Ostroga
piętowa a raczej - zapalenie rozcięgna podeszwowego
Uciążliwy
i uporczywy ból pięty to często spotykana dolegliwość. Potoczna
nazwa tego schorzenia to ostroga piętowa (ang. heel spur, łac.
calcar calcanei) - ze względu na często spotykane przy tego typu
dolegliwościach na zdjęciach rentgenowskich wyrośla kostne w
okolicy pięty. Jednak właściwszą nazwą jest zapalenie rozcięgna
podeszwowego (ang. plantar fascitis).
Jako
zapalenie rozcięgna podeszwowego określa się stan zapalny okolicy
przyczepu bliższego rozcięgna podeszwowego oraz tkanek otaczających
rozcięgno, powodujące ból utrudniający chodzenie. Choć w badaniu
mikroskopowym tkanki rozcięgna podeszwowego stwierdza się przede
wszystkim zmiany degeneracyjne (zwyrodnieniowe) a nie zapalne - to
nazwa 'zapalenie rozcięgna podeszwowego' jest powszechnie używana.
Zapalenie rozcięgna podeszwowego nie tylko może znacząco
ograniczać sprawność Pacjenta ale
przez
to, że niekiedy je wyleczyć - frustruje zarówno chorego ,jak i
lekarza.
Rozpoznanie zapalenia rozcięgna podeszwowego
stawia się nie na podstawie badań obrazowych czy laboratoryjnych
lecz na podstawie objawów klinicznych:
■bólu
samoistnego i pojawiającego się przy dotykaniu okolicy
przyśrodkowej (wewnętrznej) strony strony pięty - przy przyczepie
rozcięgna podeszwowego;
■ból
jest najbardziej nasilony przy stawianiu pierwszych kroków,
zmniejsza się w miarę "rozchodzenia" się a nasila znów
przy dłuższym chodzeniu czy przeciążeniu;
W razie dłuższego
utrzymywania się dolegliwości zlecane są badania obrazowe - przede
wszystkim zdjęcia rentgenowskie i badania USG.
Schorzenie
to dotyka najczęściej osoby pomiędzy 40 a 60 rokiem życia.
Czynniki, które zwiększają ryzyko jego wystąpienia
to:
■otyłość;
■praca
wymagająca długiego stania;
■intensywne
uprawianie sportów biegowych;
■płaskostopie;
■ograniczenie
zgięcia grzbietowego w stawie skokowym, wynikające najczęściej z
przykurczu mięśni łydki.
W 1/3 przypadków schorzenie dotyczy
obu stóp.
Według danych z USA co setna wizyta u ortopedy
spowodowana jest zapaleniem rozcięgna
podeszwowego.
Anatomia:
Rozcięgno podeszwowe
to mocna, włóknista struktura przypominająca taśmę,
zlokalizowana w okolicy dolnej strony stopy (podeszwy). Od tyłu
przyczepia się do przyśrodkowej części guza piętowego (i tu
zwykle ulega przeciążeniu, w tym miejscu pojawia się ból). Ku
przodowi rozcięgno poszerza się, dzieląc się na pięć części -
każda z nich biegnie do stawu śródstopno-palcowego, przyczepiając
się u podstawy paliczka bliższego palucha i pozostałych palców
stopy:
Podczas zgięcia palców ku górze (na przykład
przy każdym kroku czy skoku) rozcięgno jest napinane - co powoduje
uniesienie sklepienia poprzecznego stopy:
Mechanizm ten
został opisany w 1954 przez Hicksa i nazwany 'efektem
kołowrotu":
Podczas chodzenia na piętę działa
siła równa 110% wagi ciała. Podczas biegu siła ta może
przekraczać 200%. Specyficzna budowa tkanki podskórnej na pięcie
(tkanka tłuszczowa zamknięta jest w przypominających plaster miodu
włóknistych przegrodach) powoduje, że jest to bardzo wydajny
absorber powtarzających się przy chodzeniu wstrząsów. Po 40 roku
życia ta tkanka ulega stopniowemu zanikowi, zmniejszając swoje
właściwości absorbcyjne i słabiej chroniąc guz piętowy przed
urazami.
Etiologia
Sama nazwa "zapalenie
rozcięgna podeszwowego" wskazuje na tło zapalne schorzenia,
jednak badania histopatologiczne wskazują, że dominuje tu proces
zwyrodnieniowy (zwyrodnienie śluzowe, mikrorozerwania, martwica
włókien kolagenowych).
Obraz kliniczny
Pacjent,
zgłaszający się do lekarza z powodu zapalenia rozcięgna
podeszwowego podaje że odczuwa ból w okolicy pięty, nasilający
się przy stawianiu pierwszych kroków po wstaniu z łózka, czy po
dłuższym staniu. Ból zmniejsza się po "rozchodzeniu się"
by na koniec dnia znów się nasilić.
U około 30 % pacjentów
dolegliwości dotyczą obu stóp.
Diagnostyka
różnicowa
Choć zapalenie rozcięgna podeszwowego jest
najczęstszą przyczyną bólu pięty to istnieje wiele innych
schorzeń mogących dawać podobne objawy:
■Urazowe:
1.stłuczenie
kości piętowej
2.złamanie powolne kości
piętowej
3.rozerwanie rozcięgna
podeszwowego
■Neurologiczne:
1.Zespół
kanału stępu
2.Ucisk na pierwszą gałązkę nerwu bocznego
podeszwowego (nerw Baxtera)
3.Polineuropatia
4.Radikulopatia
lędźwiowa L5-S1
■Schorzenia
tkanek miękkich:
1.Atrofia podściółki tłuszczowej na
pięcie
2.Zapalenie ścięgna piętowego
3.Zapalenie
ścięgna zginacza długiego palucha
4.Przerost rozcięgna
podeszwowego
■Niewydolność
naczyniowa
■Nowotwór
Leczenie
U
prawie wszystkich pacjentów udaje się uzyskać znaczną poprawę
lub całkowite ustąpienie dolegliwości po zastosowaniu leczenia
nieoperacyjnego. Stosuje się:
1.Regularne
ćwiczenia rozciągające rozcięgno podeszwowe. Polegają one na
biernym rozciąganiu tej tkanki i optymalizowaniu jej napięcia
podczas prostych ćwiczeń. Poniżej można zobaczyć jak należy
wykonywać ćwiczenie:Rozciąganie trwa 10 sekund, w jednej serii
należy wykonać 10 takich rozciągań, dziennie wykonujemy trzy
serie. Pierwszą serię należy wykonać przed wstaniem z łóżka
(przed postawieniem pierwszego kroku). Kolejne dwie serie najlepiej
wykonać po odpoczynku (bez chodzenia). Ćwiczyć
należy
codziennie, przez okres co najmniej 8 tygodni.
Proponowany
schemat ćwiczeń, który może pomóc w regularnym ich
wykonywaniu
Cwiczenia_rozciagajace_harmonogram.pdf
2.Ćwiczenia
rozciągające ścięgno piętowe. Wystarczy poświęcić im choć
minutę dziennie;
3.Niesteroidowe leki przeciwzapalne
(NLPZ)
4.Ortezy i wkładki odciążające rozcięgno podeszwowe
podczas chodzenia;
5.Ortezy zakładane na noc;
6.Zabiegi
fizjoterapeutyczne;
7.Miejscowe stosowanie iniekcji
korytkosteroidów;
8.Miejscowe stosowanie iniekcji toksyny
botulinowej (BTX-A);
9.Miejscowe stosowanie autogennych
czynników wzrostu zawartych np. w osoczu bogatopłytkowym
(PRP);
10.Leczenie falami ultradźwiękowymi o wysokim natężeniu
(ESWT)
Leczenie operacyjne zarezerwowane jest dla
nielicznej grupy pacjentów, dla których nieskuteczne okazały się
w/w metody. Najczęściej wykonuje się częściowe przecięcie
rozcięgna podeszwowego w okolicy guza
piętowego.
http://www.ortopeda.net.pl/informacje_06.html
w
linku są filmiki