kns skrypt

1.KNS JAKO DYSCYPLINA; DEFINICJA, PRZEDMIOT, CEL


KNS(Katolicka Nauka Społeczna) – to dziedzina o charakterze interdyscyplinarnym. W Polsce przyjmuje się, że jest częścią nauk społecznych(socjologia, psychologia, ekonomia, politologia), Niemcy uważają, że KNS jest częścią etyki.

To nauczanie Kościoła katolickiego (soborów, papieży, synodów, biskupów) w sprawach społecznych oraz refleksja teoretyczna i praktyczna nad tymi sprawami.


Przedmiot; społeczeństwo, to co G. Simmel nazywa- das Soziale , instytucje społeczne


Cele; kształtowanie wszystkich zakresów(ad. Pkt.2) według zasad. Opisywanie i ocena etyczności społeczeństwa



2. BYT SPOŁECZNY: ZAKRESY, CHARAKTERYSTYKA


Społeczność, społeczeństwo- relacje, wspólne zainteresowanie, potrzeby


Zakresy


  1. Praca, ekonomia, gospodarka

Rynek, finanse, produkcja, handel.

Są to relacja motywowane potrzebami zabezpieczenia egzystencji. Potrzeba podtrzymania wegetatywnych funkcji człowieka.



  1. Religia

Człowiek jest z natury istotą kultyczną (nie religijną dosłownie) nastawioną na kult.

Religię można zastąpić np. ideologią, która od strony socjologicznej przypomina religię

Wynika ona z potrzeby relacji metafizycznej, poznania sensu



  1. Wiedza, nauka i technika

Z potrzeby odkrywania, poznawania, rozwoju, odkrywania.



  1. Państwo, prawo, ład, władza, polityka

Człowiek ma potrzeby organizowania swojego życia społecznego ze względu na bezpieczeństwo. A to bezpieczeństwo gwarantuje prawo i ład, państwo.



  1. Rodzina, seksualność, prokreacja

Człowiek dąży do relacji z drugim człowiekiem na sposób wyłączny Ma taką potrzebę, którą z nikim innym nie chce się dzielić jak tylko z bliskimi.


Potrzeby te są autonomiczne, różne ale mimo to przenikają się.

Mają przyporządkowane sobie instytucje;

Prawo-sądy

Ekonomia-handel

Religia- kościół, związki wyznaniowe

Nauka- uniwersytety

Rodzina- prawo rodzinne, małżeństwo



3. METODA JOC W KNS

Widzieć - Oceniać - Działać

Należy:

Nauczyć się widzieć potrzeby swojego środowiska

Odpowiednio je ocenić w świetle Ewangelii i nauczania Kościoła

i konsekwentnie podjąć takie działania


„najpierw bada się jaki jest rzeczywisty stan rzeczy, następnie dokonuje się wnikliwej oceny tego stanu w świetle wspomnianych zasad, a wreszcie ustala się, co można i należy uczynić, by podane zasady wprowadzić w życie odpowiednio do okoliczności miejsca i czasu";


Metoda: widzieć, oceniać, działać jest bardzo popularną metodą pracy Kościoła. Źródła tej metody sięgają między innymi czasów Soboru Watykańskiego II, gdzie w Konstytucji o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes widać jej obecność.


4. ŹRÓDŁA KNS

Do nich nawiązuje KNS. Encykliki i inne wypowiedzi papieża s indywidualnym poglądem, jeśli nie są wydawane wraz z soborem


5. OŚWIECENIE I TRANSFORMACJE SPOŁECZNE


Okres oświecenia przyniósł gwałtowne odwrócenie się od barokowego teocentryzmu ku antropocentryzmowi. W tym czasie zrodził się KNS (ok. 1891r. – pierwsza encyklika społeczna- Rerum novarum


Transformacje;

Teoria 4 rewolucji oświecenia;


  1. Naukowa

Za moment początkowy oświecenia można uznać odkrycie Kopernika. Zapoczątkowało ono nowe myślenie o świecie i samym człowieczeństwie. Inaczej zaczęto postrzegać naukę. Kiedyś najważniejsza była teologia, która podejmowała najistotniejsze dla człowieka kwestie. Oświecenie spowodowało odrzucenie ogólników, a skupienie się na „cząstkach”. Powstawały nauki empiryczne i scientyczne. Apogeum rewolucji naukowej osiągnięte zostaje w momencie kartezjuszowego; cogito ergo sum (myślę więc jestem). Skupiono się na podmiocie. To podmioty zaczęły kształtować rzeczywistość.

(Marks, Nietsche)



  1. religijna

500 lat temu odrzucenie wiary dawało konsekwencje nieistnienia jako podmiot prawny. Religia dawała odpowiedzi na pytania światopoglądowe i polityczne. Władcy państwowi byli zależni od głowy kościoła. 17 tez M. Lutra zapoczątkowało zmiany w tej kwestii. Zaczęły się wojny religijne np. wojna 30letnia

Kościół stracił czynnik legitymizacyjny.



  1. polityczna


  1. Przemysłowa

zmiana narzędzi ręcznych na mechaniczne

Pogłębianie się asymetrii miedzy podażem a popytem, przemiany w technologii

powstawanie coraz to większej ilości wynalazków np. w Anglii –maszyna parowa.



  1. HISTORYCZNY KONTEKST KNS; SYTUACJA KOŚCIOŁA W XIX W.


W wyniku rewolucji (zwłaszcza francuskiej) Kościół ucierpiał od strony autorytetu jak i od strony majątkowej. Kościół był osłabiony , nie mógł już tak ewangelizować, brakowało pieniędzy na misje, seminaria.


