J Kwiatkowski, Lit Dwudziestolecia, rozdz I Programy literackie

Rozdział I Programy literackie (Literatura Dwudziestolecia, J. Kwiatkowski)


Programy lit. nigdy wcześniej, ani później nie odgrywały tak istotnej roli, jak w Dwudziestoleciu. Manifesty pisali głównie poeci i dramaturdzy – przy czym ludzie młodzi. Stąd najwięcej manifestów powstało w 1. połowie Dwudziestolecia (1918-27).

Peiper miał w sobie wiele z pozytywisty: wierzył w postęp, pracę organiczną, był racjonalistą. Jego pasją była budowa, nie – jak u futurystów – burzenie. Fundamentalna dla jego poetyki była koncepcja poematu jako budowy, stąd przyświecające jej ideały „harmonii, metody i dyscypliny”. Jego teoria poezji była wypadkową dwu zasad: zasady analogii do nowej rzeczywistości i zasady wyszukanego, autotelicznego nowatorstwa. Podstawową jednostką poetycką stanowiło zdanie („Poezja jest to tworzenie pięknych zdań”) – przeciwieństwo futurystycznego hasła słów na wolności. Głównym chwytem artystycznym zaś metafora – element mowy pseudonimującej („Proza nazywa, poezja pseudonimuje”). Peiper głosił ideał poetyckiego kunsztu (przejawem tego był np. „poemat rozkwitający”) oraz postulat mówienia nie wprost, lecz ekwiwalentyzowania uczuć (tradycja symbolistów i… baroku). Nowoczesny poeta nie mówi „Jestem smutny” lecz: „niebo osiadło na ziemi jak mysz na westchnieniu”.


Od około roku 1926 datuje się zmniejszenie działalności programowo-twórczej. Dokonuje się także zwrot w literaturze: od autotelizmu ku heterotelizmowi; od programów mających przede wszystkim na uwadze immanentny rozwój sztuki pisarskiej, ku programom nawołującym do podjęcia – z powrotem – służby społecznej. Punktem odniesienia nie jest już odzyskanie niepodległości lecz piętrzące się problemy społeczno-polityczne (bezrobocie, kryzys ekonomiczny, autorytaryzm rządu).

[by szwati]

2



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron