1. Autokratyczny i demokratyczny styl wychowania

Styl autokratyczny charakteryzuje się tym , że rodzic jest przekonany o tym, że musi dominować nad dzieckiem, ponieważ z racji wieku wie więcej od dziecka, a z racji tego, że dziecko należy to niego, to on będzie decydował, co jest dla dziecka dobre. Styl autokratyczny jest związany z patriarchalnym typem rodziny. Autokrytycznie rodzice kochają swoje dzieci, ale są powściągliwi w wyrażaniu miłości. Polega on na braku pochwał i nagród oraz surowości życia rodzinnego. Rodzice robią to po to, aby nie zepsuć dziecka. Uważają, że życie jest ciężkie i dlatego dzieci należy wychowywać na ludzi twardych i odpornych na przeciwności. Według nich nadmierna wrażliwość osłabia człowieka i utrudnia życie, a źli ludzie lubią to wykorzystywać. Wychowanek ulega presji rodziny.

Produktem stylu autokratycznego są jednostki konformistyczne albo zbuntowane, agresywne, czyli niedostosowane społecznie.

Styl demokratyczny polega na wzajemnym akceptowania wszystkich członków rodziny. W rodzinie demokratycznej występuje wypracowanie zakresu praw i obowiązków. Każdy jej członek ma prawo do otwartego komunikowania emocji, przy jednoczesnym obowiązku liczenia się z odczuciami pozostałych osób. W rodzinie demokratycznej dziecko ma prawdo do wyrażania negatywnej oceny pod adresem rodziców. Demokracja w takiej rodzinie wyraża się również w tym, że rodzin egzekwuje poprawne zachowanie od dziecka i od siebie. Rodzice powinni stanowić wzór dla dziecka, dlatego sami nie mogą postępować nagannie. A przez równouprawnienie i jednakowy obowiązek, dzieci wzrastają w atmosferze szczerości i zaufania. Styl demokratyczny umożliwia nie tylko samorealizację dziecka, ale i rodziców, ponieważ zachowanie ich dziecka stanowi dla nich nagrodę.

2. Negatywne postawy rodzicielskie

a) Postawa unikająca - cechuje ją ubóstwo uczuć lub wręcz obojętność uczuciowa rodziców. Przebywanie z dzieckiem nie stanowi dla nich przyjemności, czasem bywa odczuwane, jako trudne. Rodzice prawie nie interesują się dzieckiem i nie współdziałają z nim. Dzieje się tak zazwyczaj w rodzinach charakteryzujących się ubogimi więziami emocjonalnymi, lub w takich, gdzie życie towarzyskie rodziców lub ich kariera zawodowa jest ważniejsza od troski o dziecko.

b) Postawa odtrącająca - występuje przy nadmiernym dystansie uczuciowym i dominacji rodziców. Dziecko jest odbierane jako ciężar, opieka nad nim wzbudza niechęć rodziców. Rodzice jawnie demonstrują negatywne uczucia wobec dziecka, dają mu do zrozumienia, że nie jest akceptowane, otwarcie je krytykują. Wymagają od niego żelaznej dyscypliny, podporządkowania się wszelkim nakazom. Za najdrobniejsze przewinienia stosują surowe kary. Dziecko nie kochane postrzega rodziców, jako jednostki wrogie, zagrażające mu.

c) Postawa nadmiernie wymagająca - tworzy się w wyniku nadmiernego skoncentrowania się na dziecku oraz przejawu dominacji rodziców w postępowania z nim. Przy takiej postawie rodzice starają sie zwykle zmusić dziecko, aby dostosowało się do wytworzonego przez nich wzoru, bez liczenia się z jego indywidualnymi cechami i możliwościami. Rodzice stawiają dziecku zbyt duże wymagania nie zdając sobie sprawy, że nie jest ono w stanie im sprostać. Jeśli wymagania przekraczają możliwości dziecka, wówczas zaczyna się ono cofać w swym rozwoju i nabiera przekonania o braku własnej wartości. Niechęć do rodziców może wywołać całkowitą apatię lub agresję i bunt.

d) Postawa nadmiernie chroniąca - podejście rodziców do dziecka jest bezkrytyczne. Rodzice uważają swoje dziecko za wzór doskonałości. Ulegają mu całkowicie, tolerują i usprawiedliwiają jego wybryki i kaprysy. Pozwalają mu panować nad sobą i całą rodziną. Przesadna opiekuńczość skłania do traktowania dużych dzieci jak niezaradnych maluchów, które trzeba wyręczać we wszystkich czynnościach. Rodzice z taką postawą hamują potrzebę samodzielności. Dzieci bardzo długo są niezaradne, niezręczne i niesamodzielne.

3. Rodzaje błędów w wychowaniu

a) rygoryzm - bezwzględne egzekwowanie wykonywania poleceń, stawianie wymagań bardzo dokładnie określonych, nie pozostawiających swobody. Ścisła kontrola dziecka, brak równowagi kar i nagród

b) agresja - może być okazana poprzez atak fizyczny, bicie, szturchanie, obezwładnianie. Może występować atak symboliczny poprzez stosowanie obraźliwych gestów, ironii oraz ostrych kar.

c) hamowanie aktywności - może wystąpić poprzez zakazanie aktywności uprawianej przez dziecko bez uzasadnień lub z uzasadnieniami ograniczającymi prawa dziecka do własnej aktywności

d) obojętność - nie nawiązanie kontaktu rodzica z dzieckiem z własnej woli, brak zainteresowania dzieckiem

e) eksponowanie siebie

f) uleganie - spełnianie zachcianek dziecka, rezygnowanie i obniżanie z wymagań stawianych dziecku.

g) zastępowanie- zamiast pomagać dziecku rodzic zastępuje, wyręcza je. Wykonuje zadania, które powinno wykonać dziecko.

h) idealizacja dziecka -dziecko jest przeciwstawienie dla zachowania właściwego, polegającego na pozytywnym i adekwatnym wzmacnianiu zachowań dziecka.

i) niekonsekwencja- zmienność wymagań, jakie stawia się dziecku oraz zmienność zachowań wychowawcy wobec dziecka, nieadekwatna do jego postępowania.

4. Przemoc psychiczna i jej konsekwencje dla rozwoju dziecka

Przemoc psychiczna na ogól definiowana jest, jako rozmyślne niszczenie lub znaczące obniżanie możliwości prawidłowego rozwoju dziecka bez stosowania przemocy fizycznej. Zakres zachowań, które kwalifikować można do tej kategorii jest bardzo duży - od wyzwisk, gróźb, po nadmierne wymagania i nieliczenie się z możliwościami rozwojowymi dziecka. Maltretowanie psychiczne nie pozostawia u dziecka cielesnych urazów, lecz dokuczanie wychowankowi wywołuje u niego lęk, strach i poczucie niesprawiedliwości, świadomość braku miłości rodzicielskiej, bunt.

5. Wskazania dla nauczyciela do pracy z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo

ADHD jest jednostką chorobową, której przyczyną jest zaburzona praca mózgu. Jednak ze względu na jej objawy dzieci cierpiące na tę przypadłość często uznawane są za niegrzeczne.

- problemy z utrzymaniem uwagi

- problemy z kontrolą impulsywności

- nadmierna ruchliwość

Wskazówki dla nauczyciela:

- dziecko powinno siedzieć w ławce blisko nauczyciela

- kolega z ławki to dziecko aktywne, zrównoważone

- nauczyciel powinien dawać dziecku szansę częstego odpowiadania, z poleceniem zastanowienia się oraz umożliwienia korygowania własnych odpowiedzi

-nie jest wskazanie "wyrywanie" do odpowiedzi

- polecenia wydawane przez nauczyciela powinny być krótkie, jasne, proste

- nauczyciel powinien dopilnować, aby dziecko zapisało polecenie, pracę domową

- w przypadku kłótni z innymi dziećmi, wybuchu agresji nauczyciel powinien interweniować tu i teraz, przerwać datą sytuację

- rozmowa o nieaprobowanym społecznie zachowaniu

- nauczyciel włącza dziecko w aktywne życie klasy

6. Struktura grupy społecznej

Społeczeństwo – jest to duża społeczność np. państwowa, która żyje na określonym obszarze, posiada jednakowe potrzeby i jest ze sobą ściśle powiązana. Życie poszczególnych jednostek społeczeństwa toczy się głównie w jego ramach – tu nawiązują oni kontakty z innymi ludźmi, uczą się, zaspakajają swoje potrzeby.

Grupa społeczna to co najmniej trzy osoby połączone względnie trwałymi więziami społecznymi powstałymi na podłożu odczuwanych i uświadamianych wspólnych potrzeb, wartości i interesów, których treści wyznaczają specyfikę i odrębność danej grupy od innych.

Grupa społeczna to zbiorowość, która wykształciła pewien zakres wspólnego myślenia. W grupie istnieje komunikacja i łączność, tendencja do zachowania konformizmu, kulturowo wspólnych wartości.

Podstawową grupą jest grupa rodzinna. W ramach społeczeństwa możemy jednak wyróżnić także inne grupy społeczne, powiązane odmiennego rodzaju więziami społecznymi. Pierwszy podział grup społecznych dokonywany jest ze względu na typ więzi społecznych (subiektywne odczuwane poczucie wspólnoty i łączności pomiędzy jednostkami, oparte na akceptacji przynależności do grupy, przestrzeganiu wartości, norm i wzorów zachowań grupowych), wyróżnia się:

a) grupy pierwotne, w których stosunki między członkami są bliskie; istnieje więź oparta na osobistych kontaktach i postawach emocjonalnych. (rodzina)

b) grupy wtórne, oparte na więziach formalnych, rzeczowych. (np. partia polityczna) Komunikacja pomiędzy członkami odbywa się przez pośredników lub grupę pośredniczącą.

Drugi ze względu na wielkość grupy dzieli się na:

a) grupy małe, (2+1) posiadające prostą strukturę, czyli złożone wyłącznie z członków i nie posiadające żadnych podgrup (np. rodzina, grupa rówieśników, klasa)

b) grupy duże, (>3) posiadające strukturę zbudowaną z wielu podgrup (np. klasa, grupa społeczno- zawodowa, związek zawodowy.)

W kolejnym podziale ze względu na stopień formalizacji można wskazać:

a) grupy formalne (organizacje), funkcjonujące na podstawie wewnętrznych sformalizowanych i oficjalnych instytucjach władzy, kontroli i podziale ról, czyli specjalizacji zadań (np. harcerstwo)

b) grupy nieformalne, złożone zwykle z małej liczby osób połączonych wspólnotą, nie posiadające sformalizowanych zasad działania, interesów, w których obowiązują niesformalizowane – niekiedy bardzo luźne i ulotne – zasady i kryteria członkostwa, kierownictwa i kontroli (np. grupa kolegów).

7. Warunki istotne dla rozwoju zdolności dziecka

Okres wczesnoszkolny uznawany jest przez psychologów za szczególnie znaczący dla rozwoju zdolności intelektualnych i kierunkowych dziecka oraz dalszych jego postępów.

Istotny wpływ na funkcjonowanie uczniów uzdolnionych mają warunki społeczno – środowiskowe np. rodzina, szkoła, środowisko.

Warto pamiętać, że:

• Najważniejszym etapem życia, w którym można wpływać na wszechstronny rozwój dziecka, jest okres od urodzenia do 10 roku życia. Pierwsze lata życia dziecka mają szczególne znaczenie dla rozwoju w okresach późniejszych.

• Najkorzystniejszy z punktu widzenia przyszłości dziecka jest rozwój wszechstronny i harmonijny, zakłócenia w jednej dziedzinie mogą bowiem powodować ograniczenia w pozostałych

• W im większym stopniu działanie pobudzające rozwój zdolności angażuje energię, zapał i umysł dziecka, tym intensywniej rozwijają się jego zdolności.

• Mimo predyspozycji niektóre zdolności nie ujawniają się i nie rozwijają, jeśli dziecko nie ma odpowiedniej pomocy, zachęt, ukierunkowania, możliwości ćwiczenia i sprawdzania się.

• Dzieci wdrożone do twórczego myślenia na początku swojej kariery szkolnej nabierają nawyków samodzielnej, twórczej aktywności w różnych dziedzinach.

• Ważny jest stosunek najbliższego otoczenia dziecka do uczenia się, do nabywania nowej wiedzy i umiejętności. Jest to postawa zachwytu nad rozwojem dodatnich cech u dziecka, postawa szacunku dla kompetencji intelektualnych i społecznych, zachowania, które są dla dziecka bodźcem do ciągłego rozwoju.

W niesprzyjających warunkach rozwój zdolności może ulec częściowemu lub prawie całkowitemu zahamowaniu.

By rozwijać zdolności uczniów, należy pamiętać o:

 Stopniowym zwiększaniu wymagań, jednak nie przekraczając możliwości ucznia.

 Ciekawym prowadzeniu lekcji – wprowadzeniu inspirujących elementów materiału, wykorzystaniu wiadomości pozaszkolnych, prowadzeniu zajęć w oparciu o pracę grupową uczniów i samopomoc koleżeńską.

 Realizacji indywidualnego toku nauczania poszczególnych przedmiotów lub przenoszeniu do klas programowo wyższych z jednego lub kilku przedmiotów, o ile jest uzasadnione względami społecznymi.

 Zachęcaniu do wymyślania, tworzenia rzeczy w sposób społecznie użyteczny, oryginalny i dotychczas nieznany.

 Uczeniu twórczego rozwiązywania problemów, motywowaniu do samodzielności i podejmowaniu inicjatyw.

 Zachęcaniu do konfrontacji wiedzy w konkursach, olimpiadach.

 Wskazywaniu dodatkowych źródeł wiedzy oraz inspirowaniu do korzystania z rozmaitych zajęć pozalekcyjnych w celu rozwijania zainteresowań oraz aktywności poznawczej.

 Stwarzaniu atmosfery akceptacji, wyrażaniu zadowolenia z sukcesów, uczeniu przyjmowania uwag i radzenia sobie z niepowodzeniami.

8. Pedagogika humanistyczna – podstawowe założenia

Pedagogika Humanistyczna została stworzona przez Carla Rogersa, amerykańskiego psychologa. Pedagogika Humanistyczna zakłada, że człowiek rozwija się samoistnie, jego naturalnym dążeniem jest dążenie do aktualizacji wrodzonego potencjału człowieka. Według Rogersa szkoła powinna zapewnić: bezpieczeństwo, akceptacje i przynależność a wtedy dziecko będzie chciało się uczyć i poznawać świat. W szkole Rogersa powinna panować atmosfera: wolna, ukształtowanie zdrowego i szczęśliwego dziecka, które będzie się samorealizować. Rogers opracował również warunki terapeutycznego klimatu uczenia się, według którego powinno być: nagradzanie, akceptacja, zaufanie i apatia, nauczyciel i uczeń to partnerzy. W szkole Rogersa nauczyciel to facyfikator – tworzy warunki dla nauczania, nie naucza nie nakazuje. Nauczyciel musi być autentyczny (ma być sobą), samorealizacyjny, spontaniczny. Rozwój – Polega na przekształceniu struktur psychicznych wynikających ze wzajemnych oddziaływań podmiotu i środowiska. Według Rogersa człowiek, aby dobrze się rozwijał musi się, samorealizować a powinno wyglądać to tak: zawsze uśmiechnięty, szczery, sprawiedliwy, ma poczucie humoru, pomaganie innym, zainteresowanie społeczne, zainteresowanie holistyczne. Według Pedagogiki Humanistycznej na rozwój człowieka ma również wpływ środowisko, w jakim żyje jednostka. Środowisko ma bardzo duży wpływ na rozwój jednostki, jeśli odpowiednio będzie wpływać na rozwój człowieka to będzie wszystko dobrze, jednostka będzie się dobrze uczyć, będzie miała dobre kontakty z nauczycielami i rodziną. Ale za to środowisko nie może przeszkadzać , jeśli tak się stanie to będą odwrócone skutki.

9. Istota treningu umiejętności rodzicielskich

Jest programem edukacyjnym mającym na celu budowanie w rodzinie relacji opartych na miłości i akceptacji oraz umiejętnym jasnym stawianiu wymagań i granic. Program jest przeznaczony dla wszystkich rodziców i wychowawców, a nawet przede wszystkim dla tzw. Dobrych rodziców i dobrych wychowawców, ma bowiem spełniać głownie rolę profilaktyczną a nie terapeutyczną.

Bezpośrednim celem programu jest nabycie przez uczestników warsztatu umiejętności wychowawczych takich jak:

- umiejętność aktywnego, wspierającego słuchania,

- nawiązywania efektywnej współpracy z dzieckiem,

- modyfikowania niepożądanych lub nieodpowiednich zachowań dziecka bez stosowania różnorodnych form przemocy,

- wyrażania przez rodziców i nauczycieli oczekiwań i ograniczeń w taki sposób, by były one przez dziecko respektowane

- rozpoznawania, wyrażania i akceptowania uczuć, a także radzenia sobie z ” trudnymi” uczuciami w duchu poszanowania godności osobistej człowieka

- uwalniania siebie i dziecka od ograniczającego lub wręcz zaburzającego rozwój osobowości funkcjonowania w rolach

- pomocy w rozwoju pozytywnego i realistycznego obrazu siebie, swoich możliwości i zdolności, a także wzrostu zaufania i szacunku do siebie jako wartościowego człowieka

- mądrego wspierania procesu usamodzielnienia się dziecka

Tematyka treningu to m.in.:

- akceptacja dziecka – jak wyrażać ją w sposób czytelny dla dziecka

- normy, zasady i wymagania w wychowaniu

- uczucia – jak je rozpoznawać i wyrażać

- rozwiązywanie problemów metodą T. Gordona

- problem kar w wychowaniu

- konstruktywna współpraca z dzieckiem

- aktywne słuchanie

- bariery komunikacyjne

Ćwiczy się następujące umiejętności:

- aktywnego wspierającego słuchania,

- nawiązywanie efektywnej współpracy z dzieckiem

- modyfikowania niepożądanych lub nieodpowiednich zachowań dziecka,

- wyrażania oczekiwań i ograniczeń w taki sposób, by były one przez dziecko rozumiane i respektowane,

- rozpoznawania, wyrażania i akceptowania uczuć, a także radzenia sobie z ” trudnymi” uczuciami w duchu poszanowania godności osobistej człowieka,

- uwalniania siebie i dziecka od funkcjonowania w sztywnych rolach,

- pomocy dziecku w rozwoju pozytywnego i realistycznego obrazu siebie, swoich możliwości i zdolności, , a także wzrostu zaufania i szacunku do siebie jako wartościowego człowieka,

- wspierania procesu usamodzielniania się dziecka.

Spodziewane efekty

- podniesienie skuteczności oddziaływań wychowawczych, lepsze radzenie sobie z dzieckiem i problemami wychowawczymi, zmniejszenie bezradności wychowawczej

- poprawa relacji interpersonalnych w rodzinie

- podniesienie jakości kontaktów emocjonalnych rodzice – dzieci

- zmiana postaw rodzicielskich w kierunku wartości pożądanych wychowawczo

-zmniejszenie – wyeliminowanie stosowania różnorodnych form przemocy i wykorzystywania władzy rodzica wobec dzieci

Warsztaty zostały opracowane w oparciu o książki : ,, Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły” A. Faber i E. Mazlish oraz ”Wychowanie bez porażek ” Thomasa Gordona.

10. Różnice między założeniami głównych koncepcji psychologicznych

Koncepcja behawiorystyczna – najważniejszym zagadnieniem w tej koncepcji jest fakt, że na człowieka oddziałuje środowisko, jego zachowanie jest przez nie całkowicie kontrolowane i zależne, jest zewnątrz sterowany. Każdy człowiek rodzi się taki sam, jako czysta karta ,,tabula rasa” dopiero doświadczenia (bodźce) kształtują jego psychikę .

Osobowość to system nawyków, przyzwyczajeń, Dużą rolę pełnią tzw. wzmocnienia, wyróżnia się dwa rodzaje wzmocnień: pozytywne i negatywne, zaznaczając jednocześnie, iż oba odgrywają główną rolę w sterowaniu zachowaniami.

Koncepcja psychodynamiczna – wynikająca z teorii osobowości (psychoanalizy) Freuda; zakłada ona, że ludzkie zachowanie, jego działanie jest ukierunkowane przez nieświadome siły wewnętrzne, którymi są popędy, potrzeby i dążenia.

Osobowość składa się z id-popędy człowieka, ego-miejsce, gdzie podejmowane są decyzje i superego - sumienie i ja idealne, wymarzone; składniki te naciskają na siebie, między tymi siłami magą występować konflikty, których człowiek nie może rozwiązać samodzielnie.

Następna koncepcja to koncepcja poznawcza. Według jej założeń człowiek to samodzielny podmiot, który w dużej mierze decyduje o własnym losie, który działa świadomie i celowo. Każdy człowiek tworzy własną wizję świata tzw. konstrukt osobisty. Jego zachowanie zależy od informacji płynących ze środowiska zewnętrznego i ze struktur poznawczych (każdy człowiek jest naukowcem, przewiduje, poszukuje zależności, tworzy hipotezy , teorie

eksperymentuje. Najważniejszą umiejętnością jednostki jest generowanie wiedzy, a podstawową metodą prowadzącą do zmiany zachowania jest:

• celowe wychowanie

• autokreacja – formowanie siebie według własnego projektu

Koncepcja humanistyczna – reakcja na niedostatko behawioryzmu i psychoanalizy, które odebrały człowiekowi prawo wyboru. Próbuje ona odkryć wszystkie mocne strony człowieka, który z natury jest dobry, normalny i zdrowy, Twierdzi, że o jego działaniu decyduje dążenie do samorealizacji i aktualizacja jego potencjalnych szans, którymi są przeżycia twórcze, talenty, uzdolnienia, altruizm, miłość i pozytywny rozwój własnego ,,ja”.

Inne koncepcje: introspekcjonizm – metoda poznawcza własnej psychiki poprzez wgląd w siebie; asocjacjonizm – podstawowym mechanizmem psychiki jest prawo kojarzenia, gdyż każde zdarzenie pozostawia w naszym mózgu ślad pamięciowy, który pozostaje tam jakiś czas lub na zawsze; psychologia postaci (Gestat) – psychika i świadomość to całość składająca się z elementów i tła, które mogą ulegać przekształceniu (stare całości w nowe).

11. Przedstawiciele współczesnej psychologii w Polsce

• Kazimierz Twardowski – psychologia eksperymentalna,

• T. Tomaszewski – teoria czynności,

• Józef Kozielecki – psychologiczna teoria decyzji,

• Zbigniew Pietrasiński – teoria życia ludzkiego,

• Mariusz Maruszewski – lata 60-te, neuropsychologia,

• Janusz Reykowski – regulacyjna teoria osobowości,

• Janusz Grzelak – dylematy społeczne, orientacje społeczne, bezradność społeczna,

• Krystyna Skarźyńska – koncepcja sprawiedliwości, psychologia polityczna,

• Maria Lewicka – percepcja przestrzeni miejskiej i tożsamość lokalna,

• Janusz Czapiński – diagnoza społeczna,

• Dariusz Dolicki – mechanizmy wpływu społecznego,

• Bogdan Wojciszke – psychologia miłości, moralności.

12. Wartości uniwersalne ( wspólne ) dla krajów kultury zachodniej?

Na ogół przyjmuje się, iż pojęcie wartość stanowi podstawową kategorie aksjologii (nauki o wartościach) i że oznacza ona ”to wszystko, co uchodzi za ważne i cenne dla jednostki i społeczeństwa oraz jest godne pożądania, co łączy się z pozytywnymi przeżyciami i stanowi jednocześnie cel dążeń ludzkich” – M. Lobocki. Podobnie słowo wartość zdefiniował Stanisław Kowalczyk: ”Wartością jest to, co jest przedmiotem pożądania, co jest upragnione przez człowieka, co jest celem jego zabiegów”.

System i hierarchia wartości cechują każdą kulturę. Są one uzależnione od przeszłości historycznej, tradycji narodowych tworzących daną kulturę, będących spuścizną minionych pokoleń, warunków społeczno-ekonomicznych, stosunków międzyludzkich i własnościowych, systemu sprawowania władzy.

Sugestywną hierarchie wartości podał Max Scheller (od najniższych do najwyższych):

• wartości hedonistyczne – przyjemnościowe, iluzja łatwego i przyjemnego życia,

• wartości utylitarne – cywilizacyjne, to znaczy przynoszące korzyści,

• wartości witalne – zwane też biologicznymi tj. prawo do życia, zdrowie,

• wartości duchowe – tzn. prawda, dobro, piękno, miłość: wartościami najwyższymi są to wartości religijne, które będąc trwale włączone w ludzką naturę i są nieporównywalne z żadnymi innymi wartościami i finalizują się ostatecznie w wartości absolutnej, to jest w Bogu i dążeniu do świętości.

Wartości uniwersalne to wartości, które są niezmienne, uważane za nadrzędne, niezależnie od czasów, regionu czy kultury. Można powiedzieć, że są to wartości, które stanowią wspólny mianownik różnych społeczności. Wartości ponadczasowe, uniwersalne nie są nam dane odgórnie – są wynikiem rozwoju naszej samoświadomości. To ludzkość, ludzkie społeczności rozwijając się dążą do pewnych wartości, które uważają za nadrzędne.

Wartości uniwersalne inaczej ”wartości autoteliczne” cechują się właściwościami takimi jak: trwałość (nie przemijają), spójność (nie wykluczają się, ani nie rywalizują) oraz łączność (zawsze łączą, nigdy dzielą).

Wartości uniwersalne, ponadczasowe mogą występować w różnej kolejności, ale będą obecne w życiu każdego człowieka. Najbardziej cennymi wartościami, zasadniczo niezmiennymi historycznie, niezależnymi od wszelkich przeobrażeń społecznych i kulturowych są: miłość, przyjaźń, rodzina, wolność, zdrowie, religia i wiara- dla wierzących, prawda, dobro, mądrość i piękno, prawo do życia, pokój, tolerancja, sprawiedliwość; które człowiek jako osoba wolna wybiera. Odkrywanie, przyjmowanie i prowadzenie życia zgodnego z przyjętym systemem wartości jest celem wychowania i samowychowania. Przyjęty system wartości wypełnia osobowość, nadaje kształt życiu człowieka, sens jego egzystencji. Kształtowanie pożądanej hierarchii wartości winno przejawiać się w stawianiu coraz lepszym. Człowiek dokonując wartościowania, powinien odrzucać wartości pozorne, a także rezygnować z wartości niższych na rzecz wartości wyższych i najwyższych. W warunkach szybkich przemian społecznych, politycznych i ekonomicznych rozwijają się nowe wartości, a dotychczas istniejące zyskują nowy profil lub podlegają procesom destabilizacji. Zmieniają się nie tylko pojedyncze wartości, ale także całe systemy wartości.

13. Rola psychologii w kształceniu i wychowaniu

Analizując proces wychowania , należy uwzględnić również jego aspekty psychologiczne. Pod wpływem tych aspektów u dzieci i młodzieży tworzy się lub ulega modyfikacji obraz świata i własnej osoby, kształtują się potrzeby, postawy, aspiracje, wartości, normy postępowania.

Uwzględnianie w nauczaniu i wychowaniu ich aspektów psychologicznych sprzyja optymalizacji tych procesów. To z kolei umożliwia tworzenie korzystnych warunków rozwoju oraz zapewnienie skuteczności podejmowanych oddziaływań wychowawczych

14. Sposoby rozwiązywania konfliktów

a) Unikanie - ignorowanie konfliktu i pomijanie milczeniem, odwlekanie rozwiązań na później, fizyczne wycofania się z miejsca, gdzie odbywa się konflikt, przekonywanie siebie i innych, że nic sie nie wydarzyło

b) Łagodzenie - postępowanie zgodnie z interesem strony przeciwnej i rezygnacja z własnych celów z uwagi na obawę utraty dobrych stosunków z innymi czy też obawę przed osamotnieniem

c) Konkurencja - podejście do konfliktu jak do "gry do wygrania", gdzie wygrana jest sukcesem zaś przegrana słabością i utratą prestiżu

d) Kompromis - poszukiwanie wykonalnych rozwiązań wraz z towarzyszącymi przekonaniem, że ludzie powinni rezygnować z własnych celów i wykazywać więcej zrozumienia dla interesów innych; każda ze stron może coś zyskać

e) Kooperacja - reakcja, która wiąże się z wolą zaakceptowania celów drugiej strony konfliktu bez rezygnacji z własnych celów, wynika zaś z założenia, że zawsze można znaleźć rozwiązanie.

15. Naukowe i potocznie rozumienie kultury

Pojęcie "kultura" zależy od słów, którymi posługujemy się często w mowie potocznej. Kiedy wypowiadamy słowo "kultura" zazwyczaj mamy na myśli ten rodzaj aktywności ludzkiej, który związany jest z twórczością artystyczną. W nieco innym znaczeniu używamy słowa kultura, kiedy wypowiadamy zdania typu "on jest człowiekiem kulturalnym". W takim pojęciu słowo "kultura" odnosi się do właściwej danej osoby wiedzy o podstawowych normach obyczajowych i umiejętnościach stosowania się do nich.

Kultura jest więc tym wszystkim, o co się człowiek troszczy, co powstało dzięki niemu i co dla swojego istnienia wymaga jego wysiłku. Człowiek ogromnie wiele zawdzięcza kulturze. Jest więc ona specyficznym sposobem zaspokajania potrzeb człowieka. Kulturę można określić, jako dorobek społeczny. Kultury nie można stworzyć z dnia na dzień, jest ona bowiem owocem pracy niezliczonych pokoleń.

Rodzaje twórczości, które prowadzą do powstania kultury: literacka, artystyczna, prawna, gospodarcza, polityczna, społeczna, techniczna, naukowa, religijna.

16. Małe ojczyzny i globalizacja kultury

Globalizacja jest bardzo szerokim i złożonym procesem, mającym wpływ na wszystkie sfery naszego życia. Oznacza tworzenie nowego typu powiązań między przedsiębiorstwami, państwami i społeczeństwami. Jest określeniem procesu, w którym wydarzenia, decyzje i działania występujące w jednym części świata mają znaczące konsekwencje dla pojedynczych ludzi i całych społeczeństw w odległych nawet częściach globu. Termin "globalizacja" ma co najmniej trzy znaczenia:

- odnosi się do procesu umiędzynarodowienia stosunków społecznych

- oznaczą nową fazę modernizacji i rozwoju kapitalizmu z naciskiem na stosunki międzynarodowe

- określa nowe tendencji w rozwoju kultury.

Globalizacja w wymiarze społeczno-kulturowym jest rezultatem rozwoju masowej turystyki, wzmożonych migracji, komercjalizacji produktów kulturowych.

Małe ojczyzny to pojęcie, które od niedawna bardzo często pojawia się nie tylko w podręcznikach, ale i w języku potocznym. W związku z budowaniem Europy regionów często podkreśla się przywiązanie nie do państwa, ale do węższej społeczności lokalnej. W literaturze motyw małych ojczyzn rozumiany bywa, jako miejsce dzieciństwa, zakorzenienia, bliska, prywatna ojczyzna. Bardziej wiąże się z wartościami i określoną moralnością. Obecnie ideę małych ojczyzn często przeciwstawia się zagubionemu człowiekowi w świecie. Każdy ma potrzebę odniesienia się do stałych i niezmiennych punktów oparcia, wartości. Taką możliwość dają właśnie małe ojczyzny. Małe ojczyzny mogą być rozumiane w różnorodnych kontekstach m.in. jako powrót do utraconych miejsc, bądź jako poszukiwanie tożsamości.

17. Kultura ludowa, masowa i elitarna

a) Kultura wyższa (elitarna) - charakteryzuje się tworzeniem pod kontrolą elit działających w ramach określonej estetycznej i intelektualnej tradycji, które nabywają kompetencje zarówno tworzenia, jak i odbioru sztuk drogą kształcenia się. Elity te zajmują naczelne miejsce w systemie oświaty, sztuki i rozrywki, realizują wartości naczelne tych systemów i dostarczają normatywnych modeli działania w ich obrębie. Kryteria odbioru pochodzą nie od odbiorców ale od twórców. Przekazują ją szkoły, teatry, galerie sztuki, biblioteki, sale koncertowe i powszechny dostęp do informacji.

b) Kultura popularna (masowa) - pojęcie odnoszące się do zjawisk sztuki i rozrywki, realizowanych przez rozpowszechnianie identycznych przekazów za pomocą środków umożliwiających ich odbiór w bardzo szerokim zakresie, przez zróżnicowaną publiczność odbiorców kultury.

c) Kultura ludowa (folklorystyczna) - jest to kultura układu pierwotnego, rozwijająca się w małych, głównie wiejskich społeczeństwach lokalnych. Ukształtowała się w rezultacie wpływu kultury warstw wyższych oraz kultury innych grup etnicznych na oryginalny zasób kulturowy ludu.

18. Ponowoczesność - cechy charakterystyczne

W wymiarze społecznym przyjęcie ideologii ponowoczesności prowadzi do uzasadnionego lęku obywateli wobec wszelkiej władzy, zwłaszcza wobec tych, którzy oficjalnie przyznają, że działają w pustce aksjologicznej, która daje niekontrolowane pole działania ludziom żądnym władzy i pieniędzy. W wymiarze społecznym ponowoczesność prowadzi do szybkiego rozwoju przestępczości, korupcji, anarchii oraz poczucia zagrożenia i bezradności.

Jeszcze bardziej destrukcyjne skutki ideologii ponowoczesności obserwujemy w życiu osobistym, rodzinnym o obyczajowym współczesnego człowieka. Tolerancja i demokracja postawiona ponad miłość i prawdę. Człowiek ponowoczesny przypisuje sobie boskie atrybuty: pełną świadomość, zupełną nieomylność, nieograniczoną wolność, całkowitą samowystarczalność. Zamiast odróżniać dobro od zła, człowiek miesza to ze sobą i toleruje zło, popada w coraz większe konflikty i nie radzi sobie z własnym życiem. Współczesne społeczeństwo wkracza w nieznaną wcześniej fazę historycznego rozwoju, której szczególnymi cechami są: konsumpcja, informacja, koczowniczy tryb życia, kultura masowa i rola mass-mediów, władza utajona.

19. Badania ilościowe i jakościowe – różnice

Badania ilościowe polegają na ilościowym opisie i analizie faktów, zjawisk, procesów. W badaniach ilościowych zostają z góry zaplanowane kategorie badawcze, zaś maksymalną ilość elementów sytuacji badawczej poddaje się standaryzacji. Do zalet badań ilościowych zaliczamy możliwość porównywania badanych zjawisk w czasie i przestrzeni. Do ograniczeń zaliczamy brak brak szerszego kontekstu badanych zjawisk, pochopne wyciąganie wniosków, nieprecyzyjne określenie badanego zjawiska, niedosyt interpretacji wyników, niedokładność obserwacji ludzkich.

Badania jakościowe polegają na dokonywaniu analizy badanych zjawisk, na wyróżnianiu w nich elementarnych części składowych, na wykrywaniu zachodzących między nimi związków i zależności, na charakteryzowaniu ich struktury całościowej, na interpretacji ich sensu lub spełnianej przez nie funkcji. Cechuje je holistyczne podejście do kontekstu w jakim znajduje się badane zjawisko.

20. Problem weryfikacji i falsyfikacji założeń w badaniach społecznych

Falsyfikacja- procedura metodologiczna, której celem jest obalenie danego zdania, czyli wykazanie jego fałszywości. Zwane też fałszywą weryfikacją, stanowi kryterium stosowane przy akceptacji hipotez.

Weryfikacja- sprawdzanie procedury metodologicznej mające na celu rozstrzygnięcie czy dane zdanie jest prawdziwe czy fałszywe

• -sprawdzenie pozytywne

-weryfikacja czyli potwierdzenie całkowite

- konfirmacja czyli potwierdzenie częściowe

• -sprawdzenie negatywne

-dyskonfirmacja czyli osłabienie mocy danego twierdzenia

-falsyfikacja czyli wykazanie fałszywości

21. Charakterystyka okresów rozwojowych- dzieciństwo, dorastanie, dorosłość

Niemowlęctwo – nauka ufności do świata, dzięki stałej i czułej opiece matki lub innej osoby. Otoczenie które zaspokaja odstawowe potrzeby dziecka jest przez nie odbierane jako bezpieczne i przyjazne.

Poniemowlęctwo - (2-3 rok życia)nauka autonomii, samokontroli ni poczucia własnej odrębności. Dzieci ćwiczą samodzielne jedzenie, ubieranie się, wykonywanie czynności higienicznych. Rodzice nadal pozostają najbardziej znaczącymi osobami w rozwoju dziecka.

Wiek przedszkolny – (4-5 rok życia) to wiek zabawy, kształtowanie podmiotowości dziecka, inicjatywy orientacja na cele, aktywność i zadaniowość. Dzieci usiłują zachowywać się jak dorośli. Rodzina jest najważniejszą grupą społeczną, która oddziałuje na proces rozwoju psychospołecznego dziecka.

Młodszy wiek szkolny – (6-12 rok życia) doskonalenie społecznych i szkolnych sprawności. Porównywanie się z rówieśnikami. Dzieci które dzięki pracowitości osiągają poczucie własnych kompetencji , nabywają pewności siebie. Znaczącymi osobami dla dzieci w tym wieku są nauczyciele i rówieśnicy.

Etap adolescencji – (od 10-12 do 20-22 rok życia)ma dwie fazy: pierwsza bardziej skupiona na problemach dojrzewania psychoseksualnego i druga skoncentrowana na problemach dorastania psychospołecznego. Jest to okres przejściowy między dzieciństwem a dorosłością.

Wczesna adolescencja – kształtowanie tożsamości grupowej. Zależy od odgrywania ról społecznych, które osoba dorastająca chce pełnić.

Późna adolescencja – (wiek młodzieńczy)kształtuje się tożsamość indywidualna dzięki poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie: kim jestem?

Dorosłość – (do 20 roku życia do śmierci)wyróżniamy trzy etapy:

• Dorosłość wczesna (20-45 r. ż.)

• Dorosłość średnia (40-65 r. ż.)

• Dorosłość późna (powyżej 60 r. ż.)

22.Uwarunkowania szans edukacyjnych młodzieży

Upowszechnienie kształcenia i realizacja zasady równych szans edukacyjnych jest niezbędnym elementem udowy społeczeństwa otwartego, w którym nie ma ostrych podziałów społecznych oraz determinacji losów człowieka przez płeć, miejsce urodzenia, pochodzenie społeczne, zamożność, wykształcenie rodziców, przynależność do różnych kręgów etnicznych i wyznaniowych.

Program Operacyjny Kapitał Ludzi – działanie – wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty.

Cel działania

• Tworzenie warunków równych szans edukacyjnych

• Wzmocnienie atrakcyjności i poniesienie jakości oferty edukacyjnej

• Stworzenie warunków powszechnego dostępu do edukacji

• Podniesienie ogólnego poziomu wykształcenia społeczeństwa

• Wsparcie dla szkół, nie tylko edukacyjne ale również pedagogiczno–psychologiczne

• Dostępowi do edukacji powinna towarzyszyć atrakcyjna i o wysokiej jakości oferta edukacyjna instytucji systemu oświaty

• Podnoszenie u uczniów umiejętności i kompetencji o kluczowym znaczeniu dla zdolności do zatrudniania oraz kontynuowania edukacji

23. Wykluczenie i marginalizacja społeczna- przejawy i przyczyny

Wykluczenie społeczne oznacza izolacje dobrowolną bądź wymuszoną uwarunkowaniami zewnętrznymi (biedą, bezrobociem, odmiennym kolorem skóry, religią, kalectwem, preferencjami seksualnymi).

Marginalizacja to proces prowadzący do uniemożliwienia grupom lub jednostką dostępu do ważnych pozycji i symboli władzy gospodarczej, religijnej lub politycznej. Grupy te mogą stanowić większość, nie można ich mylić z mniejszościami. Marginalizacja może dotyczyć wielu stref życia człowieka:

• Strefę spożycia – dobra i usługi

• Strefę kultury – pełnienie ról społecznych

• Strefę polityki

• Strefę socjalną

24. Kształcenie ustawiczne – dowolność czy potrzeba?

Kształcenie ustawiczne to proces ciągłego doskonalenia zasobu wykształcenia i kwalifikacji oraz ciągłej adaptacji intelektualnej, psychicznej i profesjonalnej do przyspieszonego rytmu zmienności, który jest znamieniem współczesnej cywilizacji. Kształcenie ustawiczne jest jednocześnie ideą, procesem i zasadą.

Odpowiednie wykształcenie jest bardzo istotne na rynku pracy. Proces rozwoju systemu kształcenia podlega mechanizmowi rynkowemu. Wraz z sygnałami z rynku pracy, dotyczącymi szans związanych z poziomem edukacji i wzrostem zapotrzebowania na kształcenie, rozwija się infrastruktura edukacyjna, która pozwala zaspokoić te potrzeby, zarówno w trybie edukacji formalnej lub nieformalnej.

25. Andragogika – podstawowe zagadnienia

Andragogika – to teoria edukacji dorosłych obejmująca wiedzę w zakresie szeroko pojmowanej oświaty dorosłych. Podmiotem badań andragogiki są: procesy edukacyjne ludzi dorosłych oraz osób starych, odnoszące się do kształcenia, kierowania rozwojem, kształtowania osobowości, uczenia się i włączenia człowieka dorosłego w życie społeczne, samokształcenia, wychowania, samowychowania.

Zadania andragogiki: badanie przebiegu procesów wychowawczych w tej fazie życia, wykrywanie związków i zależności między zjawiskami wychowawczymi , formułowanie wniosków na temat prawidłowości przebiegu procesów wychowawczych, wyjaśnianie tych związków i zależności, dostarczanie wiedzy na temat racjonalnego przekształcania rzeczywistości wychowawczej, ustalania celów i zasad edukacji dorosłych w związku z rozwojem społeczno- ekonomicznym społeczeństwa, wytaczanie metod realizacji celów wychowawczych.

26. Rodzaje edukacji na odległość

Możemy wyodrębnić następujące rodzaje nauczania na odległość:

• Nauczanie za pomocą radia i telewizji

• Nauczanie za pomocą radia i telewizji z interakcją telefoniczną, faksową, komputerową

• Nauczanie wspomagane komputerem

• Systemy telekonferencyjne

• Nauczanie przez sieć komputerową

• Nauczanie z wykorzystaniem wideofonów i systemów wideokonferencyjnych oraz konferencji komputerowych

• Nauczanie korespondencyjne

Nauczanie na odległość jest formą kształcenia otwartego, które może być prowadzone metodami stacjonarnymi i zdalnymi.

E-learning jako jeden z rodzajów edukacji na odległość jest oparty na elastycznych technologiach. Materiały prezentowane w nauczani na odległość mogą być dostarczane w postaci:

• Biernego informowania – np. dokumentów tekstowych, prezentacji, nagrań

• Interakcji – np. testy, quizy, gry

• Współpracy – wirtualna wymiana informacji, wirtualne klasy, e-laboratoria, sesje dyskusyjne i ćwiczeniowe, konferencje na żywo

27. Orientacja pozytywistyczna i humanistyczna w badaniach społecznych

Orientacja pozytywistyczna – pojmuję naukę jako badanie faktów przy pomocy nauk przyrodniczych. Prawdziwa wiedza oparta jest na doświadczeniu i sprowadzona do pojęć fizyki. Opiera się na konieczności stosowania metodologii nauk przyrodniczych: zastosowaniu pomiaru, liczenia i odpowiedzi procedur matematycznych i statystycznych. Ten nurt przeważa nadal w metodologii nauk społecznych, nazywany jest orientacją przyrodniczą, pozytywistyczną, scjentologiczną.

Orientacja humanistyczna – rozwija się w odpowiedzi na orientację pozytywistyczną, neguje dogmat pozytywizmu, że wszystkie nauki mają tę samą naturę. Przeciwstawia się koncepcji jedności wiedzy ludzkiej, rozdziela nauki przyrodnicze od humanistycznych. Nauki humanistyczne potrzebują w badaniach odmiennego podejścia z powodu swej specyfiki – większej złożoności i udziału samodzielności ludzkiej – zjawiska nieznanego w świecie fizyki. Świat społeczny jest bardziej skomplikowany niż świat przyrodniczy-materialny.

28.Wolność i tolerancja jako wartość

Wartość oznacza coś, co jest cenne i godne pożądania i co stanowi przedmiot szczególnej troski oraz cel ludzkich dążeń, a także kryterium postępowania człowieka.

Wolność oznacza brak zewnętrznego przymusu, sytuację, w której człowiek może dokonywać wyborów spośród wszystkich opcji. Najogólniej, wolność to możliwość wyboru, to sytuacja człowieka, który kieruje się wyłącznie swoją własną wolą. Wolność może oznaczać brak osobistego zniewolenia, może oznaczać brak ograniczeń ze strony władz, a także społeczeństwa i warunków naturalnych.

Tolerancja jest to świadoma zgoda na wyznawanie i głoszenie przez innych ludzi poglądów, które można uznać za obce i inne od własnych, oraz wybór sposobu życia uważanego przez nich za właściwy, chociaż go nie aprobujemy. Tolerancja oznacza rezygnację ze stosowania przymusu wobec innych. Tolerancja nie oznacza akceptacji czyjegoś zachowania czy poglądów.

29. Rozwój osobowości - główne sfery rozwoju człowieka

Osobowość to zespół stałych i zmiennych cech psychofizycznych, które są związane z wszystkimi działaniami, doznaniami i potrzebami osoby na poziomie fizjologicznym, charakteru, intelektu i duchowym. Osobowość nie jest czymś człowiekowi danym od razu po narodzeniu, kształtuje się ona przez całe życie. Składnikami osobowości są: temperament, talenty, zdolności, zainteresowania, postawy, wyznawane wartości.

Rozwój – ciąg zmian, które zachodzą w ciągu całego życia w organizmie, mogą mieć charakter: progresywny (postępowy) i doskonalący.
Sfery rozwoju człowieka:
1) rozwój biologiczny (tkanki, narządy, układy) – zmiany w rozmiarach, budowie i funkcjach organizmu;
2) rozwój psychiczny (emocjonalny, poznawczy) – zmiany funkcji i czynności psychicznych;
3) rozwój społeczny (umiejętność dostosowania się do społ., duchowy) – zmiany ról społecznych i relacji z innymi.

30. Instytucje kształcenia dorosłych

Kształcenie ustawiczne to kształcenie w szkołach dla dorosłych, a także uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych przez osoby, które spełniły obowiązek szkolny. Może odbywać się w:

1) Szkołach dla dorosłych – szkoły, gdzie stosuje się odrębną organizację kształcenia i do której przyjmowane są osoby mające 18 lat. Mogą być to szkoły podstawowe, gimnazjalne oraz ponadgimnazjalne.

2) Szkołach wyższych;

3) Publicznych placówkach kształcenia ustawicznego i praktycznego, którymi są:

• Centra Kształcenia Ustawicznego (CKU) - oferuje szkolne i pozaszkolne formy kształcenia. Do form szkolnych należą szkoły wieczorowe i zaoczne dla dorosłych. Do form pozaszkolnych: kursy i egzaminy kwalifikacyjne na zdobycie tytułu zawodowego, kursy przygotowujące do egzaminów w zakresie liceum ogólnokształcącego dla dorosłych w systemie dziennym i zaocznym, techników i liceów zawodowych, kursy wyuczające i przygotowujące do zawodu oraz kursy doskonalące i aktualizujące wiedzę;

• Centra Kształcenia Praktycznego (CKP) - placówki edukacji zawodowej zapewniające odpowiednie warunki do pełnej realizacji podstawy programowej kształcenia w zawodzie w specjalnościach elektrycznych, informatycznych, mechanicznych i innych.

• Ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego - prowadzą dokształcanie młodocianych - pracowników oraz realizują zadania z zakresu doskonalenia zawodowego dorosłych;

4) Niepubliczne, niedochodowe instytucje szkoleniowe, w tym stowarzyszenia, fundacje, spółki, spółdzielnie;

5) Osoby prawne i fizyczne, prowadzące działalność oświatową.

Z reguły placówki kształcące osoby dorosłe proponują zajęcia w systemie wieczorowym lub zaocznym. Najczęściej dwa razy w miesiącu, w soboty i niedziele, lub trzy razy w tygodniu, popołudniami. Mogą odbywać się również w systemie dziennym, eksternistycznym lub na odległość.

31. Zadania pedagogiki porównawczej

1) gromadzenie informacji o ustrojach szkolnych i pozaszkolnych oraz danych statystycznych charakteryzujących systemy edukacyjne różnych krajów;

2) opracowanie monografii poświeconych poszczególnym systemom edukacyjnym;

3) porównywanie systemów miedzy sobą, wskazanie podobieństw i różnic;

4) dochodzenie drogą porównania systemów do zasad i prawidłowości związanych z tworzeniem polityki edukacyjnej.

32. Realizacja obowiązku szkolnego w różnych systemach oświatowych

W przeważającej większości państw Europy obowiązek szkolny rozpoczyna się w wieku 6 lat, ale istnieją dobre wyjątki: wcześniej bo w wieku 5 lat rozpoczynają naukę w szkole dzieci w Holandii, Anglii, Walii i Szkocji, a najwcześniej bo już 4-latki muszą chodzić do szkoły w Irlandii Północnej. Generalnie w krajach Europy Wschodniej później rozpoczyna się spełnianie obowiązku szkolnego, bo w wieku 7 lat. W Polsce dzieci rozpoczynają naukę w szkole w wieku 6 lat.

Na świecie dobrą praktyką jest zwiększanie okresu pobytu dzieci w szkole. Nasza ostatnia reforma oświaty też poszła tym śladem i wprowadzono 6-letnią szkołę podstawową i obowiązkowe 3-letnie gimnazjum zamiast 8-letniej szkoły podstawowej. Wydłużyło to okres spełniania obowiązku szkolnego o jeden rok. A więc reforma oświaty z założeń prawnych zmierza w kierunku zmian występujących w Europie.

33. Rola szkół sektora państwowego i prywatnego

Oprócz publicznych istnieją szkoły prywatne, społeczne czy katolickie. W większości przypadków poziom nauczania w szkołach niepublicznych jest wyższy, a uczniom poświęca się więcej uwagi, dzięki mniej liczebnym klasom. Dlatego dzieci uczące się w takich szkołach mogą liczyć na indywidualne podejście nauczycieli do każdego z nich, a rodzice nie muszą się martwić, że jakiś talent u ich potomnych nie został zauważony. Szkoły te w większym stopniu umożliwiają rozwijanie zainteresowań, czy różnych umiejętności, ale za edukację tam trzeba płacić. Mimo to trzeba pamiętać, że decydując się na zainwestowanie w kształcenie rodzice ponoszą bezpośrednie koszty, ale mogą oczekiwać korzyści w postaci wyższych dochodów w przyszłości ich dzieci bądź pracy dającej większe zadowolenie.

Wiele jednak faktów wciąż przemawia za szkołami publicznymi, przede wszystkim ich powszechność, jak również użytkowanie obiektów typowych (projektowanych na szkoły), w których nie brakuje terenów i pomieszczeń do rekreacji i sportu, a także pomieszczeń do prowadzenia żywienia.

34. Pedeutologia – rozumienie pojęcia

Pedeutologia to wiedza o nauczycielu, dział pedagogiki zajmujący się zagadnieniami dotyczącymi nauczycieli:

- roli i funkcji nauczyciela,

- jego osobowości,

- statusu i kompetencji,

- doboru do zawodu,

- kształcenie i doskonalenie

- pracy zawodowej.

35. Funkcje wychowania

Wg Kunowskiego

Nowoczesna nauka rozpoznała jeszcze funkcje wychowawcze, do których należą:

• znaczenie techniczne wychowania w zakresie przygotowania do pracy produkcyjnej, politechnizacji i kształcenia zawodowego, by przez pedagogikę pracy móc szybciej rozwijać cywilizację techniczną;

• znaczenie kulturotwórcze, polegające na tym, że przez wychowanie, kształcenie i szkoły nie tylko następuje przekazanie dorobku kultury następnym pokoleniom, ale osiąga swój rozwój uzdolnień twórczych w różnych dziedzinach kultury;

• znaczenie biologiczne, odkryte przez medycynę, ponieważ złe wychowanie w najwcześniejszym dzieciństwie odbija się na stanie zdrowia i powoduje nerwice;

• znaczenie psychologiczne, dzięki czemu można w szkole i w procesie wychowania ćwiczyć myślenie, inteligencję, rozwijać wolę, uczucia, wyobraźnię, kształtować zainteresowania i uzdolnienia, np. muzyczne lub plastyczne;

• znaczenie patriotyczne w wychowaniu ducha miłości Ojczyzny;

• znaczenie ekonomiczne dla wyrobienia w społeczeństwie zmysłu oszczędności, gospodarności, wyższej wydajności pracy, rozwijanych przez nowoczesną pedagogikę gospodarczą;

• wreszcie znaczenie polityczne, gdyż przez odpowiednie wychowanie narodu można go nastawić na agresję w stosunku do innych i imperializm lub też doprowadzić do pokojowego współżycia międzynarodowego.

- wszechstronny rozwój ludzi,

Rozwijanie:

- mowy i świadomości,

- wiedzy i umiejętności zawodowej,

- światopogląd i religijność,

- uspołecznienia i patriotyzmu,

- zasad moralnych i ludzkiego postępowania;

- zapewnienie maksymalnych warunków uszczęśliwienia jednostek ludzkich,

- daje wykształcenie i przygotowanie życiowe, rozumienie świata i życia, zadowolenie z pracy i miłości wzajemnej, radość kulturalnego spędzania wolnego czasu, a nawet zadatek wiecznego szczęścia.