Przemysł wysokiej techniki
Przemysł
wysokiej techniki (high-technology) nazywany jest również
przemysłem zaawansowanych technologii lub przemysłem wysokiego
przetwarzania. Przemysł wysokiej techniki obejmuje produkcję:
-
elektroniki przemysłowej – np. półprzewodniki, tranzystory,
układy scalone, mikroprocesory, urządzenia pomiarowe i
poligraficzne, sprzęt
telekomunikacyjny i medyczny, aparatura naukowo-badawcza i biurowa;
-
elektroniki użytkowej – np. komputery osobiste, kalkulatory,
sprzęt audio-wideo, cyfrowe telewizory i aparaty fotograficzne,
telefony komórkowe, zegarki elektroniczne, przyrządy optyczne;
-
chemiczną i farmaceutyczną – np. materiały syntetyczne,
chemikalia nieorganiczne, tworzywa sztuczne, leki nowej generacji
(oparte na biotechnologiach);
-
lotniczą, rakietową i zbrojeniową – np. samoloty, statki
kosmiczne, sprzęt do lotów i badań kosmicznych, rakiety,
uzbrojenie;
-
maszyn i robotów – np. urządzenia elektroenergetyczne,
rozdzielcze i przekaźnikowe, obrabiarki, silniki, turbiny,
automaty.
Duża
różnorodność produkcji jest jedną z przyczyn braku ścisłej
definicji przemysłu wysokiej techniki. Obecnie do wydzielenia go
stosuje się łącznie dwa kryteria:
-
udział wydatków na prace badawczo-rozwojowe wynoszący nie mniej
niż 3,5% całości wydatków poniesionych w produkcji;
-
udział pracowników naukowych i kadry
inżynieryjno- technicznej nie mniejszy niż 20-25% ogółu
zatrudnionych.
W
przemyśle wysokiej techniki proces produkcji jest wyraźnie
podzielony na dwa etapy. Etap pierwszy to tzw. faza innowacji, która
obejmuje badania naukowe, opracowanie koncepcji technologicznych i
produkcję próbnych serii. Etap drugi stanowi masowa produkcja
artykułów końcowych lub wytwarzanie półproduktów i ich montaż.
Każda z tych dwóch faz cyklu produkcyjnego ma inne wymagania
lokalizacyjne.
Na
pierwszym etapie produkcji najważniejszymi czynnikami lokalizacji
są:
-
duże zasoby finansowe na badania innowacyjne i testowanie wyrobów,
w tym tzw. kapitał
ryzyka;
-
bliskie sąsiedztwo wyższych uczelni i innych placówek naukowych
prowadzących badania podstawowe i kształcących kadry;
-
wysoko kwalifikowana kadra inżynierska i ekonomiczna (marketing);
-
dobra infrastruktura komunikacyjna ułatwiająca szybki kontakt
konstruktorów z innymi ośrodkami;
-
czyste środowisko niezbędne w procesach technologicznych produkcji,
np. czyste powietrze przy produkcji półprzewodników;
-
atrakcyjny krajobraz wpływający na intensywność i efektywność
pracy umysłowej.
Przemysł
zaawansowanych technologii znajduje najlepsze warunki lokalizacji na
dalekich peryferiach wielkich aglomeracji miejsko-przemysłowych i
mało przekształconych terenach rolniczych, pod warunkiem dobrego
ich skomunikowania z dużymi ośrodkami miejskimi. Wysokie koszty
własne powodują, że przemysł ten powstaje przede wszystkim w
krajach wysoko rozwiniętych, posiadających duże zasoby kapitałowe
i naukowe.
W
drugiej fazie cyklu produkcyjnego masowość i duży stopień
automatyzacji produkcji sprawiają, że najistotniejszym czynnikiem
lokalizacji stają się niskie koszty pracy. Warunki takie spełniają
kraje słabo rozwinięte, zasobne w tanią siłę roboczą lub
stosujące długoterminowe ulgi podatkowe, np. państwa Azji
Południowo-Wschodniej.
Obszary,
na których skupione są zakłady high- -technology lub placówki
pracujące naukowo na rzecz przemysłu wysokiej techniki to parki
naukowe, parki (bieguny) technologiczne i technopolia.
Parki
naukowe, bieguny technologiczne i technopolia koncentrują się w:
-
Stanach Zjednoczonych – Krzemowa Dolina k. San Francisco, Orange
Country k. Los Angeles, Droga 128 w Bostonie, Dallas, Phoenix;
-
Kanadzie – Sheridam Park w Toronto, Montreal, Kanata k. Ottawy,
Vancouver;
-
Japonii – Silicon Island Kiusiu (Krzemowa Wyspa), Tokio, Osaka,
Hiroszima, miasto naukowe Tsukuba;
-
Wielkiej Brytanii – „M4 Corridor” (wzdłuż drogi Londyn –
Bristol), Park naukowy Cambridge;
-
Niemczech – Berlin, Heidelberg, Stuttgart;
-
Francji – miasto naukowe Paryż–Południe, Tuluza, Sophia
Antipolis na Lazurowym Wybrzeżu, Grenoble, Nicea, Montpellier.