13. PROSZĘ PORÓWNAĆ ZE SOBĄ DWIE FORMY STYLISTYCZNE – OPOWIADANIE I OPIS

OPIS
Opis jest jedną z podstawowych form wypowiedzi. Jest to dokładne, zgodne z rzeczywistością przedstawienie charakterystycznych cech obserwowanego przedmiotu, osoby, zwierzęcia, rośliny krajobrazu czy sytuacji. Oprócz otaczającej rzeczywistości opisywać możemy również uczucia.
W opisie dominują przymiotniki i rzeczowniki. 

Każdy opis - podobnie jak opowiadanie - składa się z trzech części:

1) wstęp - zawiera prezentację opisywanego przedmiotu,

2) rozwinięcie, czyli opis właściwy – zawiera szczegółowy opis wyglądu opisywanego przedmiotu:

· jego kształt,
· barwę,
· materiał, z jakiego jest wykonany,
· inne charakterystyczne cechy,

3) zakończenie – zawiera wrażenia, podsumowanie oceniające to,
co opisujemy.

Aby stworzyć dobry opis, należy pamiętać o kilku wskazówkach:

· Zrób plan opisu.
· Trzymaj się ustalonego planu.
· Opisuj dokładnie ze wszystkimi szczegółami.
· Stosuj dużo przymiotników.
· Unikaj powtórzeń 
· Podkreśl słowami to, na co najbardziej chcesz zwrócić uwagę.
· Używaj porównań
· Pamiętaj o akapitach.

OPIS można wykorzystywać na innych przedmiotach nauczania, np. na środowisku społeczno- przyrodniczym, kiedy poznaje cechy roślin, zwierząt, zjawisk przyrodniczych, na matematyce, opisując figury geometryczne.


2. OPOWIADANIE 

Opowiadanie to, obok opisu, podstawowa, naturalna forma wypowiedzi. 
Jest to przedstawienie przebiegu jakiś wydarzeń. Zdarzenia można przedstawiać w sposób chronologiczny, tzn. zgodny z czasem, i niechronologiczny, czyli w innej kolejności niż one zachodziły.
Do opowiadania możemy włączyć opis, dialogi i inne formy wypowiedzi.
Osoba, która opowiada nam o wszystkich wydarzeniach, to narrator, czyli opowiadacz. Narracja może być pierwszoosobowa, tzn. narrator jest jednym z bohaterów, bierze udział w wydarzeniach, o których opowiada, wypowiada się w 1.osobie, lub trzecioosobowa, kiedy narrator nie bierze udziału w przedstawianych wydarzeniach, jest tylko obserwatorem.

Każde opowiadanie składa się z trzech części. Są to:

1)wstęp- przedstawia czas i miejsce wydarzeń oraz bohaterów,
2)rozwinięcie- opisujemy po kolei, co się wydarzyło, dlaczego tak się stało,
3)zakończenie- podsumowujemy i oceniamy bohaterów.

Aby napisać dobre opowiadanie:

* Na początku ułóż plan wydarzeń.
Każde wydarzenie rozwiń w paru zdaniach.
Pamiętaj o narracji
Układaj zdania rozwinięte, zawierające dużo informacji (ale nie za długie).
Rozbuduj swoje opowiadanie o opisy i dialogi
Unikaj powtórzeń.
Zatytułuj swoje opowiadanie.
Pamiętaj o akapitach.
Każde opowiadanie warto jest napisać na brudno. Sprawdzić, czy nie zrobiliśmy błędów ortograficznych, i dopiero przepisać na czysto.

Opis a opowiadanie - różnice

opowiadanie jako przedstawienie pewnych wydarzeń w czasie, natomiast opis jako ukazanie rzeczy lub zjawisk w przestrzeni; w opisie ponadto musi wystąpić znaczące zgrupowanie cech opisywanego obiektu8.

Wpływ owej różnicy na zasób leksykalny obu form jest następujący:

do redagowania opisu wykorzystuje się słownictwo statyczne, tj. rzeczowniki i przymiotniki, a z czasowników te, które oznaczają stany rzeczy (wp. jest, leży, znajduje się, zwisa) ; opowiadanie zaś wymaga słownictwa dynamicznego, tzn. przede wszystkim czasowników.

opowiadanie cechuje się dynamizmem w przedstawianiu zdarzeń; opis charakteryzuje się statycznością;

w opowiadaniu zachodzi zależność przyczynowo-skutkowa między przedstawianymi faktami; brak takiej zależności w tekście opisowym;

w opowiadaniu dominuje porządek chronologiczny; w opisie —przestrzenny; opowiadanie opiera się na formach czasu przeszłego; opis - teraźniejszego; opowiadanie i opis dysponują różnymi tekstowymi wykładnikami spójności: dla opowiadania typowe są aktualizatory temporalne: następnie, przedtem, potem ; dla opisu - aktualizatory przestrzenne: przed, za, pod;

minimalną samodzielną jednostką opisu może być jedno zdanie, natomiast jednostka opowiadania musi się składać z co najmniej dwu wypowiedzeń9, B. Witosz jest przekonana, że - wbrew propozycjom zrównania opisu i opowiadania wysuwanym przez niektórych autorów - są to dwa odmienne typy tekstów, które, pomimo spełniania nieraz podobnych funkcji komunikacyjnych, prezentują różny sposób organizowania całości wypowiedzi.