Czym jest i czy potrzebna jest nam dzisiaj ideologia? Uzasadnij swoją odpowiedź odwołując się do znanych Ci koncepcji filozoficznych.

Stając przed pytaniem o potrzebę ideologii, najpierw zastanawiamy się co to właściwie jest. Posługując się definicją zaczerpnięta prosto z encyklopedii możemy określić to zjawisko jako wspólnotę światopoglądów, która powstała na bazie danej kultury, a u jej podstaw tkwi dążenie do jakiegoś z góry określonego celu. Na miano ideologii zasługuje każdy zbiór uporządkowanych poglądów, religijnych politycznych, czy też nawet filozoficznych, które pomagają ludziom o zbliżonych poglądach poznawać, rozumieć otaczający nas świat. Próbując sprowadzić to zagadnienie do możliwie najprostszych słów zaczerpnąłem opinii kilku znajomych, padały określenia „ustrój”, lecz nie do końca jestem przekonany czy to jest to samo. Mianowicie ideologią możemy nazwać coś, w co wierzymy, czym się kierujemy w życiu, co wyznacza nasze myślenie w danym kierunku, a ustrój w większości przypadków jest z zasady narzucony. Być może mylone są te dwa pojęcia, ponieważ w niektórych sytuacjach ustrój wynika z ideologii, lecz to jest materiał na inną rozprawkę. Niektórzy jeszcze mylą ideologię z… filozofią, lecz tutaj jest łatwo zauważalna różnica. Ta druga stanowi próbę przedstawienia rzeczywistości jako przedmiot poznania teoretycznego. Natomiast pierwsza oceniania jest przez perspektywę wykazania wyższości. Ciężko jest czerpać prawdy z filozofii, gdyż mogą one jedynie służyć za uzasadnienie celów wyznaczanych przez określone interesy.

Jak już wspomniałem wyróżniamy wiele rodzajów ideologii, lecz pragnąc skupić się na tych wyrażających opinie dużych grup społecznych do głównych cech zaliczymy na pewno małą podatność na innowację. Pokusiłbym się tutaj nawet o określenie, że są one „sztywne”, gdyż niewiele zmieniają, a w większości przypadków poruszają tematykę sposobu funkcjonowania danych instytucji, odmienności, wolności czy roli jednostki w społeczeństwie. Mówiąc „sztywne” mam na myśli strukturę, czyli skład treściowy, który jest z góry określony oraz wzajemne powiązania poglądów. Niemalże wszystkie ideologie mają uporządkowany obraz świata istniejącego i tego, którego pożądają. Niestety ten drugi zostaje jednak w mniejszym lub większym stopniu upiększony, co często niesie za sobą negatywne skutki.

Kiedy zapoznamy się z terminem ideologii możemy pokusić się o odpowiedź na pytanie czy jest ona potrzebna we współczesnym świecie? Wydaje się ona być niejednoznaczna, są aspekty pozytywne i negatywne, które należy obiektywnie rozpatrzyć, a ja postaram się przybliżyć kilka z nich, które mogą nakierować na prawidłową odpowiedź, która jednak uwarunkowana jest od danej jednostki, od jej toku myślenia czy podejścia do świata.

Pytając przypadkowe osoby o znane im ideologie najczęściej pada słowo faszyzm i to jest termin, na który chciałbym zwrócić większą uwagę, która jednak miała zdecydowanie negatywny wpływ na dzieje świata. Słysząc faszyzm, od razu uosabiamy go z postacią Adolfa Hitlera, co jest jednak niepoprawne, gdyż to Benito Mussolini jest prawdziwym założycielem. Faszyzm jest traktowany jako coś złego i szczerze mówiąc widzę w tym powody. Myśl przewodnią faszyzmu niemieckiego stanowił rasizm i antysemityzm, jednakże nie chciałbym wybiegać tak daleko. Jednakże, ta idea ogranicza nas do postrzegania świata przez pryzmat nienawiści do innych narodów, co z pewnością nie niesie za sobą żadnych pozytywów.

Równie „popularną” ideą jest rasizm, które moim zdaniem również nie jest potrzebny we współczesnym świecie. Prowadzi on do wytworzenia się różnego rodzaju stereotypów, które dzisiaj mają władzę nad społeczeństwem. Nienawiść do innej rasy jest na dodatek nieuzasadniona, co jeszcze bardziej dziwi.

Jak już stwierdziłem nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na potrzebę ideologii i ich potrzeby w codziennym życiu. Jednakże, próbując doszukać się pozytywów przychodzi mi na myśl chrześcijaństwo, stanowienie dobrego wzorca dla przyszłej populacji. Z biegiem czasu wytworzyło się przecież 10 przykazań Bożych i bez względu czy ktoś jest wierzący, czy nie – musi je znać. Religia narzuca nam moralność, której wyznawca musi przestrzegać i w pełni tolerować ze względu na jej wierzenia i zasady.

Ciężko jest pokusić się o rzeczowe podsumowanie. Czy potrzebne są nam dzisiaj ideologie? Z jednej strony wyrządziły wiele krzywd, mnóstwo ludzi przepłaciło za nie życiem. Druga strona medalu jest taka, że gdyby nie one moglibyśmy nie być takimi ludźmi, jakimi jesteśmy. Wspomniane już 10 przykazań Bożych ustanawia porządek wśród ludzi, nie cudzołóż – zapobiega zdradom, a nawet i wynikających z nich zbrodniom. Czy gdyby nie było ideologii świat byłby lepszy? Nie miały by miejsca pewne katastrofy? Ale czy potrafilibyśmy się wzajemnie tolerować, darzyć szacunkiem? Jest to pytanie, na które według mnie nie ma odpowiedzi, a wyciąganie pochopnych wniosków nie prowadzi do niczego dobrego.

Mateusz Zaborny, IID

Bibliografia: wikipedia.