K. Skarżyńska Rodzaje patriotyzmu. Czy i jak osobiste doświadczenia oraz wychowanie różnicują postawy narodowe.

Jeden z rozdziałów z ksiązki wychowanie Dudzikowej. Pozostałe dwa o Bóg, honor, Ojczyzna i wychowanie obywatelskie widziałam że jest opracowane w tym co wrzuciła Justyna

Pojęcie patriotyzmu we współczesnych naukach społecznych nie jest jasno ustalone.

Różnie się go ujmuje. Jest wyjściem poza własną indywidualność, lokowaniem siebie w szerszej zbiorowości, dostrzeganiem związków między Ja i My. Jego kluczowym elementem jest przywiązanie do grupy z którą się identyfikujemy.

Obiektem patriotyzmu może być każda grupa z którą się identyfikujemy – można więc być patriotą rodziny, szkoły, miasta czy dzielnicy.

W sensie węższym patriotyzm oznacza kategorię postaw narodowych, których jądrem jest poczucie tożsamosci narodowej.

Tożsamość narodowa – podzielana jest przez wiele osób, których bezpośrednio nie znamy, ale którym przypisujemy pewne cechy wpólne. Jest podtrzymywana dzięki podkreślaniu wewnątrzgrupowego podobieństwa oraz dzięki kształtowaniu i utzrymywaniu zbiorowej pamięci pewnego systemu przekonań grupowych dotyczących spraw istotnych do trwania i spójności grupy.

Osoby, które wymieniają swoją idetyfikację z narodem

- wyżej ocenią wartosci harmonii, rodziny, dobrych relacji z innymi ludźmi

- rzadziej czują się samotne, gdy mają problemy rozmawiają z rodziną, przyjaciółmi

- są bardziej zainteresowane polityką i mają silniejszą potrzebę wpływania na sprawy naszego kraju.

- mają bardziej pozytywny obraz polityki i są bardziej powściągliwe ostrożne w wyrażaniu ocen dotyczących aktualnej aktywności politycznej w Polsce.

Częściej młodzi mężczyźni niż kobiety.

Osoby lepiej sytuowane bardziej indentyfikują się z narodem niż te gorzej sytuowane.

Rodzaje tożsamości narodowej i ich konsekwencje

Historyczna identyfikacja narodowa - przez długie lata łączona z podobieństwem etnicznym, członkowstwa w narodzie odmawiano osobom, które nie należały do dominującej grupy etnicznej. Realność państwa narodowego podtrzymywała ten rodzaj myślenia. Opiera się na zamknięciu do grupy , zamykania się w gronie swoich i wykluczania obcych – określany jako patriotyzm wykluczający, ekskluzywny,

Inna podstawą tożsamości narodowej jest więź konwencjonalna czyli przyjęcie takich kryteriów przynależności do wspólnoty, które może spełnić każdy, kto chce być ich członkiem. Może to być znajomość kultury, języka czy gotowośc do respektowania wspólnych norm, wartości. Tożsamość narodowa jest kwestią swobodnego wyboru, przynależności do wspólnoty terytorialnej. Pozwala na przyjęcie osób, które urodziły się poza terytorium kraju.

Wg badań w Polsce młodzież o tożsamosci narodowej myśli jako więzi konwencjonalnej.

Przywiązanie do narodu/kraju może mieć różne podstawy:

- może mieć charakter symboliczno – afektywny – wyrażajacy się w sentymentalnym przywiązaniu do symboli dominującej w danej wspólnoście kultury

- charakter instrumentalno – funkcjonalny – oparty na analizie kosztów i zysków związanych z prawami i obowiązkami wynikającymi z przynależności do danej wspólnoty

Upatrywanie granic przynależności narodowej w czynnikach etnicznych odnosi się do charakteru symboliczno – afektywnego

Tożsamosć narodowa określana poprzez uczestnictwo w praktykach, obowiązkach i prawach obywatelskich – związana jest z charakterem instrumentalno – funkcjonalnym.

Na zróżnicowane formy przynależności do własnej grupy można więc patrzeć jako na różne źródła czerpania zadowolenia z przynależności do niej. Źródła te wiążą się z określonymi dobrami materialnymi, symbolicnzymi lub wspólnymi. Narodowe dobro wspólne nie składa się tylko z zasobów materialnych i kapitału finansowego lecz także z norm, wartości, stylów życia. Dobra mogą być przedmiotem dumy.

Im silniejsza duma nacjonalistyczna tym wyższa dewaluacja cudzoziemców i większy antysemityzm. Podobnie na podstawie badań stwierdzono że w Polsce im wyższa ocena i faworyzacja nadzego dziedzictwa kulturowo – historycznego tym większe wywyższanie i idealizacja własnego narodu.

Na podstawie przywiązania do grupy wyróżnia się

- patriotyzm ślepy, bezkrytyczny

- patriotyzm krytyczny, konstruktywny

Te dwa rodzaje róznią się względem siebie znacznie, mają odmienne korelaty oraz różne konsekwencje dla traktowania członków grupy.

Wg badań

- patriotyzm bezkrytyczny koreluje z rasizmem, postawami faszystowskimi

- patriotyzm krytyczny nie wiaze się z żadna z powyzszych postaw

Jak kształtują się różne formy patriotyzmu Rola procesów rozwojowych i wychowania

Człowiek jako jednostka nie rodzi się ani jako patriota czy nacjonalista. To do jaka postawa będzie go charakteryzowała zależy od wielu czynników zwłaszcza od rodzajów jej doświadczeń społecznych, kształtujących indywidualną tożsamość w tym jego przekonania na temat świata i ludzi.

Istnieją jednak elementy postawy narodowej, które są nabywane w bardzo wczesnych okresch życia.:

- skłonność do kategoryzacji i wynikająca z niej skłonność do przecniania podobieństwa wewnątrzgrupowego a nie doceniania podobieństw pomiędzy kategoriami

- różnicowanie swoich i obcych u przedszkolaków.

- 12 – latki przejawiają skłonnośc do różnicowania ocen innych nacji na skali prestiżu narodów i faworyzują własny kraj.

Dzieci mogą identyfikowac się ze swoja grupa etniczna lub dominujaca. Silniejsza identyfikacja dzieci i nastolatków z własna etniczna grupa mniejszosciowa i duma z przynaleznosci do niej sprzyja wysokiej samoocenie oraz lepszemu poznawczemu i społecznemu funkcjonowaniu w szkole.

Inna konsekwencja silnej identyfikacji etnicznej młodych ludzi w srodowisku wielokulturowym jest separacja od grupy wiekszosciowej a tym samym czestsze konflikty i separacja.

Dzieciece rozumienie własnej etnicznosci i postawy wobec niej zaleza od tego co mysli na ten temat rodzina i srodowisko w którym dziecko się wychowuje.

Wazna własciwoscia poznawcza zwiazana z patriotyzmem jest zdolnosc do decentracji poznawczej – czyli ujmowania rzeczywistosci z róznych punktów widzenia i koordynowania rozmaitych perspektyw

Wyzszy poziom decentracji koreluje z patriotyzmem krytycznym, pozbawionym elementów agresji wobec obcych. Sprzyja to empatii wobec innych a zmniejsza egocentryzm. Pozwala wiec dostrzec ze to co w postępowaniu naszej grupy jest dobre może naruszać dobro innych.

Małe dziecko nie jest zdolne do decentracji i przymowania perspektywy innej niż własna – egocentryzm.

Skutecznym sposobem uczenia decentracji jest wskazywanie dziecku konsekwencji jego zachowania dla dobrostanu innych ludzi.

Decentracja wiąze się z patriotyzmem krytycznym przywiązanie do własnej grupy idzie w parze z poszanowaniem innych i praw człowieka

Również przydatnym podejsciem do zrozumienia psychologicnzych postaw patriotyzmu krytycznego i bezkrytycznego jest nawiązanie do sposobu budowania relacji z innymi. Patriotyzm to bowiem zawsze jakiś rodzaj budowania relacji z innymi.

- Cechą wyróżniająca ślepy patriotyzm jest dążenie do pokazania wartości i sily grupy własnej, bezkrytyczna akceptacja jej zachowań postaw, koncentracja wyłacznie na jej dobrym imieniu nawet gdy członkowie grupy naruszają niezależnośc innych. Bezkrytyczni patrioci podkreślają własną wysoką moralność a z drugiej wskazują na liczne zagrożenia i szczególne wystawienie na ataki z zewnątrz. Przejawiają oni syndrom osobowości narcystycznej – koncentracja na własnej wyjątkowości, domaganie się uznania i podziwuprzy jednoczesnym braku zainteresowania potrzebami innych.

- odzialywania wychowawcze, które ucza ludzi zyskiwania statusu poprzez współdzałanie sa skutecznym sposobem uczenia patriotyzmu krytycznego. Przynaleznosc do grupy i silne z nia wiezi wcale nie musza współwystepowac z niechecia do obcych. Podstawa patriotyzmu krytycznego jest : dostrzeganie i szacunek do człowieka, respektowanie jej podstawowych potrzeb, wizja jednostki zdolnej do samookontroli i współpracy

Wychowanie obywatelskie czy patriotyczne jest kształtowaniem humanizmu, poszanowania uniwersalnych wartosci.

Przynależność do każdej grupy a wiec także patriotyzm ma uwarunkowania sytuacyjne a wiec jest z wiązana z aktualnymi i przełymi emocjami jednostki.