Jakie elementy barwy głowy kozła świadczą o jego wieku?
Sposób rozmieszczenia barw na głowie kozła jest charakterystyczny dla jego wieku. Ta metoda rozpoznawcza sprawdza się w okresie lata, kiedy kozły są dobrze wyfarbowane, natomiast jesienią, w okresie zmiany sukni, nie ma zastosowania. Kozioł w lecie, w przedniej części głowy, ma plamy: białą na nosie i ciemną na czole, a ich wzajemne przenikanie świadczy o wieku kozła:

• 1-roczny - ma całą głowę ciemną, nie ma jeszcze ani białej plamy na nosie (nad wietrznikiem), ani ciemnej na czole;

• 2-letni - ma błyszczącą, białą, małą plamę trójkątną na nosie, która wyraźnie odcina się od czerwonych boków głowy i okolic oczu (świec) oraz dużą, prawie czarną plamę wyraźnie obrzeżoną na całym czole (od możdżeni do świec);

• 3-letni - ma białą plamę nosową dłuższą, odcina się ona od boków głowy, nie sięga jeszcze do linii oczu. Plama czołowa jest ciemna;

• 4-letni - plama nosowa wydłużona sięga do świec; nie jest już czysto biała, raczej srebrzysta, a plama czołowa jest nadal ciemna, ale mniejsza;

• 5-6-letni - plama nosowa jest coraz bardziej siwa i sięga pomiędzy świece oraz na ich boki, tworząc jak gdyby okulary, a plama na czole jest mniej wyraźna, jaśniejsza, zmniejszona i otoczona jasną barwą;

• 7-letni i starszy - ma głowę coraz bardziej siwą, jednobarwną, plama na czole jest mało wyraźna, a w późniejszym wieku całkiem ginie.

Jak określa się wiek sarny na podstawie uzębienia?
Sarna ma stałe uzębienie składające się z 32 zębów, a w tym 8 siekaczy w dolnej szczęce (żuchwie), 12 zębów przedtrzonowych i 12 trzonowych, a więc po trzy z każdej strony w dolnej i górnej szczęce. Sarna nie ma kłów w górnej szczęce (grandli), w odróżnieniu od jeleni. Spotyka się je bardzo rzadko. Do 14 miesiąca życia sarna wymienia stopniowo zęby mleczne na stałe. Jako mleczne ma 8 siekaczy i po 3 przedtrzonowe. Wymienia w 5, 10, 12 i 14 miesiącu kolejno wszystkie mleczne siekacze na stałe. Mleczne 3 zęby przedtrzonowe wymienia na stałe do 11 miesiąca, przy tym trzeci mleczny ząb przedtrzonowy, trzyczęściowy, zostaje zastąpiony dwuczęściowym stałym. Kształt tego zęba jest znakiem rozpoznawczym wieku sarny w tym okresie, a więc czy ma mniej, czy więcej niż 11 miesięcy. Zęby trzonowe, czwarty do szóstego, nie mają poprzedników w postaci mlecznych i wyrastają one: czwarty w trzecim miesiącu życia, piąty w piątym miesiącu, a szósty w jedenastym miesiącu. W ten sposób po 14 miesiącach życia sarna ma wszystkie zęby stałe. Najwcześniej w uzębieniu sarny pojawia się czwarty ząb trzonowy i wobec tego on ściera się najwcześniej i dlatego stopień jego starcia jest najbardziej charakterystyczny dla wieku sarny. I tak:

• 2-letnia - ma trzeci ząb przedtrzonowy (już dwudzielny) prawie zupełnie nie starty, a pierwszy trzonowy już trochę przytarty;

• 3-letnia - trzeci przedtrzonowy jest sporo przytarty, a pierwszy trzonowy, czyli czwarty, całkiem wyraźnie przytarty, ale ma jeszcze widoczne rejestry;

• 4-letnia - w pierwszym trzonowym przednia jego część ma rejestr zamknięty (wytarty), jest gładka;

• 5-letnia - w pierwszym trzonowym jest wytarty rejestr również tylnej części i w ten sposób ząb jest już cały gładki;

• 6-letnia - ma wytarty rejestr na przedniej części drugiego trzonowego;

• 7-letnia - drugi trzonowy ma wytarty rejestr również w tylnej jego części;

• 8-9-letnia - cały trzeci trzonowy jest wytarty, nie ma rejestrów;

• 10-12-letnia - pierwszy trzonowy jest wytarty do korzenia poniżej dziąseł.

Sarna należy do przeżuwaczy, to znaczy, że po żerowaniu następuje powtórne przeżuwanie, tj. przecieranie karmy przeważnie na zębach trzonowych i dlatego wyraźnie ścierają się one. Równocześnie ze scieraniem tych zębów trzonowych, o których była mowa wyżej, następuje ścieranie wszystkich innych zębów przedtrzonowych i trzonowych, ale stopień tego starcia jest widoczny później i mniej uchwytny dla określenia wieku. Stopień ścierania zależny jest od twardości zębiny. Żółta zębina jest miękka, brązowa jest twardsza, a czarna twarda. W związku z tym przy ocenie wieku kozła na podstawie starcia zębów w dolnej szczęce (żuchwie) należy to uwzględnić i jeśli zębina jest brązowa doliczyć 1 rok, a przy czarnej 2 lata do tych ustaleń, jakie wynikają ze stopnia starcia opisanego wyżej. Przy ocenie wieku sarny bierze się pod uwagę nie tylko zęby trzonowe, ale również siekacze, które także ulegają stopniowemu ścieraniu. Kryterium oceny stanowi tu stosunek długości koron siekaczy środkowych do długości ich korzeni. Początkowo korona jest dłuższa od korzenia, ok. 4-5 roku życia sarny jest ona równa, potem jest krótsza od korzenia, a ok. 8-9 roku życia korony są starte prawie całkowicie.

Jakie są jeszcze inne kryteria określenia wieku sarny po strzale?
Po strzeleniu sarny, poza stanem uzębienia, kształtem możdżenia i rodzajem poroża, dla określenia jej wieku można brać pod uwagę stan szwów czołowych oraz skostnienie przegrody nosowej. Szew czołowy u sztuk młodych jest wyraźny, luźny i wypukły, zaś u sztuk starszych szew jest wąski, ścisły, płaski i zalany kostniną. Możdżenie u kozłów młodych są cienkie i wysokie, zbieżne u góry albo równoległe, natomiast starsze kozły mają możdżenie grube, krótkie i odchylone na zewnątrz. U bardzo starych kozłów możdżeń jest grubszy niż tyka. Skostnienie przegrody nosowej może być podstawą dość dokładnego określenia wieku sarny. Wiek wylicza się przez ustalenie stosunku długości skostnienia do całej długości przegrody. Stwierdzone zostało, że skostnienie następuje corocznie o 1/10 długości przegrody i wobec tego, jeśli ten stosunek wynosi 3:10, 5:10 lub 7:10, to sarna miała odpowiednio 3, 5 lub 7 lat. Przy tym pomiarze kłopotliwe jest dojście do zmierzenia długości skostnienia przegrody nosowej.

Jak rozpoznaje się płeć sarny na podstawie kształtu dolnej szczęki (żuchwy)?
W wieku 2-8 lat dolna linia żuchwy jest różna u kozła i kozy. Żuchwa u kozła w końcowej, tylnej części ma wgłębienie oraz jest odgięta nieco w bok (na zewnątrz) i opuszczona w dół pod rozwartym kątem, natomiast u kozy ta część żuchwy jest gładka, a kąt odchylenia jest tylko lekko zaznaczony i przez to dolna linia żuchwy tworzy tylko łagodny łuk. Żuchwa bardzo starej kozy jest podobna do żuchwy kozła.