W odpowiedzi ma kryzys społeczny powstała encyklika Rerum Novarum (1891). Nie dawała ona jednak wskazówek co robić, a raczej czego nie robić- nieść za socjalistami. Zachęcała ludzi do oszczędności jako gwarancji materialnego powodzenia w przyszłości.


W kościele ukształtowały się dwa nurty;


Ultramontanizm :

- mówił kategoryczne NIE dla ewolucji i oświecenia.

-Nie chciał dopuścić do wprowadzenia nowych filozofii, namawiał do trzymania się scholastyki(Arystoteles, św. Tomasz z Akwinu)

-Jeden język, jedna doktryna i władza

- Kościół musi być jednością, dlatego należy zamknąć się na nowe idee



Liberalizm:

- starał się pogodzić poglądy rewolucjonistów z Ewangelią.

- domagał się reformacji Kościoła, równości i wolności,

-chciał zdecentralizować Kościół (papież miał stać się jedynie autorytetem moralnym), doprowadzić do zniesienia łaciny a wprowadzenia języków narodowych podczas mszy.

- nalegał by otworzyć się na idee oświecenia( Hegel, Kant Fichte)


Zwyciężyły poglądy ultramontanizmu i trwały w kościele aż do soboru watykańskiego w 1963-1964



  1. KWESTIA SPOŁECZNA W XIX W: PRZYCZYNY, CHARAKTERYSTYKA


W początkach XIX wieku nastąpił duży wzrost demograficzny

Oświecenie spowodowało zniesienie pańszczyzny.

Rewolucjami chciano wprowadzić ład i porządek społeczny. Stało się inaczej. Powstał chaos i nieporozumienie między różnymi grupami społ.

Wynikiem tego było powstanie PROLETARIATU - warstwy społecznej, nędzy egzystencjalnej, ludzi bez środków do życia, przez to o obniżonej moralności i godności.

Grupa ta posiadała prawa obywatelskie ale nędza nie pozwalał im na korzystanie z nich. W najgorszej sytuacji byli robotnicy niewykwalifikowani, którzy pochodzili przede wszystkim z obszarów wiejskich.

-zmiany w układzie klas społ.


  1. KWESTIA ROBOTNICZA: PRZYCZYNY, CHARAKTERYSTYKA

W Xix. Pojawił się rynek pracy (krytykowany przez Marksa)-spotkanie popytu i podażu. Jeśli popyt jest większy niż podaż ceny rosną. Aby temu zapobiegać należy starać się o pewną symetrię. Ludzie „sprzedawali swoją pracę”

Sytuacja przedsiębiorcy i zwykłego pracownika nie była równa. Przedsiębiorca chce pomnażać kapitał dla coraz większego zysku, robotnik chce pracować by móc żyć.

Błąd kapitalizmu polegał na tym, że na rynku było znacznie więcej chętnych do pracy niż samej pracy, co wzbudzało duże niezadowolenie społeczne. Rynek rozstrzygał o życiu.


W latach 60tych

- czas pracy wynosił 78h/tydzień

-rygorystyczna dyscyplina pracy

- duże zanieczyszczenie środowiska

-brak sanitariów

-dochodziło do uszkodzeń ciała, utraty życia w czasie pracy

- częste epidemie

-pijaństwo, rozwiązłość wśród robotników

-niska płaca


KNS powstaje wówczas gdy kwestia robotnicza rośnie, moralność woła o pomoc.

Kościół wychodził naprzeciw; starał się m.in. o edukację dla dzieci robotników



  1. PREKURSORZY KNS


Franz Hitze- Niemcy

Oswald von Nell

Heinrich Pesch

Rudolf Gustaw Gundlach (ur. 1850 zm. 1922)

Artur F. Utz

Papież Leon XIII

Biskup Moguncji Wilhelm Emmanuel Freiherr von Ketteler (1811-1877)



  1. WPŁYW NEOSCHOLASTYKI NA ROZWÓJ KNS


Papież Jan XXIII ogłosił encyklikę o pokoju- Pacem in Terris(11.04.1963) , zwołano sobór watykański II;

Sobór zmusił katolików do przyjęcia nowej doktryny o ekumenizmie, o wolności religijnej, nowa formuła mszy, nowe spojrzenie na świat.



  1. PRAWA CZŁOWIEKA: KONTEKST FILOZOFICZNO-HISTORYCZNY, PODZIAŁ, CHARAKTERYSTYKA


Prawa człowieka to fundamentalne prawa;

> prawo do życia

> prawo do godności

> prawo do szczęścia


Pełnego zbioru praw człowieka nie ma, gdyż społeczeństwo cały czas się zmienia, a człowiek jest istotą społeczną.


Idea narodziła się w starożytnej Grecji, był tam uniwersalny porządek świata.


Pierwszym dokumentem, który może uchodzić za dokument praw czł. jest edykt mediolański Konstantyna Wielkiego z 313 roku, mówiący o wolności religijnej.


W Polsce Jagiełło wydawał dokumenty, które zapewniały pewne prawa szlacheckie.


W czerwcu 1777 ogłoszono w Filadelfii Deklarację Niepodległości- pierwsza oświeceniowa dotycząca praw człowieka.


W 1789 – Deklaracja Praw i Wolności Obywatela- Francja


Pierwszym oświeceniowym myślicielem, który skupił się na prawie do życia i wolności był John Lock(e)


Pojawiła się koncepcja praw nieutracalnych, nieusuwalnych


1. WOLNOŚĆ – moralna i fizyczna

2. RÓWNOŚĆ- wszyscy ludzie mają być tak samo traktowani wobec prawa, każdy ma taka samą podmiotowość


3. BRATERSTWO- solidarność


W tych trzech postulatach streszczały się idee rewolucji


  1. Prawa, które odpowiadają postulatowi wolności;


Wpisane są w każdego człowieka. Są uniwersalne. Są negatywne, ponieważ nikt nie ma prawa pozbawić ich człowieka. [status negativus]


  1. Prawa odpowiadające równości;


Dzięki nim jednostka może partycypować w życiu społecznym. Prawa te pozwalają kształtować aktywnie społeczeństwo. Nie są one uniwersalne. Są tak długo jak obywatele. Istnieją w pewnym momencie historii [status activus]


  1. Prawa odpowiadające braterstwu;


Ani nie są naturalnymi ani nie można ich dochodzić na drodze sądowej. Są to pewne właściwości ludzkie np. nie można domagać się, aby ktoś nas lubił, nie możemy nikogo do tego zmusić, możemy się jedynie starać o to. Są to np. prawo do urlopu, do wykształcenia, zatrudnienia


Prawa człowieka zależą od systemy danego państwa, społeczeństwa



  1. KOŚCIÓŁ KATOLICKI, A PRAWA CZŁOWIEKA; RECEPCJA PRAW CZŁOWIEKA PRZEZ KOŚCIÓŁ, DOKUMENTY.



Stawia się zarzuty, że Kościół w okresie oświecenia zamknął się na prawa człowieka. Kościół zawsze bronił ludzi, ale był ostrożny wobec praw formułowanych przez oświeceniowców.

Kościołowi zajęło ok. 130 lat by uznać nowożytne prawa człowieka.

Dokumenty:

Leona XIII Rerum novarum ( 1891 );

Piusa XI Quadragesimo anno (1931);

Orędzie Radiowe na Boże Narodzenie (1942) Piusa XII;

Pacem in terris (1963) Jana XXIII;

Gaudium et spes i Dignitatis humanae (1965) Soboru Watykańskiego II;

Dokument Stolicy Apostolskiej o wolności religijnej (1980);

Laborem exercens (1981);

Sollicitudo rei socialis (1987);

Centesimus annus (1991) Jana Pawła II;

Kościół i prawa człowieka, dokument Papieskiej Komisji Iustitia et Pax (1975).


  1. KORELACJA PRAW I OBOWIĄZKÓW


W nauce społecznej Kościoła prawa człowieka ujmowane są integralnie, wskazuje się, że są one współzależne. Za ich jednością przemawia ich podstawa - godność osoby ludzkiej, która jest niepodzielna. Każdemu uprawnieniu odpowiadają obowiązki, które posiadają wymiar osobowy i społeczny. Osobowy, gdyż na samym uprawnionym spoczywa obowiązek; społeczny, gdyż na innych osobach, grupach pośrednich, władzy państwowej spoczywa obowiązek uznawania i poszanowania praw przysługujących jednostkom. Prawa człowieka określają relacje nie tylko między jednostkami a władzą państwową,

Ale również między samymi jednostkami

  1. ZASADY ŻYCIA SPOŁECZNEGO WEDŁUG KNS: SOLIDARNOŚĆ


Łac. solidum- pomoc jeśli ktoś miał dług

Łac. compensatio solidum- pomoc w spłaceniu długu

Nazwa pojawiła się w Cesarstwie Rzymskim, a później w czasach rewolucji francuskiej; wolność, równość, braterstwo[triada].

To postulat, wspólne działanie, wspólny cel, łączone wraz z wspólną odpowiedzialnością . Ludzie są świadomi tej więzi.


  1. ZASADY ŻYCIA SPOŁECZNEGO WEDŁUG KNS: POMOCNICZOŚĆ (SUBSYDIARNOŚĆ)


Subsydiarność polega na tym, że wyższe, silniejsze jednostki pomagają słabszym, gdy te nie są w stanie samodzielnie rozwiązać swoich problemów.

Należy jednak zachować w tym umiar, i pomagać jedynie tyle na ile jest to konieczne.


  1. ZASADY ŻYCIA SPOŁECZNEGO WEDŁUG KNS: DOBRO WSPÓLNE






17. SPRAWIEDLIWOŚĆ: RODZAJE SPRAWIEDLIWOŚCI, CHARAKTERYSTYKA




18. RELACJA SPOŁECZEŃSTWO- PAŃSTWO WEDŁUG KNS: FUNKCJE PAŃSTWA


Starożytność- społeczeństwo =państwo

Średniowiecze- absolutyzm francuski- człowiek podporządkowany władzy politycznej

Faszyzm- komunizm- rządy klasy, partii


Patriotyzm- od Patria- ojczyzna, pater- ojciec. Patriotyzmu nie można upolityczniać.

Państwo jest tworem prawnym. Patriotyzm należy łączyć z regionem, wartością. Mieści się w granicach etyki. Jest on wpisany w naszą świadomość, nie należy go wiązać z ziemią.


2 koncepcje relacji:


1) pesymistyczna/negatywnaPaństwo jest starsze, nadaje p[podmiotowości jednostce. Bez państwa jednostka nic nie znaczy. U źródeł jest tu nauka (o usprawiedliwieniu)

M. Lutra (XVI w.) – wyjaśnia koncepcję państwa teologią. Czł. po tym jak upadł w raju wybrzmiała w nim jego ograniczona natura, stąd też człowiek potrzebuje państwa bo bez niego nie jest w stanie sobie poradzić, jest słaby. Bóg dał człowiekowi państwo, stąd człowiek powinien traktować je jako moralny dar.

Relacja człowiek –państwo ma charakter obowiązku moralnego. To poczucie obowiązku uwidacznia się w państwie pruskim.

Kant, Hegel, mieli mocno ukształtowane poczucie obowiązku wobec państwa.

Hitler wygrał wybory w regionach protestanckich, a przegrał w katolickich.

Tej pesymistycznej relacji podwaliny filozoficzne dali Tomas Hobbes(„Lewiatan”; homo hominus lupus est; człowiek z natury był i jest zły, a państwo na ten twór zakłada prawny kaganiec. Państwo chroni człowieka przed nim samym. Państwo to konieczność) i Niccolò Machiavelli („Książe”- pierwsza filozoficzna książka podejmująca temat techniki władzy, wcześniej pisano o etyce władzy. Machiaveli pisał, że moralność nie jest tak ważna jak skuteczność, umiejętność manipulacji)


2) koncepcja optymistyczna/pozytywna


    1. J.J Rousseau twierdził, że jednostki zawierają pewną umowę, a państwo to jej skutek. Człowiek może w nią wejść ale i wyjść. Wierzył, że jest możliwość powrotu do stanu czystej natury. Sentymentalizm.


    1. K. Marks- poł. XIX w jego koncepcja mieści się w oświeceniowej, tzn. człowieka unieszczęśliwia państwo. Cechuje go wiara w braterstwo i solidarność kolektywną. Hasło- proletariusze wszystkich krajów łączcie się. Brak zaufania w stałość jaką daje prawo.


-przeakcentowuje rolę jednostki jako z natury dobrej

-koncepcje ateistyczne, nie uznają Absolutu

-tym co człowieka deprawuje jest jego miejsce w społ.



W KNSie przyjmujemy ujęcie pozytywne. Opiera się ono głównie na filozofii a nie teologii, na argumentacji rozumowej.


Pojęcie narodu kształtuje się od ok. 1648(pokój westfalski- jakie wyznanie władcy takie państwa. Kościół kat. nigdy się pod tym nie podpisał)


3 podstawowe funkcje państwa;


1. ochrona porządku prawnego- kierownicza rola państwa kierowanie instytucjami, regulowanie i ochrona procesów społecznych. W państwie pluralistycznym, funkcja ta ma mniejsze możliwości niż w innych.

Na ogół przymus rodzi bunt, ale jeśli pochodzi ze strony państwa respektujemy go, uznając, iż jest dla dobra państwa.

Podstawowe prawa, ustawy przyjęte większościowo- konstytucje

Państwo musi stać na straży pokoju. Może posiadać armię, ale indywidualnie nie możemy takowej posiadać.



2. ochrona porządku gospodarczego/ dobrobytu- chodzi tu o zbudowanie sprawiedliwego systemu gospodarczego. Polityka ma pomagać, ale nie wyznaczać reguł, dawać gwarancję wolności i stabilizacji pieniądza. Ważną funkcję pełnią syndykaty.


3. porządek kultury – państwo ma stymulować i troszczyć się o rozwój kultury, ale najlepiej gdy w nią nie ingeruje. Ma jednak prawo do cenzury (filtru treści)



  1. STRUKTURY POŚREDNIE:

DEFINICJA, RODZAJE, CHARAKTERYSTYKA


Większe lub mniejsze społeczności, występujące miedzy jednostką a państwem. Im ich więcej, tym mniejszy nacisk państwa, który może przerodzić się w ucisk. Są uważane za trzon, barometr wolności obywateli ;

Społeczności terenowe- zmierzają do realizacji celów i zadań związanych z zamieszkaniem w różnych zakresach wspólnot terytorialnych, jak wieś, małe miasto, dzielnica w dużym mieście lub szerzej, powiat, region. Mogą to być cele i zadania gospodarcze, społeczne, oświatowe, kulturalne, religijne itd.

Społeczności zawodowe- cele i zadania skupiają się na zabezpieczeniu interesów ludzi pracy oraz trosce o dobro przedsiębiorstwa i państwa. społeczności mogą kształtować się w zależności od poziomu rozwoju społeczeństwa, systemu politycznego i wymagań dobra wspólnego. Są to np. związki zawodowe, zrzeszenia producentów i konsumentów, wspólnoty, przedsiębiorstwa.

społeczności wolne - obejmują one różne dziedziny życia i aktywności ludzi, przy czym jedne z nich kształtują się bardziej w płaszczyźnie publicznej, np. partie polityczne; a w płaszczyźnie bardziej prywatnej, np. klub wędkarzy. Podobnie cele i zadania ich są zróżnicowane w zależności od typu i charakteru tych struktur.

  1. RODZINA: DEFINICJA, CELE, PRAWA

Rodzina jest najmniejszą cząstką życia społecznego. Leon XIII – rodzina jest starsza nawet od państwa, jest prawdziwą społecznością. Jan Paweł II- rodzina jest pierwszą i najbardziej podstawową komórką społeczną.

Składa się z; rodziców, dzieci zarówno urodzonych jak i adoptowanych.

CELE- prokreacja, wychowanie, ekspresja osobowości

Przed soborem watykańskim II były dwa cele- prokreacja i wychowanie dzieci. Podmiotowe traktowanie rodziny.

Obecnie- Kodeks Prawa Kanonicznego- małżeństwo jest wspólnotą osób, której celem jest szczęście a dopiero później rodzeni i wychowywanie dzieci.


PRAWA RODZINY;

jako takiej;

- do istnienia rodziny i jej założenia

-przekazywania życia

-trwałości więzi małżeńskiej, rodzinnej

-pierwszeństwa w wychowywaniu dzieci we własnych wartościach i przekonaniach

w stosunku do społ. i państwa;

-uzyskania zabezpieczenia polit., ekonom., fizycznego

-własności prywatnej

-zrzeszania się z innymi instytucjami

-do godnego starzenia się i umierania

-emigrowania rodziny w poszukiwaniu lepszego życia.

Od respektowania tych praw zależy życie rodziny, społeczeństwa i państwa. Płaca rodzinna- sprawiedliwa jest taka, co pozwala robotników i jego rodzinie utrzymywać się na poziomie minimum kulturowego. Ma zapobiegać wykluczeniom społecznym i marginalizacji. W KNSie nie ma kryteriów ilościowych, są jakościowe.


21. IDEOLOGIA, ŚWIATOPOGLĄD : RÓŻNICE, CZYNNIKI KONSTYTUTYWNE IDEOLOGII


Ideologia- (grec. idea-idea, wyobrażenie; logos - słowo, nauka)
W sensie szerszym to względnie usystematyzowany zespół twierdzeń, ocen i norm, będący teoretyczną podstawą działania jakiejś grupy społ.

W sensie węższym, charakterystycznym np. dla marksizmu, to zespół poglądów będących wyrazem interesów i dążeń jakiejś grupy społecznej, przede wszystkim klasy.

Ideologia wiąże się ściśle z polityką.


Światopogląd- to pogląd na świat konkretnego człowieka, zespół ogólnych przekonań i twierdzeń składających się na całościowy obraz rzeczywistości oraz związanych z nimi ocen i norm wyznaczających sposób postępowania człowieka.

Nie każda jednak ideologia posiada swą warstwę światopoglądową i nie wszystkie treści danego światopoglądu mają wymiar ideologiczny.


Elementy składowe ideologii;


  1. koncepcja człowieka

  2. poglądy dot. Koncepcji porządku wspólnego

  3. przedmiotem ideologii jest grupa ekspansywna

  4. praktyka


Funkcje ideologii;

- integrująca (zespolenie zwolenników ideologii wokół jej haseł, wspólnych dążeń)

-selekcyjna (dobór ludzi oddanych ideologii)

- wychowawcza (wytworzenie atmosfery, gdzie mają tworzyć się nowi zwolennicy idei)



22. INDYWIDUALIZM SPOŁECZNY; PŁASZCZYZNY, CHARAKTERYSTYKA


Jednostka to jedyny i ostateczny podmiot.

~~ Tomas Hobbes

~~J.J Rousseau

~~J. Locke


PŁASZCZYZNY:

1- epistemologiczna (odnosi się do nauki, refleksji teoretycznej)

2- religia

3- polityka

4- społeczeństwo


Jednostka nie potrzebuje społeczeństwa. W człowieku nie ma skłonności do wchodzenia w relacje z innymi.


Cechy indywidualizmu;

-Wizja człowieka, która neguje naturalną konieczność życia społecznego

- społeczeństwo jest paktem ilościowym a nie jakościowym

- społeczeństwo= państwo

- dobro wspólne traktowane jest ilościowo

- państwo nie ma miejsca na struktury pośrednie

- rodzina- sfera prywatna i dowolna


Wspólne dla socjalizmu i indywidualizmu jest dążenie do wolności, ale państwo w indywidualizmie ograniczone jest do państwa- nocnego stróża.


23. TEORIE UMOWY SPOŁECZNEJ: PODZIAŁ, PRZEDSTAWICIELE, CHARAKTERYSTYKA


Kalkulacja.


Życie społeczne nie jest wynikiem natury. Stan czystej natury to stan przed społecznością.

Ojcem umowy społ. Jest John Lock, Hobbes, Rousseau


Motywy umowy społecznej:


Thomas Hobbes: Lewiatan (1651) ; udzie pod wpływem lęku przed stanem naturalnym zrzekają się swoich osobistych praw na rzecz suwerena, w zamian za ochronę i lepiej funkcjonujące społeczeństwo. Raz przekazanych praw odzyskać nie można.

John Locke- ludzie zazwyczaj kierują się interesem własnym – ale jednocześnie zauważał, że czasami jednak zdolni są do pomocy innym, co wynika z poczucia wspólnoty. Siła poczucia wspólnotowości zależy zaś od stopnia utożsamiania się ze wspólnotą. Społeczeństwo powinno spisać umowę społeczną, a cała władza we wspólnocie ma mieć swoje źródło w tym tekście, a nie w osobistym zdaniu jakiegoś pojedynczego człowieka

Jean Jacques Rousseau: Umowa Sołeczna (1762); jego teoria powszechnej suwerenności zawiera koncepcje „woli ogółu” Podmiot jako odrębna jednostka może być egoistyczny i przekładać własne korzyści nad dobro ogółu. Jednakże, jako członek tego ogółu, wyzbywa się on egoizmu, aby przyczynić się do utworzenia woli ogółu, która sama w sobie jest powszechną suwerennością.



