ZDOLNOŚĆ PRAWNA
podmiot prawa każdy człowiek wyłączenie jako podmiot atrybut człowieka
czynniki wpływaające na kształt, pojęcie
wolność, zdrowie, cześć, pochodzenie, stanowisko społeczne, podmiotowość w swej grupie, przynależność religijna, płeć,
Zakres zp
1) niezdolność całkowita
czas - początek epoki feudalnej
powód niewola i obce pochodzenie
2) zdoolność zęściowa (np. niemożność dziedziczenia
Oświecenie
- prawo natury
- Rewolucja Francuska
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela
ALR, ABGB
XIX wiek
Punkt wyjścia - konstrukcja praw podmiotowych jednostki
Łyskowski 1928
- Art. 22 osobowość człowieka zaczyna się z chwilą kiedy on przychodzi na świat żyw po odłączeniu od matki;
- Art. 23 z chwilą uzyskania osobowości zyskuje się zdolność prawną, czyli zdolność bycia podmiotem praw i obowiązków
1935
Dekret o prawie osobowym z 1945 r.
- każdy ma zdolność prawną;
- zp rozpoczyna się z chwilą urodzenia;
- domniemywa się, że dziecko przyszło na świat żywe;
Projekt części ogólnnej prawa cywilnego
POPC 1950
- każdy człowiek od chwili urodzenia może mieć w zakresie prawa cywilnego prawa i obowiązki;
- płeć, rasa, narodowość, wyznanie ani pochodzenie nie mają wpływu na zdolność prawną;
- domniemanie urodzenia żywego dziecka;
Proj. KC 1960
- każdy czlowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną;
PAŃSTWA TOTALITARNE
- złamanie porządku prawa kapitalistycznego
państwa socjalistyczne:
KC RSFSR 1922
- rozwój sił wytwórczych;
- płeć, rasa nie może mieć żadnego wpływu;
KC NRD 1975
- relacje określone przez socjalistyczne strosunki społeczne;
- korzystanie z praw w sposób świadomy;
Koniec rozwoju?
Kupiec - we własnym imieniu prowadzi przedsiębiorstwo zarobkowe
- spółka handlowa jest kupcem rejestrowym KH 1934
Przedsiębiorca
KC - jest to osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna prowadzą a we własnym, imieniu działalność gospodarczą lub zawodową
Konsument 1979
Art 22 - za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową
Początek zdolności prawnej
- zasada: z chwilą urodzenia;
- wykazuje żywotność;
Nabycie:
- konieczne uznanie dziecka przez ojca: podniesienie na rękach do góry; podanie pokarmu; po upływie 9 nocy; z chwilą nadania imienia;
Dowód uroodzenia:
- zewnętrzzne oznaki - miały długo znaczenie;
- świadectwo np krzyk
ABGB
- domniemanie żywego urodzenia
Nasciturus
ALR
- nabycie praw z chwilą urodzenia;
- starania wobec dzieci;
Wiek XIX
- nabycie z chwilą urodzenia;
- ochrona prawna dziecka poczętego
- ustanowienie kurateli
BGB
zdolność prawną nabywa się z chwilą ukończenia urodzenia
KC 1964
- każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną;
- zdolność prawną ma również dziecko poczęte; prawa i zobowiązania majątkowe uzyskuje pod warunkiem, że urodzi się żywe
Nasciturus
- Art 927 - dziedziczenie;
- Art 461 - szkody powstałe przed urodzeniem;
-Art 75 k.r.o. - uznanie ojcostwa;
- Art 182 k.r.o. - kurator;
Koniec zdolności prawnej:
zmarły działa po śmierci
- wykonanie testament;
- założenie fundacji; zalety materialne - można obejść często uciążliwy podatek spadkowy;
BGB - z chwilą smierci osoby przechodzi jej majątek jako całość na jedną lub wiele innych osób;
Instytucja 30 dni opłakiwania zmarłego - zwierciadło Saskie; inaczej nieszęścia
utrzymanie przez 30 dni domowników jakby zmarły żył
Próba mar - dowód w sprawie
Kontynuacja osobowości
Śmierć fikcyjna:
- uznanie za zmarłego
- wyjęcie pod prawa;
- śmierć cywilna;
- śmierć klasztorna;
- utrata wolności
Uznanie za zmarłego:
- domniemanie prawne;
- sformułowaane przez komentatorów;
- praktyka górnoitalska: zaginiony nie przeżył 100 lat
Dwie koncepcje:
- prawo saskie: nie przeżył 70 roku;
- prawo śląskie: czas nieobecności
ABGB: 80 - 10 lat; młodsi - 30 lat
KC 1964: 70 - 5 lat
OGRANICZENIA zdolności prawnej
całkowita niezdolność: np prawo lenne a w Polsce prawo ziemskie
ogranicczenie niezdolności: np. w zakresie dziedziczenia
Stan:
- równość urodzenia
- ograniczenia w sferze majątkowej: własność ziemska, instyucje zastrzeżone (ordynacje)
- w sferze prawa opiekuńczego, spadkowego, małżeńskiego
Stan duchowny:
- prawo spadkowe (brak)
- zdolność prawna;
- zasada odpowiedzzialności (jurysdykcja duchowna)
Chłopi: potrzebna zgoda:
- zawarcie małżeństwa; opłata
- opuszczenie wsi;
- wybór zawodu;
- zaciąganie niektórych zobowiązań;;
- rozporządzanie majątkiem nieruchomości (także w testamencie)
ALR: prawa płci są równe
Pochodzenie - narodowość
- prawo kaduka utrzymane w Zbiorze A. Zamoyskiego
- konstytucja z 1775 r. - możność zakupu dóbr ziemskich na Litwie
Religia
- prawo kanoniczne - zakaz małżeństwa między chrześcijanami a Żydami
- IV Sobór Laterański (1215) - nakazanie noszenia znaków rozpoznawczych
- ABGB - różnice religii nie mają wpływu; dziecko można wydziedziczyć jeżeli jest apostatą
Tendenncje:
- wprowadzanie ograniczeń w zakresie publicznoprawnym a nie prywatnoprawnym
Przyczyny powodujące utratę czci:
- naganne postępowanie;
- krewnobójstwo;
- występek;
skazanie za karu hańbiące
wykonywanie "niehonorowego" zawodu
pozycja osobista - nieślubne urodzenie
- bastardzi - ich sytuacja ulega stopniowo poprawie
w Code Civil: idea trwałości i nienaruszalności rodziny legalnej
dwie kategorie: dzieci nieślubne zwykłe; dzieci ze związków cudzołożnych i kazirodczych
KN: zabronienie poszukiwania ojcostwa; domnimanie ślubnego pochodzenia dziecka; wyjątek w razie porwania, gdy czas pochęcia zgadzał się z czasem porwania;
ABGB: upośledzenie nieślubnych w stosunkach rodzinnych
Cześć - BGB: powód do odebrania władzy roddzicielskiej ograniczenia roszczeń alimentacyjnych, odmowy wyprawy
Zdrowie: trędowaci
Zwód Praw russki (1832)
- dziecko nieślubne nosi nazwisko od ojca chrzestnego; lecz za zezwoleniem matki i ojca, jeżeli ten żyje, może używać nazwiska panieńskiego matki;;
- KC polski 1934: