Organizacja działalności informacyjnej – dr M. Góralska

Zaliczenie: kolokwium + prezentacja na zajęciach (ok. 20 minut o działalności informacyjnej w swojej bibliotece)

rhgdhdh

05/10/2013 ob. + notatki

19/10/2013 ob.+ notatki

09/11/2013 ob. + notatki

30/11/2103 ob. + notatki

14/12/2013

4/01/2014

Działalność informacyjna

Działalnością informacyjną nazywamy zagadnienia organizowanie i dostosowanie przepływu informacji; przy czym mówimy o niej, wówczas, gdy przekazanie informacji nie jest czynnością jednorazową, lecz wielokrotnie powtarzalną.

Zaliczamy do niej: gromadzenie informacji; jej przekazywanie, selekcjonowanie, opracowanie (w tym tworzenie opisów bibliograficznych niezbędnych do identyfikacji dokumentów, klasyfikowanie, indeksowanie, streszczanie itp.) wyszukiwanie, przekazywanie informacji użytkownikom, czyli udostępnianie i rozpowszechnianie.

Działalność placówek informacyjnych

Działalność usługowa, odtwórcza, polega na dostarczaniu informacji na przykład typu bibliograficznego (często z dostarczeniem dokumentów oryginalnych) w celu udzielenia odpowiedzi na pytania użytkownika. Działalność twórcza polega na przetwarzaniu informacji pierwotnej w pochodną, czyli wykorzystaniu opracowań dokumentacyjnych.

Formy udzielania informacji:

• informacja indywidualna (adresowa) jest to informacja skierowana bezpośrednio do określonego i indywidualnego użytkownika (lub zespołu osób) najczęściej do konkretnego jego zapytania.

• informacja zbiorowa, powszechna skierowana jest do wszystkich użytkowników systemu interesujących się danym zagrabieniem lub dziedziną

  • bez osobistego udziału pracownika informacyjnego (przy odbieraniu informacji przez użytkownika),a realizowaniu zazwyczaj w formie wydawnictw informacyjnych typu: bibliografie, przeglądy dokumentacyjne, biuletyny informacyjne oraz zasoby stron www.

Podział z punktu widzenia treści informacji udzielonej użytkownikowi:

1. informacja dokumentacyjna jest informacją pośrednią wskazuje potencjalne źródła informacji, czyli dokumenty (książki, artykuły) w których użytkownik może dopiero znaleźć interesujące go dane

2. informacja faktograficzna (rzeczowa, bezpośrednia) jest faktyczną końcową informacją poszukiwaną przez użytkownika, opracowaną na podstawie różnych źródeł, przedstawioną często w postaci skondensowanej, np. danych liczbowych, tabeli, wykresów, schematów, wykazów.

Podział z uwagi na kryterium czasowe:

1. informacja retrospektywna (jednorazowa)

2. informacja bieżąca (ciągła)

Pracownicy służb informacyjnych

Ogólny model podstawowych kompetencji pracownika służb informacyjnych .

Professional Compettencies for Reference and User Services Librarian (oprac. American Library Assosination – ALA)

E. Głowacka, Model umiejętności zawodowych pracowników usług informacyjnych „Zagadnienia informacji naukowej” 2005, nr 1, s. 23-25

19.10.2013

I kwalifikacje związane z zapewnieniem dostatecznych zasobów informacji

- umiejętność odnalezienia właściwych dokumentów, zapewnienie możliwości dotarcia do nich (ich opracowanie i indeksowanie) minimalizacja barier dotarcia do dokumentów i informacji

- umiejętność dostarczenia usługi do potrzeb użytkowników informacji (określenie tych potrzeb, analiza źródeł pod ich kątem, dyskusja z użytkownikiem na temat jakości usług)

- odpowiedni sposób prezentacji zasobów informacyjnych, przygotowanie narzędzi (zestawień bibliografii, prezentacji, wykazów, odsyłaczy w sieci internetowej itp.)

II kwalifikacje związane z wiedzą fachową pracownika informacji

- umiejętność kwalifikacji, opracowania rzeczowego i wszelkiej organizacji zawartości treściowej zasobów informacyjnych

- wiedza dotycząca narzędzi wyszukiwania informacji katalogów on-line, serwisów informacyjnych, witryn internetowych i bibliotek wirtualnych, ważniejszych źródeł pierwotnych w różnych postaciach

- znajomość zasobów wyszukiwania i zachowań użytkowników, prawa autorskiego, prawa autorskiego, wpływu technologii na strukturę informacji itd.

