Ciąża przenoszona

Czy wiesz, że tylko co piąta kobieta rodzi w wyznaczonym terminie? Aż 2/3 dzieci się spóźnia. Dlaczego tak się dzieje?

Dół formularza

Czas trwania ciąży jest różny w zależności od tego, czy liczony jest od dnia zapłodnienia, czy też od pierwszego dnia ostatniej miesiączki. Liczony od dnia zapłodnienia wynosi 266 dni czyli 38 tygodni lub lub 9 i 1/2 miesiąca księżycowego (miesiące po 28 dni). Jednak w związku z tym, że u ponad 2/3 kobiet nie znana jest data zapłodnienia, dlatego określając termin porodu, uwzględnia się pierwszy dzień ostatniej miesiączki. Czas trwania ciąży liczony od pierwszego dnia ostatniej miesiączki jest dłuższy i wynosi około 280 dni czyli 40 tygodni lub 10 miesięcy księżycowych, ale jedynie u kobiet, które mają 28-dniowe cykle miesiączkowe.

Kiedy urodzę?
Większość kobiet nie rodzi jednak dokładnie w wyznaczonym terminie porodu, który może nastąpić nieco wcześniej (8-10 dni przed planowanym terminem) lub nieco później (8-10 dni po planowanym terminie). Z najróżniejszych powodów niektóre dzieci mogą urodzić się już w 38. tygodniu, a niektóre – dopiero w 42. tygodniu. Najzupełniej prawidłowy poród może odbyć się zatem w jednym z czterech tygodni przytoczonego zakresu normy

Każda ciężarna powinna zapytać położnika, kiedy najwcześniej może określić, w którym z tych czterech tygodni odbędzie się jej indywidualny poród. Konieczność dokładnego określenia terminu porodu wynika z faktu, że "przenoszone" płody są narażone na duże niebezpieczeństwo związane z wygasaniem czynności łożyska i jego niewydolnością.

Niekonwencjonalne metody wywołania porodu
1. Masowanie brodawek sutkowych. Pod koniec ciąży rzeczywiście może wyzwalać wydzielanie się oksytocyny, która powoduje skurcze macicy.
2. Stosunek płciowy. „Wykorzystywanie” nasienia mężczyzny do indukcji porodu znane jest już od starożytności. Sperma zawiera prostaglandyny, które powodują dojrzewanie szyjki macicy i wyzwalają czynność skurczową. Udowodniono również, że pobudzanie stref erogennych u ciężarnej wywołuje reakcję w postaci skurczów macicy, niezależnie od etapu ciąży.
3. Czasem w wywołaniu porodu pomóc może długi spacer lub ciepła (nie gorąca!) kąpiel.

Wywoływanie porodu
Ciąża przeterminowana, zależnie od przyjętej definicji, występuje w 3 do 12 proc. wszystkich ciąż i jest najczęstszym wskazaniem do indukcji porodu. Według reguły Naegelego ciąża trwająca dłużej niż 294 dni (ponad pełne 42 tygodnie) uznawana jest za przeterminowaną. Wyliczenia czysto matematyczne często nie mają wiele wspólnego ze stanem płodu. Najistotniejsze jest ustalenie, czy przedłużająca się ciąża stanowi zagrożenie dla zdolnego do życia pozałonowego płodu.

Przy intensywnej kontroli przedporodowej rutynowa indukcja porodu nie jest konieczna i można ją przeprowadzić po zaobserwowaniu nieprawidłowości:
* ruchów płodu (zmniejszenie aktywności, ustanie lub nadmierna aktywność) odczuwanych przez mamę,
* zapisów kardiotokograficznych,
* wyników badań ultrasonograficznych (np. zagęszczenie płynu owodniowego, ocena łożyska na III stopniu dojrzałości, zaburzenia przepływów naczyniowych płodu, pępowinie),
* zabarwienia smółką płynu owodniowego w amnioskopii, co wiąże się ze starzeniem się łożyska.

Jak można pomóc?
Jeżeli lekarz uzna, że wywołanie porodu jest już konieczne, stosuje się prostaglandyny podawane w żelu. Podaje się je do pochwy lub do szyjki macicy. Wskutek ich działania szyjka macicy staje się miękka, krótsza i ewentualna indukcja porodu przy pomocy oksytocyny w kroplówce (syntetyczny hormon wywołujący skurcze), a czasem przebicia pęcherza płodowego, jest skuteczniejsza.

