CHARAKTERYSTYKA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ UMYSŁOWĄ

CHARAKTERYSTYKA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ UMYSŁOWĄ

Dla celów rewalidacyjno - wychowawczych ważne jest jakościowe ujęcie czynności umysłowych (poznawczych) - to w jaki sposób dziecko spostrzega, jak skupia uwagę, jaka jest pojemność jego pamięci, jak przebiega myślenie, jaką ma wyobraźnię itp.

Lekka niepełnosprawność intelektualna:

Najliczniejszą grupę stanowią jednostki z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim (ok. 80%). Charakteryzują się one najłagodniejszą formą niedorozwoju umysłowego. Ten stopień upośledzenia jest trudny do scharakteryzowania, gdyż defekty intelektualne nie są tak widoczne jak u osób z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym i znacznym. Niemniej pomimo tych trudności, można ustalić pewne cechy typowe dla tej grupy niepełnosprawności. Dzieci z niepełnosprawnością w stopniu lekkim na ogół nie różnią się pod względem wyglądu zewnętrznego i rozwoju fizycznego od swoich rówieśników w normie intelektualnej. Różnice można dostrzec dopiero po głębszej analizie i wnikliwym poznaniu. Zauważa się wtedy osłabienie zwłaszcza w trzech podstawowych obszarach funkcjonowania, tj. w myśleniu, mowie i motoryce.

Myślenie:

Myślenie umożliwia przetwarzanie informacji, przebiega w wolniejszym tempie niż u dzieci w normie. Za typowe objawy uważa się schematyzm myślenia i obniżony krytycyzm. Największe problemy stwarza im porównywanie, dostrzeganie różnic i podobieństw, związków pomiędzy zjawiskami i przedmiotami, przeprowadzanie operacji logicznych, analizy, syntezy. Dzieci z trudem chwytają istotę jakiegoś zdarzenia, przy opowiadaniu czy oglądaniu filmu gubią „wątek". Dużą trudność sprawia również przyswajanie pojęć abstrakcyjnych. Efektem tego są trudności w wydawaniu sądów i wyciąganiu wniosków. Trudno im dokonać wyboru. Mają trudności w wyrażaniu swoich myśli i rozumieniu wypowiedzi innych osób. Niedokładność rozumienia jest powodem nietrwałego pamiętania wyuczonego materiału. Są mało pomysłowe, myślowo bierne, nie wykazują zainteresowań poznawczych.

Spostrzeganie:

Proces spostrzegania u tych osób przebiega w wolniejszym tempie niż u dzieci w normie i charakteryzuje się wąskim zakresem. Spostrzegają oni w tym samym czasie znacznie mniejszą liczbę przedmiotów niż dzieci w normie intelektualnej.

Uwaga:

Jeśli chodzi o uwagę, to u dzieci upośledzonych w stopniu lekkim obok uwagi mimowolnej występuje także uwaga dowolna. Jej trwałość a także podzielność wzrasta w wyniku nauczania. Jest ona jednak mniejsza w porównaniu z dziećmi o prawidłowym rozwoju umysłowym. Konsekwencją tego są trudności, jakie napotykają dzieci w wykonywaniu zadań wymagających zwracania uwagi na kilka czynności jednocześnie, co dodatkowo utrudnia spostrzeganie.

Pamięć:

Pamięć umożliwia przechowywanie informacji i ich reprodukcję. Wymienione wyżej zaburzenia są powodem słabszej pamięci. Na przykład niedokładność rozumienia jest powodem nietrwałego pamiętania wyuczonego materiału. Pamięć logiczna jest u nich bardzo słaba i pod tym względem istnieją największe różnice między nimi a dziećmi w normie intelektualnej. Mają natomiast stosunkowo dobrą pamięć mechaniczną. Konieczne są częste reprodukcje wiedzy oraz posługiwanie się konkretnym przykładem. Niezwykle pomocne są wizualne środki dydaktyczne, które pomagają zobaczyć poznawaną treść.

Mowa:

Niezależnie od wad wymowy, mowa tych dzieci charakteryzuje się przede wszystkim ubogim słownictwem i trudnościami w uzewnętrznianiu swoich myśli, szczególnie wówczas, gdy treść wypowiedzi dziecka jest oderwana od społecznego kontekstu, gdy nie dotyczy codziennych doświadczeń dziecka.

