K. Schmidt, Pedagogika twórczości.
Witold Dobrołowicz używa pojęcia PSYCHODYDAKTYKA KREATYWNOŚCI. Jest to części pedagogiki, stanowiąca system wiadomości teoretycznych i umiejętności praktycznych umożliwiający nauczycielowi bycie twórczym w swej pracy zawodowej, czyli w sposób nieszablonowy organizowanie procesu dydaktyczno-wychowawczego, w celu kształtowania umiejętności i postaw twórczych swoich wychowanków.
Andrzej Góralski sformułował pojęcie PEDAGOGIKA ZDOLNOŚCI/ PEDAGOGIKA TWÓRCZOŚCI.
Pedagogika zdolności – jest przede wszystkim pedagogiką urzeczywistnienia mistrzostwa. Cechą tego mistrzostwa jest skuteczne rzemiosło twórcze.
Jan Łaszczyk – cel pedagogiki twórczości to przygotowanie człowieka do podejmowania realizacji działań twórczych.
Cel rozbija na 5 najważniejszych grup zadań:
1. Rozwijanie umiejętności i sprawności.
2. Kształtowanie emocji i motywacji.
3. Formowanie struktur świata wartości twórcy.
4. Formowanie indywidualności- człowieka jako osoby.
5. Formowanie twórczego stylu życia.
Łaszczyk utożsamia pedagogikę z systemem działań praktycznych.
Janina Uszyńska – Jarmoc wyróżnia PEGAGOGIKĘ KREATYWNOŚCI i PEDAGIGIKE TWÓRCZOŚCI.
Pedagogika twórczości to dziedzina teoretyczna zajmująca się budowaniem teorii twórczości,
Pedagogika kreatywności to dziedzina praktyczna zajmująca się bezpośrednią zmianą rzeczywistości.
3 główne zadania edukacji psychologii twórczości:
1. Pomoc nauczycielom i pedagogom w rozumieniu natury twórczości.
2. Pomoc pedagogom i nauczycielom w rozpoznawaniu twórczości własnej i swoich wychowanków.
3. Pomoc wychowawcom w rozwijaniu twórczości oraz postaw twórczych wychowanków poprzez programy, techniki nauczania, środki wspierające i inne procedury.
Wbrew pozorom twórcze nauczanie, a nauczanie twórczości to nie jest to samo. Istnieje wyraźnie rozróżnienie.
TWÓRCZE NAUCZANIE jest to podejście dydaktyczne, które czyni z procesu uczenia się działanie bardzo interesujące i efektywniejsze niż tradycyjne.
NAUCZANIE (DO) TWÓRCZOŚCI to takie nauczanie, które nakierowane jest na rozwijanie indywidualnych zdolności uczniów do twórczego myślenia i działanie.
Nauczanie twórczości wg NACCCE (jakiś angielski rząd):
1. Ośmielenia do twórczości (encouraging)
2. Pomoc uczniom w rozpoznawaniu własnych zdolności twórczych (identyfying)
3. Wspieranie twórczości uczniów (fostering)
Realizacja tych zdań zmierza do ukształtowania w uczniach:
autonomii,
autentyczności,
otwartości,
szacunku,
poczucia spełnienia oczekiwań związanych z zaangażowaniem się w twórcze relacje i radości z nich płynącej.
Najprościej mówiąc zadaniem pedagogiki twórczości jest generowanie wiedzy z zakresu wychowanie dzieci, młodzieży i dorosłych do twórczości oraz pomocy jednostkom i grupom w tworzeniu, a także rozwoju postawy twórczej.
Pedagogika twórczości:
- dydaktyka (psychodydaktyka) twórczości,
- teorie wychowania do twórczości i pomoc w tworzeniu.
Ped. tw. pełni 3 podstawowe funkcje naukowe:
1. funkcja opisowa (deskryptywna),
2. funkcja wyjaśniająca (eksplikacyjna),
3. funkcja pragmatyczna (aplikacyjna).
Rozwój ped. tw.:
1. Faza dominacji problematyki twórczego nauczania.
2. Faza dojścia do głosu problematyki nauczania twórczości.
Kreatywność – zdolność człowieka do w miarę częstego generowanie nowych i wartościowych wytworów (rzeczy, idei, metod działania).
Innowacje mogą być:
- oryginalne (twórcze),
- nieoryginalne:
* naśladowcze,
* odtwórcze.
Kreatywność – tworzenie nowych rozwiązań w procesie nauki i pracy – stała tendencja do generowania wartościowej nowości.
Innowacyjność – wprowadzenie tych rozwiązań do praktyki.
TWÓRCA
|
Średniowiecze |
XIX wiek |
XX wiek |
|
Twórczość odnosi się wyłącznie do działalności Boga, który dzięki swej wszechmocy stworzył i tworzy świat z niczego. Twórca to synonim słowa Bóg (Stwórca). |
Twórczość odnosi się tylko do sztuki, do działalności artystów, do robienia rzeczy nowych i fikcyjnych. Słowo „twórca” jest synonimem słowa „artysta” i ogranicza się do cech nielicznych geniuszy: pisarzy, malarzy, kompozytorów. |
Twórczość odnosi się do wszystkich ludzi, do różnych sfer działań człowieka: sztuki, nauki, techniki. Cechą wyróżniającą twórczość spośród innych działań i wytworów jest nowość. „Twórca” to synonim słowa „człowiek”. Pankreacjonizm. |
Pankreacjonizm – pogląd głoszący, że twórcze jest każde działanie człowieka wykraczające poza prostą recepcję i że każdy człowiek jest twórczy, gdy nie ogranicza się do powtarzania i naśladowania tego, co zrobili przed nim inni ludzie. Główne hasło:
„Nieważne jest co się tworzy, byle tworzyć”
Czteroaspektowy paradygmat interpretacji twórczości:
wytwór,
proces,
cechy osoby,
czynniki warunkujące.