W przypadku ciąży po terminie rzadko zachodzi konieczność wywoływania porodu. Trzeba podkreślić, że jest to tylko termin orientacyjny, który najczęściej nie pokrywa się z rzeczywistym biologicznym terminem porodu. Nie powinno się wywoływać porodu dla wygody, np. dlatego, że kobieta się tego domaga, zaplanowała dla dziecka datę urodzenia, lub lekarz chce wyjechać na działkę, a zobowiązał się być przy porodzie.

Wywoływanie porodu bez wyraźnego powodu jest niewskazane. Jeżeli indukowany jest poród przed czasem, przy nieprzygotowanej szyjce macicy, częściej dochodzi do porodu zabiegowego, za pomocą kleszczy lub vacuum, częściej też trzeba wykonywać cesarskie cięcie. Skurcze spowodowane działaniem oksytocyny są bardziej bolesne dla rodzącej, dziecko odczuwa je mocniej, jest bardziej narażone na niedotlenienie.

Pytania o termin porodu

Czy można dokładnie przewidzieć, kiedy nastąpi poród? Co to jest ciąża po terminie? Przedstawiamy odpowiedzi na najczęstsze pytania związane z terminem porodu.

Początek formularza

Dół formularza

Prawidłowo przebiegająca ciąża trwa około 38 tygodni, licząc od momentu zapłodnienia, do którego dochodzi w kilka godzin od współżycia. Rzecz w tym, że nawet u kobiety miesiączkującej bardzo regularnie może to nastąpić w przedziale kilku dni (dni płodne cyklu) i dlatego czas trwania ciąży liczymy od daty ostatniej miesiączki (doliczamy dodatkowe dwa tygodnie do wspomnianych 38).

Czy znając dzień poczęcia dziecka, można dokładnie obliczyć termin porodu?
W dniu zapłodnienia rozpoczyna się ciąża, która trwa przeciętnie 266 dni. Jeżeli kobieta zna dzień zapłodnienia (zdarza się to bardzo rzadko) lub też prowadzi dokładne pomiary temperatury, może określić dni, w których nastąpiła owulacja i wówczas obliczenie terminu porodu jest dokładniejsze.

Czy określenie terminu porodu tylko na podstawie USG jest dokładne?
To zależy, kiedy takie badanie zostanie zrobione. Jeśli badanie ultrasonograficzne zostało wykonane w pierwszych trzech miesiącach ciąży, jego wynik można uznać za dość dokładny. Ustalanie terminu porodu tylko na podstawie USG wykonanego w późniejszych miesiącach jest niedokładne, bowiem długość ciała płodu nie zależy tylko od czasu trwania ciąży, jest m.in. uwarunkowana genetycznie. Na przykład dziecko niewysokich rodziców w tym samym miesiącu ciąży może mierzyć mniej niż dziecko rodziców bardzo wysokich. Choroba matki (np. nadciśnienie) czy palenie papierosów mogą spowolnić tempo wzrostu płodu.

W jaki sposób obliczyć termin porodu, gdy poczęcie nastąpiło podczas karmienia piersią (kobieta nie zaczęła jeszcze miesiączkować) lub stosunkowo krótko po porodzie?
W takich przypadkach, a także gdy poczęcie nastąpiło po odstawieniu pigułki antykoncepcyjnej, termin ustala się na podstawie USG wykonanego w pierwszych trzech miesiącach ciąży.

W nowoczesnych ultrasonografach są wbudowane programy komputerowe obliczające termin porodu nie tylko na podstawie pomiarów główki, kończyn i brzuszka na podstawie obrazu USG, ale także biorące pod uwagę datę ostatniej miesiączki. Kobieta, która otrzyma taki wynik, często przywiązuje do tego nadmierną wagę – wszak komputer się nie myli – i jest skłonna już kilka dni po terminie prosić o wywołanie porodu.

Czy zdarza się, że termin porodu koryguje się według innych danych, nie tylko terminu ostatniej miesiączki?
Czasem bywa to powodem kolosalnego zamieszania. Nowoczesne ultrasonografy są wyposażone w programy obliczające termin porodu nie tylko na podstawie wielkości główki i brzuszka oraz długości kończyn, ale także uwzględniające datę ostatniej miesiączki. Kobieta często przywiązuje nadmierną wagę do takiego wyniku (wszak komputer się nie myli) i jest skłonna już kilka dni po terminie prosić o wywołanie porodu. Tymczasem za normę uważa się poród odbyty dwa tygodnie przed wyliczonym terminem i dwa tygodnie po nim.

Dlaczego ustalenie terminu porodu jest takie ważne, czy nie lepiej zaufać naturze?
Każda kobieta chce się przygotować na przyjęcie dziecka. Ponadto czasami dochodzi do sytuacji, kiedy mimo upływu terminu zakończenia ciąży poród nie następuje i jest to ważna informacja dla lekarzy.

Czy wiadomo, dlaczego poród rozpoczyna się akurat tego, a nie innego dnia?
Impuls do rozpoczęcia porodu pochodzi od dziecka. Gdy osiągnie ono pełną dojrzałość, drogą hormonalną wysyła sygnał, który stymuluje przysadkę mózgową matki do wydzielania oksytocyny – hormonu wywołującego skurcze porodowe macicy. Czasem jednak ten delikatny mechanizm zawodzi.

Co się dzieje, gdy ciąża już powinna się zakończyć, a poród nie następuje?
W miarę upływu czasu zachodzą niekorzystne zmiany w łożysku. W jego tkankach odkłada się włóknik (fibryna), co powoduje, że do dziecka nie dopływa wystarczająca ilość tlenu, a także substancji odżywczych. 

Czy kobieta sama może wyczuć, że ciąża jest już przenoszona?
Obserwacje dokonywane przez kobietę są bardzo ważne, przede wszystkim powinna obserwować zmiany dotyczące ruchów dziecka. Zwykle zaleca się liczenie ruchów trzy razy dziennie przez 10 minut – w tym czasie powinno się odczuć 4 ruchy. Można też robić to w inny sposób, np. liczyć ruchy dziecka, począwszy od 9 rano aż do wystąpienia 10 ruchów.

Jaką obiektywną metodą daje się stwierdzić, że ciąża jest już po terminie?
Bardzo ważne jest wówczas częstsze wykonywanie KTG, a więc ocena pracy serca dziecka oraz czynności skurczowej macicy (co 2–3 dni, a w razie potrzeby nawet codziennie). Ponadto na podstawie USG można ocenić starzenie się łożyska, ilość płynu owodniowego, zachowanie się dziecka (czy jest ono aktywne, czy reaguje na bodźce z zewnątrz).

Co to jest amnioskopia?
To badanie oceniające kolor wód płodowych. Do pochwy i szyjki macicy wprowadza się cienką rurkę i ogląda dolny biegun jaja płodowego oraz ocenia kolor wód. Powinny być jasne, gdy są zielone – to znak, że dziecko oddało smółkę już w łonie matki i być może jest narażone na niedotlenienie.

Na czym polega wywoływanie porodu?
Jeżeli lekarz uzna, że jest to już konieczne, stosuje się prostaglandyny w żelu, podawane do pochwy lub do szyjki macicy. Wskutek ich działania szyjka macicy staje się miękka, krótsza i ewentualna indukcja porodu za pomocą oksytocyny w kroplówce (syntetyczny hormon wywołujący skurcze), a czasem przebicia pęcherza płodowego, jest skuteczniejsza.

Czy często zdarza się, że poród wywoływany jest niepotrzebnie?
W przypadku ciąży po terminie rzadko zachodzi konieczność wywoływania porodu. Trzeba pamiętać, że przewidywany termin porodu jest tylko orientacyjny i najczęściej nie pokrywa się z rzeczywistym biologicznym terminem porodu i nie powinno to być powodem do niepokoju. Nie można wywoływać porodu kierując się wygodą matki lub lekarza, np. dlatego, że kobieta zaplanowała dla dziecka datę urodzenia, lub lekarz chce wyjechać, a zobowiązał się być przy porodzie.

Dlaczego wywoływanie porodu bez wyraźnego powodu jest niewskazane?
Jeżeli indukujemy poród przed czasem, a dzieje się to przy nieprzygotowanej szyjce macicy, częściej dochodzi do porodu zabiegowego, za pomocą kleszczy lub vacuum, częściej też trzeba wykonywać cesarskie cięcie. Skurcze spowodowane działaniem oksytocyny są bardziej bolesne dla rodzącej, dziecko odczuwa je mocniej, jest bardziej narażone na niedotlenienie.

Czy drażnienie sutków może wywołać skurcze?
Masowanie brodawek sutkowych pod koniec ciąży rzeczywiście może wyzwalać wydzielanie się oksytocyny, która powoduje skurcze macicy. Czasem w wywołaniu porodu pomóc może na przykład długi spacer lub kąpiel.