1.HISTORIA TAJNEGO ARCHIWUM WATYKAŃSKIEGO.
Archiwum Watykańskie zostało powołane do życia przez papieża Juliusza I w IV w. Na początku dokumentacja była tworzona na papirusach, które były nietrwałym materiałem archiwalnym. Dlatego takich dokumentów zachowało się niewiele do dnia dzisiejszego.
W początkowym okresie dokumentacja wytworzona przez państwo kościelne była przewożona w różne miejsca było to spowodowane tym, że zmieniały się siedziby biskupów Rzymu. Część dokumentów trafiła do Carpenes a część do Asyżu.
Staraniem papieża Marcina V, Piusa V dokumenty sukcesywnie powracały do Rzymu. Dopiero w 1783 roku papież Pius VI sprowadził pozostałą część dokumentacji do Watykanu. Za panowania papieża Sykstusa IV nastąpiło rozdzielenie zbiorów archiwalnych i bibliotecznych gromadzonych przez poprzedników. Powstała wówczas Biblioteka Watykańska, w której zgromadzono wszelkiego rodzaju księgi oraz Biblioteca secreta, w której przechowywane były dokumenty papieskie.
W 1610 roku papież Paweł V utworzył nowe archiwa w Watykanie. Polegało to na przeniesieniu do nowej siedziby dokumentów i woluminów, które dotychczas były przechowywane w Archiwach Kamery Apostolskiej, Bibliotece Watykańskiej i w Zamku Św. Anioła. Wówczas po raz pierwszy pojawiała się nazwa Archiwum Secretum Vaticanum . Dokumenty te były dostępne tylko dla osób pracujących w Watykanie. Dokumentacja zgromadzona w archiwum zajmowała początkowo trzy sale Pałacu Apostolskiego wraz z rozrastaniem się zbiorów przybywały nowe pomieszczenia dla dokumentacji.
W 1810 roku Archiwum Watykańskie zostało przewiezione do Paryża w wyniku wojen napoleońskich. Dopiero w latach 1815-1817 część archiwaliów została zwrócona Stolicy Apostolskiej. W 1870 roku w wyniku powstania antypapieskiego archiwa znajdujące się po za murami Watykanu przejął rząd Włoch.
Ważną datą był rok, 1881 ponieważ papież Leon XII udostępnił zasób Archiwów Watykańskich naukowcom. W wyniku otwarcia archiwów naukowcy mieli dostęp do dokumentacji, która do tej pory była niedostępna. Pozwoliło to na dokonanie wielu badań historycznych. Pierwszym naukowcem, który wykorzystał w swoich pracach zasoby archiwum był Ludvig von Pastor.
W XX wieku zbiory archiwum sukcesywnie się wzbogacały o dokumenty kurii rzymskiej Pałacu Apostolskiego, nuncjatur apostolskich, I Soboru Watykańskiego i II Soboru Watykańskiego oraz materiały archiwalne niektórych znanych rodów rzymskich związanych z historią Kościoła.
W 2002 roku papież Jan Paweł II podjął decyzję o ujawnieniu dokumentów dotyczących Niemiec, jakie powstały w latach 1922-1939. Cała zgromadzona dokumentacja dotyczyła z powiązań pomiędzy Stolicą Apostolską a III Rzeszą. Dokumenty te zostały udostępnione na początku 2003 roku. Dzięki takiemu posunięciu możliwe jest dogłębne zbadanie stosunków, jakie panowały w ówczesnym okresie. Pozwoliło to także na rzetelną ocenę tamtych czasów a także ukrócenie spekulacji, jakie narosły przez lata.
2. ZASÓB ARCHIWÓW WATYKAŃSKICH.
Zgromadzona dokumentacja w Archiwach Watykańskich powstawała na przestrzeni XII stuleci. To bardzo duży przedział czasowy. Jest ona jedną z najcenniejszych dokumentacji znajdujących się w archiwach. Archiwum przechowuje dokumenty urzędów Kurii Rzymskiej i przedstawicielstw dyplomatycznych papieży, bulle papieskie, kodeksy, edykty cesarskie, archiwa rodów i osób związanych ze Stolicą Apostolską, archiwa niektórych zgromadzeń zakonnych, instytucji religijnych i konfraterni rzymskich. Zgromadzono także dokumenty z dwóch soborów Watykańskich. Zachowała się również dokumentacja z soboru Trydenckiego. W archiwach znajduje się ponad 600 zespołów archiwalnych, które liczą 85 km bieżących dokumentów.
Najstarsze i najbardziej cenne dokumenty przechowywane są w specjalnie do tego przystosowanych pomieszczeniach. Pomieszczenia te wyposażone są w odpowiedni sprzęt, mają także odpowiedni mikroklimat, który umożliwia przechowywanie tak cennej dokumentacji.
Do najstarszych i najbardziej cennych dokumentów przechowywanych w archiwum należą dokumenty związane z procesem Galileusza, Privilegium Ottona I z 962 roku, napisane w złocie na purpurowym pergaminie lub Liber Diurnus Romanorum Pontificum , księga zawierająca zapisy z papieskiej kancelarii, pochodząca z ósmego lub dziewiątego wieku. Dokumenty te są przechowywane głównie w bunkrze i depozytach.
Z zasobów Archiwum Watykańskiego, co roku korzysta 1500 naukowców z ponad 60 krajów. Mają oni do dyspozycji przygotowane i dobrze wyposażone dwie czytelnie, w których mogą korzystać zarówno z oryginalnych dokumentów jak i dokumentów zdygitalizowanych.
Nad całością prac w archiwum czuwa bp. Sergio Pagano. Obecnie działalność Tajnego Archiwum Watykańskiego jest oparta na dwóch kierunkach.
Pierwszy z nich dotyczy ochrony dziedzictwa dokumentalnego. Związane to jest przede wszystkim z zabezpieczaniem bezcennych dokumentów przed czynnikami zewnętrznymi. Dokumenty, które przetrwały do naszych czasów zachowały się w stosunkowo dobrym stanie. Pomieszczenia, w których zgromadzony jest zasób są odpowiednio zabezpieczone przed wilgocią pleśnią i roztoczami.
Archiwum korzysta z najnowszych dziedzin nauki i techniki, które pozwalają zabezpieczyć dokumentację przed zniszczeniem. Jednak jak wiele innych archiwów musiało ono zmierzyć się z problemami związanymi z zakwaszeniem papieru. Konserwatorzy poddają woluminy specjalnej odkwaszającej kąpieli wodnej. Jednak jest to proces czasochłonny i bardzo kosztowny. Dlatego poddawane temu procesowi są najcenniejsze i najbardziej narażone dokumenty.
Oprócz problemów związanych z konserwacją dokumentów archiwum boryka się również problemami kadrowymi. Razem z prefektem zatrudnionych jest 55 osób a zasób dokumentów, które trzeba opracować jest ogromny. Skatalogowanie kilku woluminów zajmuje ponad rok czasu, a te czynności bardo usprawniają pracę badawczą.
Drugim kierunkiem, jakim zajmuje się archiwum jest prowadzenie prac badawczo historycznych nad zgromadzoną dokumentacją. Mają one na celu pogłębienie wiedzy związanej historią i działalnością kościoła na przestrzeni wieków.
Przy archiwum działają również szkoły paleografii, dyplomatyki i archiwistyki.
3. LITERATURA.
http://www.archiviosegretovaticano.va/scipione-borghese-caffarelli-1609-1618-2/
http://medieval-man.blog.onet.pl/2010/12/13/czy-archiwa-watykanskiej-sa-tajne/
http://www.znak.org.pl/?lang1=pl&page1=pressreview&subpage1=pressreview00&infopassid1=3877&scrt1=sn
http://pl.wikipedia.org/wiki/Tajne_Archiwa_Watykanu