CHWAŁOWSKI TYPOGRAFIA TYPOWEJ KSIĄŻKI.

R. Chwałowski w swojej książce zawarł liczne informacje dotyczące budowy typowej publikacji oraz omówił jej poszczególne elementy.

I. CZĘŚCI SKŁĄDOWE KSIĄŻKI

* Okładka * karty tytułowe * materiały wprowadzające (przedmowy, wstęp krytyczny, posłowie, życiorys, nota wydawnicza, podziękowanie, dedykacja, motto) * tekst głównt * materiały uzupełniające tekst główny * materiały informacyjno-pomocnicze

II OKŁADKA

Na okładce umieszcza się tytuł książki, nazwisko autora oraz nazwe i znak wydawcy. W wielotomowych nr tomu. Na 4 str Okładki można umieścic cenę, kod kreskowy, info o książce, biogram, info o innych tomach książki, nr ISBN.

Obwoluta zazwyczaj to samo co na okładce.

III. KARTY TYTUŁOWE

Czwórka tytułowa – strona przedtytułowa, przytytułowa, tytułowa i redakcyjna.

Dwójka tytułowa – str tytułowa i redakcyjna

IV MATERIAŁY WPROWADZAJĄCE

Zaliczamy tu: przedmowy (wstępy), wstęp krytyczny, posłowie, życiorys autora, notę wydawniczą, podziękowanie, dedykacja motto.

V TEKST GŁÓWNY

Tytuły - Partie tekstu oznacza się numerami i tytułami. Przy wielostopniowym podziale tekstu kolejność partii oznacza się za pomocą numeracji cyfrowej wielorzędowej (cyfry arabskie 1.1, 1.2.) lub cyfrowej-literowej (liczby rzymskie; majuskuły, arabskie; minuskuły, minuskuły greckie)

Światło nad tytułem powinno być większe niż pod nim. Zazwyczaj tytułu się nie dzieli, nie konczy się go kropką, tytuły wielowyrazowe dzieli się tak aby każdy wiersz zawierał logiczność.

Łamanie – nie można rozpoczynać nowej kolumny ostatnim wierszem akapitu z poprzedniej kolumny (bękart). Długość ostatniego wiersza powinna być większa niż wielkość wciecia akapitowego. Nie można zostawiać tytułów prof. mgr, inicjałów imion, liczby bez nazwy miary, skrótów tj. np., na końcu wiersza. Nie można kończyć wiersza pojedynczą literą/cyfrą (zawieszka)

Wyróżnienia – kursywą zaznacza się obce terminy, tłumaczenia, litery i cyfry oznaczające szczegóły rysunków, tytuły książek, artykułów; gdy kursywa to już bez cudzysłowiu. Chwałowski mówi, że odmiana półgruba, spacjowanie, wersaliki, podkreślenia, zmiana wielkości pisma i interlini to nie są wyróżnienia.

Akapity – między akapitami nie wstawia się dodatkowej interlini. Wielkość akapitu wynosi jeden lub 1,5 firetu

Daty – stosuje się jednolity sposób zapisu dat. Daty od…do łączy się kreską poziomą

Inicjały – stawia się je na 2 sposoby: na poziomie linii pierwszego wiersza tekstu lub umieszcza się go w przestrzeni powstałej w wyniku wcięcia pierwszych 2 3 lub 4 wierszy.

VI. PRZYPISY

1. Przypisy bibliograficzne – opis dokumentów, z których pochodzą cytaty lub wiadomości z książki. Zawierają imię/inicjał imienia, nazwisko, tytuł książki, które to jest wydanie, miejsce rok wyd, str. Używa się skrótów albo tylko Pol albo łac.

2. Przypisy rzeczowe – objaśniają i komentują fragmenty tekstu. Mogą pochodzić od autora, edytora, tłumacza, redaktora

3. Przypisy słownikowe – podają znaczenie obcych terminów

Przypisy składa się stopniem pisma o 1 lub 2 punkty mniejszym od stopnia pisma tekstu głównego. Przypisy nie mogą zajmować więcej niż ¾ wysokości kolumny. Oddziela się je od tekstu odstępem np. linią. Przypisy lokuje się na dole strony do tekstu, do którego się odnoszą lub można je ulokować pod całym rozdziałem. Przypisy do tabel umieszcza się bezpośrednio pod tabelą (przypisy do tytułu tabel umieszcza się u dołu kolumny jak pozostałe.

VII TABELE

We wszystkich tabelach stosuje się jeden krój pisma. Przy przenoszeniu części tabeli na nast. Str należy powtórzyć na górze jej numer i tytuł i dodać ciąg dalszy, Cd. W przeniesionej części powtarza się główkę. Tabele numerujemy liczbami arabskimi. Tekst w główce wpisujemy poziomo (pion gdy zbyt wąska), tekst w boczku zazwyczaj poziomo. Zazwyczaj się tekst wyśrodkowuje. W tabelach nie zostawia się pustych rubryk (daje się kreskę, zero, kropkę, iks). Rubryki tabeli numeruje się wtedy gdy autor powołuje się na nie w tekscie. Przypisy do treści tabel umieszcza się bezpośrednio pod tabelą, a przypisy do tytułu tabeli na dole kolumny jak inne.

VIII. ILUSTRACJE.

Ilustracje związane z tekstem umieszcza się najbliżej miejsca w którym o nich mowa. Lustr mniej związane z tekstem można np. umiescić na wkładkach. Po podpisie lustr nie umieszcza się kropki, stosuje się stopień pisma o 1st mniejszy, lustr numeruje się. Info o autorze ilustracji podaje się gdy nie jest nim autor książki. Lustr zdobnicze można nie podpisywać. Ilustracje umieszcza się tak żeby nad nią znajdowały się co najmniej 4 wiersze tekstu, a pod nią conajmn 5 wierszy. Odstępy między ilustracjami nie powinien być mniejszy niż 2,5 mm, a między lustr a podpisem od 1,5 mm do wysokości 1 wiersza tekstu. Ilustracje całostronicowe umieszcza się na prawej stronie. Całostronicowe poprzeczne na kolumnach parzystych tak aby góra lustr znajd się przy marginesie bocznym, a na kolumnach nieparzystych tak aby góra znajd się przy marginesie grzbietowym.

IX BIBLIOGRAFIA ZAŁĄCZNIKOWA

Wyróżnia się następujące sposoby szeregowania pozycji bibliografii załącznikowej: układ alfabetyczny, chronologiczny, rozumowany (od rozdziałów, dzieł, wg zagadnień), układ w kolejności cytowania, układ nazwisko/data)

X MATERIAŁY INFORMACYJNO-POMOCNICZE

Materiały info-pomocnicze składa się mniejszym stopniem pisma od tekstu głównego.

• Słownik użytych terminów – stosujemy w książkach gdzie nie występują przypisy słownikowe. Terminy układa się alfabetycznie.

• Wykaz skrótów – sporządza się go jeśli w tekście występuje więcej niż 10 wymagających objaśnienia skrótów, jeżeli jest ich mniej to objaśnia się je w przypisach

• Wykaz tabel – zawiera nr i tytuł tabeli, jej źródło i nr stronicy

• Wykaz ilustracji – zawiera: nr ilustracji, tytuł lustr., nazwę autora fotografii, oznaczenie miejsca lustr. w obrębie książki

• Spis treści – obejmuje numery i tytuły wszystkich partii książki (przy wielostopniowym podziale tekstu można nie podawać tytułów partii tekstu najniższego rzędu)

• Obcojęzyczne streszczenia, spisy treści i wykazy – jeżeli w zbiorze dzieł występują zebrane na końcu książki streszczenia w kilku językach to grupuje się je wg języków

XI. PAGINACJA

Pagina zwykła – nr stron i pagina żywa – tekst wskazujący na zawartość merytoryczną rozdziału. Paginy nie umieszcza się na stronach tytułowych, stronach niezadrukowanych, stronach wypełnionych całkowicie przez tabele lub ilustracje. Początkowe stronice rozdziałów zaczynających się kolumną opuszczoną (brak górnej paginy) końcowe stronice rozdziałów (brak dolnej)

Żywa pagina na str parzystych zawiera tytuł partii tekstu wyższego rzędu (np. rozdziału), na str nieparzystych tytuły partii niższego rzędu (podrozdział). w żywej paginie można skrócić tytułW encyklopediach i słownikach na str parzystej – początkowe hasło rozpoczynające się na danej stronie, na str nieparzystej – końcowe hasło.

XII. INDEKSY

Wyróżniamy:

• Indeks nazw osobowych – wykaz omawianych osób

• Indeks nazw geograficznych – wykaz nazw miejscowości, obiektów geograf

• Indeks rzeczowy – wykaz terminów, nazw przedmiotów, pojęć abstrakcyjnych, zagadnień wydarzeń hist

• Indeks mieszany – zawiera hasła należące do różnych kategorii

Zapisy w indeksie szereguje się alfabetycznie, składa się go stopniem o minimum jeden pkt mniejszym, wymieniając kilka nr stron numery te oddziela się przecinkiem,

XIII PRZYTOCZENIA

- cudzysłowami apostrofowymi obejmuje się przytoczenia dokładne, dosłowne wypowiedzi

- odmianą pochyłą wyróżniamy przytoczenia pozorne- przywołane z pamieci, niedokładne, cytaty. Wielokropek oznacza opuszczenie cytowanego tekstu.

XIV DIALOGI LITERACKIE

Na początku wypowiedzi w dialogu umieszcza się pauzę, po której tekst rozpoczyna się majuskułą. Jeżeli w część dialogu wpleciono komentarz to oddziela się go pauzami od wypowiedzi bohatera

XV WZORY MATEMATYCZNE

Dzielimy na wzory jedno- i wielowierszowe; jedno- (rozbudowane w poziomie) i wielostopniowe (rozbudowane w pionie); wzory umieszczane w tekscie i wzory umieszczane jako oddzielne wiersze. Nie stawia się odstępów przed i po znakach działań matematycznych, w nawiasach.

XVI WYLICZENIA Z PUNKTAMI

Każdy pierwszy wiersz powinien mieć wcięcie akapitowe i rozpoczynać się od minuskuły. Po poszczególnym punkcie stawia się przecinek a po ostatnim kropkę.

XVII SKRÓTY I SKRÓTOWCE

Podaje wykaz skrótów z podziałem na kategorie. Stosuje się skróty ogólnie przyjęte, znane.

XVIII ZNAKI INTERPUNKCYJNE

Zawiera zasady stosowania poszczególnych znaków interpunkcyjnych. Znakiem interpunkcyjnym nie jest półpauza i dywiz. Przed znakami interp nie stawia się odstępu.

, . ; … ( ) ! ? : - „”

Nawiasy okrągłe kwadratowe klamrowe ostrokątne.

Cudzysłowy – apostrofowe „” francuskie << >> niemieckie >> << definicyjne ‘ ‘

XIX ZABIEGI ZNAKÓW INTERPUNKCYJNYCH

Kropka/ przecinek jest stawiana po cudzysłowie zamykającym. Jeżeli np. pytajnik jest częścią cytatu to zamieszcza się go przed cudzysłowem zamykającym.

XX ZNAKI NIEINTERPUNKCYJNE

• Dywiz (łącznik) – znak wewnątrzwyrazowy stosowany w wyrazach złożonych. Dywizu nie oddziela się odstępami. Stosuje się go np. w połączeniu przedrostków z nazwami własnymi, połączenie dwóch członów wyrazowych, połączenie z liczbą 3-majowy. W wyrazach utworzonych od skrótowców AK-owiec.

• Ukośne kreski – pełni funkcję rozłączności (albo), łączności z możliwością wyboru (i, a także do wyboru), zastępuje kreskę ułamkową, oddziela nr domu od nr mieszkania w adresie, przełom roku 1999/2000. W poezji oznacza koniec wiersza

• Ligatura & - zastępstwowo wyrazu i, stosowana w nazwach własnych

• Apostrof ‘ – używa się do oddzielenia obcych nazwisk od rodzimej końcówki fleksyjnej.

• Gwiazdka * - używana jako odsyłacz w przypisach, jako oznaczenie roku urodzenia osoby.

• Abrewiatury © § $

• Krzyżyk jako oznaczenie daty śmierci

• Procent %

• Oznaczenia jednostek np. stopnie, cale

Po wykazie bibliografi znajduje się słownik terminów

4