III kwalifikacje związane z projektowaniem i planowaniem usług informacyjnych oraz ich promocją

• Umiejętność opracowania planu marketingowego, strategii promocji nowych usług oraz oceny efektywności zastosowanych rozwiązań

• Umiejętność odpowiedniego wykorzystania mediów (elektronicznych i tradycyjnych) w prezentacji i promowaniu usług informacyjnych, nawiązywanie kontaktów z otoczeniem społecznym biblioteki oraz zaangażowanie użytkownikiem w promowanie usługi

IV zadania związane ze współpracą

• Współpraca zarówno w ramach danej biblioteki, na poziomie różnych instytucji oraz użytkownikami.

• Konieczność współpracy wynika z szybkiego rozwoju zasobów informacyjnych, technologii, różnorodności sposobów dostępu do informacji kooperacje ułatwia dostarczenie informacji aktualnej i dostosowanej do potrzeb.

V Kompetencje związane z mierzeniem oraz oceną zasobów i usług informacyjnych

• Oszacowanie potrzeb użytkowników, stały monitoring potrzeb informacyjnych oraz odpowiednia modyfikacja informacji.

• Ocena efektywności świadczonych usług.

• Dbałość o wysoką jakość zasobów (określenie stopnia ich dokładności, aktualności i wiarygodności).

Pracownicy służb informacyjnych powinni posiadać następujące predyspozycje:

• Umiejętność analizy i krytycznego myślenia,

• Biegłość w zakresie syntezy różnych zasobów informacyjnych,

• Umiejętność wykorzystania materiałów zarówno drukowanych, jak i elektronicznych,

• Wiedza na temat sposobów wykorzystania informacji przez użytkownika.

Od pracowników służb informacji wymaga się:

• Śledzenia przemian otocznia społecznego i technologicznego w zakresie związanym z rozwojem usług informacyjnych,

• Dzielenie się wiedzą z kolegami (przygotowanie szkoleń, prezentacji, witryn WWW itd.),

• Wymiana doświadczeń (uczestnictwo w konferencjach, listach dyskusyjnych, forach internetowych itd.).

Witryny WWW bibliotek

Biblioteki hybrydowe – współczesne biblioteki uczelniane to biblioteki hybrydowe łączące dwa światy: rzeczywisty, utworzony przez fizyczne istniejące instytucje z wirtualnym obejmującym cyfrową przestrzeń informacyjną.

Podstawowe funkcje witryn internetowych bibliotek hybrydowych:

1. Funkcja informacyjno- promocyjna

2. Funkcja usługowa

Podstawowe elementy stron WWW:

1. Podstawowe informacje o bibliotece (historia, struktura organizacyjna, lokalizacja, podstawowe dane teleadresowe, godz. Otwarcia, regulaminy itp.),

2. Informacje o zbiorach (zbiory tradycyjne, wydawnictwa elektroniczne, zbiory specjalne),

3. Zasady udostępniania zbiorów,

4. Informacje o katalogach (katalogi kartkowe, katalogi dostępne on-line),

5. Informacje o innych aspektach działalności bibliotecznej (działalność wydawnicza, organizowanie wystaw, w tym również wystaw wirtualnych, rozmaitych imprez kulturalnych, konkursów, spotkań z ciekawymi ludźmi, organizowanie konferencji, seminariów, kursów),

6. Informacje o usługach związanych z bezpośrednią działalnością biblioteczną (usługi bibliograficzne, informacyjne, reprograficzne) oraz o usługach około bibliotecznych (np. wynajmowanie sali konferencyjnych),

7. Polecane linki.

Witryny WWW biblioteki szkolnej/ pedagogicznej oraz innych bibliotek w kraju i za granicą:

1. Informacje o bibliotece i jej ofercie (dni i godziny otwarcia, rodzaje zbiorów, recenzje nowości, charakterystyka warsztatu informacyjnego),

2. Instruuje np. „jak poszukiwać informacji w naszej bibliotece?”,

3. Zawiera linki do ciekawych i wartościowych stron edukacyjnych z różnych dziedzin do katalogów innych bibliotek w kraju i na świecie,

4. Zamieszcza bazy danych tworzone przez użytkowników (uczniów i nauczycieli),

5. Informacje o ciekawych wydarzeniach w bibliotece,

6. Umożliwia korzystanie z katalogu biblioteki nawet kiedy jest nieczynna, sprawdzenie stanu konta, termin zbiorów, kontrolowania czy poszukiwania książka jest aktualnie wypożyczona, złożenie zamówienia (wypełnia rewersu),

7. Jest miejscem, w którym uczniowie, nauczyciele, pracownicy oświaty mogą umieszczać swoje dokumenty i w ten sposób włączać się w ogólnopolski obieg informacji edukacyjnej.

9/10/2013

Katalogi tematyczne

Miejsca w sieci (strony WWW), które zawierają pogrupowane w kategorie i podkategorie zbiory odnośników umożliwiających natychmiastowy dostęp do określonego dokumentu (strony WWW):

• Tworzenie dla określonych użytkowników danego serwisu (zapewnienie możliwości oceny przez użytkowników),

• Ich wartość opiera się na autorytecie jednostek, które je tworzą,

• Warunek systematyczności i aktualności danych,

• Różne podejścia do początkującego projektu,

• Problem powtarzalności katalogów tematycznych.

Information literacy (kompetencje informacyjne)

Tradycyjne szkolenia biblioteczne są zastępowane przez szkolenia użytkowników informacji. Wiąże się to z nowymi nośnikami i ilością produkowanej informacji. Ostatnio dużą „karierę” robi koncepcja information literacy, która najogólniej rzecz ujmując, oznacza wiedzę o tym, jak znaleźć informację, jak ją ocenić i efektywnie wykorzystać.

Information literacy:

Model SCONUL (Siedem filarów information literacy):

1. Rozpoznanie potrzeb informacyjnych.

2. Rozpoznanie sposobu zaspokajania potrzeb informacyjnych.

3. Tworzenie strategii wyszukiwania informacji.

4. Lokalizowanie i dostęp do informacji.

5. Porównanie i ocena informacji uzyskanej z różnych źródeł.

6. Organizowanie, zastosowanie i prezentowanie informacji innym zgodnie z określoną sytuacją.

7. Synteza i tworzenie nowych sposobów wiedzy na podstawie istniejących informacji.

Internetowe strony WWW jako element public relations:

1. Klienci bibliotek potrzebują przed wszystkim informacji.

2. Należy działać w czasie rzeczywistym.

3. Użytkownicy bibliotek oczekują coraz częściej przekazów kierowanych do wąskiej grupy odbiorów.

4. Relacje bibliotek z klientami powinny mieć charakter dynamiczny i przybierać formę zaplanowanej, aktywnej i ciągłej komunikacji.

Elektroniczne usługi internetowe:

Inaczej usługi wirtualne, usługi on-line, e-usługi. Usługi internetowe polegają na umożliwianiu użytkownikowi dostępu od informacji za pośrednictwem bibliotekarza o każdej porze i z każdego miejsca z wykorzystaniem poczty elektronicznej, WWW, czatu, video, telefonu i innych urządzeń sieciowych.

I usługi asynchroniczne – serwisy oparte na emailu i formułach WWW

II usługi synchroniczne (interaktywne usługi on-line realizowane w czasie rzeczywistym) – czaty, komunikatory, programy webcontact center

Etapy procesu pytanie – odpowiedź

1. Przekaz pytania drogą elektroniczną do serwisu.

2. Skierowanie pytania do kompetentnej osoby i oczekiwanie użytkownika na odpowiedź, zgodnie z regułami i kryteriami danego serwisu.

3. Formułowanie odpowiedzi przez eksperta.

4. Wysyłanie odpowiedzi do użytkownika.

5. Określenie popularnych tematów i rodzajów pytań do celów statystycznych i archiwalnych.

E-usługi realizowane są również przez konorcje (korporacje? Konsorcja? nie wiem co to jest, nie mogę się doczytać) biblioteczne :

• Na poziomie miejskim, regionalnym, narodowym i międzynarodowym,

• Tworzą je biblioteki tego samego typu, np. akademickie,

• Biblioteki w ramach konsorcjów dzielą się zadaniami lub dyżurami.

Wytyczne dotyczące elektronicznych usług informacyjnych:

• Polityka usług informacyjnych – określenie celów, procedur i regulaminów, grup odbiorców usług i typów pytań, np. odpowiadamy na pytania faktograficzne, nie udzielamy porad medycznych, albo w pierwszej kolejności odpowiadamy na pytania naszych użytkowników,

• Planowanie zgodne z posiadanymi środkami finansowymi i potrzebami obsługiwanej grupy użytkowników, poszukiwanie partnerów do współpracy

• Personel – ustalenie wymaganych umiejętności i zakresów odpowiedzialności, liczby etapów i godzin dyżurów,

• Szkolenie pracowników,

• Projektowanie interfejsu dla użytkownika i bibliotekarza – zasady korzystania, szczegółowe informacje na formularzach rejestracyjnych dla użytkowników (np. nazwisko, telefon, wykształcenie, cel badania/pytania), logo na witrynach bibliotek i pozostałych instytucji macierzystej, wyraźnie sprecyzowanie ograniczeń, np. nie możemy przesłać materiałów faxem, prowadzić obserwację poszukiwanej literatury, dokonać prolongaty wypożyczeń, określenie zasięgu archiwizacji sesji czat i dostęp do nich [nie wiem o co mi tu chodziło, nabazgrałam i nie mogę zrozumieć],

• Zagadnienia prawne – prawo autorskie, poufność danych z transakcji z użytkownikami, umowy konsorcyjne,

• Promocja i reklama,

• Ocena – badania użytkowników i pracowników,

• Współpraca – wspólne zasady i procedury, wspólne umowy licencyjne na zakup źródeł elektronicznych,

Blogi na stronach bibliotek.

Blog jest tworzony przez jednego autora lub wspólnie prze grupę uprawnionych osób. Może być „pamiętnikiem” osobistym utrzymywanym prywatnie lub oficjalnym organizacji, gazety i wielu innych. Charakter i tematyka bloga są zróżnicowane – od spaw bardzo osobistych do poważnych opinii i komentarzy politycznych, od trywialnych poprzez wskazania interesujących stron aż do praktycznych porad lub obszernych tekstów.

30/11/2103

Ranga problematyki baz danych

Bazy danych są najpopularniejszym sposobem gromadzenia, porządkowania i przeszukiwania danych zasobów informacji w postaci elektronicznej.

System bazodanowy wykorzystywany jest nie tylko w przypadku takich obiektów komputerowych, które określane są dosłownie jako „bazy danych”, lecz również w serwisach informacyjnych, portalach, wortalach, zintegrowanych systemach bibliotecznych, bibliotekach cyfrowych itd.

Termin elektrycznych baz danych odnosi się do zapisanego cyfrowo zboru danych wzajemnie powiązanych tematycznie i uporządkowanych wg określonej struktury wraz z oprogramowaniem służącym do zrządzania tymi danymi.

Mechanizmy zaimplementowane w takim oprogramowaniu oraz sposób organizacji samych danych umożliwiają sprawne wyszukiwanie informacji wg różnorodnych kryteriów.

Struktura baz danych:

I

IMIĘ: Jan

NAZWISKO: Kowalski

DATA URODZENIA: 01-02-1950

nformacje o obiektach świata rzeczywistego przechowywane są w bazie w postaci wartości atrybutów (cech)opisywanych obiektów.

Z biór pół, które opisują jeden

o biekt, nosi nazwę rekordu.

Informacje te umieszczone są w pojedynczych segmentach struktury danych zwanych polami.

Typologia baz danych

I podział baz danych:

• Jednorodne typograficznie

• Mieszane, które łączą w sobie cechy różnych grup (np. pełno tekstowa, ilustrowana dźwiękiem i sekwencjami filmowymi, np. encyklopedia elektroniczna, do hasła dodana jest stosowna bibliografia).

II podział baz danych:

• Bazy bibliograficzne - zawierające informację dokumentacyjną, czyli materiały informacyjne dotyczące dokumentów – opis, forma, charakterystyka formalna, charakterystyka słowna, charakterystyka wyszukiwawcza, analizę dokumentacyjna.

• Bazy faktograficzne – zawierające informację faktograficzną, czyli wszelkie informacje o rzeczywistości niebędącą informacją dokumentacyjną.

Systemy faktograficzne versus systemy dokumentacyjne

Systemy dokumentacyjne	Systemy faktograficzne
System informacyjny przeznaczony do wyszukiwania dokumentów (opisów dok.) zawierających żądane informacje	System informacyjny przeznaczony do wyszukiwania faktów (opisów faktów)
Dostarcza w odpowiedzi jedynie informacji pośrednich, tzn. adresów odsyłających do dok. Zawierających informacje poszukiwane przez użytkownika	Odpowiada wprost na pytania użytkownika
Pozwala na ogólną orientację w badanej problematyce

Spr -> Wolfram Aplha -> ekspertka baza danych

Biblioteki jako centra informacji o regionie.

Działalność bibliotek w zakresie informacji regionalnej:

• Organizacja imprez kulturalnych ( spotkania z ważnymi osobami z regionu).

• Gromadzenie zasobów dot. regionu.

• Opracowanie bibliografii regionalnej (upowszechnionej poprzez druk lub Internet).

• Działalność wydawnicza (publikacje dotyczące tematyki lokalnej).

• Udzielanie informacji o regionie.

• Tworzenie różnych ośrodków informacji (ośrodki informacji europejskiej, biznesowej) .

14/12/2013

Informacje o przedmiocie

Lp.	Elementy składowe sylabusu	Opis
1.	Nazwa przedmiotu	Organizacja działalności informacyjnej
2.	Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot	Wydział Filologiczny, Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa
3.	Kod przedmiotu
4.	Język wykładowy	polski
5.	-grupa treści kształcenia, w ramach której przedmiot jest realizowany	-grupa treści kierunkowych
6.	Typ przedmiotu	-obowiązkowy do zaliczenia semestru/ roku studiów
7.	Rok studiów, semestr	III rok studiów licencjackich, 5 semestr
8.	Imię i nazwisko osoby (osób) prowadzącej przedmiot	Dr Małgorzata Góralska, mgr Emilia Ilska, mgr Karina Nabiałczyk
9.	Imię i nazwisko osoby (osób) egzaminującej bądź udzielającej zaliczenia w przypadku, gdy nie jest nią osoba prowadząca dany przedmiot	Dr Małgorzata Góralska, mgr Emilia Ilska, mgr Karina Nabiałczyk
10.	Metody dydaktyczne	Ćwiczenia,
11.	Wymagania wstępne	Przedmioty wprowadzające: Bazy danych w Internecie, Źródła informacji, Nauka o bibliotece. Student powinien dysponować wiedzą dotyczącą typów baz danych oraz dokumentów (drukowanych i elektronicznych). Student powinien rozpoznawać rodzaje dokumentów, sieci bibliotecznych i ich organizacji.
12.	Liczba godzin zajęć Dydaktycznych	20 godz.
13.	Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi	3 pkt.
14.	Założenie i cele przedmiotu	Student rozróżnia modele organizacyjne ośrodków informacji w bibliotekach różnych typów, dysponuje umiejętnościami dokonania wyboru właściwych środków i narzędzi do tworzenia oraz doskonalenia warsztatu informacyjnego. Student zna i stosuje właściwe metody oraz techniki obsługi informacyjnej użytkowników.
15.	Forma i warunki zaliczenia przedmiotu, w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia z przedmiotu, a także formę i warunki zaliczenia poszczególnych form zajęć wchodzących w zakres danego przedmiotu	Zaliczenie na podstawie oceniania ciągłego aktywności i przygotowania do zajęć. Zaliczenie przedmiotu jest warunkiem przystąpienia do egzaminu z Nauki o informacji naukowej. Treści przedmiotu wchodzą w skład tego egzaminu.
16.	Treści merytoryczne przedmiotu	Problematyka terminologiczna w działalności informacyjnej. Tradycyjne i nowoczesne formy obsługi użytkowników. Narzędzia informacyjne i ich wykorzystanie. Funkcje bibliotecznych witryn WWW (struktura stron, katalogi tematyczne, elektroniczne usługi informacyjne itd.). Użytkownicy informacji: potrzeby, szkolenia (informationliteracy). Organizacja dostępu do informacji publicznej (BIP) oraz otwartych repozytoriów wiedzy (Open Access). Informacja dziedzinowa w zasobach sieciowych (regionalna, biznesowa, medyczna, prawnicza itp.).
17.	Wykaz literatury podstawowej	Na bieżąco polecane są (lub samodzielnie wyszukiwane przez studentów) artykuły z czasopism i materiały konferencyjne ujmujące aktualny stan wiedzy praktycznej i teoretycznej na w/w tematy.

11

ORGANIZACJA DZIAŁALOŚCI INFORMACYJNEJ – V semestr, trzeci rok – dr M. Góralska

Informacja Naukowa i Bibliotekoznawstwo