|
Pierwsza
pomoc w stanach zagrożenia życia
Zespół
czynności podejmowanych dla zapewnienia w pierwszej kolejności
podstawowych funkcji życiowych ustroju przed natychmiastową ,
bezprzyrządową diagnostykę stanu ogólnego wg prostego schematu
:
1. przytomny - nieprzytomny
2. oddycha – nie
oddycha
3. krążenie obecne – krążenia brak
4.
śmierć kliniczna – śmierć definitywna
Następnie
stosownie do potrzeb :
1. sprawdzenie , utrzymanie lub
przywrócenie drożności oddechowej , przywrócenie wymiany
gazowej przez sztuczną wentylację płuc .
2. wytworzenie
sztucznego krążenia przez tzw. masaż serca
3.
zorganizowanie transportu i przekazanie do pełnego postępowania
reanimacyjnego i leczenia definitywnego.
Pierwsza
pomoc w nagłych wypadkach
Zatrucie
alkoholowe
: przy osłabieniu oddechu i tętna podać filiżankę mocnej kawy
( jeśli chory jest przytomny) ; wezwać lekarza .
Ciało
obce w oku
: pilnować , aby poszkodowany nie tarł oka ; po odwinięci
powieki ciało obce usunąć rożkiem czystej chusteczki ,
odłamków tkwiących w rogówce samodzielnie nie wyjmować oko
przewiązać chusteczką i natychmiast zwrócić się do
specjalisty .
Drgawki
:
napadowe kurcze mięśni kończyn i tułowia , często z utratą
przytomności , występują w padaczce , w niektórych zakażeniach
i zatruciach .
Nie przytrzymywać chorego siłą , lecz
ułożyć miękko i wygodnie , aby zapobiec urazom .
Krwawienia
: wypływanie krwi z uszkodzonych naczyń krwionośnych .
a)
drobne – opatrunek uciskowy
b) większe na kończynach –
unieść kończynę , nałożyć opaskę uciskającą powyżej
rany i opatrunek jałowy ; wezwać lekarza
c) większe na
tułowiu – uciskając palcem tętnicę ( żyłę ) nałożyć
opatrunek jałowy ; wezwać lekarza
d) wewnętrzne ( a
żołądka , jelit płuc ) – ułożyć chorego spokojnie , zimny
okład na brzuch lub klatkę piersiową ; wezwać lekarza
e)
z nosa – głowę ułożyć nisko , dać zimny okład na kark ,
watę do nosa
Krwotok
: szybka duża utrata krwi , zagrażająca życiu i wymagająca
natychmiastowej aktywnej pomocy . Krwotok pierwotny –
bezpośrednio po uszkodzeniu naczynia . Krwotok wtórny – w
jakiś czas po uszkodzeniu , np. w kilka dni .
W zależności
od rodzaju naczyń wyróżniamy : krwotok tętniczy , krwotok
żylny .
Zależnie od miejsca wylewania się krwi : krwotok
zewnętrzny - na zewnątrz ustroju i krwotok wewnętrzny – do
tkanek , narządów i jam ciała . Różnica pomiędzy krwawieniem
a krwotokiem leży w ilości i szybkości utraconej krwi .
Postępowania :
1. ocenić stan ogólny
2.
zatamować krwotok w zależności od rodzaju krwotoku
3.
założyć suchy , jałowy opatrunek osłonowy lub uciskowy
4.
w celu ograniczenia upływu krwi unieść zranioną kończynę (
część ciała ) powyżej poziomu serca i ucisnąć ranę ręką
5. jeżeli w ranie znajduje się ciało obce , nie należy
jej uciskać ; postaraj się zbliżyć brzegi rany UWAGA:
NIE
WOLNO USUWAĆ CIAŁA OBCEGO
6.
sprawdzić czy opatrunek nie jest zbyt ciasny i nie tamuje dopływu
krwi , sprawdź tętno powyżej i poniżej rany
7. obfite
krwawienia w obrębie głowy tamujemy uciskając miejsce
krwawienia najlepiej zwiniętym materiałem opatrunkowym . Na szyi
nie wolno zakładać opatrunku uciskowego . Obrażenia głowy i
szyi często wiążą się z utratą przytomności i niedrożnością
dróg oddechowych .
8. stale kontroluj czynności życiowe
poszkodowanego , bądź przygotowany do podjęcia czynności
reanimacyjnych .
9. w przypadku krwotoku wewnętrznego
jedynie ograniczamy się do zwalczania skutków krwotoku to jest
wstrząsu
Omdlenie
: krótkotrwała utrata przytomności wywołana niedotlenieniem
mózgu związanym ze spadkiem ciśnienia tętniczego krwi (
niedociśnienie ) najczęściej na podłożu reakcji
naczynioruchowych .
Zdarza się u niektórych ludzi , np. :
pod wpływem długiego stania w bezruchu , w pomieszczeniach
gorących i dusznych , pod wpływem emocji . Płaskie ułożenie i
uniesienie kończyn dolnych w górę poprawia krążenie mózgowe
i przywraca przytomność .
Pod postacią omdlenia mogą
jednak ujawniać się poważne procesy chorobowe np. : arytmia,
padaczka . Zwiastunami
omdlenia mogą być : złe samopoczucie , zawrót głowy , mroczki
szum w uszach .
W przypadku omdlenia poszkodowanemu należy rozpiąć ubranie ,
otworzyć okna , chorego ułożyć w pozycji bezpiecznej ,
ewentualnie zastosować sztuczne oddychanie ; nieprzytomnemu nie
wlewać wody do ust .
Odmrożenie
: uszkodzenie tkanek wywołane działaniem niskiej temperatury .
Zależnie od natężenia zmian miejscowych wyróżnia się
cztery stopnie odmrożenia :
1 stopień – rumień , obrzęk
, swędzenie i pieczenie skóry
2 stopień – martwica
części naskórka , wytwarzanie się pęcherzy jak przy oparzeniu
3 stopień – martwica całej skóry , a częściej i
głębiej położonych tkanek miękkich
4 stopień –
martwica części miękkich i kości
Gojenie się odmrożeń
przebiega dużo wolniej niż w oparzeniu .
Odmrożeniu
ulegają zwykle obwodowe części ciała : palce u rąk i nóg ,
nos , uszy .
Pierwsza
pomoc przy odmrożeniu
– stopniowe ogrzewanie .
Oparzenie
:
uszkodzenie tkanek wywołane działaniem wysokiej temperatury
(
oparzenie termiczne np. słoneczne ) , żrących środków
chemicznych
( oparzenia chemiczne ) promieniowania
jonizujące ( np. oparzenie rentgenowskie ) .
Zależnie od
głębokości zmian miejscowych rozróżnia się trzy stopnie
oparzenia :
I stopień - zaczerwienienie , obrzęk i
bolesność skóry .
II stopień - na skórze powstają
pęcherze wypełnione osoczem .
III stopień - występują
martwice skóry i tkanek głębszych .
Skrajną postacią
oparzenia jest zwęglenie tkanek . Oparzenie , zwłaszcza
termiczne , sprowadza zmiany ogólnoustrojowe w postaci wstrząsu
wywołanego bólem , utratą osocza, krwi i zatruciem ustroju
wchłanianymi produktami rozpadu białka tkankowego .
Natężenie
tzw. choroby oparzeniowej jest wprost proporcjonalne do
powierzchni oparzonej . Oparzenie ponad 20% powierzchni ciała
sprowadza wstrząs , a oparzenie ponad 70% jest przeważnie
śmiertelne .
Oparzenie
lekkie ( I stopnia )
- obmyć spirytusem , potem przysypać talkiem lub posmarować
wazeliną . Oparzenie
cięższe ( II stopnia ) - pęcherze . Oparzenie III stopnia
( martwica ) - ostrożnie zdjąć odzież , nałożyć opatrunek
jałowy lub okryć poparzone miejsce płatami czystego ( świeżo
prasowanego ) płótna , nie zdzierać pęcherzy , nie stosować
żadnych okładów , maści ani przysypek ; wezwać lekarza .
Płonące
ubranie ( włosy )
gasić przez tłumienie kocem , płaszczem , marynarką .
Opatrywanie ran : ewentualne krwawienie zatamować , rany
nie dotykać i nie przemywać ; nałożyć jałowy opatrunek ,
bandażowanie .
Ość
w przełyku
: podawać do łykania kawałki chleba lub miękkich kartofli ,
zwrócić się do lekarza .
Porażenie
cieplne i słoneczne
: do porażenia słonecznego dochodzi najczęściej podczas
długotrwałego przebywania na słońcu . W przypadku kiedy,
dochodzi do porażenia cieplnego lub słonecznego natychmiast
powinno się podjąć następujących czynności : - zdjąć z
poszkodowanego odzież - przenieść go w chłodne, przewiewne
miejsce - polewać głowę i klatkę piersiową chłodną wodą
podać płyny do picia .
Porażenie
prądem elektrycznym
: groźny skutek działania prądu elektrycznego na żywy ustrój
w wyniku przepływania prądu przez ciało włączone bezpośrednio
w obwód lun pośredniego wpływu łuku elektrycznego .
Zależnie
od rodzaju prądu , napięcia , czasu i drogi przepływu może
wywołać w ustroju różne zmiany fizyczne , chemiczne i
biologiczne tj. : oparzenia , zaburzenia elektrolitowe i
zaburzenia czynności poszczególnych układów . Najgroźniejsze
są zaburzenia biologiczne układów decydujących o życiu ,
objawiające się utratą przytomności , niewydolnością
oddechową lub bezdechem , zatrzymaniem krążenia , najczęściej
z powodu migotania komór przy rażeniu prądem przemysłowym lub
z sieci miejskiej . W
celu udzielenia pomocy ,
poszkodowanego należy usunąć spod działania prądu. Prąd
wyłączyć lub ostrożnie odsunąć druty suchym , drewnianym
kijem ( stojąc na drewnianej desce ) .Po uwolnieniu człowieka od
działania prądu elektrycznego postępowanie wg zasad reanimacji
. Jedną z postaci porażenia prądem elektrycznym jest porażenie
piorunem ( przy porażeniu piorunem postępować podobnie ) .
Skręcenie
: 1. skręcenie stawu , nagłe , przeważnie jednorazowe ,
rozciągnięcie elementów więzadłowo-torebkowych stawu ,
najczęściej stawy skokowe podczas obciążenia stopy
niedostatecznie ustalonej no nierównym podłożu . Bardzo silny
ból , obrzęk , rozległe wynaczynienie podskórne . Powikłania
: wtórna wiotkość stawu .
2. Skręcenie , nieprawidłowy
obrót narządu wokół osi , np. : skręt krezki jelita , jądra
, odkształcenie jednego z końców kości , kręgosłupa , przez
obrócenie wokół osi długiej wskutek :
W przypadki kiedy
dojdzie do skręcenia stawu lub do stłuczenia , należy zrobić
zimny okład unieruchomić staw , a w okresie późniejszym
zastosować ciepłe okłady .
Sztuczne
oddychanie
: metoda
usta-usta
; ułóż chorego na plecach , z lekko uniesionymi barkami ,
oczyścić jamę ustną oraz gardło chorego i odciągnąć żuchwę
ku górze , jedną ręką odciągnąć głowę chorego ku tyłowi
, palcami drugiej ręki trzymając chorego za czoło , zaciskać
nozdrza , ratujący wdmuchuje powietrze do ust osoby ratowanej ,
początkowo szybko ( pierwszych kilkanaście wdechów ) , później
wolniej ( 12-15 wdechów na minutę ) .
Ukąszenia
przez żmiję
: podwiązać kończynę niezbyt mocno powyżej rany , ewentualnie
naciąć skórę i wycisnąć krew ; potrzebna pomoc lekarza w
celu zastosowania surowicy . Przebywając w okolicach znanych z
występowania żmij , należy mieć w pogotowiu surowicę przeciw
jadowi .
Ukąszenia
przez wściekłego psa
: przemyć przegotowaną wodą , nałożyć opatrunek . Nie
wysysać rany !!! Chorego odwieść do szpitala .
Ukąszenia
przez pszczoły , osy , itp.
: należy wyjąć żądło , posmarować miejsce ukucia amoniakiem
, okolice posmarować wazeliną .
Utonięcie
: śmierć przez uduszenie w środowisku płynnym . Wypełnienie
płynem
( np. wodą ) dróg oddechowych . Śmierć następuje
nie tylko z uduszenia , ale także w wyniku zmian we krwi
.
Topielca
rozebrać , oczyścić nos , jamę ustną i gardło z mułu ,
ułożyć go brzuchem na zagiętym kolanie ratującego w celu
usunięcia wody z żołądka i płuc , zastosować sztuczne
oddychanie ( wytrwale przez 3-4 godz. ) ; wezwać lekarza ; gdy
ratowany odzyska przytomność , okryć go ciepło i podać gorący
napój .
Wstrząs
mózgu
: wywołane przez uraz czaszki częściowe zahamowanie czynności
mózgu . Charakteryzuje się krótkotrwałą utratą przytomności
, a po jej odzyskaniu utrzymywaniem się niepamięci wstecznej ,
wymiotami , bólem i zawrotami głowy .
Aby udzielić
poszkodowanemu pomocy należy ułożyć go na łóżku , przy
zaczerwienieniu twarzy głowę zamieścić wysoko , przy bladości
– nisko , na głowę położyć worek z lodem lub zimną wodą ;
nie opuszczać chorego ani na chwilę i pilnować aby leżał
spokojnie ; wezwać lekarza .
Zaczadzenie
:
w przypadku kiedy dojdzie do zaczadzenia trzeba wpuścić świeże
powietrze zastosować sztuczne oddychanie ; wezwać lekarza .
Zamarznięcie
: zamarzniętego nie nacierać śniegiem , wnieść do zamkniętego
pomieszczenia ostrożnie rozebrać , ogrzewać powoli ; wezwać
lekarza .
Zatrucia
:
ostre lub przewlekłe zaburzenie czynności lub uszkodzenie
narządów i tkanek wskutek działania :
a) kwasów - dać do
picia rozcieńczoną w zimnej wodzie magnezję paloną , wodę
wapienną lub białko z surowych jaj , ewentualnie wodę z mydłem
; nie dawać sody
b) zasad ( ługiem , amoniakiem ) - dać do
picia rozcieńczony zimny ocet z wodą , kwas cytrynowy
c)
innych trucizn ( fosfor , sublimat , spirytus denaturowany ,
jodyna , leki )
- wywołać wymioty , dać do picia dużo
mleka , letnią wodę , białko z surowych jaj ;
wezwać
lekarza
d) gazu świetlnego
e) trujących grzybów -
wywołać wymioty , podać żółtka jaj ; wezwać lekarza
Zasypanie
: w przypadku zasypania należy poszkodowanemu oczyścić z ziemi
,
lub śniegu nos , oczy oraz jamę ustną ; zastosować
sztuczne oddychanie ( uważać na ewentualne złamania żeber lub
kończyn )
Złamanie
: jeżeli dojdzie di złamania należy choremu rozciąć ubranie ,
zrobić prowizoryczny opatrunek za pomocą szyny z desek , nart
,lasek , odwieść do szpitala
|