Motoryka:

Zaburzenia związane z motoryką (koordynacją wzrokowo - ruchową) u dzieci z niepełnosprawnością intelektualną występują szczególnie często. Zaburzenia dotyczą globalnej motoryki, ale przede wszystkim koordynacji zmysłowo - ruchowej.

W obrębie zaburzenia motoryki wymienia się dwa rodzaje: hiperaktywność i dyspraksja. Hiperaktywność to zespół trwałego niepokoju i nieuwagi. Dzieci hiperaktywne nie są bardzo aktywne w rozumieniu aktywności życiowej, ale są niespokojne, mają trudności w kontrolowaniu swojego zachowania, szczególnie w sytuacjach siedzenia, stania, jedzenia itp. Wychowawczo można na dziecko oddziaływać przez spokojne, dobrze „zorganizowane" zachowanie w obecności dziecka, jak i przez wzmacnianie jego uwagi - nagradzanie czynności wykonanych w skupieniu, gry i zabawy ćwiczące uwagę, słuchanie audycji radiowych, uczestniczenie w koncertach itp. Dyspraksja (niezdarność) polega na nieprawidłowym „planowaniu" ruchów, braku koordynacji między nimi. Dzieci z dyspraksja nie wyczuwają dobrze swojego ciała, w związku z czym nie wykorzystują jego możliwości: nie wspinają się na drzewa, nie skaczą przez kamienie itp. - a jeżeli to czynią, łatwo się kaleczą. Nie wyczuwają też dobrze nacisku dłoni, często niszczą delikatne przedmioty i zabawki. Mają trudności w ubieraniu się, szczególnie zapinaniu guzików i wiązaniu sznurowadeł. Przedmioty szkolne utrzymywane są w nieładzie, nadmiernie szybko niszczone. Trudności, jakie dzieci z dyspraksja mają z własnym ciałem, powodują ich łatwe męczenie się i szybko pojawiające się stany frustracji Dorośli z reguły nie rozumieją, że u podstaw niezręczności dziecka leżą niedojrzałe procesy mózgowe. Zmuszając dziecko do pośpiechu i dokładności oraz karcąc je nasilają jego trudności. Można powiedzieć, że grzechem dorosłych jest to, że rzadko zastanawiają się, co odczuwa dziecko, które nie potrafi panować nad własnymi ruchami.

Zachowanie społeczne:

Społeczne zachowanie jest zależne od upośledzenia umysłowego i stopnia inteligencji poszczególnych osób. Osoby z lekkim upośledzeniem umysłowym mają świadomość swoich ograniczeń intelektualnych, które nie pozwolą im na realizację marzeń w takim zakresie, jak to jest możliwe u ich rówieśników w normie intelektualnej. Do świadomości własnego upośledzenia dochodzi jeszcze przykre doświadczenie społecznego upośledzenia, wyrażającego się odrzuceniem, etykietowaniem, segregacją, co może oddziaływać głęboko traumatyzująco, a więc ma wpływ na ich funkcjonowanie w społeczeństwie.


Umiarkowana i znaczna niepełnosprawność intelektualna

Umiarkowana i znaczna niepełnosprawność umysłowa jest z reguły w literaturze omawiana łącznie, z uwagi na to, że na obu tych poziomach występują objawy zbliżone, a różnice dostrzegalne są jedynie w ich nasileniu O znacznie i umiarkowanie upośledzonych zwykle mówi się, że są to osoby „głębiej upośledzone umysłowo". Omówimy niektóre procesy psychiczne charakterystyczne dla całej grupy osób.

Myślenie:

U osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną mamy do czynienia ze słabo rozwiniętym myśleniem pojęciowo - słownym. Myślenie ma charakter konkretno - obrazowy, co nie pozwala na przyswajanie pojęć abstrakcyjnych. Pojęcia abstrakcyjne, o ile w ogóle wystąpią, są nierozerwalnie związane z przeżyciami konkretnymi. Z myśleniem związane jest spostrzeganie. W tej grupie osób spostrzeżenia są niedokładne i przebiegają wolno. Dziecko spostrzega rzeczy konkretne.

Mowa:

Dziecko posiada wady mowy, które utrudniają zrozumienie wypowiedzi. Język mówiony jest opanowany, ale zasób słów jest niewielki, słownictwo ubogie a mowa wybitnie agramatyczna, z wadami. Zdania proste kilkuwyrazowe wspierane są gestami, które mogą kompensować w pewnym stopniu braki mowy.

W tym temacie trzeba wiedzieć, że ogromne znaczenie dla rozwoju mowy dziecka ma rozwój emocjonalny. Nieprawidłowy rozwój emocjonalny może bowiem także zaburzać rozwój mowy. Zdarzają się przypadki, że dziecko upośledzone nie chce posługiwać się mową, ponieważ kontakty z otoczeniem przynoszą mu z reguły niepowodzenia. Lęk przed mówieniem, może wynikać stąd, że dziecko nie jest w stanie sprostać stawianym mu wymaganiom w zakresie porozumiewania się i nie chce narazić się na drwiny rówieśników.

Uwaga:

Zaburzona jest znacznie uwaga dowolna i celowa. Dominuje uwaga mimowolna. Skupienie uwagi na jednym rodzaju pracy, jednej sytuacji jest krótkotrwałe i pobieżne. Uwaga charakteryzuje się również wąskim zakresem obejmowanych jednorazowo elementów, niskim lub prawie żadnym stopniem podzielności. Łatwo ulega ona rozproszeniu, przyciągana przez bodziec intensywny lub niezwykły. Koncentracja jest możliwa tylko na tych przedmiotach i czynnościach, które budzą żywe zainteresowanie. Żaden jednak nie stanie się obiektem ciekawości i zainteresowania na dłuższy czas. (Stąd zajęcia powinny być interesujące, angażujące i krótkotrwałe).

Pamięć:

Pamięć jest nietrwała, głównie mechaniczna. Upośledzona jest pamięć logiczna. Osoby te cechuje wolne tempo zapamiętywania i przypominania. Zapamiętywanie ułatwione jest przez powiązanie treści z ruchem, z konkretną sytuacją, pozytywne emocje.

Motoryka:

Niepełnosprawność intelektualna wiąże się z występowaniem zaburzeń w sferze zmysłowo - ruchowej. Głównymi objawami tych zaburzeń są: niedokładne i zwolnione odbieranie wrażeń wzrokowych, słuchowych i innych; zaburzenia autoorientacji czyli orientacji w schemacie własnego ciała. Dziecko z zaburzoną lub słabo rozwiniętą koordynacją wzrokowo - ruchową może nie być w stanie samodzielnie się ubrać. Będzie miało trudności w posługiwaniu się nożyczkami, rysowaniu, naklejaniu. Reakcje jego będą zwolnione i niedokładne.

Zachowania społeczne:

Zachowania tych osób są z reguły nieadekwatne do sytuacji. We wszystkich nowych, nieznanych sytuacjach najczęściej reakcje umiarkowanie upośledzonych osób będą miały charakter negatywny. Nowość sytuacji wyzwala w tych osobach silne pobudzenie i lęk przed nieznanym. Sterem zachowań są z reguły popędy i aktualne, doraźne korzyści - w tych nawet wypadkach, kiedy korzyść doraźna szybko zamieni się na niekorzyść. Nie są w stanie przewidzieć konsekwencji swoich działań. Są w wysokim stopniu sugestywni i łatwo mogą ulec namowom (popartą np. słodyczami - korzyść doraźna).

Zdolność uczenia się:

W związku z wielu wymienionymi wyżej cechami, łatwo możemy stwierdzić, że zdolność uczenia się jest ograniczona. Dużą trudność sprawia im np. nauka czytania. O ile czasami (w łagodniejszych przypadkach umiarkowanego upośledzenia)) uda się dużym nakładem sił doprowadzić do tego, że zdolność ta zostanie „przyswojona", najczęściej zaraz potem się okazuje, że jest to czytanie „na pamięć", któremu nie towarzyszy zdolność rozumienia czytanego tekstu. Na podobnej zasadzie można czasem nauczyć prostego, „mechanicznego" liczenia.

