koncepcję WHO z ’79. Powstał w 1990 a rozpoczęto reallzację w 1995 i do 2005 trwała realizacja I etapu. Drugą część zaplanowana na lata 2007-2015 „narodowy program zdrowia na lata 2007 -2015”

  • Cel główny – „poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności oraz zmniejszenie nierówności w zdrowiu” realizowany jest rzez cele strategiczne.

    • Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej śmiertelności z powodu chorób nowotworowych, chorób serca i przewlekłych chorób układu oddechowego

    • Zmniejszenie częstości urazów w skutek wypadków i ograniczenie skutków tych wypadków

    • Zapobieganie zaburzeniom psychicznym

    • Zmniejszenie zachorowalności i ograniczenie negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostno-stawowego

    • Zwiekszenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźym

    • Zmniejszenie różnic społecznych i terytorialnych w stanie zdrowia populacji

  • Cele operacyjne 15 – nakierowane na 3 obszary działania, czynniki ryzyka, działania promocyjne, populacje, system publicznej ochrony zdrowia i jednostki samorządu.

NADZÓR NAD JAKOŚCIA WODY JAKO ELEMENT BEZPIECZEŃSTWA ZDROWIA PUBLICZNEGO.

Zasady nadzoru nad wodą, kto , co, gdzie istnieje zagrożenie

Urzędowy nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi sprawuje Państwowa Inspekcja Sanitarna (PIS)

Podstwa prawna

• Ustawa z dnia 14 marca 1985 o państwowje inspekacji sanitarnej

• Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę

• Rozp z 29 marca 2007 w sprawie jakości wody

• 27 listopada 2002 w srawie wymagań jakim powinny odpowiadać wody

• Dyrektywa rady z dn 3 listopada 1988 w sprawie jakości wody

• Dyrektywa rady z dnia 16 czerwca 1975 dot wymagań jakości wody.

Definicje;

Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi; woda w stanie pierwotnym lub po uzdatnieniu przeznaczona do picia przygotowywania żywności lub innych celów domowych niezależnie od jej pochodzenia i tego czy jest dostarczana z sieci dystrybucyjnej, cystern, w butelkach czy pojemnikach.

Woda wykorzystywana przez przedsiembiorstwa produkujące żywności do wytworzenia, przetwarzania, konserwowania lub wprowadzania do obrotu produkty lub substancje przeznaczone do spożycia.

Zbiorowe zaopatrzenie w wodę -działaność polegająca na ujmowaniu, uzdatnianiu i dostarczaniu wody prowadzona przez przedsiembiorstwo wodociagowo-kanalizacyjne.

Przedsiembiorstwo kanalizacyjne;

Zagrożenia wynikające z nieodpowiedniej jakości wody przeznaczonej do spożycia;

1. Jakość

2. Stosowane technologie uzdatniania

3. System magazynowana i dystrybucji

4. Awarie i kleski żywiołowe

Zagrożenia związane z jakością wody ujmowanej;

1. Substancje naturalnego pochodzenia

   1. Składniki skał i gleby – sole metali, fluor, selen, żelazo, mangan, radioizotopy

2. Zanieczyszczenia obecne w ściekach przemysłowych i komunalnych (mikrobiologiczne, detergenty, substancje ropopochodne, fenole)

3. Środki ochrony roślin i nawozy (azotowe i fosforanowe – zakwity sinic, pestycydy)

4. Wody kopalniane i opadowe – metale ciężkie, siarczany, chlorki, radioizotopy)

Zagrożenia związane z uzdatnianiem wody;

1. Filtracja (migracja zanieczyszczenia ze złóż filtracyjnych)

   1. Metale ciężkie (kruszywa filtracyjne, węgiel aktywny)

   2. WWA – wielocykliczne węglowodory aromatyczne (PHA- węgiel aktywny)

2. Koagulacja; aluminium, żelazo, domieszki metali ciężkich, akryloamid, epichydrohydryna.

3. Dezynfkecja

   1. Chlor THM – w formie gazowej, trzeba pamiętać o trichlorom(…) powstających w czasie dezynfekcji, powstaje też chloroform , bromoform (…)

   2. Chlorany i chloryny – pozostałość dwutlenku chloru w wodzie – też podlega kontroli

   3. bromiany (ozon) – pamiętać o poziomie bromianów przy ozonowaniu wody

Zagrozenia związane z systemem magazynowania i dystrybucji;

1. migracja substancji z materiałów wyrobów konstrukcyjnych (stan techniczny infrastruktury) – metale ciężkie

- fenol

- styren – wyroby z żywic polistyrenowych i mieszanych

- formaldehyd

- WWA

- epichlorydryna

- aminy aromatyczne

Zasady

Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków jako zadanie własne gminy. Czyli ma zapewniać bezpieczeństwo tej wody za pośrednictewm przedsiembiorstw wodno-kanalizacyjnych albo należące do gminy, albo takie które z gminą podpisało umowę (prywatne).

Musi zapewnić odpowiednia wydajność urządzeń (ilośc i ciśnienie wody)

Dostawy prowadzone w sposób niezawodny i ciągły – opracowany awaryjny dostęp.

Należyta jakość dostarczanej wody przez regularną kontrole wewnętrzną tej wody.

Każdy materiał i wyrób używany do uzdatniania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi powinien posiadać pozytywną ocenę higieniczną państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.

Zastosowanie nowych technologii uzdatniania musi być zaakceptowana przez wojewódzkiego insprektora sanitarnego.

Opinie wydawane są na podstawie badań wody po uzdatnieniu. Próbki badane pezez laboratoria PIS lub inne o udokumntowanym systemie jakości, ale zaakceptowane przez PIS.

Minister Zdroiwa ma kompetencje do określania w drodze rozporządzenia najważniejszych rzeczy odnośnie wody (monitoring jakości, sposób oceny, częstotliwość oceny, nadzór nad materiałem, nad laboratorium, sposobu informowania konsumentów o jakości wody, postępowanie w razie nie spełnienia wymagań jakościowych.

Kontrola wewnętrzna jakości wody przez przedsiembiorstwo wodno-kanalizacyjne obejmuje

• Współdzałanie z organami PIS

• Działania w obiekcie dystrybucji wody – zapewnienie tzw. planu bezpieczeństwa wody

• Zapewnienie odpowiednich warunków sanitarnych, sanitarno higienicznych w obiekcie

Rozp z dnia 29 marca 2007 W sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi dz. Ust. nr 61 poz 417 i z 2010 nr72 poz 466

10