Adrian Hojan

Historia, spec. nauczycielska

Grupa: czwartek, godz. 9:45

Temat: Thomas Jefferson - działalność dyplomatyczna przed prezydenturą i w czasie jej trwania.

Thomas Jefferson

Urodzony 17 kwietnia 1743 roku w miasteczku Shadwell znajdującym się w stanie Wirginia, Thomas Jefferson je dzisiaj uznawany za jednego z „ojców założycieli” Stanów Zjednoczonych Ameryki. Był to człowiek niezwykle wykształcony, szczególnie w prawie, dzięki któremu mógł tak mocno zaistnieć w polityce amerykańskiej końca XVIII wieku. Jako jednego z twórców Uniwersytetu stanowego Wirginii oraz osobę która współtworzyła Deklarację Niepodległości USA z 1776 r. trzeba uznać tę postać za jedną z najwybitniejszych i jedną z tych, która najbardziej się przyczyniła do powstania nowego, wolnego państwa na kontynencie odkrytym przez Kolumba. Jednak ta postać będzie mnie interesować z innego powodu. Otóż w mojej pracy mam zamiar zająć się jego działalnością na polu międzynarodowym w czasie gdy już wkroczył na amerykańskie salony polityczne oraz w najważniejszym w jego życiu okresie, czyli w czasie sprawowania przez niego prezydentury. Chcę w swojej pracy pokazać to, co dla większości jest mniej znanym elementem życiorysu tego wybitnego prawnika i polityka nawet dla wielu jego dzisiaj żyjących rodaków. W przedstawieniu tego zagadnienia posłużyłem się takimi pracami naukowymi jak jego życiorysem napisanym przez Zofię Libiszowską pt. „Tomasz Jefferson”. Na temat jego działalności politycznej pomocne okazały się prace Longina Pastusiaka „Prezydenci Stanów Zjednoczonych” oraz Wacława Szyszkowskiego „Twórcy Stanów Zjednoczonych”. Całość została przeze mnie uzupełniona pracą panów Georga Browna Tindalla oraz Davida E. Shi „Historia Stanów Zjednoczonych” w tłumaczeniu Anny Bartkowicz, Hanny Jankowskiej i Janusza Ruszkowskiego oraz pracą Bernarda W. Sheeham i Irminy Wawrzyczek „Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki”. Dodatkowo jeszcze posłużyłem się „Encyklopedią Stanów Zjednoczonych Ameryki” tomem: Dzieje Polityczne oraz Słownikiem Historycznym. Pracę swoją oparłem na kolejności chronologicznej czyli od wydarzeń najwcześniejszych do najpóźniejszych, gdyż uznałem, że inne rozwiązanie byłoby zbyt skomplikowane i zagmatwane dla osoby mniej interesującej się historią, a która chciałaby ją przeczytać. Postanowiłem również, że rozpocznę pisanie jej od momentu, gdy Jefferson pojawia się na międzynarodowej scenie politycznej z pominięciem wcześniejszych, zresztą również bardzo mało znanych wydarzeń z jego życiorysu.

1. Sytuacja polityczna w momencie pojawienia się Jeffersona w życiu politycznym.

   1. Współautorstwo Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych

   2. Wielokrotne wysłanie na delegacje Jeffersona do Izby Delegatów stanu Wirginia i Zgromadzenia Narodowego Wirginii.

      1. Przygotowanie wielu ustaw stanowych przez Jeffersona.

   3. Wojna amerykańsko-brytyjska o niepodległość Stanów Zjednoczonych.

   4. Wybranie na urząd gubernatora Wirginii.

2. Pierwsze próby wysłania do Paryża na negocjacje pokojowe.

   1. Rozgoryczenie po niedocenieniu jego działań w stanie Wirginia.

   2. Odmowa przyjęcia misji dyplomatycznej.

   3. Przyjęcie młodego makiza de Chatellux.

   4. Choroba i śmierć żony i związane z nią przeżycia¹.

   5. Podjęcie przez kongres decyzji o wysłaniu Jeffersona do Francji na misję dyplomatyczną i szybka zgoda Jeffersona.

   6. Opóźnienie wyjazdu z powodu mroźnej zimy.

   7. Rezygnacja ze służby dyplomatycznej po otrzymaniu informacji o sfinalizowaniu traktatów pokojowych we Francji.

   8. Naleganie Jeffersona by jak najszybciej ratyfikować i odesłać traktaty pokojowe.

   9. Decyzja kongresu o powołaniu Jeffersona do trójosobowej komisji do zawierania traktatów handlowych.

3. Wyjazd Jeffersona do Europy.

   1. Przygotowanie do podróży – poznanie możliwości gospodarczych poszczególnych stanów.

   2. Podróż z Bostonu do Portsmouth i dalej przez Hawr do Paryża.

   3. Przedstawienie Benjaminowi Franklinowi i Johnowi Adamsowi celów Kongresu.

   4. Harmonijna współpraca całej trójki w negocjacjach nad traktatami handlowymi.

   5. Pierwsze porażki dyplomatyczne z powodu braku zaufania europejczyków do młodych Stanów Zjednoczonych i jego ustroju.

   6. Podpisanie w 1785 roku pierwszego traktatu handlowego z Prusami – pierwszy sukces.

   7. Trudne negocjacje z państwami skandynawskimi, Półwyspu pirenejskiego, Włoch i Morza Śródziemnego, które powstały po rozpadzie Imperium Tureckiego.

   8. Zmiany na stanowiskach dyplomatycznych w Europie – odwołanie Franklina, Adams oddelegowany do Wielkiej Brytanii, Jefferson zostaje we Francji jako ambasador.

   9. Choroba i depresja Jeffersona po otrzymaniu wiadomości o śmierci najmłodszej córki².

   10. Podpisanie nowego traktatu handlowego z Francją w 1786 r. i negocjacje z innymi państwami.

   11. Próby rozwiązania rosnącego zadłużenia USA wobec europejczyków.

   12. Wyjazd do Londynu i tamtejsze negocjacje.

   13. Działania wobec zbliżającej się rewolucji francuskiej i uchwaleniu konstytucji w USA.

   14. Prośba o urlop i powrót Jeffersona do Ameryki.

4. Jefferson jako amerykański sekretarz stanu.

   1. Niespodziewana nominacja przez prezydenta Waszyngtona na stanowisko sekretarza stanu i zwlekanie z odpowiedzią na prośbę o przyjęcie stanowiska.

   2. Przybycie do Nowego Jorku i objęcie urzędu sekretarza stanu.

   3. Listowne pożegnanie z Francją i zdziwienie zmianą nastrojów w Stanach.

   4. Spór poglądowy z Alexandrem Hamiltonem o politykę zagraniczną i wewnętrzną.

   5. Likwidacja paryskiej rezydencji i obsadzanie stanowisk nowymi ambasadorami.

   6. Polityka Jeffersona wobec napiętej sytuacji pomiędzy Anglią a Hiszpanią.

   7. Próba rezygnacji z gabinetu w razie reelekcji Waszyngtona na prezydenta i pozostanie na nim po jej dokonaniu się.

   8. Popieranie przez Jeffersona rewolucji we Francji.

   9. Konflikt z Hamiltonem o zajęcie stanowiska USA wobec konfliktu angielsko-francuskiego.

   10. Uznanie nowego republikańskiego ambasadora francuskiego przez Waszyngtona za namową Jeffersona.

   11. Konflikt Jeffersona z pewnie poczynającym się ambasadorem Genetem.

   12. Sporządzenie pism na temat celów polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych.

   13. 31 grudnia 1793 – rezygnacja z urzędu Jeffersona mimo usilnych starań prezydenta Waszyngtona o pozostanie na nim.

5. Jefferson jak wiceprezydent Stanów Zjednoczonych.

   1. Brak wyraźnej odmowy Jeffersona w razie wyboru go na urząd prezydenta.

   2. Nieznaczna przegrana z Johnem Adamsem w wyborach 1796 i otrzymanie urzędu wiceprezydenta.

   3. Zorientowanie się w sytuacji międzynarodowej Stanów Zjednoczonych.

   4. Niezadowolenie Jeffersona z prowadzonej przez prezydenta Adamsa polityki wobec Francji.

   5. Zgoda na powołanie trzyosobowej komisji ds. negocjacji z Francją dyrektoriatu.

   6. Obserwacja z niesmakiem przez Jeffersona działań komisji i dyrektoriatu (później konsulatu).

6. Prezydentura.

   1. Wybranie przez republikanów Jeffersona jako oficjalnego kandydata na prezydenta.

   2. Wygrana w wyborach i rozpoczęcie prezydentury.

   3. Sformułowanie zasad prowadzenia polityki zagranicznej: „Handel tak, związki polityczne nie”

   4. Wykupienie Luizjany i dążenia do izolacji Ameryki od Europy.

   5. Rozpoczęcie likwidacji niektórych placówek dyplomatycznych USA w Europie lub obniżenie ich rangi.

   6. Używanie przez Amerykę siły w razie potrzebny interwencji w obronie swoich ludzi poza Stanami Zjednoczonymi, np. zbombardowanie Trypolisu.

   7. Walka Jeffersona o przyłączenie Florydy do Stanów w momencie walk pomiędzy Anglią a Francja.

   8. Sprawa okrętu „Chesapeake” i bierne działania w niej Jeffersona.

   9. Wprowadzenie embarga handlowego na cały kontynent europejski – 22.XII.1807 r.

Oceniając działalność dyplomatyczną Thomasa Jeffersona trzeba przede wszystkim pamiętać o tym, że musiał się on jej praktycznie uczyć od zera, gdyż Stany Zjednoczone dopiero co powstawały i uczyły się wszystkiego tak jak uczy się małe dziecko. Bardzo ważną lekcję odebrał on w czasie swojego pobytu we Francji, który nauczył go dokładnie zasad działa. Nie można również zapomnieć o wpływie odchodzącego już w tamtym okresie na emeryturę Benjamina Franklina, którego można częściowo nazwać nauczycielem Jeffersona jeśli chodzi o działalność dyplomatyczną. Zarzucić 3. Prezydentowi Stanów Zjednoczonych ciągłe sympatyzowanie z Francją, jednak należy zwrócić też uwagę, że była ona w dobie rewolucji bliższa jemu poglądowo niż chociażby Wielka Brytania. Jefferson w swojej polityce cechował się przede wszystkim konsekwencją i tym co będzie dobre ale jego państwa. Potrafił bardzo dobrze wykorzystać również momenty, które się zdarzały by zyskać dla siebie i kraju spore korzyści (wystarczy wspomnieć tutaj o dogadaniu się w sprawie długów amerykańskich po wojnie w obronie niepodległości czy o zakupie Luizjany z rąk Francji). Pod koniec prezydentury zabrakło mu jednak odwagi i zdecydowania w działaniu do której wzywał go między innymi Tadeusz Kościuszko w swoich listach. Generalnie jednakże ujmując trzeba ocenić działalność Jeffersona na plus gdyż bardzo pomógł w rozwoju dyplomacji Stanów Zjednoczonych Ameryki mimo bardzo skromnego budżetu jakim go obdarzył sekretarz skarbu Alexander Hamilton w momencie gdy utworzony został pierwszy gabinet prezydenta Jerzego Waszyngtona. Największym jednakże jego błędem było wprowadzenie embarga na handel zagraniczny z Europą, które to doprowadziło do kryzysu gospodarczego w Stanach Zjednoczonych i spadnięcie jego dochodów. Jednak również bez jego polityki oszczędności nie można by też było mówić o spłaceniu wszelkich zadłużeń wobec wszystkich tych osób które finansowo zaangażowały się w walkę o utrzymanie wolności tworzących się dopiero Stanów Zjednoczonych. Jego ocena w całości jest pozytywna z małym minusem, który musi zostać uwzględniony za jego ostatnie lata prezydentury. Thomas Jefferson był wybitnym dyplomatą i Ojcem Założycielem i tak powinien funkcjonować w naszej świadomości mimo kilku pomyłek.

Bibliografia

1. Opracowania:

• Bartnicki A., Michałek K., Rusinowa I., Encyklopedia historii Stanów Zjednoczonych Ameryki: dzieje polityczne (od Deklaracji Niepodległości do współczesności), Warszawa 1992.

• Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki, T. 2, 1763-1848, red. nauk. B. W. Sheehan, I. Wawrzyniak, Warszawa 1995.

• Libiszowska Z., Tomasz Jefferson, Wrocław 1984.

• Pastusiak L., Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, Warszawa 2005.

• Słownik Historia, red. Piekarczyk Gałkowska J., Czerwiński P., Sobaś M., Nawrot A., Durska L., Jabłońska P., Kraków 2004.

• Szyszkowski W., Twórcy Stanów Zjednoczonych, Warszawa 1980.

• Tindall G. B., Shi D. E., Historia Stanów Zjednoczonych, Poznań 2002.

2. Ilustracje:

• http://www.biographyonline.net/thomas_jefferson

1^ „Nie potrafię opisać gwałtownego wybuchu emocji i żalu, gdy ukradkiem niemal weszłam do jego pokoju tej nocy. Nie opuszczał swego pokoju przez trzy tygodnie; ja stale byłam przy nim. Chodził bezustannie dniem i nocą, kładąc się jedynie, gdy zmęczenie i wyczerpanie powaliło go na siennik podłożony mu w czasie długiej niemocy. Moja ciotka pozostawała stale przy nim przez kilka tygodni, nie pamiętam ilu. Gdy wreszcie opuścił swój pokój, dosiadł konia i odtąd nieustannie przemierzał konno góry, mniej uczęszczane drogi a nawet lasy.” – opis przeżyć po śmierci żony Jeffersona zawarty w pamiętniku córki Marty (Libiszowska Z. Tomasz Jefferson, Wrocław 1984, s. 108).

2^ Libiszowska Z., Tomasz Jefferson, Wrocław 1984, s. 136.