KONSPEKT ZAJĘĆ
Prowadzący: Karolina Przeworowska
Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie:
Poziom edukacyjny: gimnazjum, klasa II
Czas realizacji: 45 minut
Temat zajęć: Czym jest naród? Symbole narodowe.
1. Cele:
Uczeń:
- wyjaśnia termin „naród” oraz uzasadnić, że przynależność do narodu (tak jak do rodziny) jest niezależna od woli człowieka.
- wyróżnia czynniki wpływające na tworzenie się narodu i łączące go przez wielki.
- wskazuje wszystkie symbole narodowe, zaśpiewać hymn narodowy.
- uzasadnia dlaczego większość konfliktów ma charakter konfliktu między narodami.
- określa, czym jest świadomość narodowa.
- wyjaśnia, że na terenie państwa może zamieszkiwać wiele narodowości.
- wskazuje na narody, które nie są związane wspólnym pochodzeniem (Kanada, USA).
- uzasadnia, że nie zawsze naród musi kojarzyć się z jednym językiem narodowym.
- prezentuje argumenty dotyczące jego przynależności narodowej.
- przedstawia historię naszych symboli narodowych.
2. Metody: praca z podręcznikiem, rozmowa nauczająca
3. Formy pracy: zbiorowa, grupowa.
4. Pojęcia: naród, czynnik narodowotwórczy
5. Środki dydaktyczne: podręcznik
Przebieg lekcji:
Nauczyciel wprowadza uczniów do nowego działu, przypomina tematykę zagadnień, którym będzie on poświęcony.
2. Nauczyciel prowokuje dyskusję: Czy naród jest społeczeństwem czy grupą społeczną? Co to jest naród?
Naród – to trwała wspólnota ludzi (wspólnota narodowa), połączona wspólnymi losami historycznymi, kulturą, gospodarką, zamieszkująca określone terytorium, mająca własny język i zachowująca poczucie odrębności.
3. Jakie czynniki mają wpływ na powstanie i istnienie narodu?
Czynniki narodowotwórcze:
wspólna historia i pochodzenie,
poczucie jedności i odrębności od innych narodów,
ojczyzna,
wspólna język, kultura, tradycja i religia,
gospodarka,
państwo.
4. Dlaczego Polacy mogą uważać się za naród?
Jakie są różnice pomiędzy narodem polskim a narodem belgijskim, szwajcarskim, amerykańskim, kanadyjskim?
Naród Polski:
Polacy są narodem ponieważ posiadają X wieków historii oraz własną tożsamość narodową (język, kulturę i tradycję).
Naród szwajcarski różni się od polskiego ponieważ szwajcarzy nie posiadają jednego wspólnego języka. W Szwajcarii nie obowiązuje język szwajcarski tylko języki niemiecki, francuski, włoski
5. Klasa zostaje podzielona na cztery grupy, które przygotowują odpowiedzi na pytania na podstawie materiałów pomocniczych.
Grupa 1
na podstawie otrzymanego materiału zapoznaje się z historią orła widniejącego w godle Polski i przygotowuje informacje na ten temat
HISTORIA GODŁA POLSKI
Orzeł w koronie widnieje już na denarach Bolesława Chrobrego to jego najwcześniejszy zachowany wizerunek. Jest to najprawdopodobniej bielik. Stylizowany wygląd ptaka przedstawionego na monecie powodował spory między uczonymi, mającymi trudności z ustaleniem, czy jest to rzeczywiście orzeł, czy może kogut, gołąb lub paw. Orzeł występował na monetach i pieczęciach książąt piastowskich, tarczach i chorągwiach od XII wieku. Początkowo funkcjonuje jako herb śląskiej linii Piastów. Po raz pierwszy jako godło książęce pojawia się na pieczęci konnej Kazimierza opolsko-raciborskiego w 1222 r.Później
stopniowo jest przejmowany jako herb przez kolejne linie Piastowskie, najpóźniej pojawia się na pieczęciach książąt mazowieckich, bo dopiero po 1271 r Jako oficjalny
herb całego państwa polskiego zaczął być używany od 1295 przez Przemysła II, który po raz pierwszy użył ukoronowanego orła jako godła państwa na rewersie pieczęci majestatycznej z 1295 r
Grupa 2
na podstawie otrzymanego materiału zapoznaje się ze zmianami graficznymi orła i przygotowuje krótkie wystąpienie zawierające najważniejsze różnice
Forma graficzna orła zmieniała się przez wieki. Dzisiejsza jego forma, przyjęta w 1927, jest wzorowana na orle z epoki Stefana Batorego. Trzeba zauważyć, że projekt ten jest w zasadzie bardziej przystosowany do pieczęci lub tarczy okrągłej niż do prostokątne. Zmieniała się także cała tarcza –w Rzeczypospolitej Obojga Narodów
tarcza stała się czwórdzielna, z naprzemiennymi wizerunkami polskiego Orła i litewskiej Pogoni. Jednocześnie królowie używali też własnych herbów, zwykle umieszczając je w tarczy sercowej herbu państwowego. Po rozbiorach
wiele utworzonych przez zaborców guberni, prowincji i województw polskich otrzymało nowe herby –nadal przewijał się na nich biały orzeł, bez korony albo z koroną, albo z głową odwróconą na lewą część czoła; gdzieniegdzie występowała też Pogoń mimo wygasłej Unii. Najczęściej były to herby złożone z godłem zaborcy (np. Wielkie Księstwo Poznańskie miało herb z czarnym, pokrzyżackim
orłem tak jak inne prowincje pruskie, ale z tarczą sercową czerwoną, na której widniał polski orzeł w koronie).Po powstaniu listopadowym carowie, tytułujący się również królami Polski, przejęli polski Order Orła Białego z niebieską wstęgą, który odtąd cieszył się w Rosji uznaniem. Na herbie z okresu powstania styczniowego widnieje, oprócz orła i Pogoni, Archanioł Michał– patron Rusi. Po rozbiorach ludność polska skrzętnie zbierała przedrozbiorowe grosze i inne polskie monety z herbem Rzeczypospolitej (Orzeł Biały oraz Pogoń na czterech polach tarczy heraldycznej). Oczywiście nie mogło zabraknąć orła na sztandarach i emblematach powstańczych, często nadal z Pogonią litewską. W 1916i Niemcy przystały na odnowienie Królestwa Polskiego. W 1917wyemitowano pierwsze banknoty polskie z orłem w koronie na tarczy niepodzielnej. Po odzyskaniu niepodległości Orzeł Biały został uprawomocniony jako godło państwowe uchwałą sejmową w 1919. Oficjalny wizerunek godła przypominał orła Stanisława Poniatowskiego i był używany do 1927, kiedy powstała nowa wersja wg projektu Zygmunta Kamińskiego. Odrzucono tradycyjną formę, zastępując ją nową (niżej -Tradycja heraldyczna), m.in. usunięto krzyż z korony, dodano dwie pięcioramienne gwiazdki. Po II wojnie światowej, w
1945roku władze Polski Ludowej usunęły koronę z głowy orła.
Usunięcie potwierdzono dodatkowo dekretem w roku 1955. Rząd RP na uchodźstwie
w odpowiedzi umieścił na głowie orła zamkniętą koronę zwieńczoną krzyżem. Sejm III Rzeczpospolitej przywrócił orłowi koronę według wzoru z roku 1927.
Grupa 3
na podstawie otrzymanego materiału przygotowuje informacje na temat flagi polskiej.
Barwy flagi polskiej złożone z dwóch poziomych pasów: białego oraz czerwonego są
odwzorowaniem kolorystyki godła państwowego, który stanowi orzeł biały na czerwonym polu. Zgodnie z zasadami heraldyki pas górny reprezentuje białego orła, a dolny czerwone pole tarczy herbowe.Kolory te według symboliki używanej w heraldyce mają następujące znaczenie:
Koloru białego używa się w heraldyce jako reprezentację srebra. Oznacza on także
wodę, a w zakresie wartości duchowych czystość i niepokalanie.
Kolor czerwony jest symbolem ognia, a z cnót oznacza odwagę i waleczność.
Pierwotnie polską barwą narodową był karmazyn, stanowiący symbol dostojeństwa i
bogactwa, a zarazem uważany za najszlachetniejszy z kolorów. Z uwagi na cenę barwnika potrzebnego do uzyskania tego koloru, mało kto mógł sobie na niego pozwolić, dlatego też był on wykorzystywany jedynie przez najbogatszą
szlachtę i dostojników państwowych. Barwy biała i czerwona zostały uznane za narodowe po raz pierwszy 3 maja1792. Podczas obchodów pierwszej rocznicy uchwalenia Ustawy Rządowej damy wystąpiły wówczas w białych sukniach przepasanych czerwoną wstęgą, a panowie nałożyli na siebie szarfy biało-czerwone. Nawiązano tą manifestacją do heraldyki Królestwa Polskiego– Białego Orła
na czerwonej tarczy herbowej. Po raz pierwszy regulacja prawna polskiej flagi została przyjęta w uchwale Sejmu Królestwa Polskiego z 7 lutego1831na wniosek posła Walentego Zwierkowskiego, wiceprezesa Towarzystwa Patriotycznego, jako propozycja kompromisowa pomiędzy barwą białą -nadaną przez Augusta II Mocnego i proponowaną przez konserwatystów i trójbarwną -biało-czerwono-szafirową barwami konfederacji barskiej proponowanymi przez Towarzystwo Patriotyczne:
Po odzyskaniu niepodległości barwy i kształt flagi uchwalił Sejm Ustawodawczy odrodzonej Polski 1 sierpnia1919. W ustawie podano: "Za barwy Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się kolor biały i czerwony w podłużnych pasach równoległych, z których górny –biały, dolny zaś –czerwony." Dwa lata później Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało broszurę w której sprecyzowano odcień czerwieni definiując ją jako karmazyn, ale w 1927 odcień koloru czerwonego został zmieniony na cynober, ten sam kolor został użyty w definicji flagi w ustawie z 1955.Kolory flagi zostały ponownie zmienione ustawą z 31 stycznia1980
Grupa 4
na podstawie otrzymanego materiału przygotowuje informacje na temat polskiego hymnu
HISTORIA HYMNU POLSKI
Pierwotnie hymn, jako Pieśń Legionów Polskich we Włoszech, został napisany przez Józefa Wybickiego. Autor melodii opartej na motywach ludowego mazurka(właściwie mazura) jest nieznany. Pieśń powstała w dniach 16-19 lipca1797 we włoskim miasteczku Reggionell' Emilia w Republice Cisalpińskiej(w dzisiejszych Włoszech). Pierwszy raz została wykonana publicznie 20 lipca1797 roku. Tekst ogłoszono po raz pierwszy w Mantui w lutym 1799 w gazetce "Dekada Legionowa"
Od samego początku z aplauzem została przyjęta przez Legiony Dąbrowskiego. Z początkiem 1798 znana była już we wszystkich zaborach. Śpiewana była podczas powstania listopadowego(1830), styczniowego(1863), przez Polaków na Wielkiej Emigracji, w czasie rewolucji 1905, Ii II wojny światowej. Tekst Mazurka był tłumaczony przez poetów solidaryzujących się z walczącą Polską i znany był w 17 językach, m.in.: niemieckim, francuskim, angielskim, rosyjskim, węgierskim, chorwackim, macedońskim, serbskim, słowackim, litewskim. Podczas Wiosny Ludów(1848) Mazurek Dąbrowskiego śpiewany był na ulicach Wiednia, Berlina i Pragi, gdzie cieszył się szczególną popularnością. Mazurek Dąbrowskiego
był wykorzystywany w utworach muzycznych. Jako jeden z pierwszych użył
go Karol Kurpiński, który skomponował w 1821 fortepianową (organową) Fugę
na jego temat. Fuga ta, zinstrumentowana przez autora, zabrzmiała pod jego batutą 1 stycznia 1831roku w wykonaniu orkiestry Opery Warszawskiej. Ryszard Wagner
wykorzystał melodię Mazurka w uwerturze Polonia skomponowanej po upadku powstania listopadowego. Grano ją pod okupacją niemiecką w czasie II wojny światowej, gdy zabronione było granie polskiego hymnu. W zmienionej postaci użyto muzykę hymnu w nazistowskim filmie propagandowym Powrót do ojczyzny