24. LIBERALIZM KLASYCZNY I WSPÓŁCZESNY, PRZEDSTAWICIELE I CHARAKTERYSTYKA.

(łac. liber - wolny)

W XVIIw. Powstała orientacja społeczna , która wolność jednostki stawiała za główną kategorię i najwyższą wartość. Wolność ta rozumiana jest w sposób negatywny i rozumiana jest jako brak jakichkolwiek ograniczeń w realizacji przez człowieka jego naturalnych popędów.

Liberalizm najsilniej zaznaczył się na gruncie myśli politycznej, postulując, że jedyną funkcją kraju ma być obrona i gwarancja praw obywateli. W dziedzinie ekonomii najważniejsza ma być własność prywatna, konkurencja, a państwo nie powinno w żaden sposób w to ingerować. Głosił zasadę oderwania Kościoła od państwa i laicyzacji wielu dziedzin życia społecznego.

W latach międzywojennych pod wpływem wzrostu tendencji etatystycznych i totalitarnych myśl liberalna odradza się pod postacią libertarianizmu..

Przedstawiciele:

Hobbes

Locke

demokratyczny :

Rousseau

Rawls

radykalny:

J. Nock

G. Baker

R. Nozick


Dwa oblicza liberalizmu:

demokratyczny

- Prawo dopuszcza różnice w społeczeństwie, dysproporcje między bogatymi a biednymi być muszą. Proponuje się tutaj podatki progresywne



John Rawls łączy ideę l.klasycznego z polityką społeczną, aby ograniczyć liberalizm egoistyczny. Bogaci mogą się bogacić, ale część ich korzyści ma być także z pożytkiem dla biednych.

Sprawiedliwe dobre prawo to takie, które umożliwia godne życie ludziom, którzy nie są zdolni do pracy.

Ad. b)

Czysta natura Hobbesa dla Rawls’a to stan niewiedzy. Jednostki nie wiedzą jaką pozycję będą przyjmować w nowym wymiarze. Dlatego ustalają prawo, reguły, które będą obowiązywać w nowym wymiarze. Wiedzę tworzą reguły.

-- Liberalna koncepcja gospodarki; przyjmuje się, że gospodarka rządzi się własnymi prawami, sama z siebie generuje zasady, którymi się kieruje.

Nie należy ruszać rynku.


W KNS gospodarka to nie mechanizm, a organizm, który stworzył człowiek, ale musi go też kształtować.


radykalny- libertarianizm

- każdy człowiek jest wyłącznym posiadaczem swojego życia

- agresja jest dopuszczalna wyłącznie w celu samoobrony

- "nie ma przestępstwa bez ofiary", w myśl tego prostytucja, posiadanie narkotyków nie powinny być uznawane za przestępstwo

-całkowita wolność słowa

- większość libertarian albo postuluje odrzucenie podatków, albo ograniczenie ich do minimum

-państwowa służba zdrowia miałaby zostać zastąpiona przez prywatne firmy, a ubezpieczenia zdrowotne miałyby ustąpić miejsca dobrowolnym.




Wersja radykalna umowy społecznej;

1. Najpierw jest krwawy etap – człowiek człowiekowi wilkiem (Hobbesa).

Koniec walki, każdy zatrzymuje co uważa.

I rubikon

2. stan prawa, reguły, które tworzą ochronę dla naszej własności.

II rubikon

3. Wyższa świadomość obywatelska, rozwój działalności charytatywnej


Państwo ma za zadanie chronić własności, mieć policję, administrację i wojsko- ale ma być to państwo stróża moralnego.

Skutki liberalizmu;

Prowadzi do rozpadu wspólnot o charakterze stanowym, ich miejsce zajmuje jednostka bez skrupułów.

Koncepcja mechanistyczna.


Wg KNS w liberalizmie jest za mało kompetencji i obowiązków dla państwa, dlatego KNS odrzuca liberalizm.

25. SOCJALIZM: PODZIAŁ, PRZEDSTAWICIELE, CHARAKTERYSTYKA

Socjalizm dąży do zniesienia własności prywatnej.

Wg KNS socjalizm ma błędne założenia antropologiczne; człowiek jest wyższym rodzajem materii, nie ma w nim ducha.

1820-1848 socjalizm utopijny, czysta teoria, nieszkodliwa forma.

1848 rewolucja bolszewicka- socjalizm zostaje wepchnięty w niszę- robotnicy, proletariusze, biedni, które od tej pory mają patent na socjalizm

W Rosji rozwija się komunizm

lata 20 XX w. –koniec II wojny światowej- rozdział socjaldemokracji i komunizmu

po II wojnie światowej- polaryzacja socjaldem. i komunizmu, program godesberski (SPD)


Karol Marks,

Fryderyk Engels,

Michał Bakunin

Robert Owen


Współcześnie obejmuje tak różne ruch społeczne, że trudno byłoby doszukać się w nich cech wspólnych. Najczęściej jednak zwraca się w tych ruchach uwagę na krytykę kapitalizmu, zniesienie własności prywatnej, walkę klas oraz na konieczność zbudowania nowego porządku społecznego i gospodarczego.

RODZAJE SOCJALIZMU:


  1. utopijny

  2. marksizm

  3. anarchizm( sprzeciwia się każdej władzy, krytyka państwa, postulat równości i równości, jedynym bodźcem ma być poczucie obowiązku społecznego)

  4. agrarny (H. Georges, głównym źródłem dochodu ma być ziemia. Zostawmy majątki tym, którzy je mają i narzućmy im wysokie podatki na cele wspólne)

  5. syndykalizm (G. Sorel) kierunek radykalny, zbliżony do marksizmu, prymat celów ekonomicznych nad politycznymi, dochód zależy od pracy najemnej.

  6. fabiański (Sidney James Webb, Beatrice Webb- uważali, że socjalizm zwycięży, ponieważ jest na wyższym poziomie cywilizacyjnym niż kapitalizm. Nazwę towarzystwo wzięło od nazwiska rzymskiego dyktatora Fabiusa Cunctatora, żyjącego w III wieku p.n.e)

Państwo musi ingerować we własność , by zaprowadzić sprawiedliwość i równość społeczną. Postulat społeczeństwa bezklasowego.



26. KOMUNIZM I MARKSIZM; PRZEDSTAWICIELE, CHARAKTERYSTYKA


MARKSIZM


K. Marks (1818-1883)- nigdy nie „splamił się” pracą, był jedynie teoretykiem

F. Engels (1820-1895)


  1. materializm dialektyczny I filozoficzny.

  2. materializm historyczny

  3. ekonomia polityczna

  4. teoria walki klasowej, rewolucji


Materializm od Ludwika Feuerbacha , dialektyka od Hegla(cykl amplitud a ->b ; b ->a -każda prawda ma swoją symetryczna nieprawdę; teza- antyteza)

Syntezą będzie tu społeczeństwo bezklasowe. Zwycięży proletariat, będzie panował pokój i sprawiedliwość. Każdy będzie wytwarzał wg potrzeb, nie będzie przymusu.

Człowiek musi naprzód produkować materialne środki do życia, następnie dopiero może się zajmować sztuką, religią, nauką itd.

Celem marksizmu jest zbudowanie "społeczeństwa bezklasowego". Warunkiem tego jest obalenie politycznej władzy kapitalistów przez proletariat ("dyktatura proletariatu"). Drogą zaś osiągnięcia go jest rewolucja, która powinna objąć cały świat.




Lenin+ Marks= komunizm



KOMUNIZM


Antymarksiści- Lenin i Stalin- stworzyli silny aparat władzy


Komunizm jest systemem społecznym, postulującym powszechność społeczną oraz zbudowanie społeczeństwa bezklasowego, usunięcie ucisku i wyzysku społecznego, oparciu się na kontroli gospodarki, przez to sprawiedliwym podziale dóbr.


W partiach komunistycznych kładziono duży nacisk na bezwzględną dyscyplinę wobec celów formułowanych przez elitarnych i kadrowych przywódców. W partiach - zależnie od kraju - dopuszczano w różnym stopniu wewnątrzpartyjną dyskusję, jednak zabroniona była krytyka partii na zewnątrz. Po dojściu do władzy, partia komunistyczna stawała się jednolita z aparatem państwowym. Na ogół szybko zatracała swoją ideowość i stawała się często tylko środkiem do podniesienia statusu społecznego osób z kręgu partii.


-idee marksistowskie nieraz były wprowadzane do społeczeństwa siłą



27. FASZYZM; PODZIAŁ, PRZEDSTAWICIELE, CHARAKTERYSTYKA


(łac. fascio - wiązka)


Korzenie ideologii tkwią w socjalizmie. Był skutkiem porozumienia proletariatu ze zubozałą średnią klasą. Miał dawać szansę ludziom z pogranicza klas.


Termin ten pojawił się we Włoszech około 1900 r. Termin ten przyswoił dla partii socjalistycznej Benito Mussolini (1883-1945), który w 1919 r. założył osobną partię polityczną.

Generalnie faszyzm nie budził protestów moralnych i etycznych aż do mementu, gdy zaczął inwigilować w życie społeczne.


Cechy faszyzmu;

-absolutyzacja państwa lub narodu

-etatyzacja życia społecznego

-zniesienie pluralizmu politycznego i wprowadzenie jednej partii

-poniżenie godności człowieka, traktowanie go jako środek do celu, zaniżenie praw osobowych

Faszyzm ma aspiracje do totalitaryzmu, często nawet nim bywa


Faszyzm włoski


-charakteryzuje się kultem państwa

-poniżaniem godności i praw człowieka

- dowolnością w tworzeniu programów gospodarczych i politycznych

-Mussolini zakazał działalności Akcji Katolickiej

-ingerował w nauczanie młodzieży

-sam chciał określać odgórnie korporacje, tylko on mógł wydać zgodę na istnienie związków


W 1929 r. Mussolini przyczynił się do podpisania konkordatu z władzami Kościoła






Faszyzm niemiecki


U jego podstaw znajduje się Führer i kult rasy nordyckiej.

Celem jest panowanie nad światem.


W Niemczech faszyzm oparł się o Narodową Partię Socjalistyczno-Robotniczą w 1919.

Na jej czele stanął nie kto inny jak Adolf Hitler , kilkanaście lat później (1933) landy protestanckie doprowadziły do nieszczęścia, gdyż uczyniły go przywódcą swojego kraju


Pius XI całkowicie potępia hitleryzm



28. PERSONALIZM I SOLIDARYZM CHRZEŚCIJAŃSKI ; PRZEDSTAWICIELE I CHARAKTERYSTYKA


PERSONALIZM

łac. persona - osoba; personalia – osobowy

-to pełna afirmacja osoby i jej dobra.

