Rewolucja październikowa
Rząd Tymczasowy był efemerydą pozbawioną głębszego znaczenia i posiadającą niewielkie możliwości działania. 16 IV 1917r. powrócił do Rosji Lenin. Nazajutrz na zebraniu bolszewików a następnie na połączonym zebraniu bolszewików i mienszewików przedstawił tezy „O zadaniach proletariatu w obecnej rewolucji”. Głosiły one m. in. brak poparcia dla Rządu Tymczasowego i wojny jako „grabieżczej” i „imperialistycznej”, „konieczność przejścia całej władzy państwowej w ręce Rad Delegatów Robotniczych”, „konfiskatę wszystkich gruntów obszarniczych, nacjonalizację wszystkich gruntów w kraju”, utworzenie jednego banku ogólnonarodowego pod kontrolą Rad. Na wezwanie bolszewików masy robotnicze odpowiedziały wielkimi demonstracjami 3 i 4 V wymierzonymi przeciwko wojnie imperialistycznej. Rząd zareagował usunięciem najbardziej skompromitowanych imperialistów – ministra spraw zagranicznych Milukowa i wojny – Guczkowa. 5V powstał nowy rząd, wciąż pod prezesurą księcia Lwowa, w którego skład weszli także eserowcy i mienszewicy. Na czoło wysunął się Kiereński – nowy minister wojny i marynarki.
W lipcu rząd postanowił podjąć ofensywę przeciwko państwom centralnym. Jej przygotowaniem zajął się Kiereński. 1 VII Rosjanie ruszyli do ataku na froncie galicyjskim. 19 VII Austriacy i Niemcy przeszli do kontrofensywy i w krótkim czasie wyparli Rosjan poza granice Galicji i Bukowiny. Niepowodzenie ofensywy Kiereńskiego wzmogło w narodzie rosyjskim dążenia rewolucyjne i antywojenne. 16 VII odbyły się w Piotrogrodzie demonstracje antywojenne zainaugurowane przez żołnierzy 1 pułku karabinów maszynowych. Rząd uciekł się do represji. Aresztowano wielu działaczy rewolucyjnych. Bolszewicy początkowo uważali, że sytuacja jeszcze nie dojrzała aby poprzeć rewolucyjny czyn stolicy.
21 VII podał się do dymisji książę Lwow a na czele Rządu Tymczasowego stanął Kiereński. Centralny Komitet Wykonawczy Rad uznał jego gabinet na żądanie eserowców i mienszewików. Było to więc zerwanie z dotychczasową dwuwładzą (Rząd Tymczasowy – Rady Delegatów Robotników i Żołnierzy), utworzenie dyktatury i oddanie jej w ręce Kiereńskiego. 7 IX gen. Korniłow, mianowany 31 VII naczelnym wodzem, na czele III korpusu kawalerii i tzw. „dzikiej dywizji kaukaskiej ruszył na Piotrogród. Formalnie był to atak na Rząd Tymczasowy i Kiereńskiego. Korniłow chciał uchwycić dyktaturę w swoje ręce. Faktycznie Lenin przyjął to jako uderzenie w rewolucję. Bolszewicy wezwali robotników do walki przeciwko dyktaturze. Zamach Korniłowa zakończył się klęską, 14 IX został aresztowany. Zaostrzył on walkę wewnątrz kraju i przyspieszył rozwój wypadków.
Położenie gospodarcze Rosji było katastrofalne. Klasy posiadające nie tylko nie walczyły z kryzysem, lecz jeszcze go pogłębiały. Liczyły bowiem, że głód i bezrobocie osłabią klasę robotniczą. Tymczasem bolszewicy zdobywali coraz większe wpływy. We wrześniu mieli już większość w Radzie Delegatów Robotników i Żołnierzy w Piotrogrodzie i w większych miastach kraju. Eserowcy i mienszewicy próbowali ratować sytuację. Zerwali koalicję rządową i doprowadzili do usunięcia ministrów kadeckich z gabinetu. 8 X powstał nowy rząd Kiereńskiego z zupełną przewagą eserowsko – mienszewicką. Kiereński podejmował próby przegrupowania wojsk w celu osłabienia wpływów bolszewickich w armii. We wrześniu zwołano tzw. Naradę Demokratyczną, złożoną z eserów, mienszewików, przedstawicieli ziemstw, samorządów itp. Wyłoniono z niej Tymczasową Radę Republiki, zwaną też Przedparlamentem. Działania te nie miały już jednak najmniejszego znaczenia.
W nocy z 6 na 7 XI bolszewicy opanowali węzłowe punkty stolicy – telegraf, elektrownię, gazownię, dworce kolejowe, magazyny zboża, węgla i nafty, bank państwowy, mosty na Newie, Twierdzę Petropawłowską. Krążownik „Aurora” wpłynął na Newę i wystrzałem armatnim dał sygnał do powstania. W obronie Kiereńskiego i jego ministrów wystąpili tylko uczniowie szkoły oficerskiej. Kozacy, którzy uratowali rząd w lipcu, teraz nie chcieli strzelać do rewolucjonistów. Kiereński jeszcze 7 XI wyjechał w Piotrogrodu szukać odsieczy. Daremnie. Wojsko nie chciało walczyć przeciw bolszewikom po stronie nieudolnego Rządu Tymczasowego. Ministrowie zostali aresztowani w Pałacu Zimowym. Kiereński 14 XI w przebraniu ratował się ucieczką.
7 XI w Instytucie Smolnym w Piotrogrodzie rozpoczął obrady II Ogólnorosyjski Zjazd Rad Delegatów Robotników i Żołnierzy. Tego samego dnia zjazd powołał pierwszy rząd radziecki – Radę Komisarzy Ludowych. Jej przewodniczącym został Włodzimierz Lenin. 8 XI Zjazd uchwalił dekret o pokoju. Sprawę pokoju nowy rząd wpisał na jednym z pierwszych miejsc swojego programu. Następnie Zjazd uchwalił dekret o konfiskacie ziemi obszarniczej i oddaniu jej chłopom.