CHOROBY ALERGICZNE
POKRZYWKA
Pokrzywka nie jest chorobą, ale tylko objawem (syndromem chorobowym). Może być wywołana przez wiele czynników i nie wszystkie z nich muszą mieć podłoże alergiczne. Koń jest gatunkiem u którego pokrzywka występuje najczęściej. Predysponowane są konie w wieku od 1 do 10 lat. Do występowania pokrzywki związanej z alergenami wziewnymi predysponowane są konie arabskie.
Etiopatogeneza
Degranulacja mastocytów i bazofilów prowadzi do uwolnienia mediatorów zapalenia, w wyniku czego dochodzi do zwiększonej przepuszczalności naczyń krwionośnych i powstawania reakcji zapalnej. Pokrzywka związana z nadwrażliwością pojawia się po wprowadzeniu alergenu drogą pokarmową, wziewną lub iniekcyjną. Wyjątkowo może dochodzić do pokrzywki kontaktowej powstającej przy bezpośrednim zadziałaniu na skórę alergenu. Pokrzywka może się również pojawić bez podłoża alergicznego. Istnieje możliwość wystąpienia pokrzywki zależnej od temperatury (pokrzywka z zimna lub ciepła) lub nawet pod wpływem światła. Może też wystąpić po bardzo intensywnym wysiłku fizycznym (zwłaszcza, jeśli na zewnątrz jest zimno lub gorąco). Opisywano również pokrzywki pod wpływem ucisku (dermatografizm) - objawy pojawiają się nawet po niewielkich zadrapaniach.
Objawy kliniczne
Pojawiają się od kilku minut lub kilku godzin od zadziałania czynnika wyzwalającego. W przypadku, gdy za jej powstawanie odpowiadają alergeny, pokrzywka ma charakter nawrotowy. Najbardziej charakterystycznymi objawami są bąble, pojawiające się na skórze i błonach śluzowych. Świąd jest bardzo zróżnicowany i niekiedy nie występuje, natomiast wyjątkowo może być silny. Intensywność świądu nie jest zależna od wielkości zmian i obszaru ciała, na których bąble są obecne.
Wielkość wykwitów
pokrzywkę zwykłą - wielkość bąbli 2- 5 mm
pokrzywkę grudkową - liczne niewielkie bąble o średnicy 3-6 mm
pokrzywkę olbrzymią - bąble o średnicy od 20 do 30 mm.
pokrzywkę pierścieniową - zmiany o charakterze obrzęku tworzą pierścień otaczający wklęsłe centrum wykazujące tylko nieznaczne cech obrzęku.
Podział pokrzywek ze względu na charakter kliniczny:
Wysiękową – w takich przypadkach obrzęk skóry jest bardzo silny, co prowadzi do wysiękania surowicy na jej powierzchnię.
Festonowatą (wirującą) – zmiany są różnokształtne, niektóre mają charakter liniowy, inne są nieregularne i rozlane. Najczęstszą przyczyną tej postaci są reakcje polekowe.
Naczyniowa (obrzęk naczynioruchowy) Jest to postać podskórna pokrzywki, obejmująca głównie głowę i obwodowe odcinki ciała .
Diagnostyka różnicowa
Nadwrażliwość na ukąszenia owadów
Rumień wielopostaciowy
Dermatofiloza
Ropne infekcje skóry
Zapalenie naczyń na podłożu immunologicznym
Atopia
Alergia pokarmowa
Potwierdzenie rozpoznania
-W celu wykluczenia dermatografizmu należy wykonać próbę polegającą na podrapaniu skóry tępym narzędziem i jej obserwacji przez 10 do 15 minut.
-Pokrzywkę z zimna można wykluczyć poprzez umieszczenie na skórze kostki lodu przynajmniej na kilka minut, w takim przypadku bąble pojawią się w czasie krótszym niż 15 minut.
- Wykluczenie pokrzywki związanej z alergią pokarmową możliwe jest tylko po zastosowaniu diety hipoalergicznej przez czas nie krótszy niż 3 tygodnie. Następnie należy wprowadzać w takich samych odstępach czasu kolejne produkty aż do wystąpienia pokrzywki.
-W diagnozowaniu przyczyny atopii jest przeprowadzenie badań dodatkowych: testów śródskórnych lub oznaczenia poziomu swoistych przeciwciał IgE.
ALERGIA POKARMOWA
Przyczyny:
Podłożem choroby są reakcje nadwrażliwości typów I, II i III jako odpowiedź na alergeny pokarmowe, którymi u koni najczęściej są białka.
Bardzo często przyczyną alergii pokarmowej są: ziemniaki, słód, buraki, gryka, pszenica, lucerna, koniczyna, cykoria, jęczmień, otręby, owies.
Nie stwierdzono predylekcji do alergii pokarmowej związanej z rasą, płcią lub wiekiem
Objawy kliniczne:
Silny świąd- Często ma on charakter uogólniony, jest nawrotowy najsilniej występuje w okolicy krocza
Alergia pokarmowa może być przyczyną pokrzywki
W późniejszym okresie choroby dochodzi do zmian pourazowych: wyłysień, otarć i hiperpigmentacji skóry
W niektórych przypadkach mogą występować dodatkowo objawy ze strony układu trawiennego (wzdęcia, biegunka) oraz oddechowego (duszność).
Rozpoznanie różnicowe- Inne choroby przebiegające z silnym świądem –ektopasożytnicze lub o podłożu alergicznym.
Rozpoznanie
Właściwym potwierdzeniem rozpoznania jest dieta eliminacyjna. Powinna ona trwać przynajmniej 3 tygodnie. Początkowo najlepiej jest wyeliminować z pokarmu wszystkie dodatki mineralno-witaminowe i pasze treściwe. Biopsja jest mało przydatna diagnostycznie. W bioptacie można stwierdzić objawy okołonaczyniowego zapalenia skóry oraz naciek eozynofili.
ALERGIA KONTAKTOWA
Przyczyny- Choroba występuje bardzo rzadko. Za jej rozwój odpowiedzialny jest IV typ nadwrażliwości
Objawy kliniczne:
Pojawiają się w miejscu kontaktu z czynnikiem uczulającym. Pierwsze widoczne wykwity to pęcherzyki i grudki. Pęcherzyki szybko ulegają zniszczeniu i powstają tam sączące nadżerki Może występować niewielka bolesność w miejscu zmian i niewielkiego stopnia świąd
Rozpoznanie różnicowe:
Nadwrażliwość na pasożyty
Reakcje polekowe
Inne rodzaje nadwrażliwości
Potwierdzenie rozpoznania
Po wyeliminowaniu kontaktu z alergenem zmiany cofają się po 7-10 dniach.
Potwierdzić rozpoznanie można testami naskórkowymi. Wykonuje się je na skórze grzbietu lub klatki piersiowej. Dla każdej badanej substancji należy przygotować wystrzyżony fragment skóry o powierzchni ok. 3 cm2. Substancje podejrzaną o wywołanie choroby umieszcza się pod opatrunkiem w bezpośrednim kontakcie ze skórą, na 48 godzin. Jeśli badana substancja jest odpowiedzialna za rozwój uczulenia, w miejscu jej kontaktu ze skórą powstają wykwity pierwotne, najczęściej grudki i rumień. (można potwierdzić wykonując biopsje)
NADWRAŻLIWOŚĆ NA UKĄSZENIA OWADÓW (CULLICOLIDES, SIMULINUM)
Etiologia
Jedna z najczęściej występujących chorób alergicznych u koni. Nie ma predyspozycji płciowych i rasowych. Najczęściej chorują konie w wieku 4-5 lat. Predyspozycja do rozwoju choroby może być przekazywana dziedzicznie. Za rozwój choroby odpowiedzialna jest głównie nadwrażliwość typu 1 ale u 20 % zwierząt może rozwijać się nadwrażliwość opóźniona.
Objawy:
Choroba ma charakter sezonowy
W każdym kolejnym sezonie objawy kliniczne są coraz silniejsze
Występuje silny świąd najwyraźniej zaznaczony ranem
Pierwsze objawy choroby pojawiają się w wieku poniżej 9 lat
Zmiany lokalizują się głównie w okolicy grzywy i przy podstawie ogona.
Mogą również pojawiać się na grzbiecie. Pierwsze objawy to bardzo silny świąd i związane z tym samouszkodzenia. Wykwitami, które pojawiają się najwcześniej, są niewielkie grudki.
We wczesnych stadiach wyłysienia raczej nie występują, natomiast w przewlekłych mogą obejmować znaczne obszary ciała, a wraz z nimi widoczne są zliszajowacenie i otarcia.
Rozpoznanie różnicowe- Choroby przebiegające z silnym świądem – ektoparazytozy i inne choroby o podłożu alergicznym
Rozpoznanie-
charakterystyczne objawy kliniczne i dane z wywiadu (sezonowość, obecność owadów).
Większość chorych koni charakteryzuje się eozynofilią.
W bioptatach ze zmian można stwierdzić okołonaczyniowe zapalenie oraz nacieki eozynofilowe i limfocytarne .