Aspekt atrybutywny.
Aspekt procesualny.
Aspekt presonologiczny.
Aspekt stymulatorów-inhibitorów.
Stymulatory – czynniki mające pozytywny wpływ na aktywność twórczą, dynamizujące i usprawniające jej przebieg.
Inhibitory – to czynniki mające negatywny wpływ na aktywność twórczą, hamujące i utrudniające jej przebieg.
TWÓRCZOŚĆ - jest to działalność przynosząca wytwory (działa sztuki, wynalazki, sposoby postrzegania świata, metody działania) cechujące się nowością i posiadające pewną wartość (estetyczną, użytkową, etyczną, poznawczą bądź inną), przynajmniej dla samego podmiotu tworzącego.
Podejście elitarne – o twórczości można mówić tylko w odniesieniu do wybitnych twórców. Przyjęcie tego stanowiska wyklucza spośród twórców dzieci.
Podejście egalitarne – każdy człowiek jest twórczy, ale nie każdy w jednakowym stopniu.
Poziomy twórczości:
- twórczość ekspresyjna, (pojawia się najwcześniej, np. rysunki dziecka; nie jest wymagana oryginalność i wysoka jakość)
- twórczość zawodowa, (wynik profesjonalnej działalności artystycznej lub naukowej; potrzeba wprawa i umiejętności)
- wynalazcza, (pomysłowe operowanie materiałami, metodami, środkami; potrzebna jest umiejętność wykorzystywania znanych rozwiązań i rzeczy w nowy sposób)
- innowacyjna, (udoskonalanie i modyfikacja tego, co już istnieje)
- wyjątkowa (działalność, która zapoczątkowuje nową szkołę, kierunek czy styl w danej dziedzinie twórczości).
Teorie twórczości:
- teorie procesualne, (ich autorzy koncentrują się na procesie twórczym i pytają o to, jak powstaje twórcza idea)
- teorie personologiczne, (dotyczą osobowości twórców i tak zwanej osobowości twórczej, odpowiadają na pytanie o to kto tworzy i jacy są twórcy)
- teorie atrybutywne, (opisują i wyjaśniają cechy wytworów twórczości, odpowiadając na pytanie „czym jest twórczość?”)
- teorie ekologiczne (skupiają się na wewnętrznych uwarunkowaniach twórczości i poszukują odpowiedzi na pytanie „co stymuluje, a co hamuje ludzką kreatywność?”.
2 pierwsze to mikroskopowe, a 2 kolejne- makroskopowe.
Proces twórczy składa się z 4 kolejnych faz:
1. preparacji (przygotowania) – zbieranie danych, definiowanie problemu i inne czynności wstępne.
2. inkubacji – samoistne, nieświadome generowanie pomysłów, podczas którego świadomy umysł wykonuje zupełnie niezwiązane z problemem czynności.
3. iluminacji (olśnienia) – nagłe zrozumienie istotny problemu i dostrzeżenie rozwiązania.
4. weryfikacji – sprawdzenie, czy pomysł spełnia oczekiwane kryteria ( czy jest sensowny, poprawny, oryginalny, użyteczny).
Teorie postaciowe (Gestalt):
- myślenie reproduktywne – myślenie w sytuacjach znanych dla podmiotu, w których powtarza on znany sobie schemat rozumowania.
- myślenie produktywne – występuje w sytuacjach nowych, nieznanych, a więc w sytuacjach problemowych.
Myślenie dywergencyjne:
- płynność,
- giętkość,
- oryginalność,
- wrażliwość na problemy.
Elaboracja – (staranność) jest to zdolność ekspresyjnego, wyczerpującego, pełnego szczegółów wypełnienia sytuacji problemowej.
Wiedza deklaratywna (wiem, że…)
Wiedza proceduralna (wiem, jak…)
Twórczość pierwotna – wynika bezpośrednio z osobowości niż z talentu, przejawia się w zwykłych sytuacjach życiowych i robieniu niemal wszystkiego w sposób twórczy.
Twórczość wtórna – oparta na talencie i uzdolnieniach specjalnych wymaga wytężonej pracy, długiego przygotowania.
Strefa poznawcza – wynika z dyspozycji intelektualnych i wiąże się z możliwościami instrumentalnymi, m.in. z dużą wrażliwością oraz zdolnością postrzegania, zapamiętywania, wytwarzania i przetwarzania informacji dzięki wyobraźni, intuicji i myśleniu dywergencyjnemu. Tę strefę postawy określa się jako zachowanie heurystyczne.
Kryteria postawy twórczej to:
samodzielność obserwacji,
pamięć logiczna,
wyobraźnia twórcza,
uczenie się rekonstruktywne,
myślenie dywergencyjne,
uczenie się samodzielne,
uczenie się przez zrozumienie,
aktywność poznawcza,
twórczość werbalna,
zdolność techniczna,
uzdolnienia artystyczne.
Strefa wykonawcza – przejawia się we wszystkich działaniach innowacyjnych i samorealizujących. Działania te są złożone i rozciągnięte w czasie.
Inteligencja analityczna – jest zdolnością do realizowania i ewaluacji idei, rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji.
Inteligencja twórcza – jest zdolnością do wychodzenia poza to, co dane i generowania nowych i interesujących pomysłów.
Najważniejsze warunki rozwoju postawy twórczej to:
- wolność i poczucie bezpieczeństwa,
- zachęta,
- myślenie kreatywne.