Toffler Alvin „Trzecia fala”- streszczenie z komentarzem.

KOMENTARZ:

Alvin Toffler napisał „Trzecią falę” pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku. Patrząc na jego dzieło z tej perspektywy, ja , pamiętająca jak przez mgłę lata osiemdziesiąte i potem wszystkie po nich następujące, aż do dziś, ze zdziwieniem i niewielką konsternacją stwierdzam, że przewidział wiele dzisiejszych zjawisk i przemian. Zadziało się dokładnie tak, jak to opisał. Dziś wielu ludzi nie widzi świata poza komputerem, wielu używa go jako narzędzi pracy, pracując oczywiście w domu. Doszło do rozpadu więzi rodzinnych i emocjonalnych, posprzedawano, porozwiązywano fabryki, zwalniając ludzi z pracy. Świat niebezpiecznie rozpędzony zmierza nieuchronnie ku drodze, o której w swojej książce pisał Toffler. III fala staje się faktem, choć ciągle jeszcze tkwimy w epoce II fali, czego głębokim wyrazem są nieustanne doniesienia o konfliktach, nie rzadko zbrojnych, aktach terrorystycznych, strzelaninach itp.

Walka cywilizacji jednej fali z drugą, jak zwykle w takich sytuacjach dotyka tych najsłabszych. Powrót do I fali mógł by okazać się dobroczynny w skutkach dla nas wszystkich, zwłaszcza, że wiele „zacofanych” społeczeństw wciąż tkwi w I fali.

Takie publiczne przewidywanie przyszłości z pewnością dla autora tej książki nie było powodem wielu dobrych doznań. Nie wątpię, że książka wywołała w ludziach wiele emocji, pojawiły się komentarze, zapewne w dużej mierze krytyczne… Ale Toffler przyjął to wszystko, powiedział ludziom, co miał do powiedzenia i myślę, że się nie mylił. Wciąż jestem pod wrażeniem jego pracy, rozumiem jego intencje i podziwiam zdolność przewidywania.

STRESZCZENIE:

PRZEDMOWA

Sen o przywróceniu wielkości Ameryce Toffler uważa za bezsensowny, każe nam kiwnąć ręką na to wszystko, bo to co właśnie widzimy, to śmierć cywilizacji przemysłowej i początek zupełnie nowego społeczeństwa, które obejdzie się bez tych wszystkich przemysłowych śmieci. Bliski jest bowiem proces odmasowienia się kultury masowej. Każdy człowiek będzie mógł być nadawcą i odbiorcą informacji. Produkty masowe zostaną zastąpione przez jednostki, a komputery będą dawać pracę, co spowoduje zacieśnienie więzi społecznych. Człowiek sam będzie w stanie zaspokoić swoje potrzeby. Pieniądze stracą na swej mocy, a ludzkość przestanie za nimi gonić. Ich miejsce zajmą inne, nieekonomiczne wartości a człowiek zacznie żyć w zgodzie z naturą. Społeczeństwo takie stanie się tolerancyjne i zróżnicowane.

Toffler kładzie nacisk na idee pracy w domu, być może dlatego, ze jest ona jego udziałem i daje mu satysfakcje.

WSTĘP

Przez świat przetacza się gigantyczna fala, wszystko wokół wiruje. Pękają dawne systemy wartości. Zmianami tymi nie rządzi żaden przypadek, są niezależne od siebie. Zwiastuje to niedaleką śmierć epoki industrializmu i początek nowej cywilizacji. Powstaje społeczeństwo jutra.

I fala, to była faza rolnicza społeczeństwa,

II fala, to faza przemysłowa społeczeństwa,

III fala, to fala która właśnie nadchodzi.

Nawałnica przeobrażeń. Metaforą fali posługiwano się już w XIX wieku.

Fale więc są bezmiarem informacji.

Czasy gwałtownych zmian, rozpad życia osobistego człowieka.

ROZDZIAŁ I ZDERZENIE FAL

SUPERWALKA

Nowa cywilizacja- nowy styl życia, nowe konflikty polityczne i nowa świadomość.

Elementy tej cywilizacji:

- dostrajanie swego życia do rytmów jutra,

- rozpaczliwe ucieczki w przeszłość, próby wskrzeszenia dawnego świata.

To początek:

-ery kosmicznej,

- ery informatycznej,

- ery elektronicznej,

- Globalnej Wioski,

Określenia te nie oddają tego, co dzieje się dzisiaj. Przyspieszenie współczesnych dziejów. III fale odczuwają wszyscy i jest pewne, ze nadejdzie jeszcze za naszego życia. Cywilizacja która obecnie powstaje jest zaprzeczeniem starej cywilizacji przemysłowej, jej charakter jest technologiczny i anty przemysłowy.

Co więc niesie ze sobą III fala??

- nowy styl życia oparty na odnawialnych źródłach energii,

-nowych technologiach,

- nowych metodach produkcji,

-nowy model nuklearnej rodziny,

-„Wioski elektroniczne”,

- radykalnie odmienione szkoły,

- nowe formy korporacji przyszłości,

- nowy kodeks postępowania,

-przenosi nas poza standaryzację, synchronizację, centralizację,

- koncepcje energii pieniędzy i władzy,

- obalenie biurokracji,

-ograniczenie znaczenia państwa narodowego,

-własny odmienny światopogląd,

-zmierzenie tradycyjnej przepaści pomiędzy producentami.

Może powstać pierwsza, humanitarna cywilizacja.

REWOLUCYJNE PRZESŁANKI

Wizja1

Ludzie myślą, że świat im znany będzie trwał wiecznie, zauważają zmiany, ale sądzą, że te większe ich zwyczajnie ominą, ze nic nie może zaszkodzić obecnej gospodarce i polityce. Myślą, że teraźniejszość będzie przyszłością, to powoduje, że decyzje które podejmują SA błędne.

Wizja 2

- kryzys,

-rewolucja w Iranie,

- utrata boskości przez Mao,

- wzrost cen ropy,

- inflacja,

-terroryzm,

- nieudolne rządy,

To wszystko w połączeniu z katastroficzną wizją przyszłości, sianą w TV i innych środkach masowego przekazu, wyrabia w ludziach myśl , ze przyszłości nie będzie. Zdążamy ku kataklizmowi po którym zniknie świat i ludzie.

Obie te wizje wywołują podobne skutki psychologiczne i polityczne, paraliżują wyobraźnię i wolę ludzi. Rodzi się prywata i bierność. Jesteśmy skazani na bezczynność. Jesteśmy ostatnim pokoleniem starej cywilizacji, i jednocześnie pierwszym pokoleniem cywilizacji nowej.

KRAWĘDŹ NATARCIA

Społeczna analiza formalna: każda kolejna fala( kontekst historyczny) to zmiana, która popycha ludzkość coraz dalej.

- narodziny rolnictwa- pierwszy punkt zwrotny,

-rewolucja przemysłowa- drugi punkt zwrotny,

Razem stanowią fale przeobrażeń o określonej prędkości ruchu. Po II Wojnie Światowej rozpoczęła się III fala, niosąca nieustanne zmiany i przeobrażenia.

- I fala- początek ok. 8000 r.p.n.e. do1650/1750,

-II fala od 1650/1750 do II Wojny Światowej,

- III fala po II Wojnie Światowej.

FALE PRZYSZŁOŚCI

Nacierające na siebie społeczeństwo. Fale powodują, że obraz przyszłość jest zamazana. Gdy te fale się ze sobą zderzą, ocean się burzy. Powstają napięcia społeczne i konflikty polityczne, płciowe, partyjne itp. Trudno odróżnić przyjaciela od wroga. Brak logiki w życiu politycznym, a psychoterapeuci robią interesy.

BOGACZE I MORDERCY

Konflikt między zwolennikami I i II fali nie pozostaje bez wpływu na politykę, chodzi o zyski z upadku przemysłu.

ROZDZIAŁ II

ARCHITEKCI CYWILIZACJI

Rewolucja przemysłowa. Wcześniej ludność ziemi dzieliła się na dwie kategorie:

- ludy prymitywne,

- ludy cywilizowane.

Dyktatorski charakter władzy, urodzenie określa pozycję społeczną, zdecentralizowanie gospodarki, wybuch rewolucji przemysłowej, powstanie fabryk itp.

GWAŁTOWNE ROZWIĄZANIA

Krwawa wojna pomiędzy zwolennikami I i II fali. Wojny o to czy panować będą farmerzy, czy przemysłowcy. Industrializacja Stanów Zjednoczonych, rolnictwo schodzi na przegrana pozycję, na znaczeniu zyskuje przemysł. Zderzenie się tych dwóch fal następowało wszędzie. Za tym szły kryzysy polityczne, przewroty i strajki, zamachy stanu i wojny. W połowie XX w. siły I fali zostały rozbite a cały glob objęła cywilizacja II fali.

ŻYWE BATERIE

Energia- warunek istnienia każdej cywilizacji.

I fala czerpała energię z ludzkich i zwierzęcych mięśni, czasem wiatru, słońca i wody.

II fala czerpała energię z węgla, gazu, ropy, czyli z zasobów ziemi.

BRZUCH TECHNOLOGICZNY

Postęp techniczny.

I fala- wynalazki niezbędne, wzmacniające siłę ludzkich i zwierzęcych mięśni.

II fala – wyniesienie technologii na wysoki poziom, postawiła na maszyny i technologie oraz fabryki.

CYNOBROWA POGODA

Niewielkie znaczenie produkcji masowej.

I fala- wytwarzanie dóbr metoda rzemieślniczą, na zamówienie, według potrzeb,

II fala- masowa produkcja, innowacje, siatki pośredników, hurtowników, Masowa dystrybucja, domy handlowe

RUCHLIWSZA RODZINA

Technosfera II fali spowodowała zmianę kształtu organizacji społecznej.

I fala- różne formy rodziny, tam gdzie rolnictwo, rodziny wielopokoleniowe wspólnie pracujące na chleb. Przywiązanie do ziemi.

II fala- pojawiły się konflikty w rodzinach. Zachwiał się autorytet ojca, nastąpiła zmiana stosunku dzieci do rodziców. Pojawiły się nowe obyczaje, powstały fabryki, które spowodowały, ze ludzie zaczęli wychodzić z hermetycznych rodzin. Szkoły rozpoczęły edukację dzieci. Nastąpiła parcelacja rodzin, powstały przytułki i domy starców, rozpoczęły się wędrówki ludów za pracą. Model rodziny nuklearnej: Ojciec + matka + dzieci.

CZEGO NAPRAWDĘ UCZY SZKOŁA?

Przygotowanie dzieci do pracy w fabrykach, masowa oświata, ukryty niewolniczy program.

ISTOTY NIEŚMIERTELNE

Powstanie korporacji, wcześniej przedsiębiorstwo było własnością jednostki, od tej chwili odpowiedzialność jednostki jest ograniczona, bo jednostka jest jednym z wielu udziałowców.

Korporacja-istota nieśmiertelna,

II fala- ludzie wpierw wzrastali w nuklearnej rodzinie, potem masowo kształcono ich w szkołach wzorowanych na fabrykach, pod koniec trafiali do korporacji.

FABRYKA MUZYKI

Powstały ministerstwa, kluby sportowe, kościoły itp. Fabryki były im wzorem. Dotknęło to też artystów. Struktura orkiestry symfonicznej też jest wzorowana na fabryce.

PAPIEROWY POTOP

Kiedyś – komunikacja osób.

I fala- wszelkie zdobycze komunikacyjne przeznaczone dla bogaczy. Nie można wysłać normalnie listu. Ustne informacje.

II fala- zmiotła ten monopol na komunikację, fabryki i przemysł wymagały masowej komunikacji. Zorganizowane usługi pocztowe. Pismo i papier stały się niewystarczalne, wynaleziono w XIX w. telefon i telegraf. Pojawiła się potrzeba przekazu komunikatow masowych. Powstały środki masowego przekazu. Szkoła gwarantowała że ludzie będą czytać.

ROZDZIAŁ III

NIEWIDZIALNY KLIN

II fala rozdzieliła na pół dwie części składowe życia ludzkiego- produkcja, konsumpcja. Żywność produkowana na sprzedaż, brak samowystarczalności, uzależnienie od żywności produkowanej przez innych.

ZNACZENIE RYNKU

Konsekwencje tego klina:

Rynek, niegdyś niewidoczny, dziś stał się centrum życia. Marketyzacja gospodarki. Rozrost rynku przyczynił się do stopniowego podniesienia stopy życiowej. Rodzą się konflikty na lini robotnik-fabryka. Dochodzi do dehumanizacji więzi międzyludzkich i obsesyjnego zainteresowania pieniędzmi. Powstaje korupcja, zmiany w ludzkiej psychice. Zawierane SA związki kontraktowe, tez w małżeństwach(intercyzy)Zrodziła się podwójna osobowość człowieka.

NIERÓWNOUPRAWNIENIE

Rozdzielenie pracy na dwa rodzaje, splecenie się życia zawodowego z prywatnym. Konflikt w dziedzinie podziału ról i wynagrodzeń. Żony w domu, Mezowie pracowali w fabryce. Mężczyzn od dziecka przygotowywano do tej roli, kobiety natomiast do roli matki i żony. Funkcjonowały stereotypy.

Kobiety- konsumpcja

Mężczyźni- produkcja

Dookreślono na nowo role kobiet i mężczyzn.

ROZDZIAŁ IV

ŁAMANIE SZYFRU

Każda cywilizacja posiada własny szyfr.

STANDARYZACJA

Produkcja milionów takich samych przedmiotów, procedur naboru pracowników, pracy i płacy. Standaryzacja programów nauczania. Ludzie stali się podobni do siebie. Zanik dialektów lokalnych i regionalnych. Języki standardowe wyparły te niestandardowe, przyjęto jednolity system miar i wag. Standaryzacja pieniądza i ceł.

SPECJALIZACJA

Eliminacja zróżnicowania języka, stylów życia i wypoczynku, wykonywanie w kółko tej samej pracy, specjalizacja pracy- profesjonalizacja. Wytworzenie wspólnej mentalności i bardzo drobiazgowy podział pracy.

SYNCHRONIZACJA

Zmiany w sposobie traktowania czasu, czas to pieniądz, Maszyny nie mogą stać bezczynnie, upowszechnienie zegarków, Ustalono czas pracy, wypoczynku, nauki itp. Uczono się, spano i pracowano o tej samej porze.

KONCENTRACJA

Uzależnienie od paliw kopalnianych. Koncentracja energii i ludzi i pracy.

Przestępcy do więzień, chorzy umysłowo do domów wariatów.

MAKSYMALIZACJA

Choroba obsesyjnej upodobanie do czegoś co jest ogromne i wciąż rośnie. Wydajność i sprawność zakładów produkcyjnych i ludzi w nich pracujących. Powstanie PKB.

CENTRALIZACJA

Tam gdzie przemysł był na wysokim poziomie, wszelkie triumfy święciła centralizacja.

I fala- władzę centralizował kościół, oraz niektórzy władcy.

II fala- centralizacja zaczęła się od kolei żelaznej, oraz od polityki. Powstanie Banku Centralnego. Biurokratyzacja.

ROZDZIAŁ V

TECHNICY WŁADZY

Kto wszystkim kieruje?- to typowe pytanie II fali. Anonimowi ONI

INTEGRATORZY

Podział władzy na specjalistyczne dyscypliny, rozbicie pracy zawodowej na małe fragmenty, rodziny na mniejsze komórki, ktoś musiał połączyć te fragmenty- specjaliści, dyrektorzy, koordynatorzy itd. To oni określali rolę i zakres obowiązków, decydowali o wszystkim. Integratorzy znaleźli się na szczycie. Nie liczy się właściciel, ale ten co ma władzę nad firmą. Wynajęci menadżerowie, to od integratorów zależało to, jak dobrze firma prosperuje.

INTEGRACYJNY MOTOR

Powstanie organizacji związków i stowarzyszeń, kościołów, klinik itp. Zrodził się wielki rząd, motor systemu. Od tej pory rządy w różnych krajach systematycznie się powiększały. Cel urzędników – stworzenie i podtrzymywanie cywilizacji i przemysłu. Partie politycy się kłócili w różnych kwestiach, tutaj tylko byli zgodni. Rządy przyspieszały rozwój kolei, portów, autostrad, kierowały pocztą itp. Ustanawiając przepisy regulujące funkcje tych systemów. Przyspieszały tym uprzemysłowienie. Ich siłą był przymus i dochody z podatków.

PIRAMIDY WŁADZY

Powstanie elit i rubelit, własne piramidy władzy miały : sport, religia, i oświata. Powstanie establishmentów nauki, obrony i kultury. Rozczłonkowanie władzy pomiędzy wyspecjalizowane elity, które podlegały integracji od strony nadrzędnej elity.

SUPER ELITY

Super elity, to najwyższy poziom, to one odpowiadały za rozdział środków na inwestycje analogiczne. Architektury elit, odradzające się po każdym powrocie. Bywały porywy mające na celu budowanie nowego społeczeństwa opartego na sprawiedliwości i równości, ale zawsze kończy się tak samo. Władza w rekach ludzi powodowała, że powstawały nowe-STARE struktury.

ROZDZIAŁ VI

WSPÓLNY SCHEMAT

Systemy polityczne oparte na jednym, wspólnym schemacie. Założenie- że ludzie spędzają swój żywot tylko w 1 miejscu- system wyborczy oparty na głosowaniu w miejscu zamieszkania.

MECHONOMANIA

Maszyny- najważniejszy element II fali. Stworzenie instytucji mających wiele wspólnego z maszynami z początku ery przemysłu.

PRZEDSTAWICIELSKI PAKIET

Podstawowa idea przedstawicielstwa:

- wyposażenie wyborcy w prawo do głosowania,

- wyposażenie partii w narzędzia do zbierania ich głosów,

- kandydat partii zbierający głosy był przedstawicielem tych , co oddali na niego głos,

- powstanie ciał ustawodawczych,

- powstanie władz wykonawczych.

Rząd symbolem statusu postępowego kraju.

GLOBALNA FABRYKA PRAW

Mechanizmy demokracji sięgające od szczytu władzy, aż po wszystkie szczeble lokalne. Do połowy XX w. dziesiątki tys. Rzekomo suwerennych rządów na całej ziemi były powiązane ze sobą stosunkami gospodarczymi. Rozwój możliwości podróżowania. To niby jeden wielki organizm, globalna fabryka praw i przepisów.

USPOKAJAJĄCY RYTUAŁ

Rząd przedstawicielski, 1 człowiek- 1 głos. Humanitarny przełom w historii ludzkości, to rząd przedstawicielski- wykorzystywany do utrzymywania się przy władzy. Funkcja kontrolna wyborów, każdy ma prawo głosu- czyni złudzenie równości wszystkich ludzi. Głosowanie to rytuał. Obywatelowi zdaje się, że ma władzę. Wybory- farsa. Globalna fabryka praw- klasyczna maszyna do produkcji nieciągłej. Elity stworzyły potężną machinę działającą w ciągle pod postacią rojów urzędników- departamentów, ministerstw, komisji, bankietów i przyjęć, przekazujące sobie wzajemnie informacje i wpływy.

Z jednej strony machina nieciągła- wybory,

Z drugiej strony machina ciągła- ci, których wybieramy i wszystko to, co robią.

To nowy instrument kontroli społecznej. Rząd przedstawicielski polega na pseudo przedstawicielstwie. To odpowiednik fabryki.

ROZDZIAŁ VII

INDUSTREALNOŚĆ

II fala, nowa rzeczywistość, nowy sposób myślenia o niej. Nowa definicja Boga, miłości, sprawiedliwości, piękna i władzy. Nowe idee, postawy i analogie. Zburzyła standardowe rozumienie czasu, przestrzeni, materii i przyczynowości. Nowy światopogląd. Industrealność jest katalogiem idei i założeń II fali. Wielkie starcie katolicyzmu z protestantyzmem w czasach reformacji.

ZASADA POSTĘPU

Trzy pokolenia będące wspólnym mianownikiem wszystkich krajów II fali, odróżniające je od reszty świata.

- przyrodę trzeba eksploatować,

- człowiek jako pan przyrody jest w szczytowym osiągnięciu długiego procesu ewolucji,

- zasada postępu.

OPROGRAMOWANIE CZASU

Potrzeba precyzyjnego odmierzania czasu, ujednolicenie czasu, strefy czasowe, czas letni i zimowy, linearność czasu- linia prosta. Podstawą wszelkiego programowania gospodarczego , naukowego i politycznego jest czas.

PRZESTRZEŃ W NOWEJ POSTACI

Kultura nowej przestrzeni, migracja ludzi ze wsi do miast. Powstanie sieci przestrzeni i coraz dokładniejsze jednostki miary. Mnożyły się granice przestrzenne, powstały strefy celne i mapy. Kombinacja linii i katów prostych w układzie pól, ulic, sieci kolejowej itp. Tez w mieszkaniach.

Z CZEGO SKŁADA SIĘ RZECZYWISTOŚĆ?

Powstają nowe teorie materii. Atomizm fizyczny- atomizm filozoficzny. Atomistyczny model rzeczywistości. Człowiek, jako atom.

ODWIECZNE PYTANIE: DLACZEGO?

Dlaczego jest tak, jak jest? Bo niewielkie cząsteczki z których składa się świat oddziałują pomiędzy sobą. Świat, jako kule bilardowe.

ROZDZIAŁ VIII

KODA: NAGŁY PRZEPŁYW

Rozszerzanie się industrialnych idei podważyło autorytet kościoła i władzy politycznej. Zmiany osobowości, powstaje nowy typ społeczny człowieka. Człowiek przemysłowy. Zmiany psychologiczne, ekonomiczne, społeczne i polityczne. Naruszenie biosfery, utrata energii z zasobów ziemi. Ludzie i systemy są na granicy załamania. Kryzys wszystkiego. Przedefiniowanie ról kobiet i mężczyzn, zacieranie podziałów na role zawodowe. Kryzys osobowości człowieka, epidemia tych kryzysów.

ROZDZIAŁ IX

NOWA SYNTEZA

Niepowstrzymana inflacja, bezrobocie, powstają społeczności ekonomiczne.

II fala- rozkład elementów na najdrobniejsze czynniki, brak składania całości. Ludzie potrafią analizować, ale nie potrafią syntetyzować.

ROZDZIAŁX

LOKOMOTYWY ROZWOJU

Odcięcie dostępu do światowych zasobów ropy- redukcje w technosferze II fali.

KU SŁOŃCU I DALEJ

Dyskusje na temat kryzysu energetycznego. Przewidywany dalszy wzrost cen ropy, koniec ery nałogu benzynowego, dostatek węgla = zanieczyszczenie atmosfery i degradacja klimatu.

Technologie nuklearne- zagrożenia i koszty, ryzyko wojen atomowych, ryzyko od strony terrorystów. Kres tej drogi, początek czegoś nowego, nowej bazy energetycznej. Jesteśmy u progu nowego skoku technologicznego.

Baterie słoneczne- nowe źródło energii, energia uzyskiwana ze spalania śmieci, wykorzystanie energii geotermicznej, wykorzystanie energii fal morskich.

Wieża mocy.

Bateria do samochodu o napędzie elektrycznym, akumulator REDOX 1, fale Tesla.

PRZEMYSŁY NA JUTRO

II fala- węgiel, koleje, włókiennictwo, maszyny, itd. Zużywa dużo energii, która się kończy. Oddaje wiele odpadów zanieczyszczających środowisko. Rozpoczęło się manipulowanie bardzo małymi obszarami przestrzeni- powstanie nowych gałęzi przemysłu- komputerów i przetwarzanie danych, pojazdów kosmicznych, półprzewodników, nowych komunikatorów itp.

Znacjonalizowanie węgla, kolei i stali.

I grupa- elektronika i komputery,

II grupa – przemysł elektroniczny, system kabli światłowodowych. Eksplozja elektroniczna.

BLIŻEJ KOSMOSU

Przemysł kosmiczny, to drugi sektor tworzącej się właśnie technosfery III fali. Wytwarzanie wielu produktów w kosmosie, drastycznie malejące koszty ich wytworzenia. Być może kiedyś ludzie osiedlą się poza Ziemią.

PODBÓJ GŁĘBI MORSKICH

Kolejna grupa przemysłów, wykorzystująca głębie morza- akwakultura- UPRAWA MÓRZ- , możliwości hodowli glonów z których można wytworzyć ropę naftową. Oceany- źródła minerałów, miedzi, cynku, cyny, rudy, srebra, złota itp. Powstaje górnictwo oceaniczne- pływające wioski i miasta- szyby wiertnicze są ich zaczątkiem.

PRZEMYSŁ GENETYCZNY

Wizje. Człowiek wytwarza żywe materiały i robi z nich to, co z metalem. Poszukiwania zastosowań do nowej mikrobiologii, manipulacje genetyczne, także na człowieku. Wszystko może prowadzić ku hodowli nowej rasy człowieka. Przerobiliśmy już to z Hitlerem… Istnieje zagrożenie, ze inżynieria genetyczna zostanie wprowadzona masowo, jak przemysł w II fali. Hodowla różnych form życia , też przetwarzających energię. Biologia może zająć miejsce chemii. Rewolucja bioagralna, wykorzystanie biologii w rolnictwie. Szansa uwolnienia świata od głodu.

TECHNOREBELIANCI

Wykształceni inżynierowie jądrowi i biochemicy, genetycy i lekarze, dobrze zorganizowani i głoszący swoje poglądy. Wydaja własne pisma techniczne i propagandowe, są KRAWEDZIĄ NATARCIA. Powstaje współczesna techno rebelia, techno rebelianci uważają, że biosfera jest wątła a czym odkrywana technologia jest większa. Tym większe jest ryzyko jej uszkodzenia. Domagają się sprawdzenia wszystkich nowych technologii pod tym względem. Według nich jeśli teraz nie przejmiemy kontroli nad technologią, to ona zrobi to nad nami. Chodzi im o zhumanizowanie postępu technologicznego.

ROZDZIAŁXI

ODMASOWIENIE ŚRODKÓW PRZEKAZU

Motyw szpiegostwa, szpieg szuka informacji. Informacja- największy interes na świecie.

SKŁADNIA WYOBRAŻEŃ

Bomba informacyjna, przeobrażenie psychiki ludzkiej, zmiany w oceanie informacji.

I fala- wiedza czerpana z najbliższego otoczenia,

II fala- wiedza czerpana z najbliższego otoczenia i mas mediów,

III fala- uaktualnianie zdobywanej wiedzy, przelotność wyobrażeń.

ODMASOWIONE ŚRODKI PRZEKAZU

Gazety trącą czytelników, czasopisma o masowych nakładach też, druk własnych publikacji przez organizacje i jednostki. Mnożą się stacje radiowe , a czas spędzany na słuchaniu radia zmiesza się, maleje widownia TV. Rozwój nowej info sfery.

KULTURA IMPULSÓW

Odmasowienie środków przekazu odnasawia umysły ludzi.

Kultura impulsów, krótkie impulsy informacyjne, kilkusekundowe informacje, reklamy, piosenki itp. Powstaje społeczeństwo informacyjne.

ROZDZIAŁXII

INTELIGENTNE ŚRODOWISKO

Komputer- klucz, jego powszechność. Globalna wioska, rozwój mikroprocesorów i mikrokomputerów tzw. Chipów. Zastosowanie produkcji, Wielki brat, uzależnienia od komputera.

POTĘGOWANIE MÓZGU

Przeobrażenia info sfery są bez znaczenia dla ludzkiego mózgu. Praktyczny analfabetyzm. Naturalne środowisko dzieci.

PAMIĘĆ SPOŁECZNA

Pamięć człowieka umiera, pamięć społeczna żyje dłużej.

I fala- pamięć krótka, jednostkowa,

II fala- upowszechnienie masowej oświaty, kartoteki, segregatory, inne miejsca przechowywania danych.

II fala- odmasowienie mediów i komputeryzacja.

ROZDZIAŁ XIII

ZMIERZCH PRODUKCJI MASOWEJ

Powstają nowe środowiska pracy. Brudne i głośne fabryki zmieniają się warunki pracy.

CO KOT NAPŁAKAŁ I TRYKOTOWE BLUZECZKI

Zmiana sposobu produkcji masowej.

I fala - produkcja seryjna,

II fala – produkcja krótkich serii na zamówienie, odmasowienie produkcji. Bluzeczki trykotowe produkowane seryjnie, jak w II fali, ale już nadruki na nich są krótkimi seriami na zamówienie.

EFEKT SZYBKOŚCI

Do zmiany sposobu wytwarzania towarów przyczyniają się też inne wynalazki. Maszyny. automatycznie przestawiają się na inne krótkie serie produkowane metodą masową, różniące się nadrukiem. Klient włączony w proces produkcji.

CZYŻBY ŚMIERĆ SEKRETARKI?

Spadek zapotrzebowania na robotnika , wzmożone zapotrzebowanie na pracowników umysłowych. Podział na pracowników fizycznych i umysłowych, rewolucje w pracy biurowej. Komputery zastąpią sekretarki. Systemy poczty elektronicznej.

BIEGŁOŚĆ W MASZYNOPISANIU KONIECZNA

Społeczny sposób produkcji, szefowie wciąż nie chcą brudzić sobie rąk, potrzebują kogoś do parzenia herbaty.

ROZDZIAŁ XIV

WIOSKA ELEKTRONICZNA

Wizje:

Przeniesienie milionów zajęć z fabryk i biur do domu. Są przeciwnicy tych działań.

PRACA DOMOWA

Wielu ludzi już dziś pracuje w domach. Są tacy, którzy nie chcą tak pracować, choć by mogli.”Gromady ludzi stłoczonych wokół komputera.”

Jednak nie wszystko można zrobić na odległość. „Ludzie nie powinni żyć od siebie dalej, niż o tysiąc stóp.”

TELEKOMUNIKACJA ZAMIAST TRANSPORTU

Przewaga telekomunikacji nad transportem, ustawiczne korki na drogach, brak miejsc do parkowania, skażenie atmosfery spalinami itp. Rosnace kaszty dojazdu do pracy, wysokie ceny ropy i benzyny, a koszty komputerów i innych maszyn z nimi współpracujących maleją.

Praca w domu więc oszczędzała by czas, energię, ropę spalaną na dojazdy itp.

Wszystko to mogło by się przyczynić do poprawy stanu środowiska naturalnego, ponieważ mniej spalin trafiało by do atmosfery. Wioski elektroniczne mogą na nowo scalić rodziny.

SPOŁECZEŃSTWO ZORGANIZOWANE WOKÓŁ DOMU

Elektroniczna Wioska. Ogromne oszczędności energii i czasu. Ludzie pracujący w domach, zacieśnienie więzi rodzinnych, ochrona środowiska, mniejsza ruchliwość społeczna, większe uczestnictwo w życiu lokalnej społeczności. To niby nawrót do I fali.

- efekt środowiskowy,

-efekt ekonomiczny,

- efekt psychologiczny.

ROZDZIAŁ XV

RODZINY PRZYSZŁOŚCI

Rozpad rodziny. Kryzys rodziny jest efektem industrializmu. Mówiąc o rodzinie, myślimy o rodzinę II fali, a tu już III fala. Stad kryzys rodziny nuklearnej: żona- kura domowa, mąż- żywiciel rodziny.

KAMPANIA NA RZECZ RODZINY NUKLEARNEJ

- zniszczyć komputery,

- przywrócić produkcję masową,

- blokada sektora usług,

- zniszczyć TV i inne media,

- kobiety do domów,

- niskie pensje młodych,

- zakaz antykoncepcji,

- umasowienie społeczeństwa.

NIE-NUKLEARNE STYLE ŻYCIA

Eksplozja obyczajowa, Single, konkubinaty

BEZDZIETNA KULTURA

Ludzie świadomie decydują na to by nie mieć dzieci.

- rodziny bezdzietne,

- rodziny z jednym rodzicem,

- rodziny zbiorowe(dzieci i dwa rozwiedzione małżeństwa),

- małżeństwa homoseksualne,

- grupy ludzi starszych,

- skupiska plemienne,

- komuny,

- małżeństwa kontraktowe,

- małżeństwa seriale,

- rodziny gromadne.

GORĄCE ZWIĄZKI

Rodziny elektronicznych wiosek – większa zażyłość rodziny, lub rozpad małżeństw. Zmiana stosunków w rodzinie z chłodnych na gorące.

COŚ WIĘCEJ NIŻ MIŁOŚĆ

I fala- zaspokajanie potrzeb towarzystwa, seksu, wsparcia, ciepła, wszystko to nazwano miłością.

III fala- poza miłością i seksem:

- rozum,

- sumienność,

- odpowiedzialność,

- dyscyplina wewnętrzna

KAMPANIA NA RZECZ PRACY NIELETNICH

Wioska Elektroniczna mogła by sprzyjać temu, że dzieci od maleńkości napatrzyły by się na pracę rodziców w domu i po osiągnięciu pewnego wieku mogły by w niej uczestniczyć.

RODZINA POSZERZONA ERY ELEKTRONICZNEJ

Typowa dla I fali rodzina poszerzona, wielopokoleniowa, czasem przygarniająca sieroty.

W III fali mogło by stać się podobnie, co zwiększyło by radykalnie szanse ich przetrwania.

RODZINA POD SĄD

Dezaktualizacja ról w rodzinie, rodziny postnuklearne.

UŁATWIĆ PRZEJŚCIE W JUTRO

III fala = różnorodność form rodziny i zróżnicowanie ról ich członków. Odmasowienie rodziny.

ROZDZIAŁXVI

NOWY KODEKS POSTĘPOWANIA

Konflikt pokoleń. Dzieci nie chcą powielać losu rodziców.

INACZEJ NIŻ OD 9 DO 17

II fala- poczucie czasu i punktualności, rodzice nie rozumieją, że praca w określonych godzinach, dobra dla nich nie musi być dobra dla ich dzieci. Zmiana w poczuciu czasu, pojawia się możliwość dostosowania czasu pracy do własnej wygody. Indywidualizacja czasu pracy, ruchomy czas pracy.

MOLOCH CIERPIĄCY NA BEZSENNOŚĆ

Skłonność do pracy nocnej, stworzenie miejsc pracy o niepełnym wymiarze czasu pracy, zmiana pór posiłków, odmasowienie czasu.

KOMPUTERMINARZ TOWARZYSKI

Społeczne konsekwencje restrukturalizacji czasu. Potęgowanie osamotnienia człowieka przez prace w domu, izolacja społeczna. Brak bezpośrednich kontaktów, większość kontaktów przez komputer. Konsekwencje dla transportu publicznego. Odmasowienie czasu rozkłada ruch pasażerski w przestrzeni i czasie.

KOMPUTERY I MARICHUANA

Nowy rytm czasu II fali:

- skutki psychologiczne,

- skutki ekonomiczne,

-skutki technologiczne.

Komputer- przyczyna zmian w koncepcji czasu, efekt komputerowy, powstanie czasu realnego, czas podświadomy, kompresja czasu.

Leki poprawiające samopoczucie też zmieniają koncepcję czasu. Zmiany w rozumieniu punktualności:

- punktualność selektywna

- punktualność sytuacyjna

Sytuacyjny charakter punktualności i moralności.

ODEJŚCIE OD STANDARYZACJI

II fala kwestionuje standaryzację.

- odmasowienie marketingu,

- odmasowienie handlu,

- odmasowienie konsumpcji.

Konfiguratywność konsupcji8 i produkcji i cen, załamanie się umysłowości masowej, de standaryzacja kultury, pojawienie się ruchów, które mają na celu cofniecie wskazówek zegara.

NOWA MATRYCA

Decentralizacja- problem polityczny, ogarnie wydziały architektury i urbanistyki. Termin decentralizacja stał się modny w dziedzinie zarządzania. Zmiana charakteru władzy w zakładzie pracy. Decentralizacja obejmuje gospodarkę, jako całość.

MAŁE W DUŻYM JEST PIĘKNE

Atak na obsesyjne zamiłowania do maksymalizacji, maleje skala operacji ekonomicznych, ani wielkie, ani małe nie jest piękne. Najpiękniejsze jest połączenie wielkiego i małego. Krytyczne patrzenie na specjalizację i profesjonalizm. Koncentracja pieniądza, energii zasobów i ludzi.. Rozproszenie ludzi pod względem geograficznym.

ORGANIZACJA PRZYSZŁOŚCI

Funkcjonowanie na okrągło.

ROZDZIAŁ XVII

POSTUMENT KLIENTOWEGO TYPU

Pojawienie się testów ciążowych usunęło w cień lekarzy, którzy do tej pory byli pierwszym , którzy oznajmiali kobietom dobrą nowinę. Zaczęto samodzielnie stosować ciśnieniomierze, gleukometry itp. Kobiety same na sobie przeprowadzają badania piersi i wymazy do testów cytologicznych. Ludzie sami biorą odpowiedzialność za własne zdrowie.

NIEWIDZIALNA GOSPODARKA

Spadek wzrostu wydajności, rozgraniczenie między producentem a konsumentem, zaciera się …znaczenie zaczyna mieć postument.

OBŻARTUCHY I WDOWY

Powstanie organizacji skupiających ludzi, pomagających sobie nawzajem. Ich cel- pomoc samym sobie. Ruch samopomocy. Ludzi łączy to samo zmartwienie. Ich znaczenie gospodarcze.

OBSŁUŻ SIĘ SAM

Wszystko robimy sami.

- to, co robiła telefonistka,

- pompy samoobsługowe na stacjach benzynowych

- wyeliminowano kasjera,

- supermarkety,

- sklepy z przecenami,

- „chłodne linie”,

- „zrób to sam”,

- samowystarczalność.

KONSUMENCI PROJEKTANTAMI

Klienci zatrudniani do pomocy do projektowania produktów w elektronice, odmasowienie postępuje najszybciej. W tym wszystkim główną rolę gra komputer, więcej narzędzi dostępnych człowiekowi.

PROSUMPCYJNY STYL ŻYCIA

Demokratyzacja niektórych rodzajów działalności. Zmiana roli rynku w społeczeństwie, dostrzegalne zmiany w stylu życia, obniżenie czasu pracy.

EKONOMIKA III FALI

Zanik przemysłowego etosu gloryfikującego ciężką pracę, potrzeba przedmiotowania całej terminologii ekonomicznej. Rozwój presumpcji zmieni myślenie ekonomiczne i podłoże konfliktu ekonomicznego. Pojawia się nowe konflikty społeczne.

KRES MARKETYZACJI

Zakończenie wielkiego procesu budowania rynku, komplikująca się dystrybucja towarów i włączenie się do rynku coraz większej liczby pośredników. Rynek jest rzeczywistością ekonomiczną i strukturą psychospołeczną. Skutki jego istnienia wykraczają daleko poza gospodarkę. Koniec ery budowania rynku , uzależnionego od elektroniki, biologii i nowych operacji społecznych. Cywilizacja ponad rynkowa nadal potrzebująca rynku , ale której nie zżera już ustawiczna potrzeba. Niekończący się łańcuch zmian cywilizacyjnych.

ROZDZIAŁ XVIII

W WIRZE IDEII

Ludzie bezradnie szamocą się w wirze społecznych , wywołujących dezorientację kakofonicznych idei.

Nasilająca się wojna kulturowa.

NOWY OBRAZ NATURY

Zmiana stosunku człowieka do przyrody. Są prowadzone badania naukowe, powstają stowarzyszenia, mieszkańcy miast tęsknią za wsią. Wszystko co naturalne jest modne. Również przeświadczenie, że istnieje Zycie poza Ziemią i ludzie kiedyś mogą zasiedlić kosmos. Ziemia wydaje się mniejsza i krucha.

PROJEKTOWANIE EWOLUCJI

Zmiany w widzeniu ewolucji, dryf genetyczny. Ewolucja sprzyja przystosowaniu a to z kolei służy przetrwaniu. Rekonceptualizacja pojęcia ewolucji.

DRZEWO POSTĘPU

Przewartościowanie idei postępu. Szersze rozumienie postępu, różnorodność i bogactwo kultur na miarę postępu.

PRZYSZŁOŚĆ CZASU

Nowe widzenie czasu, eksplozja i implozja fizyki. Mikroskopowe pojecie czasu, makroskopowe pojecie czasu.

WĘDRÓWKI W PRZESTRZENI

Luki w pojmowaniu przestrzeni. Zmieniamy nasza najbliższą przestrzeń. III fala rozprasza ludzi, co w końcu zmusi nas do zmiany założeń i oczekiwań na temat przestrzeni. Nowe rozumienie świata. Spór o mapy- nowy sposób patrzenia na świat.

CAŁOŚCIOWOŚĆ I POŁOWICZNOŚĆ

Nowe ruchy i mody powstają, zapominamy o częściach, goniąc za całością. Całościowość to połowiczność, narodziny nowej przyczynowości.

KOSMICZNA SALA GIER

Idea sprzężenia zwrotnego.

+ i –

Świat wzajemnie oddziałujących na siebie sił.

Zadziwienie i zaskoczenie:

- czynniki potęgujące zmiany,

- czynniki redukujące zmiany.

LEKCJA TERMITÓW

Załamanie równowagi, struktury rozpraszające. Spontaniczne tworzenie pewnych struktur. Upadek struktury umysłowej ery industrialnej.

ROZDZIAŁ XIX

WIZJA GANDIEGO Z SATELITAMI

Upadek imperium II fali rozsadza wszelkie przekonania na temat ubóstwa na świecie.

STRATEGIA II FALI

Założenie, że społeczeństwo osiągnęło szczyt postępu ewolucyjnego.

Przyczyny niepowodzenia:

- neokolonializm,

- wadliwe planowanie,

- korupcja,

- zacofane religie,

- związki plemienne,

- korporacje ponadnarodowe,

- CIA,

- zbyt wolne lub zbyt szybkie tempo itp.

ROZPAD MODELU SUKCESU

Ogólny kryzys industrializmu, strajki, krachy energetyczne, katastrofy, przestępczość, załamanie psychiczne, i cierpienie moralne. Najpierw rozwój, potem dobrobyt. Bogactwo jest wynikiem ciężkiej pracy.

STRATEGIE I FALI

Lata 70-te – zaczęto przywracać strategie I fali, to odwrotność strategii II fali.

- poprawa warunków życiowych wsi,

- uwzględnienie czynników środowiskowych,

- wykorzystanie tanich zasobów własnych,

- kwestionowanie konwencjonalnych zawężonych definicji wydajności,

- mniej technokratyczny stosunek do rozwoju,

- uwzględnia zwyczaje i kulturę lokalną,

- poprawa warunków biedoty,

- niebezpieczne pomieszanie roli wysokorozwiniętej nauki i technologii.

DYLEMAT III FALI

Ta cywilizacja ma wiele cech I fali, to dialektyczny nawrót. Otwierają się nowe szanse przed najbiedniejszymi narodami i przed najbogatszymi.

SŁOŃCE, KREWETKI I ELEKTRONIKA

Połączenie elementów przeszłości o przyszłości w jedna nową , lepszą teraźniejszość. Nowe technologie III fali otwierają nowe możliwości , zgodność miedzy technologią III fali , a istniejącymi stosunkami społecznymi. Nowe strategie technologiczne III fali do walki z niedostatkiem krajów I fali. Decentralizacja produkcji i rozwój komunikacji, zamiast sieci dróg- „widmo falowe”. Formułują się całkiem nowe społeczeństwa- stop społeczeństw I i III fali.

PIERWOTNI PROSUMĘCI

Zmarketyzowanie. Problem nienagradzanej, nieprodukcyjnej pracy biedoty. Celem jest zwiększenie wydajności i produkcji prosumentów. III fala podraża poglądy II fali. Lepsze odżywienie- wyższy poziom inteligencji.

LINIE STARTOWE

III fala – nowe, równe możliwości dla wszystkich. Zwraca uwagę nie na słabości, biedę i nieszczęście ludzi I fali, ale na tkwiące w jego naturze potęgę i siłę.

ROZDZIAŁ XX

KODA: WIELKI NURT

Nadchodzi nowa cywilizacja, głębokie , równolegle zachodzące zmiany na wielu poziomach.

FUNDAMENTALIA JUTRA

Zróżnicowanie źródła energii:

- słoneczne,

- wodoru,

- geotermiczne,

- pływów morskich,

- emitowane przez żywe organizmy,

- wyładowań błyskawic,

- syntezy termojądrowej,

- operacje w kosmosie,

- operacje w głębiach oceanów.

Podstawowy surowiec- informacje i wyobraźnie. Zamiast telewizji- INDI-VIDEO. System komunikacji nierasowej, program TV adresowany do indywidualnego odbiorcy. Stosowanie środków farmakologicznych, umożliwiający porozumiewanie się bez słów. Informalizacja społeczeństwa. Fabryka przestanie być modelem dla innych instytucji. Zaprzestanie produkcji masowej. Biura przestaną przypominać nasze urzędy, wyeliminujemy papier i szafy ze skoroszytami. Zmieni się rola sekretarki. Zmienny model kształcenia, przeniesienie pracy do domu. Być może uniwersytety zajmą miejsca fabryk, ”menadżerowie informacji”- ludzie sami zaczną ustalać tempo i harmonogramy zadań w pracy i w domu.

- dekoncentracja i zróżnicowanie,

- zdecentralizowany sposób podejmowania decyzji,

- zaostrzające się bezrobocie, powstanie nowy typ człowieka- połaczenie producenta i konsumenta,

- zmiana stosunku do prac domowych i ich znaczenie dla gospodarki,

- inne spojrzenie na pracę kobiet,

- nowe założenie w temacie przyrody, postępu, ewolucji , czaru, przestrzeni, materii i przyczynowości.

Wzrost znaczenia regionów. Powstaną nowe sojusze, nowe strategie rozwoju.

NOWE POJĘCIE: PRAKTOPIE

To świat , ani najlepszy, ani najgorszy, jednak lepszy od poprzedniego, nie jest statyczny, zastygły w nierealnej doskonałości. Brak w nich atawizmu. Nie jest antydemokratyczny, ani militaryczny. Nie uniformizuje obywateli, nie niszczy środowiska.

NIEWŁAŚCIWE PYTANIE

Trudno odnaleźć przyczynę III fali, nie pytamy wiec co jest przyczyną?, bo to pytanie należy do II fali. Złożoność zasady przyczynowości – z drobnych zmian, poważne konsekwencje. Zmiany III fali, to rezultaty konfliktu a nie postępu. Dążenie do coraz większego zróżnicowania w społeczeństwie i do odmasowienia społeczeństwa masowego.

ZAKOŃCZENIE

ROZDZIAŁ XXI

NOWA PSYCHOSFERA

Psychosfera naruszona niby wybuchem bomby:

- wzrost wskaźnika samobójstw wśród młodych,

- alkoholizm,

- depresje psychiczne,

- wandalizm,

- przestępczość.

Roztrzaskana osobowość, fala złego samopoczucia i depresji.

SZTURM NA SAMOTNOŚĆ

- potrzeba więzi społecznej,

- struktury,

- poczucia sensu.

Plaga samotności rozszerza się, izolacje społeczne. Samotność jest motorem gospodarki. Samotność paradoksalnie przeżywana zbiorowo. Powiększające się zróżnicowanie społeczne, przyczyny samotności:

- odmasowienie społeczeństwa,

- podkreślanie różnic a nie podobieństw.

Powszechna choroba izolacji.

OD CZEGO ZACZĄĆ?

Trzeba zacząć od rodziny, rozszerzając zakres jej funkcji:

- ulgi podatkowe dla rodzin nienuklearnych, niekonwencjonalnych, opiekujących się starymi krewnymi,

- zachęcenie rodziny do większego udziału w edukacji dzieci,

- formy częściowego przechodzenia na emeryturę,

- odbudowa kontaktu: emeryci- młodzież,

- agencja usług towarzyskich.

TELE-WIĘŹ

Zastąpienie transportu wzajemnym komunikowaniem się człowieka z człowiekiem. Komputery są narzędziem tworzenia wspólnoty. Wioska Elektroniczna- biznes familijny przyszłości. Komunikacja = komunikowanie się. Środki telekomunikacji stosowane z rozwagą mogą tworzyć „telewięzi”.

MARKOMAŃSKA STRUKTURA

Człowiek potrzebuje świadomości własnego miejsca w życiu i w świecie. Jej brak sprawia, ze Zycie nie ma sensu. Struktura jest konieczna, a praca jest częścią struktury. Bez struktury młodzież próbuje ją sobie stworzyć przez narkotyki.

SEKRET KULTÓW

Sekty stwarzają Lidziom samotnym możliwości przyjaźni. Dążenia do tego jest tak duże, że pozwalają sobą manipulować.

Kult zapewnia poczucie więzi z innymi a również poczucie struktury.

ORGANIZATORZY ŻYCIA I PÓŁ KULTY

Zawodowi i społeczni organizatorzy życia- ta rolę prowadzą niektórzy psychiatrzy. Skoro kulty są złe, to może warto stworzyć półkul ty, jako ośrodki przystosowawcze, dzięki którym po nauczeniu się, jak żyć sensownie. Człowiek mógłby wrócić do domu.

- świeckie organizacje z pogranicza życia cywilnego i opartego na dyscyplinie wojskowej.

ROZDZIAŁ XXII

OSOBOWOŚĆ CZŁOWIEKA JUTRA

- silny,

- mądry,

- spostrzegawczy,

- ciało ma bardziej harmonijne,

- - ruchy rytmiczne,

- głos bardziej melodyjny,

- „nowy umysł”

II fala nie tworzy takiego ideału, to tylko spekulacje.

NOWE WARUNKI ROZWOJU CZŁOWIEKA

Dzieci będą żyły w społeczeństwie, które poświęca im coraz mniej czasu. W krajach wysokorozwiniętych społeczeństwo siwieje, większą wagę przywiązuje się do potrzeb ludzi starszych. Sprawy młodzieży są mniej ważne. Okres dorastania stanie się krótszy i mniej przykry. Wzrastanie w warunkach Wioski Elektronicznej wychowa kolejnego pracownika obok ojca i matki w domu. Krótsze dzieciństwo i młodość, zmiany w szkolnictwie i oswiacie, skrócenie okresu obowiązkowej nauki.

- mniejsza potrzeba rywalizacji,

- hedonistyczny egocentryzm.

NOWY CZŁOWIEK PRACY

- zindywidualizowany system płacy,

- szwedzki półmisek,

- ludzie domagający się, by ich praca służyła potrzebom społecznym.

ETYKA PROSUMENTA

- konkretne, namacalne realia,

- obcowanie z konkretami,

- przyjemność z pracy fizycznej i umysłowej,

- równowaga miedzy obiektywizmem i subiektywizmem u przedstawicieli obu płci.

KONWIGURATYWNE „JA”

Człowiek samodzielnie buduje z wielu osobnych elementów swoje własne „ja”:

- świadomość własnej indywidualności,

- twórcy własnego wyobrażenia o sobie,

- przymierzanie wyobrażeń siebie,

- odważne kwestionowanie autorytetów i władzy,

- chęć posiadania pieniędzy i praca , by je mieć.

ROZDZIAŁ XXIII

POLITYCZNE MAUZOLEUM

- rewolucja w życiu politycznym,

- wynalezienie zupełnie nowych instrumentów politycznych.

CZARNA DZIURA

Kryzys polityki, ustawy zaprzeczają jedna drugiej, albo się wręcz wzajemnie wznoszą.

Nad produkcją ustaw:

- biurokracja,

- ogólnoświatowy kryzys demokracji,

- zmiana ugruntowanych stosunków władzy,

- brak możliwości przewidzenia skutków własnych decyzji.

PRYWATNE ARMIE

Miej kompetentne rządy, z mniejszą wyobraźnią i mniej dalekowzrocznie podchodzą do rozwiązywania kryzysów.

KOMPLEKS MESJASZA

To iluzja , że zdołamy się uratować zmieniając człowieka na „górze”. Wołanie o przywództwo- prowadzić może do dyktatury. Silny przywódca to taki być może, co to potrafi słuchać ludzi, bo władza powinna polegać na wyobraźni.

W SIECI PROBLEMÓW

Obecne struktury polityczne stały się anarchiczne.

SPRZĘŻENIE PROBLEMÓW

Instytucje polityczne są przestarzałe, sprzężenie problemów. Komplikacje labiryntu biurokratycznego.

TEMPO DECYZJI

Bezsilność i dezorientacja rządów. Przemiany społeczne powiększają napięcia decydentów. Załamanie polityki i sposobu sprawowania władzy.

BRAK ZGODY I JEDNOŚCI

Odmasowienie i przestawienie całego systemu społecznego na wyższy stopień zróżnicowania i złożoności. Odczarowanie życia politycznego.

IMPLOZJA DECYZJI

- zbyt wielka liczba decyzji zapadających zbyt szybko w tematach zbyt wielu spraw obcych i nieznanych. Staroświecka technologia polityczna. Nadchodzą nowe wstrząsy polityczne i kryzysy, których nie rozwiążą ani silni , ani słabi przywódcy, ponieważ działają za pośrednictwem przestarzałych instytucji.

Anarchiczność naszych głównych instytucji politycznych i rządowych. Być może do głosu dojdą ludzie podobni Hitlerowi.

ROZDZIAŁ XXIV

DEMOKRACJA XXI WIEKU

Budowa nowej cywilizacji na gruzach poprzedniej wymaga zaprojektowania nowych, właściwych struktur politycznych w wielu krajach naraz.

WŁADZA MNIEJSZOŚCI

Jedną herezją leżącą u podstaw rządu III fali jest zasada mniejszości, liczą się teraz mniejszości.

II fala kwestionuje wszelkie obiegowe założenie na temat współzależności miedzy rządami większości a sprawiedliwości społecznej. Potrzeba odrzucenia anarchicznych struktur politycznych. Walka społeczna i polityczna na inteligentniejszym poziomie. System wyborczy „mini - większościowy”.

DEMOKRACJA NA WPÓŁ BEZPOŚREDNIA

Zasada demokracji na wpół bezpośredniej to krok od przedstawicielstwa do reprezentacji samego siebie przez każdego obywatela. Upadek koncepcji rządu przedstawicielskiego.

DELEGACJA WŁADZY

- większy udział we władzy grup mniejszościowych ,

- nadanie bezpośrednich praw ludziom w systemie rządów. Decentralizacja polityczna działalności gospodarczej, komunikacji itp.

ROZSZERZENIE ELIT

„Brzemię decyzji” , to brak zdolności grup rządzących do podejmowania decyzji konieczności powołania nowych elit i rubelit. Dwie wojny polityczne. Formowanie się dwóch głównych obozów:

- zwolennicy II fali,

- zwolennicy II fali.

Walka pomiędzy tymi dwoma siłami dotyka wszystkich i reorganizuje, porządkuje na nowo politykę.

NASZYM PRZEZNACZENIEM- TWORZYĆ

III fala będzie tworzyć nowe formy cywilizacji, to już się dzieje. Czeka nas w związku z tym jeszcze wiele konfliktów i agresji.