W celu potwierdzenia rozpoznania można wykonać testy śródskórne z alergenami Culicoides. Odczyt prób powinien zostać wykonany po 30 minutach, 4 godzinach i 24 godzinach lub po 2 i 18 godzinach . Potwierdzenie rozpoznania możliwe jest także po wykonaniu badań in vitro i oznaczeniu swoistych przeciwciał (AllerceptTM).
ATOPIA
Przyczyny
Choroba ma podłoże genetyczne, związana jest z pierwszym typem nadwrażliwości. „jest to dziedziczna skłonność do wytwarzania przeciwciał IgE w stosunku do alergenów środowiskowych”. Do rozwoju choroby predysponowane są konie arabskie. Nadwrażliwość może rozwijać się w stosunku do pyłków roślin, roztoczy kurzu domowego, naskórków i sierści zwierząt
Najczęstsze przyczyny: Roztocza 81%, Naskórek człowieka 54%, Pióra ptaków 37,5%, Naskórek owiec 33,3%, Naskórek kota 12.5%, Pchły 29,2, Pleśnie 37,5%, Alergeny owadów 25%, Pyłki drzew 29,2%, Pyłki traw 20,5%, Pyłki chwastów 50%.
Objawy kliniczne:
Przewlekły i nawrotowy świąd, który może mieć charakter sezonowy (uczulenie na alergeny roślinne) lub być świądem całorocznym (uczulenie na roztocza)
Zmiany pierwotne bardzo szybko ulegają zatarciu i dochodzi do powstania licznym zamian tła urazowego: przeczosów, wyłysień, a w dalszym etapie choroby również hiperpigmentacji skóry
Rozpoznanie różnicowe:
Ektopasożyty
Inne rodzaje nadwrażliwości (alergia pokarmowa, nadwrażliwość na ukąszenia owadów, alergia kontaktowa)
Rozpoznanie
Podstawą rozpoznania jest wykonanie testów śródskórnych lub zbadanie poziomu swoistych przeciwciał w surowicy krwi (Allercept)
REAKCJE POLEKOWE
Występują stosunkowo rzadko. Za rozwój takich stanów mogą być odpowiedzialne wszystkie typy reakcji nadwrażliwości. Mogą one pojawiać się po podaniu wielu leków, lecz najczęstszymi ich przyczynami są: penicylina, streptomycyna, oksytetracyklina, neomycyna, chloramfenikol, sulfonamidy, fenylobutazon, aspiryna, glikokortykosteroidy
Objawy kliniczne:
Objawy są nieswoiste, nie zawsze też występuje świąd. Bardzo często obserwowana jest pokrzywka, rzadziej natomiast mogą być widoczne owrzodzenia i pęcherzyki na granicy skóry i błon śluzowych .
Rozpoznanie:
wykluczenie innych przyczyn zwłaszcza o podłożu infekcyjnym
początek objawów klinicznych po podaniu leku
poprawa po odstawieniu stosowanego leku
stwierdzenie, że w przypadku zastosowanego leku stwierdzno już tego typu objawy
nawrót objawów chorobowych po ponownym podaniu podejrzewanego leku
SKROBIAWICA SKÓRY
Rzadko występująca choroba skóry i/lub błon śluzowych u starszych zwierząt, której istotą jest odkładanie się złogów amyloidu w wyniku pobudzenia układu siateczkowo-śródbłonkowego. Czynnikiem predysponującym jest stosowanie u koni preparatów immunostymulujących. Częstość występowania choroby koni z amyloidozą w jednej z klinik oceniano na 9 z 16 000 zwierząt przyjętych do leczenia. Skrobiawica może mieć również podłoże nowotworowe i współwystępować z chłonniakiem. Skórnej skrobiawicy może towarzyszyć odkładanie amyloidu w wątrobie i śledzionie.
Objawy
Zmiany o charakterze guzkowym, niebolesne, przebiegające bez świądu pojawiające się dość szybko i ustępujące powoli w skórze i błonach śluzowych górnych dróg oddechowych, zwykle w jamie nosowej. Guzki pod wpływem urazów mechanicznych krwawią powodując wypływ kropelkowy lub krwawienia z nosa, z domieszką ropy W rozpoznaniu różnicowym bierze się po uwagę ziarniniaka eozynofilowego, mastocytomę, chłonikomięsaka, raka płaskonabłonkowego. Rozstrzygający jest wynik badania histopatologicznego, gdzie po specjalnym barwieniu (czerwienią Kongo) widoczne są złogi amyloidu. Brak jest specyficznego leczenia.