Przy prawidłowo poprowadzonej pracy dydaktyczno - wychowawczej można wdrożyć do przestrzegania nawyków higienicznych, podstaw samoobsługi, możliwie bezkonfliktowego funkcjonowania w społeczeństwie oraz do wykonywania wielu typów prac o charakterze raczej jednostajnym, gdzie wykonywany zakres czynności jest (na skutek wielokrotnego powtarzania) danej osobie dobrze znany i nie zawiera w sobie elementu nowości czy zaskoczenia.

 

Głęboka niepełnosprawność intelektualna

Najcięższym stopniem upośledzenia umysłowego jest upośledzenie umysłowe głębokie. Zaburzone są wszystkie sfery funkcjonowania, ale poziom głębokiego upośledzenia umysłowego nie jest poziomem jednorodnym. Występuje bardzo duże zróżnicowane: od braku percepcji, uwagi mimowolnej i pamięci do cząstkowego ich występowania. Osoby wydają przeważnie nieartykułowane dźwięki. Na ogół nie mówią i nie rozumieją mowy, ale w łagodniejszych przypadkach upośledzenia można nauczyć je prostych pojedynczych wyrazów i rozumienia prostych słów. Możliwe są wówczas pewne próby kontaktu z otoczeniem, na przykład proste reakcje na najprostsze, jednoznaczne, jednosłowne polecenia.

W skrajnych przypadkach osoby z głębokim upośledzeniem nie wykraczają poza poziom życia wegetatywnego. Potrzeby fizjologiczne nie są sygnalizowane. Brak kontaktu z otoczeniem na jakiejkolwiek płaszczyźnie.

Jest rzeczą oczywistą, że osoby na tym poziomie upośledzenia umysłowego są całkowicie niezdolne do życia samodzielnego, wymagają stałej opieki osób drugich, są całkowicie uzależnione od otoczenia. Rokowania wychowawcze są bardzo słabe. Czasami przy wielkich wysiłkach, i po długim czasie, udaje się wyrobić nawyk sygnalizowania potrzeb fizjologicznych. Jednak organizowanie dla nich zajęć rewalidacyjno - wychowawczych jest konieczne. Celem nadrzędnym nauczania dziecka z głębokim upośledzeniem jest osiągnięcie przez niego optymalnego poziomu rozwoju, pozwalającego na możliwie największą samodzielność.

Dzieci z głębokim upośledzeniem umysłowym do niedawna, były poza systemem oświaty. Dopiero w 1997 r., po raz pierwszy w Polsce, uregulowano prawo do nauki tych osób, zgodnej z ich potrzebami i możliwościami. Minister Edukacji Narodowej wydał w dniu 30 stycznia 1997 r. rozporządzenie w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno - wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz.U.Nr 14).

CHARAKTERYSTYKA UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO (FUNKCJONOWANIE SPOŁECZNE, INTELEKTUALNE, PSYCHICZNE, SOMATYCZNE).
     Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim ( I.I. 52 – 67 ). 
     Osoby upośledzone umysłowo w stopniu lekkim charakteryzują się najłagodniejszą formą niedorozwoju umysłowego. Niedorozwojowi ulegają u nich przede wszystkim czynności poznawcze, takie jak : spostrzeganie, uwaga,wyobraźnia, pamięć, myślenie i orientacja społeczna. Osoby te spostrzegają wolniej, mniej dokładnie i w węższym zakresie. Posiadają słabszą pamięć, ich wyobrażenia są mniej dokładne. Nie rozumieją wielu słów, zwłaszcza określających przedmioty oraz bardzo złożonych i skomplikowanych zjawisk. Mają trudności w wyrażaniu swoich myśli i rozumieniu wypowiedzi innych osób. Często nie potrafią wykrywać istotnych różnic i podobieństw między przedmiotami. Powoduje to u nich trudności w wydawaniu sądów i wyciąganiu wniosków.
     Według Suchariewej u osób upośledzonych w stopniu lekkim spostrzegawczość jest zasadniczo w normie. Jednostka z tego rodzaju defektem posiada wolny tok spostrzegania, spostrzeżenia są niesprecyzowane; posiada trudności z wyróżnianiem istotnych szczegółów. Zachowuje zdolność do do percepcji muzyki.
     Uwaga dowolna jest dobrze skoncentrowana na materiale konkretnym. Jednostka krótko i słabo koncentruje się na treściach abstrakcyjnych, trudnych do zrozumienia, ma ograniczony czas uwagi.
     Posiada dobrą pamięć mechaniczną ( zdarzają się czasami przypadki wybitnej "pamięci fotograficznej"). Osoba z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim posiada natomiast słabą pamięć logiczna i dowolną. Uczy się bez zrozumienia, posiada wolne tempo uczenia się. Zapamiętuje piosenki i wiersze. 
     Mowa rozwija się późno, występują u jednostki częste wady wymowy. Mały zasób słownictwa przyczynia się do trudności z wypowiadaniem myśli, formułowaniem wypowiedzi. Pojedyncze wyrazy wypowiada do 3 roku życia, zdania natomiast miedzy 5 – 6 rokiem życia. Pojawiają się częste agramatyzmy.
     Jednostka z tego rodzaju upośledzeniem ma małą samodzielność myślenia.
     Dominuje myślenie konkretno – obrazowe nad pojęciowo – słownym. Upośledzone jest abstrahowanie, uogólnianie, porównywanie oraz rozumienie przyczynowo – skutkowe, jak również wnioskowanie i tworzenie pojęć. Dominuje słaby krytycyzm, ograniczona zdolność do samokontroli. 
     Maksymalny poziom jest następujący : w wieku od 15 do 21 lat osiąga wiek inteligencji równy 8 do 12 lat.
     Człowiek z upośledzeniem w stopniu lekkim posiada opóźniony rozwój ruchowy ( motoryka ) : siada pod koniec 1 roku życia, chodzi pod koniec 2 roku życia. Wykazuje brak percepcji ruchów oraz ruchy mało skoordynowane. Jest zdolny opanować w pełni czynności samoobsługowe oraz czynności zawodowe i dobrze je wykonywać. 
     Biorąc pod uwagę procesy emocjonalno – motywacyjne i dojrzałość społeczną, jednostka wykazuje osłabioną kontrolę emocji, popędów, dążeń. Jest zdolna do okazywania uczyć wyższych, wykazuje utrudnione przystosowanie społeczne. 
     Dziecko z upośledzeniem w stopniu lekkim może uczęszczać do przedszkola masowego lub przedszkola z oddziałami integracyjnymi. Natomiast najkorzystniejszą formą nauczania jest szkoła podstawowa specjalna lub szkoła podstawowa z oddziałami integracyjnymi oraz szkoła zawodowa specjalna. Dorosły może pracować w wyuczonym zawodzie w zwykłych zakładach lub zakładach pracy chronionej.
     Według J. Sowy osoby upośledzone w stopniu lekkim nie rozumieją bardziej skomplikowanych zjawisk i sytuacji trudnych, których nie potrafią rozwiązać. Z reguły nie podejmują działań z własnej inicjatywy, lecz starają się naśladować innych. W rozwiązywaniu swoich problemów nie potrafią wykorzystać własnego doświadczenia, lecz stosują metodę prób i błędów. W ich działaniu brak jest planowości, inwencji i samodzielności. Często podejmują działania pod wpływem aktualnego nastroju, emocji, nie przewidując dokładnie skutków swoich decyzji, charakteryzują się niezrównoważeniem emocjonalnym. 

Upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym ( I.I. 36 – 51 ) 
     Jednostka upośledzona w stopniu umiarkowanym wykazuje obniżoną sprawność spostrzegania, spostrzega tylko cechy konkretne, nie odróżnia cech ważnych. Wykazuje również trudności w skupieniu uwagi dowolnej, natomiast dobrze koncentruje uwagę przy wykonywaniu prostych czynności mechanicznych i na interesujących przedmiotach. Dominuje uwaga mimowolna. Jednostka wykazuje ograniczony zakres pamięci. Zdarzają się przypadki posiadające dobrą pamięć "fotograficzną". Zachowana jest dobra pamięć mechaniczna. Ogólnie osoba upośledzona w stopniu umiarkowanym wykazuje bardzo wolne tempo uczenia się. Potrafi zapamiętać proste piosenki i wiersze, osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie 15 – 18 sylabowe. 
     Znacznie opóźniony jest rozwój mowy, pojedyncze wyrazy występują około 5 roku życia, zdania około 7 roku życia. Jednostka posługuje się prostymi zdaniami i występują liczne agramatyzmy. Wymowa jest niewyraźna, wadliwa, wypowiedzi mają ograniczony zasób słownictwa, nie zawierają pojęć abstrakcyjnych.
     Słabo rozwinięte jest myślenie pojęciowo – słowne, myślenie ma charakter konkretno – obrazowy. Upośledzone jest rozumowanie przyczynowo – skutkowe. Jednostka wykazuje bardzo wolne tempo i sztywność myślenia, brak samodzielności i zdolności do samokontroli. Pojęcia definiuje poprzez opis przedmiotu i materiału, z którego jest zrobiony i przez zastosowanie oraz wykorzystanie przedmiotu.
     Maksymalny poziom rozwoju umysłowego : w wieku 15 lat życia osiąga wiek inteligencji 7 – 8 latka. Poważnie zaburzony i opóźniony jest rozwój ruchowy : siadanie w 2 roku życia, chodzenie w 3 roku życia. Dość dobrze jednostka radzi sobie z czynnościami samoobsługowymi. Może wyuczyć się prostych czynności zawodowych, pod kontrolą i nadzorem może obsługiwać proste urządzenia i maszyny. Wykonuje ruchy małoprecyzyjne i niezgrabne, ma wolne tempo czynności ruchowych.
     Osoba z upośledzeniem w stopniu umiarkowanym ujawnia wrażliwość emocjonalną oraz głębokie przywiązanie do wychowawców. Słabo kontroluje swoje emocje, popędy i dążenia. Maksymalny poziom dojrzałości społecznej to 10 – latek. 
     Jednostki upośledzone w stopniu umiarkowanym mogą opanować elementy nauki czytania, pisania i liczenia w szkołach życia oraz mogą być przyuczane do wykonywania prostych czynności zawodowych. Mogą pracować pod nadzorem w zakładach pracy chronionej.
     Opisując osoby upośledzone umysłowo w stopniu umiarkowanym J. Sowa stwierdza : "charakteryzują się one głębszym niedorozwojem umysłowym. Dotyczy to wszelkich procesów poznawczych : spostrzegania , wyobraźni, pamięci, uwagi i myślenia.To ostatnie ma charakter myślenia konkretnego opartego tylko na spostrzeżeniach. Upośledzeniu czynności poznawczych towarzyszą zwykle zaburzenia innych procesów psychicznych. Umiarkowanie upośledzone umysłowo osoby charakteryzują się niskim poziomem rozwoju motorycznego – obniżeniem sprawności manipulacyjnych manipulacyjnych lokomocyjnych. Również ich zachowanie odbiega od ogólnie przyjętych norm.
     Wyróżnia się wśród nich dwa typy, a mianowicie typ apatyczny i typ pobudliwy. Ten pierwszy jest flegmatyczny, spokojny, obojętny, nieagresywny, nie sprawiający trudności, dość pracowity (w granicach swoich możliwości). Typ pobudliwy jest niespokojny, dużo mówiący i biegający, przeszkadzający, ze skłonnością do niszczenia wszystkiego co się wokół znajduje. W procesie nauki szkolnej osoby te mogą opanować program (nauka czytania i pisania) w zakresie dwóch klas szkoły specjalnej" 

Upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym ( I.I. 20 – 35 ) 
     Osoba upośledzona w stopniu znacznym wykazuje poważnie obniżoną sprawność i szybkość spostrzegania. Spostrzeganie jest niedokładne. Ma trudności w rozpoznawaniu przedmiotów i wyodrębnianiu elementów.
     Poważnie zaburzona jest koncentracja uwagi. Koncentruje się tylko na przedmiotach służących zaspokajaniu potrzeb lub wyróżniających się np. zdecydowaną barwą. Dominuje uwaga mimowolna, brak jest uwagi dowolnej.
     Bardzo znacznie utrudnione jest również zapamiętywanie. Zakres pamięci jest znikomy i mała jest trwałość pamięci. Potrafi zapamiętać tylko najprostsze układy na rytmice. Osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie 12 sylabowe; 4 cyfry; zapamiętać i wykonać 3 proste polecenia.
     Głęboko opóźniony jest rozwój mowy : pojedyncze wyrazy pojawiają się w wieku szkolnym. Często nie buduje zdań, wypowiada się monosylabami lub jednym wyrazem. Niekiedy używa prostych zdań, nie odmienia przez przypadki, mowa jest bełkotliwa i minimalny zasób słownictwa. 
     Myślenie jest tylko sensoryczno – motoryczne, bardzo słabo rozwinięte w działaniu. Głęboko upośledzone jest myślenie pojęciowo – słowne. Maksymalny poziom rozwoju umysłowego : w wieku 8 – 10 lat osiąga wiek inteligencji równy 3 lat. Osoby dorosłe nie przekraczają poziomu intelektualnego dziecka w wieku 5 – 6 lat.
     Głęboko opóźniony jest rozwój ruchowy : siadanie i chodzenie opanowuje w wieku przedszkolnym. Może przyswoić sobie ruchy niezbędne do wykonywania prostych czynności związanych z samoobsługą – wymaga to jednak dłuższego ćwiczenia. Poważnie upośledzona jest motoryka rąk.
     Ograniczone są procesy emocjonalne i dojrzałość społeczna. Osoby z upośledzeniem w stopniu znacznym są zdolne do okazywania uczuć, przywiązania, choć wyrażają je w sposób prymitywny. Nie kontrolują emocji i popędów, są mało samodzielne, realizują proste potrzeby oraz dbają o higienę osobistą. Maksymalny poziom dojrzałości społecznej to : 7 – 8 lat.
     Osoby ze znacznym upośledzeniem umysłowym charakteryzują się tak niskim poziomem rozwoju umysłowego, że nauka czytania, pisania, czy liczenia jest całkowicie niemożliwa. Mogą funkcjonować w szkołach życia. Tam potrafią opanować wiele prostych czynności życia codziennego oraz proste prace wchodzące w skład nieskomplikowanych zawodów. Jednostki z takim upośledzeniem nie są zdolne do samodzielnego życia i wymagają opieki osoby drugiej.

Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim ( I.I. 0 – 19 ) 
     Osoba upośledzona w stopniu głębokim ma bardzo zaburzone procesy orientacyjne. Głęboko zaburzona jest sprawność spostrzegania. W niektórych przypadkach nie udaje się wywołać koncentracji wzroku na przedmiocie. Reaguje głównie na bodźce sygnalizujące pokarm. 
     W niektórych przypadkach brak jest objawów koncentracji uwagi mimowolnej. Zapamiętywanie i uczenie się jest niemożliwe ( u niektórych jednostek widoczne jedynie w opanowaniu prostych reakcji ruchowych , np. odszukanie schowanego obok osoby przedmiotu ). 
     Mowa jest niewykształcona. Opanowuje 2 – 3 wyrazy i rozumie kilka prostych poleceń. 
     Nie wykształcone są procesy intelektualne i myślenie. Osoba upośledzonaw stopniu głębokim jest zdolna do opanowania chodzenia. Ruchy są automatyczne, stereotypowe, które nie służą wykonaniu czynności.
     Biorąc pod uwagę procesy emocjonalno – motywacyjne i dojrzałość społeczną osoby upośledzone w stopniu głębokim zdolne są do wyrażania prostych emocji. Najczęściej jednak występuje brak objawów życia uczuciowego i przejawów samodzielności. 
     W wyniku długotrwałego ćwiczenia może nauczyć się sygnalizować potrzeby fizjologiczne. Maksymalny poziom dojrzałości społecznej to 4 lata.
     Dzieci upośledzone umysłowo w stopniu głębokim zwolnione są z obowiązku szkolnego, wymagają stałej opieki i pielęgnacji. 
     Jak już wcześniej pisałam, jednostki te zdolne są do opanowania pojedynczych czynności w wyniku indywidualnych oddziaływań rehabilitacyjnych. Według J. Sowy wyniki indywidualnych oddziaływań rehabilitacyjnych są na ogół znikome.
     



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron