6

Środki zaskarżenia

	Zażalenie	Skarga na orzeczenie referendarza sądowego	Skarga kasacyjna
Przedmiot	Postanowienie, zarządzenie przewodniczącego	Orzeczenia co do istoty sprawy Orzeczenia kończące postępowanie Orzeczenia dotyczące: Zwrot pozwu, odmowa odrzucenia pozwu, przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu/niższe ni, podjęcie postępowania w innym trybie Odmowa/cofnięcie zwolnienia od kosztów sądowych, odmowa ustanowienia adwokata/radcy prawnego lub ich odwołanie Wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia do czasu rozstrzygnięcia skargi o wznowienie postępowania Stwierdzenie prawomocności orzeczenia Skazanie świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia świadka, odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia Zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania Odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego doręczenia Sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa Zwrot kosztów, określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów, wymiar opłaty, zwrot opłaty lub zaliczki, obciążenie kosztami sądowymi, jeżeli strona nie składała środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane w nakazie zapłaty oraz wynagrodzenie biegłego i należności świadka	Wydane w II instancji: Prawomocny wyroku Postanowienie w przedmiocie odrzucenia pozwu Postanowienie w przedmiocie umorzenia postępowania
Właściwość/skład sądu	Zażalenie do sądu II instancji: Postanowienia sądu I instancji kończące postępowanie w sprawie Postanowienia sądu I instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest: Zwrot pozwu, odmowa odrzucenia pozwu, przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu/niższe ni, podjęcie postępowania w innym trybie Odmowa/cofnięcie zwolnienia od kosztów sądowych, odmowa ustanowienia adwokata/radcy prawnego lub ich odwołanie Oddalenie opozycji przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego oraz niedopuszczenie interwenienta do udziału w sprawie wskutek uwzględnienia opozycji Rygor natychmiastowej wykonalności Wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia do czasu rozstrzygnięcia skargi o wznowienie postępowania Stwierdzenie prawomocności orzeczenia Skazanie świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia świadka, odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia Zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania Odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego doręczenia Sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa Zwrot kosztów, określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów, wymiar opłaty, zwrot opłaty lub zaliczki, obciążenie kosztami sądowymi, jeżeli strona nie składała środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane w nakazie zapłaty oraz wynagrodzenie biegłego i należności świadka Oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego Zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem Odrzucenie zażalenia Odrzucenie skargi na orzeczenie referendarza sądowego	Sąd rozpoznaje sprawę jako sąd I instancji (chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej) Sąd rozpoznaje sprawę jako sąd II instancji rozpoznając skargę na postanowienie referendarza w przedmiocie (stosuje odpowiednio przepisy o zażaleniu): Kosztów sądowych/kosztów procesu Odmowie ustanowienia adwokata/radcy prawnego ~sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone postanowienie referendarza utrzymuje w mocy albo je zmienia ~ wniesienie skargi wstrzymuje wykonalność postanowienia	Sąd Najwyższy Rozpoznanie skargi kasacyjnej – 3 sędziów Pozostałe wypadki – 1 sędzia
	Zażalenie do Sądu Najwyższego Postanowienie sądu II instancji odrzucające skargę kasacyjną Postanowienie sądu II/I instancji odrzucające skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia Uchylenie przez sąd II instancji wyroku sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania W sprawach, w których przysługuje skarga kasacyjna: Postanowienie sądu II instancji kończące postępowanie w sprawie poza postanowieniami w przedmiocie odrzucenia pozwu lub umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie a także postanowień wydanych w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu I instancji
	Zażalenie do innego równorzędnego składu sądu II instancji Oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego Zwrot kosztów procesu Skazanie świadka, biegłego strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka, odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia ~ za wyjątkiem postanowień wydanych w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienia sądu I instancji
	Rozpoznanie zażalenia na postanowienie w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów, cofnięcia takiego zwolnienia, odrzucenia wniosku o zwolnienie oraz nałożenia na stronę obowiązku uiszczenia kosztów i skazania na grzywnę, odmowy ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołania oraz nałożenia na stronę obowiązku uiszczenia wynagrodzenia adwokata/radcy prawnego dla niej ustanowionego i skazania na grzywnę – 1 sędzia Postanowienie wydane w elektronicznym postępowaniu upominawczym – 1 sędzia
Wymagania formalne	Wymagania pisma procesowego Wskazanie zaskarżonego postanowienia Wniosek o jego uchylenie/zmianę Zwięzłe uzasadnienie wraz ze wskazaniem w miarę potrzeby nowych faktów i dowodów		Powinna zawierać: Oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona + wskazanie czy w całości/części Przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie Wniosek o uchylenie lub o uchylenie i zmianę orzeczenia z zaznaczeniem zakresu żądanego uchylenia i zmiany TO SĄ UCHYBIENIA NIEUSUWALNE – SKARGA KASACYJNA PODLEGA ODRZUCENIU BEZ WZYWANIA DO UZUPEŁNIENIA Wniosek o przyjęcie do rozpoznania i jego uzasadnienie Wymagania dla pisma procesowego Oznaczenie wpz Dwa odpisy do akt SN oraz dla PG (jeżeli sam nie wniósł skargi)
Termin	Termin tygodniowy Od doręczenia postanowienia Strona nie zażądała doręczenia postanowienia zapadłego na rozprawie – od ogłoszenia postanowienia	Termin tygodniowy od dnia doręczenia postanowienia (chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej)	Termin dla strony 2 miesiące od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej Do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie Termin dla podmiotów profesjonalnych 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia Jeżeli strona zażądała doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem – od chwili doręczenia stronie
Postępowanie wstępne	Akta sprawy sąd I instancji przedstawia sądowi II instancji: Po doręczeniu stronie przeciwnej Ustawa przewiduje doręczenie jednej ze stron/postanowienie dot. świadka, biegłego, strony, pełnomocnika, osoby 3-ciej w kwestii grzywny/przymusowego sprowadzenia świadka – niezwłocznie po złożeniu zażalenia bez doręczenia go stronie przeciwnej Odpowiedź – wprost do sądu II instancji tydzień od doręczenia zażalenia ~odpowiednie stosowanie w przypadku zażalenia do SN i zażalenia do innego równorzędnego składu sądu II instancji Zażalenie: Zarzuca nieważność postępowania, jest oczywiście uzasadnione Sąd, który je wydał może nie przesyłając akt na posiedzeniu niejawnym uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby rozpoznać na nowo – od nowego postanowienia środki na zasadach ogólnych ~ odpowiednie stosowanie w przypadku zażalenia do SN Zażalenie do SN - SN odrzuca zażalenie, które podlegało odrzuceniu przez sąd II instancji albo zwraca je temu sądowi w celu usunięcia braków	Skargę wniesioną po upływie terminu lub nieopłaconą sąd odrzuca	Sąd II instancji: Przewodniczący wzywa do usunięcia braków w terminie tygodniowym pod rygorem odrzucenia skargi (nie w przypadku uchybień nieusuwalnych) Odrzuca na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną wniesioną po upływie terminu, z uchybieniami nieusuwalnymi, nieopłaconą, skargę, której braków nie usunięto w terminie lub z innych przyczyn niedopuszczalną Zawiadamia samorząd zawodowy (może to też zrobić SN), do którego należy pełnomocnik, o odrzuceniu skargi ze względu na uchybienia nieusuwalne Strona może wnieść odpowiedź na skargę kasacyjną w terminie 2 tygodni od doręczenia jej skargi (w razie wniesienia przez podmiot profesjonalny mogą obie strony) Po upływie terminy/zarządzeniu doręczenia odpowiedzi skarżącemu niezwłocznie przedstawia skargę kasacyjną i odpowiedź wraz z aktami SN – do akt sprawy dołącza 2 odpisy zaskarżonego orzeczenia z uzasadnieniem Sąd Najwyższy: Odrzuca skargę kasacyjną, która podlegała odrzuceniu przez sąd II instancji albo zwraca ją temu sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków Może zwrócić się do PG o zajęcie stanowiska co do wniesionej skargi kasacyjnej wniesionej przez stronę i odpowiedzi na skargi Na piśmie PG/wyznaczony prokurator ma 30 dni Jeżeli uzna, że wymaga tego ochrona praworządności/praw obywatelskich/interesu publicznego bierze udział w postępowaniu kasacyjnym Odpis doręcza się stronom, które mogą się ustosunkować w terminie 14 dni, nie później niż na rozprawie kasacyjnej Przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania: Istotne zagadnienie prawne Potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów Nieważność postępowania Skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona Odmowie/przyjęciu do rozpoznania orzeka na posiedzeniu niejawnym – postanowienie nie wymaga uzasadnienia
Podstawy			Naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie Naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie mogło mieć wpływ na wynik sprawy Dodatkowe warunki dla podmiotów profesjonalnych PG – naruszenie podstawowych zasad porządku prawnego RPO – naruszenie konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela RPD – naruszenie praw dziecka NIE MOGĄ BYĆ zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów
Granice rozpoznania			W granicach zaskarżenia i w granicach podstaw W granicach zaskarżenia – z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania
Rozpoznanie	Na posiedzeniu niejawnym ~odpowiednie stosowanie w przypadku zażalenia do SN i zażalenia do innego równorzędnego składu sądu II instancji Przy rozpoznaniu zażalenia do SN powstaje zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: Sąd może odroczyć wydanie orzeczenia SN może przekazać zagadnienie do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi tego Sądu Powiększony skład SN może przejąć sprawę do rozstrzygnięcia Uchwała SN wiążąca w danej sprawie		Posiedzenie niejawne Chyba, że w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, a skarżący złożył w skardze kasacyjnej wniosek o jej rozpoznanie na rozprawie Może także na rozprawie jeżeli przemawiają inne względy Sędzia sprawozdawca przedstawia na rozprawie zwięźle stan sprawy ze szczególnym uwzględnieniem podstaw i wniosków kasacyjnych Przewodniczący może ograniczyć czas wystąpienia udzielając głosu stronom stosownie do wagi i zawiłości sprawy Przewodniczący udziela głosu PG/wyznaczonemu przez niego prokuratorowi po wysłuchaniu stron Postępowanie przed SN ulega zawieszeniu Na zgodny wniosek stron Z mocy prawa Z urzędu obligatoryjnie W razie śmierci pełnomocnika procesowego Utraty adwokata/radcy prawnego ~ przepisy 173 – 175 ^1 Zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: SN może odroczyć wydanie orzeczenia i przekazać do rozstrzygnięcia zagadnienie powiększonemu składowi sądu Uchwała powiększonego składu jest w danej sprawie wiążąca SN w powiększonym składzie może przejąć sprawę do rozpoznania Nie jest dopuszczalne powołanie nowych faktów i dowodów, SN związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia Skarżący może przytoczyć nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych Skarga wniesiona przez podmioty profesjonalne -> koszty znoszą się wzajemnie
Rozstrzygnięcia	Zażalenie do Sądu Najwyższego: Oddala – nie ma uzasadnionych podstaw/zaskarżone zażalenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu W razie uwzględnienia uchyla w całości/części i przekazuje do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał zaskarżone orzeczenie/innemu sądowi równorzędnemu Może uchylić zażalenie i orzec merytorycznie jeśli tylko naruszenie prawa materialnego oczywiście uzasadnione		Oddalenie SK – nie ma uzasadnionych podstaw/zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu W razie uwzględnienia skargi: Uchyla zaskarżone orzeczenie w całości/części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał zaskarżone orzeczenie (musi rozpoznać w innym składzie) lub innemu sądowi równorzędnemu Może uchylić także w całości/części orzeczenie sądu I instancji i przekazać sprawę do rozpoznania temu samemu (jak wyżej) lub równorzędnemu sądowi Sąd na wniosek skarżącego orzeka o zwrocie spełnionego/wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu stanu poprzedniego – nie wyłącza to możliwości dochodzenia w osobnym procesie także od SP naprawienia szkody poniesionej wskutek wydania/wykonania wyroku Podstawa naruszenia prawa materialnego oczywiście uzasadniona, a skargi kasacyjnej nie oparto także na podstawie naruszenia przepisów postępowania/ta podstawa okazała się nieuzasadniona: SN może na wniosek skarżącego uchylić wyrok i orzec co do istoty sprawy Sąd na wniosek skarżącego orzeka o zwrocie spełnionego/wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu stanu poprzedniego – nie wyłącza to możliwości dochodzenia w osobnym procesie także od SP naprawienia szkody poniesionej wskutek wydania/wykonania wyroku Uchylenie wydanych wyroków oraz odrzucenie pozwu/umorzenie postępowania – jeżeli pozew ulegał odrzuceniu albo istniała podstawa do umorzenia postępowania (postanowienie!) Sąd na wniosek skarżącego orzeka o zwrocie spełnionego/wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu stanu poprzedniego – nie wyłącza to możliwości dochodzenia w osobnym procesie także od SP naprawienia szkody poniesionej wskutek wydania/wykonania wyroku Związanie wykładnią prawa dokonaną przez SN Sąd, któremu sprawa została przekazana Nie można oprzeć SK od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawach sprzecznych z wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez SN
Uzasadnienie	Sąd uzasadnia z urzędu ~odpowiednie stosowanie w przypadku zażalenia do innego równorzędnego składu sądu II instancji SN ma miesiąc na uzasadnienie		Jak w apelacji – miesiąc na sporządzenie uzasadnienia
Wykonalność	Sąd I instancji może wstrzymać wykonanie zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia – postanowienie może zapaść na posiedzeniu niejawnym ~odpowiednie stosowanie w przypadku zażalenia do innego równorzędnego składu sądu II instancji
Inne			Może wnieść strona, PG, RPO, RPD Wniesienie skargi przez stronę wyłącza w zaskarżonym zakresie wniesienie skargi przez PG, RPO, RPD Stosowanie odpowiednio przepisów o apelacji – skargę może też cofnąć sama strona
Niedopuszczalność			W sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 50 000 zł W sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych – niższa niż 10 000 zł (ale w zakresie ubezpieczeń społecznych niezależnie od wpz w sprawach o wstrzymanie/przyznanie emerytury/renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego) ~ Niezależnie od wpz – sprawy o odszkodowanie z tytułu wyrządzenia szkody przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem Rozwód Separacja Alimenty Czynsz najmu/dzierżawy Naruszenie posiadania Dotyczących kar porządkowych Świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych O deputaty lub ich ekwiwalent Rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym Od wyroku orzekającego unieważnienie małżeństwa, ustalenie nieistnienie małżeństwa – jeżeli choć jedna ze stron zawarła po jego uprawomocnieniu się związek małżeński