Wstęp 2
Rozdział I - Historia statusu Zakładów Pracy Chronionej 5
1. Pojęcie niepełnosprawności, osoby niepełnosprawnej 5
2. Stopnie niepełnosprawności i ich orzecznictwo 8
3. Badanie niepełnosprawności w Polsce 14
4. Warunki uzyskania statusu pracy chronionej 19
5. Uprawnienia Zakładów Pracy Chronionej 20
6. Obowiązki Zakładów Pracy Chronionej 25
Rozdział II - Ekonomiczne aspekty funkcjonowania zakładów pracy chronionej 27
1. Przepisy dotyczące zwolnienia z podatku dochodowego i opłaty skarbowej 27
2. Zakłady Pracy Chronionej w roli podatnika 34
3. Podatek od towarów i usług 38
4. Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w Zakładach Pracy Chronionej oraz dofinansowanie do wynagrodzeń 40
Rozdział III - Sytuacja Zakładów Pracy Chronionej w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej 47
1. Niepełnosprawność, rehabilitacja i zatrudnienie osób niepełnosprawnych w Unii Europejskiej. 47
2. Propozycje polskiej ustawy o rehabilitacji i zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 60
Rozdział IV - Porównanie firmy Awbud z Impel S.A. ZPCHr 72
1. Charakterystyka firmy Awbud 72
2. Charakterystyka firmy Impel S.A. ZPCHr 73
3. Bilans, zestawienia analityczne i inne dane finansowe firmyAwbud 74
W kolejnej tabeli nr 2 przedstawiono zestawienie przepływu środków pieniężnych z działalności operacyjnej na koniec roku 2010 dla firmy Awbud. 75
4. Bilans, zestawienia analityczne i inne dane finansowe firmy Impel S.A. ZPCHr 77
5. Porównanie sytuacji firm Impel S.A. ZPCHr i Awbud S.A. oraz dotyczących ich regulacji 83
Zakończenie 93
Bibliografia 95
Spis tabel: 99
Spis rysunków: 99
Wstęp
Zakłady Pracy Chronionej są znaną i bardzo popularną formą prowadzenia działalności gospodarczej. Jeszcze kilka lat temu, przed zmianą przepisów, powstawały w szybkim tempie często w wyniku przekształcenia się już istniejących firm poprzez spełnienie określonych wymogów celem uzyskania statusu Zakładu Pracy Chronionej. Atrakcyjność tej formy organizacyjnej firmy jest wynikiem co najmniej kilku istotnych czynników, na przykład specyficzny wyłącznie dla tej grupy podmiotów gospodarczych system zwolnień i ulg podatkowych oraz możliwość dofinansowania stanowisk pracy niepełnosprawnych ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Obecnie w naszym kraju funkcjonuje około 3 tys. Zakładów Pracy Chronionej.
Tworzenie zakładów pracy chronionej ma sprzyjać socjalizacji i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Rehabilitacja zawodowa ma na celu ułatwienie osobie niepełnosprawnej uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego, poprzez umożliwienie tej osobie korzystanie z poradnictwa zawodowego, szkolenia i pośrednictwa pracy. Aby zrealizować ten celu niezbędne jest dokonanie odpowiedniej oceny zdolności do pracy osoby niepełnoprawnej poprzez przeprowadzenie odpowiednich badań lekarskich i psychologicznych, ustalenie kwalifikacji, doświadczeń zawodowych, uzdolnień oraz zainteresowań osoby niepełnosprawnej.
W 2009 roku pracodawcom w ramach dofinansowania wypłacono w sumie 2515 mln zł. I tak, na dofinansowanie zatrudnienia pracowników o znacznym stopniu niepełnosprawności wypłacono 137 mln zł, z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności - 1 mld 327 i z lekkim stopniem niepełnosprawności - 1050 mln, a więc najwięcej środków przeznaczono na dofinansowanie zatrudnienia osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, potem z lekkim i znacznym.
Kluczową kwestią czy największym problemem jest orzecznictwo. Polska znajduje się w grupie krajów, które z jednej strony cechuje duża populacja osób niepełnosprawnych, a z drugiej bardzo niski wskaźnik zatrudnienia tych osób. Chociaż przez wiele lat wdrażano tak zwany „polski model integracji zawodowej”, obecność osób niepełnosprawnych na polskim rynku pracy jest niewielka w porównaniu z innymi krajami Europy. W związku z tym powstaje pytanie, jak zreformować istniejące obecnie w Polsce podejście i kierunki działania tak, aby umożliwić lepszą integrację społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych.
Aby rozwiązać istniejące problemy, Polska potrzebuje strategii dla osób niepełnosprawnych, która obejmowałaby wszystkie obszary polityki, takie jak polityka zatrudnienia, rehabilitacja społeczna i zawodowa oraz zasady przyznawania świadczeń społecznych. Strategia owa powinna być wynikiem debaty politycznej, w którą powinni się zaangażować wszyscy istotni uczestnicy. Taka strategia, charakteryzująca się jasną wizją i celami, powinna być wynikiem szerokiego konsensu społecznego i politycznego, który zapewniłby jej wdrażanie przez różne rządy w ciągu co najmniej najbliższej dekady. Strategia taka powinna obejmować różnorakie zmiany, m.in. reformę istniejących już rozwiązań, jak i wprowadzenie nowych, które poprawiłyby zarówno popyt, jak i podaż osób niepełnosprawnych na rynku pracy1.
Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, celem autorki niniejszej pracy było przedstawienie problemu ekonomicznych aspektów prowadzenia zakładów pracy chronionej w Polsce oraz wskazanie na różnice w rozwiązaniach ekonomicznych i finansowych firm o statusie ZPCHr i firm zwykłych.
Praca ma charakter bibliograficzno-empiryczny. Materiały źródłowe zostały wymienione w bibliografii, natomiast część empiryczna została oparta na materiałach i danych finansowych udostępnionych przez firmę Impel S.A. ZPCHr oraz Grupę Awbud S.A.
Praca składa się z czterech rozdziałów, poprzedzonych wstępem i podsumowanych w zakończeniu.
W rozdziale I zaprezentowano historię statusu Zakładów Pracy Chronionej, w tym pojęcie niepełnosprawności, jej stopnie, dane dotyczące badań niepełnosprawności w Polsce oraz warunki uzyskania statusu ZPCHr.
W drugim rozdziale przedstawiono ekonomiczne aspekty działania firm ZPCHr, w tym dotyczące opodatkowania oraz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Rozdział III stanowi prezentację nowelizacji ustawy u rehabilitacji i zatrudnieniu osób niepełnosprawnych oraz zawiera rozważania na temat problemu niepełnosprawności i zatrudnienia osób nią dotkniętych na terenie Unii Europejskiej.
W ostatnim rozdziale autorka przedstawiła na podstawie danych finansowych firm Impel S.A. ZPCHr i Awbud S.A. różnice w ekonomicznych aspektach działalności zwykłych firm i firm o statusie ZPCHr.
1 Agnieszka Chłoń-Domińczak, Dorota Poznańska „promocja zatrudnienia osób niepełnosprawnych
Na otwartym rynku pracy proponowane działania w Polsce” http://www.ilo.org/public/english/region/eurpro/budapest/download/empl/disability_polish.pdf stan na dzień 09.05.2011r.