-postawa zaznacza się swoistym protestem przeciwko powtarzającym się formom monizmu filozoficznego lub totalitarnego

-w centrum świata wartości personaliści umieszczają osobę, a jej rozwój wiążą ze szczególną rolą spotkań międzyosobowych (w relacjach "ja - ty" oraz "ja - my")

-Personaliści badają osobę w związku z: jej twórczym powołaniem do miłości i wolności (Mounier, Marcel, La Senne, Lavelle); metafizycznym i aksjologicznym doświadczeniem drugiej osoby (Levinas, ks. Tischner); ze światem moralnych wartości i powinności ujętym w perspektywie transcendowania osoby w czynie (Scheler, Hildebrand).

Zasada personalizmu w KNS jest jedną z podstawowych.; państwo, rodzinę i inne twory kreuje się własnie dla człowieka, dla jedgo potrzeb i jego ochrony.

SOLIDARYZM

Przedstawiciel- H. Pesch (1854-1926)

Kierunek w filozofii społecznej głoszący zgodność czy też wspólnotę interesów wszystkich jednostek i grup w społeczeństwie.

-opiera się na założeniu, że w człowieku jako osobie, dążącej do urzeczywistnienia własnej doskonałości, jest naturalna skłonność do wchodzenia w relacje z innymi osobami.

-życie społeczne opiera się na współzależności i współodpowiedzialności wszystkich jego uczestników

-wysuwany był często przez chrześcijańskich solidarystów postulat szerokiego samorządu w obrębie struktury państwowej.


29. MEDIA; PODZIAŁ, ZADANIA, KRYTERIA OBIEKTYWNOŚCI MEDIÓW.


środki społecznego przekazu (zwane mass-media) są nieodzownym środkiem komunikacji.

-udostępniają prawie natychmiast wiadomości z całego świata,

-stwarzają możliwość kontaktu mimo odległości,

- sprzyjają sprawie jedności wszystkich ludzi,

-służą szerzeniu oświaty i kultury


Kościół do mediów jest nastawiony pozytywnie (sobór watykański II)


Polityka medialna powinna regulować prawo i zakres emitowania informacji, są treści które powinno się filtrować np. treści rasistowskie, terrorystyczne, wykorzystujące nieletnich.

Za treści nie odpowiada dziennikarz a instytucja która je upublicznia.


Podział podmiotów odpowiedzialnych;

grupa tworząca media/informacje ; redaktorzy, korespondenci, dziennikarze… (kryterium jakim powinni się posługiwać jest jakość)

właściciele i kierujący mediami (ich obowiązkiem jest tworzenie reguł dla twórców informacji)

pracodawcy i instytucje publiczne (powinny określać raym prawne dla mediów)


Podział :


Funkcje mediów;


Etykę mediów rozpatruje się w 3 płaszczyznach:

  1. polityczno-społeczna polityka medialna tworzy ramy prawne i w tych ramach organizują się systemy medialne

  2. organizacyjna określa to jak funkcjonują przedsiębiorstwa np . Google, Microsoft

  3. indywidualna etyka zawodowa w organizacjach, etyka informacji, nauki, wychowawcza, dziennikarska…


Każda informacja ma charakter subiektywny, interpretacyjny.

Należy dążyć do tego aby informacja była jak najbardziej obiektywna. A każdy odbiorca powinien być przeświadczony o tym, że media mogą nim manipulować.


Wydarzenia dzieli się na;




30. TROSKA O EKOLOGIĘ JAKO PRZEJAW SOLIDARNOSCI GLOBALNEJ



(gr. oikos - środowisko; logos - słowo, nauka)


W KNS charakterystyczne jest pojmowanie interdyscyplinarne etyki środowiska,

Lata 60- pierwsze refleksje na temat ekologii. Wybuchła debata na temat ochrony środowiska.


Gwałtowny rozwój techniki i przemysłu, jaki miał miejsce w czasach nowożytnych, spowodował naruszenie równowagi ekologicznej w skali globalnej, co w konsekwencji zwraca się również przeciw całemu gatunkowi ludzkiemu.


Po raz pierwszy w dokumentach Stolicy Apostolskiej pojawił się w encyklice -Populorum progressio Pawła VI i od tej pory stale przewija się w nauczaniu papieskim.


4 modele nowoczesnej etyki ekologii (uzasadniają one ochronę ekologiczną):


  1. Antropocentryczny;

chronimy środowisko, ponieważ jest przestrzenią, w której żyje człowiek. Aby chronić człowieka, chronimy środowisko

Wyróżnia się człowieka, ma on priorytetową rolę, on wyznacza działanie.

Troska o człowieka przedkłada się na troskę o środowisko życia.


  1. Patocentryczny;

Kryterium, etyczna miarą jest cierpienie wszystkich istot żyjących

Chronić środowisko, ponieważ skażone powołuje cierpienie wszystkich istot żywych.

Cierpienie człowieka jest ustawione w szeregu z cierpieniem innych istot żywych.


  1. Biocentryczny;

Miara jest kategoria życia.

Wartość życia mchu, szympansa i człowieka ma tę samą wagę.


  1. Fizjocentryczny;

Zwolennicy natury ożywionej i ożywionej (Ludzie dbajmy o kamienie!!)

-ruchy New Age, zielone


Nie można robić z ekologii ideologii czy broni.


Kluczowe pojęcia etyki ekologii;


Odpowiedzialność

Sieciowość(retymizacja) – Helmut Juros

Rozwój integralny (idea –by ludzkość rozwijała się linearnie)

1


1

37



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron