Reforma – to zmiana lub szereg zmian w jakiejś dziedzinie życia w strukturze organizacji lub sposobie funkcjonowania jakiegoś systemu mająca na celu ulepszenie istniejącego stanu rzeczy. System oświatowy – to ustanowiona przez Polskie państwo struktura organizacyjna zapewniająca w szczególności realizację prawa do nauki poprzez kształcenie, wychowanie i opiekę. Obejmuje on publiczne i niepubliczne żłobki, przedszkola, szkoły podstawowe, licealne, artystyczne specjalne oraz placówki oświatowo-wychowawcze i opiekuńcze. Do systemu oświaty nie zaliczamy szkół wyższych. Ustrój szkolny – to ogół instytucji szkolnych i pozaszkolnych powołanych do oddziaływania pedagogicznego na dzieci, młodzież i dorosłych. Reforma sądownictwa W sądownictwie nastąpiła zmiana częstotliwości odbywania zgromadzeń. Z racji trudności w gromadzeniu co miesiąc wszystkich wolnych ludzi w danym okręgu, Karol postanowił, że ogół wolnych obywateli będzie spotykał się na zebraniach sądowych jedynie 3 razy do roku. Druga zmiana polegała na mianowaniu na stałe ławników. Reforma skarbu państwa W wyniku reformy podatki bezpośrednie spadły do minimum, wzrosły natomiast daniny płacone przez ogół ludności, oraz wpływy ze zdobyczy wojennych. Wzrosła także liczba wszelkiego rodzaju usług na rzecz króla, do których zobowiązana była ludność (robocizny przy budowie dróg, mostów, gmachów publicznych, etc.) Ludzie zobowiązani byli także do zapewnienia utrzymywania i noclegu podróżującemu monarsze, a także jego orszakowi i urzędnikom. Reforma monetarna Reforma monetarna spowodowana została upadkiem handlu na zachodzie. Wówczas złoto zaczęło ustępować miejsca srebru. Karol Wielki wprowadził oficjalnie monometalizm srebrny. Podstawą tego nowego systemu monetarnego stał się srebrny denar, wybijany po 240 sztuk z jednego funta czystego srebra. Oprócz denara w obiegu były także półdenary, solidy oraz funty.Karoliński system monetarny przyjął się stopniowo na terenie Europy, a jego ślady są widoczne do dziś w ustroju pieniężnym państw. Reforma administracyjna Polegała na podzieleniu przez Karola Wielkiego państwa na hrabstwa i monarchie (monarchie okalały hrabstwa). Na czele hrabstw ustanowieni byli hrabiowie pełniący funkcję sądownicze i ściągający należne daniny. W zamian za pełnione funkcje nie otrzymywali żadnego finansowego wynagrodzenia, lecz ziemie w użytkowanie. Byli zobowiązani do przedstawiania królowi sprawozdań ze swojej działalności. Powoływanie i odwoływanie ich ze stanowisk zależało jedynie od decyzji króla. Reforma szkolnictwa Przeprowadzona przez Karola Wielkiego. Miała na celu podniesienie wykształcenia duchowieństwa frankijskiego. Była to niemalże konieczność, gdyż większość z nich była tak słabo przygotowana do pełnionych funkcji, że nie potrafiła zrozumieć prostego fragmentu Pisma Świętego, zapisanego po łacinie. Należało więc przeprowadzić gruntowną reformę pisma i języka łacińskiego. Karol Wielki ściągnął do swojego państwa wielkich uczonych, artystów i poetów z Irlandii, Anglii, Hiszpanii i Italii. Ich zadaniem było „wyczyścić” łacinę ze wszystkich naleciałości języków barbarzyńskich. Łacina ta, poprawiona i jak najbardziej poprawna, stała się językiem międzynarodowym. To w niej odprawiano msze, nauczano, pisano działa czy dokumenty. Uczonym karolińskim zawdzięczamy także obecny kształt liter alfabetu łacińskiego. Reforma gospodarczo-spoleczna W czasach panowania Karola Wielkiego pojawił się w państwie Franków system, który przetrwał kolejne wieki i stal się charakterystycznym systemem gospodarczo – społecznym w średniowieczu. Był to system lenny, zwany także feudalnym. System ten polegał na hierarchii zależności. Kolejne stopnie tych zależności tworzyły, tzw. drabinę feudalną. Na jej wierzchołku zajmował miejsce król, potem duchowni, poniżej – rycerstwo, a na samym dole – chłopi. Zwierzchnika nazywano seniorem, a jego poddanego wasalem. Wielu seniorów było wasalami innych seniorów. Na przykład biskup był wasalem króla, ale seniorem rycerza. Senior, który nie miał nad sobą żadnego zwierzchnika, nazywał się suwerennym. Senior nadawał wasalowi lenno (kawałek ziemi), z którego wasal czerpał dochody. W przypadku państwa Franków przeznaczał je głownie na zbroję i broń, za to wasal musiał obiecać pomoc zbrojną seniorowi w każdej chwili.

Dekret z dnia 7 lutego 1919 roku o obowiązku szkolnym. Dekret postanawiał, że obowiązkowe dla wszystkich dzieci w wieku szkolnym jest wykształcenie w zakresie szkoły powszechnej, w której nauka trwa 7 lat. Wiek szkolny rozpoczynał się w 7 roku życia. Dekret dopuszczał tworzenie szkół z cztero – lub pięcioletnią nauką, co więcej, dopuszczał możliwość realizacji obowiązku szkolnego w różnych innych szkołach poza publicznymi szkołami powszechnymi, nawet poprzez naukę w domu. Sam dekret wprowadzał „dwoistość” systemu szkolnego i naruszał zasadę obowiązkowej publicznej szkoły powszechnej. Dekret nie znosił równocześnie wszelkich dawnych ustaw i przepisów zaborczych w zakresie obowiązku szkolnego, wskutek czego w rozmaitych województwach obowiązek trwał różną ilość lat. Sprawę szkolnictwa powszechnego w pierwszym okresie istnienia Polski niepodległej uporządkowała i ustabilizowała – aż do 1932 roku – Ustawa o zakładaniu i utrzymywaniu publicznych szkół powszechnych z dnia 17 lutego 1922 roku. Stopień organizacyjny szkoły: ustawa to uzależniała od liczby dzieci w obwodzie szkolnym. Mianowicie tam, gdzie liczba dzieci w wieku szkolnym w obwodzie szkolnym nie przekraczała 60, miała być organizowana szkoła jednoklasowa (z jednym nauczycielem, realizująca program czterech klas nauczania początkowego). Przy liczbie dzieci od 61 do 100 – szkołą dwuklasowa (z dwoma nauczycielami); Przy liczbie dzieci od 101 do 150 – szkoła trzyklasowa (z trzema nauczycielami); Dopiero przy liczbie dzieci ponad 300 można było organizować pełną siedmioklasową szkołę (z siedmioma nauczycielami). Z tego postanowienia wynikało, że przede wszystkim wieś zdana była na szkołę najniżej zorganizowaną (jedno – lub dwuklasową). Warunki bowiem z reguły nie pozwalał tam na tworzenie szkół wyżej zorganizowanych. Równocześnie istniało wiele punktów wiejskich w ogóle bezszkolnych. Tak więc powszechność i dostępność oświaty głównie w rejonach wiejskich nie tylko nie była realizowana, lecz stawała się wyraźną fikcją. Szkolnictwo średnie w Polsce po 1918 roku nie było pod względem programowym powiązane z siedmioletnią szkoła powszechną. Były też ośmioletnie gimnazja, które przyjmowały uczniów na podstawie egzaminu wstępnego – w zasadzie po ukończeniu czwartej klasy szkoły powszechnej, często również po nauce prywatnej w domu lub po ukończeniu tzw. klas przygotowawczych, organizowanych często zwłaszcza w szkolnictwie prywatnym. Gimnazja były wyraźnie szkołami elitarnymi a dostęp do nich dla dzieci chłopskich i robotniczych był utrudniony. Koszt długoletniej nauki był znaczny. Do szkół wyższych prowadziła droga jedynie poprzez gimnazja. Koszt dwuletniej nauki w gimnazjach był znaczy. Były to szkoły dla bogatych. (gimnazja to szkoły średnie) Strukturę organizacyjną tych szkół regulowały doraźne zarządzenia Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (tak nazywała się naczelna władza oświatowa). Ustawowo sprawy szkolnictwa średniego pozostawały nie uporządkowane aż do 1932 roku. Szkolnictwo zawodowe – organizowane było: Bądź na podbudowie programowej pięciu klas szkoły powszechnej (szkoły rzemieślnicze i szkoły dokształcające); Bądź na podbudowie siedmiu klas (lub czterech klas gimnazjum); Bądź nawet na podbudowie programowej sześciu klas gimnazjum (rozmaite szkoły techniczne, handlowe, przemysłowe). Podstawą prawną działania szkolnictwa wyższego stała się Ustawa z dnia 13 lipca 1920 roku o szkołach akademickich. Ustawa gwarantowała szkołom wyższym wolność nauki i nauczania oraz samorząd w granicach ustawy. Szkolnictwo wyższe objęło: Uniwersytety w: Warszawie; Krakowie; Lwowie; Lublinie. Politechniki w: Warszawie; Lwowie. Akademię Górniczą w Krakowie; Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie; Wyższą Szkołę Handlową w Warszawie; Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie; Akademię Weterynarii we Lwowie. ustawa szkolna uchwalona przez Sejm 11 marca 1932 roku. Opracowana przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego pod kierunkiem Janusza Jędrzejewicza, wprowadzała reformę systemu szkolnego. Nazywana ustawą Jędrzejewiczowską, ale Janusz nie był jej twórcą. Szkoła powszechna: Szkoła powszechna obejmowała wszystkie dzieci w wieku 7-14 lat; Nauczanie trwało 7 lat; Uczniowie otrzymywali wykształcenie ogólne; Program szkoły powszechnej obejmował przedmioty: Humanistyczne; Matematyczne; Przyrodnicze; Zajęcia praktyczne.

Ministerstwo opracowało szczegółowy program nauczania szkoły powszechnej zawierający treści nauczania i wskazania metodyczne. Jednolity program. Przedmioty nauczania obowiązkowe w klasach 1-4 ustalone przez Ministerstwo:

Religia (2 godz. w tyg.); Język Polski (9-4 godz. w tyg.); Rachunki z geometrią (4 godz. w tyg.); Rysunki (2 godz. w tyg.); Roboty (3-4 godz. w tyg.); Śpiew (2 godz. w tyg.); Gry i gimnastyka (3,2 godz. w tyg.);

Od klasy V do VII obowiązywały wszystkie powyższe przedmioty plus niżej wymienione

Przyroda (2-4 godz. w tyg.); Geografia (2 godz. w tyg.); Historia (2 godz. w tyg.).

Nadobowiązkowe:

Roboty kobiece (2 godz. w tyg.);

Od klasy 5 do 7 – w szkołach powszechnych co najmniej 7-7 nauczycieli.

Język obcy (4,3 godz. w tyg.); Kaligrafia (2,3 godz. w tyg.).

Szkoła średnia – nazywano ją gimnazjum: Szkoła średnia trwała 4 lata; Przyjmowano młodzież w wieku 14-18 lat; Szkolnictwo średnie ogólnokształcące podzielono na dwa główne typy: Szkoły o podstawie wychowawczej matematyczno-przyrodniczej; Szkoły o podstawie wychowawczej humanistycznej. Ze względu na tradycję dopuszczano jeszcze 2 typy profili: Szkoły o podstawie wychowawczej z łaciną; Szkoły o podstawie wychowawczej z łaciną i greką – typu klasycznego; Kolejnym krokiem w tworzeniu nowych programów było przezwyciężenie werbalizmu; Zredukowano program nauczania do 32 godzin tygodniowo; Postulowano wprowadzenie nowych metod nauczania: Heurezy – czyli metoda wspólnego dyskutowania i dochodzenia do wspólnych wniosków; Ćwiczeń laboratoryjnych; Wycieczek; Obserwacji; Samodzielnej pracy ucznia. Kolejny krok na drodze rozwoju szkolnictwa średniego to podział na 2 szczeble programowe: 3 - letni przygotowawczy – otrzymał nazwę gimnazjum niższego (kończył się małą maturą, która nie uprawniała do pójścia na +9studia, ale pozwalała zająć np. stanowisko urzędnicze. Po tej szkole można był pójść do gimnazjum wyższego i tam zrobić dużą maturę); 5 – letni systematyczny – otrzymał nazwę gimnazjum wyższego (kończyło się dużą maturą). Kształcenie i dokształcanie zawodowe: Szkolnictwo zawodowe w okresie międzywojennym było słabo rozwinięte na skutek techniczno-ekonomicznego zacofania kraju; Szkoły zawodowe dzieliły się pod względem poziomu nauczania: Niższe; Średnie; Ponadśrednie. Każdy poziom edukacji zawodowej posiadał własny program nauczania; Pod względem kierunków kształcenia wyróżniano profile: Przemysłowy; Handlowy; Rolniczy; Ogrodniczy; Gospodarstwa domowego. Do szkół zawodowych niższych przyjmowano absolwentów czwartego, piątego oddziału szkoły powszechnej (podstawowej). Wiek kandydata wynosił 15-16 lat. Nauka trwała od dwóch do czterech lat. Kończyła się egzaminem czeladniczym. Do szkół niższych o profilu handlowym przyjmowano absolwentów sześciu oddziałów szkoły powszechnej lub trzech klas gimnazjum ogólnokształcącego. Nauczanie trwało trzy lata. Też otrzymywali tytuł czeladnika. Średnie szkoły zawodowe przyjmowały absolwentów sześciu, siedmiu oddziałów szkoły powszechnej lub trzech klas gimnazjum ogólnokształcącego. Nauka trwała od trzech do pięciu lat. Absolwenci uzyskiwali na podstawie egzaminu tytuł technika. Ponadśrednie szkoły zawodowe były przeznaczone dla absolwentów pięciu klas gimnazjum ogólnokształcącego. Nauka trwała trzy, trzy i pół roku. Podzielona była na semestry. Absolwenci po egzaminach zdobywali tytuł technika. Ze względu na niewielką ilość szkół zawodowych formą kształcenia było tzw. „terminowanie” u prywatnego majstra, kończące się zdobyciem tytułu czeladnika. Dla zdolniejszych czeladników, którzy odbyli trzyletnią praktykę, organizowano dwu lub trzyletnie szkoły mistrzów i nadzorców. Szkolnictwo wyższe: Szkoły akademickie dzieliły się na państwowe i prywatne; Naczelną władzę zwierzchnią miał Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego; Nauczycielami byli profesorowie i docenci; Prawo do studiów przysługiwało wszystkim, którzy ukończyli średnią szkołę ogólnokształcącą. Kształcenie nauczycieli: Kadry nauczycielskie kształciły się początkowo w rożnych typach szkół. Były to: Seminaria Nauczycielskie; Państwowe Kursy Nauczycielskie; Pedagogia – od 1928 roku; Instytuty. Przygotowanie do nauki w seminarium dawały dwuletnie preparandy, przeznaczone dla kandydatów na nauczycieli w wieku 12-15 lat, którzy ukończyli cztero-oddziałową szkołę powszechną; W przygotowaniu kandydatów do zawodu nauczyciela ważna była praktyka pedagogiczna. Odbywano ją w: Szkołach ćwiczeń przy seminariach; Szkołach powszechnych, pełniących zastępcze obowiązki szkół ćwiczeń. Seminaria stosowały różne formy przygotowania nauczycieli do pracy w środowisku: Kursy oświaty pozaszkolnej; Poznanie życia świetlicowego; Bibliotekarstwo; Prowadzenie chóru; Prowadzenie kursów dla analfabetów. Pomocniczymi zakładami kształcenia nauczycieli były Państwowe Kursy Nauczycielskie. Przyjmowały one kandydatów z wykształceniem ogólnym, w zakresie najpierw trzech a potem sześciu klas szkoły średniej; Stworzono dwa typy kursów: Dwuletni, dla kandydatów po szóstej klasie szkoły średniej ogólnokształcącej (do roku 1928) – dla osób które nie miały matury; Jednoroczny, dla kandydatów po maturze ogólnokształcącej. Dużą popularnością cieszyły się Wyższe Kursy Nauczycielskie, który umożliwiały nauczanie jednej z grup przedmiotów: Humanistycznych; Geograficzno-przyrodniczych; Fizyczno-matematycznych; Robót ręcznych; Rysunku; Śpiewu; Wychowania fizycznego. Studia uniwersyteckie były zamknięte dla wychowanków seminariów nauczycielskich. Otworzono więc nowy typ uczelni – Instytuty. W 1918 roku w Warszawie otworzono Państwowy Instytut Pedagogiczny. Kształcił on nauczycieli szkół średnich i nauczycieli przedmiotów pedagogicznych. Uczelnia istniała do 1925 roku.

Stan oświaty w Polsce po II Wojnie Światowej: Brak kadry nauczycielskiej (aresztowania, deportacje, wysiedlenia, egzekucje, mordy); Brak aktualnych przepisów oświatowych (obowiązywała niezniesiona żadnym aktem prawnym ustawa Jędrzejewiczowska) i jej nauczania; Brak pomocy szkolnych; 6 – letnia przerwa dzieci i młodzieży w nauce szkolnej; Zniszczenie infrastruktury szkolnej; Powojenna nędza; Migracja ludności na ziemie odzyskane. Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 22 lipca 1944 roku zapowiadał: Odbudowę szkolnictwa; Bezpłatne nauczanie na wszystkich szczeblach; Wprowadzenie przymusu szkolnego. Proces odbudowy szkolnictwa Polskiego rozpoczął się od spontanicznych działań Polskich nauczycieli, którzy: Sami otwierali szkoły i prowadzili w nich działalność dydaktyczno-wychowawczą; Brali udział w przeprowadzaniu spisów dzieci w wieku obowiązku szkolnego; Organizowali zbiórki podręczników i pomocy naukowych; Dokonywali wraz z uczniami i ich rodzicami remontów budynków szkolnych; Kompletowali meble i pomoce szkolne; Walczyli o oddawania na cele oświatowe lokalów szkolnych zajmowanych przez różne instytucje. Procesowi spontanicznych działań społecznych na rzecz odbudowy polskiej szkoły towarzyszyło wydawanie przez tymczasowe władze oświatowe rozporządzeń przystosowujących przedwojenne przepisy do aktualnej rzeczywistości. 12 września 1944 roku władze oświatowe przesłały do szkół „wytyczne dotyczące organizacji publicznych szkół powszechnych w roku szkolnym 1944-1945”, w których: Obwieszono ujednolicenie szkoły powszechnej, by programy wszystkich klas były jednoroczne; Wprowadzono jednakowy dla wszystkich szkół powszechnych program nauczania, znosząc tym samym ich podział na 3 szczeble programowe i 3 szczeble organizacyjne z ustawy Jędrzejewiczowskiej 1932.; Od listopada 1944 roku wprowadzono zakaz pobierania opłat za naukę w szkołach podstawowych, a już od roku 1945-1946 wznowiono wszystkie poziomy i roczniki kształcenia. ogólnopolski zjazd oświatowy zorganizowany w łodzi w dniach 18 – 22 czerwca 1945. Na zjeździe nauczyciele postulowali, by podstawą systemu szkolnego stała się 8-letnia i 8-klasowa szkoła powszechna, jednolita dla miasta i wsi, poprzedzona obowiązkowym przedszkolem. Tego postulatu nie udało się jednak od razu zrealizować. W 1948 r. wprowadzona decyzją komitety centralnego PRL reforma strukturalna szkoły zakładała: Powstanie 11 – letniej szkoły ogólnokształcącej, (7 – letnia szkoła podstawowa i 4 – letnie liceum ogólnokształcące lub naturalna szkoła zawodowa) Podporządkowanie szkolnictwa zawodowego ministerstwu oświaty (realizacja założeń polityki oświatowej o kształceniu inteligencji robotniczo – chłopskiej jako podpory władzy ludowej) Od roku szkolnego 1948/1949 rozpoczęło się narzucanie oświacie wzorów radzieckich i ideologii socjalistycznej: Podstawą działalności dydaktyczno – wychowawczej szkoły miał być marksizm – leninizm Wychowanie patriotyczne miało być łączone z rozbudzaniem pozytywnych uczuć do narodów ZSRR Wprowadzono język rosyjski jako obowiązkowy przedmiot nauczany w szkole podstawowej (1949) Do programów nauczania i podręczników dodawano coraz więcej wiadomości o ZSRR Film rozpoczęcie roku szkolnego w 1945 r.
Film: „Ani jednej trójki” We wszystkich sprawach oświatowych w pierwszej kolejności decyzyjne były centralne władze PZPR, a dopiero potem resort oświaty i środowiska pedagogiczne; Nad treścią programów nauczania czuwały państwowy ośrodek prac programowych i badań pedagogicznych oraz centralny ośrodek doskonalenia kadr oświatowych i jego odpowiedniki terenowe ; Zatrudnienie nauczycieli opierało się zwłaszcza na ich odpowiednim zaangażowaniu politycznym, a nie na posiadanych przez nich kwalifikacjach merytorycznych W marcu 1956 r. władze wydały dekret o obowiązku szkolnym. Dekret ten rozszerzał obowiązek szkolny do końca szkoły podstawowej, jednak nie dłużej niż do roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 16 rok życia. Po odwilży gomułkowskiej z października 1956 r. nauczycielstwo polskie podjęło kolejną dyskusję z władzami na temat polskiego szkolnictwa. Na ogólnopolskim zjeździe oświatowym w Warszawie (2 – 5 maja 1957) związek nauczycielstwa polskiego postulował oczyszczenie polskiej oświaty z ideologii stalinizmu i określenie nowych celów wychowawczych szkoły. Dyskusja ta zaowocowała: Usunięciem w 1959 r. z programów nauczania sloganów ideologicznych; Reformą systemu i programów szkolnych z 1961 roku15 lipca 1961 r. sejm uchwalił ustawę „o rozwoju systemu oświaty i wychowania”, która: Nauczanie religii przeniosła do kościoła; Wydłużyła kształcenie do 12 – 13 lat; Wprowadziła 8 – klasową szkołę podstawową oraz 4 – klasowe licea ogólnokształcące i 4 lub 5 letnie licea i technika zawodowe Wprowadziła 2 lub 3 letnie zasadnicze szkoły zawodowe jako alternatywę kształcenia dla absolwentów szkoły podstawowej Wprowadziła 5 – letnie licea pedagogiczne i studia pedagogiczne na podbudowie szkół średnich

Realizacja ustawy z 1961 r. pokazała wiele jej mankamentów: Obowiązek szkolny, który oznaczał w zasadzie obowiązek ukończenia szkoły podstawowe, doprowadził do obniżenia wymaga, a co za tym idzie gorszego przygotowania absolwentów do nauki w szkole średniej i wyższej. Ponad 60% absolwentów szkoły podstawowej trafiło do 2 – 3 letnich zasadniczych szkoł zawodowych i zawężonym programem kształcenia ogólnego (licea wybierało tylko 20% absolwentów.) System szkolny pogłębił stratyfikację społeczną, nie wyrównywał szans edukacyjnych dzieci z terenów wiejskich.. Wykształcenie nie dawało gwarancji zatrudnienia i przestało być społecznie pożądane. Na tle narastającego niezadowolenia społecznego (wypadki grudniowe) i narastającej krytyki stanu polskiego szkolnictwa podjęto pracę nad kolejną reformą oświatową. Pracom tym przyświecała idea upowszechnienia szkoły średniej, unowocześnienia jej programów nauczania oraz poprawienie struktury i sieci szkół. Komitety ekspertów powołany w 1971 r. profesorem J. Szczepańskim na czele opracował raport o stanie oświaty w PRL. Liczne ekspertyzy przygotowała też PAN. Jednakże władze PRL nie zdecydowały się na wdrożenie żadnego z proponowanych w tych analizach wariantowych modeli systemu szkolnego. Podstawą do opracowania uchwały sejmu z 13.10.1973 o wprowadzeniu w życie reformy szkolnej i zobowiązania rządu do przygotowania odpowiedniej ustawy (ten nie uczynił tego aż do września 1991) Stał się bliżej nieznaczny dokument – prognoza rozwoju oświaty – powstała w 1971 r. przy ministerstwie oświaty i głównej komisji prognozowania. Przyczyny upadku 10–latki: Komplikacje w rozwoju życia społeczno – gospodarczego Ogromny spadek środków finansowych przewidzianych w budżecie państwa na oświatę Ujawnienie zastrzeżeń celowości reform, jej licznych uchybień i odstępstw w stosunku do jej pierwotnych założeń (ekspertyza z 79 zespołu pod kierunkiem Suchodolskiego w komitecie badań i prognoz „Polska 200”) Likwidacja ośrodków metodycznych doskonalących prace nauczycieli w związku z powołaniem resortowych instytutów naukowo – badawczych.