1. Aleksander Kamiński i jego twórczość pedagogiczna. Dyskusja o przeszłości wobec teraźniejszości i przyszłości”,( red. (E. Marynowicz-Hetka,, H. Kubicka, M. Granosik, Łódź, 2004

Teza: Pedagogiczna twórczość A. Kamińskiego źródłem dyskusji i polemiki

Książka ta ukazała się z okazji100 rocznicy urodzin Kamińskiego. Wszechstronnie ukazywano jego osobę oraz poglądy pedagogiczne, refleksją objęto różnorodne obszary jego naukowej i społecznej działalności. W refleksji tej wzięło udział bardzo wiele osób, reprezentujących różne dziedziny, różne podejścia do pedagogiki, różne pokolenia.

Założenie książki jest takie, iż warunkiem rozwoju nauki jest kontynuacja, kumulowanie wiedzy, która powinna być analizą, czasem sporem, wyciąganiem nowych wniosków z istniejących przesłanek, ale przede wszystkim stawianiem nowych pytań , na które będzie się szukać odpowiedzi. Praca stwarza możliwość refleksji nad koncepcjami pedagogicznymi Kamińskiego. Książka stanowi ocenę twórczości i dorobku Kamińskiego. Można w niej odnaleźć 3 grupy tekstów:

• Zbiór tych prezentacji, w których bezkrytycznie podkreślone jest znaczenie i doniosłość dorobku Kamińskiego, została tam pominięta krytyka, wątki kontrowersyjne nie zostają podejmowane, podkreśla się zgodność teorii i praktyki

• Zbiór tekstów pokazujących wartość jego spuścizny, nie unikające krytycznej ocenie jej przydatności współczesnej. Koncepcje Kamińskiego są rekonstruowane. Ukazano negatywne oceny w odniesieniu do jego twórczości. Stosowane są zabiegi taktownościowe – ukazanie wielkości osoby mistrza, jego twórczości, autorzy starają się nie urazić kontynuatorów Kamińskiego. Widać też zabiegi usprawiedliwiające wobec krytyków np. poprzez ukazywanie na kontekst polityczno-społeczny.

• Opracowanie pokazujące wyłącznie słabość i nieaktualność wybranych wątków koncepcji Kamińskiego. Odnoszą się one do wyraźnie sprecyzowanego fragmentu twórczości. Odniesienie to ma charakter porównawczy ze swoim poglądem, wskazuje na słabość omawianych koncepcji.

Silna grupa pierwszych tekstów świadczy o tym, że Kamiński widziany jako wzór do naśladowania. Zwrócono uwagę na dzielność, która w koncepcjach wychowawczych zajmuje ważne miejsce rozumiane jako cecha charakteru, zadanie, służba. Dzielność człowieka wpływa na siłę kraju. Wątkiem, który jest istotny także współcześnie to czas wolny, który spełnia funkcję odpoczynku, zabawy i pracy nad sobą. Aktualizację rozumianego przez Kamińskiego czasu wolnego można znaleźć pod warunkiem wprowadzenia w polityce zmian. Takie samo zagadnienie pedagogiki społecznej jest niezwykle interesujące i aktualne.

Książka zawiera wiele poglądów, które świadczą o jego wybitnej twórczości. Wątki są nadal aktualne, ciągle do nich powracamy, odkrywamy na nowo i zastanawiamy się, czy coś zmienić. Jest to niewątpliwie kontynuacja stanowiąca o rozwoju nauki.

2. A. Kamiński „Funkcje pedagogiki społecznej. Praca socjalna i kulturalna”, Warszawa 1975

Teza: Czas wolny jako forma aktywności człowieka realizowana w różnych kręgach środowiskowych

A. Kamiński jest jednym z głównych przedstawicieli pedagogiki społecznej. W książce „Funkcje pedagogiki społecznej” zawarł wątek czasu wolnego, który jest niezwykle ważny we współczesnym świecie. Kamiński poświęca problematyce czasu wolnego wiele miejsca i uwagi.

Czas wolny w ujęciu Kamińskiego to ta cześć czasu, która nie jest zajęta poprzez pracę, naukę, zaspokojenie potrzeb fizjologicznych, czy stałe obowiązki domowe. Człowiek posiadający czas wolny może go dobrowolnie wykorzystać i wypełnić odpoczynkiem, zabawą lub pracą nad sobą dla własnego rozwoju.

Każdą z tych funkcji jednostka powinna równocześnie powinna wdrażać do swojego życia. Dzięki odpoczynkowi człowiek może odreagować zmęczenie, w spokoju, ciszy czy kontemplacji, więc podejmuje pewną aktywność. Zabawa także jest formą aktywności – wyraża potrzebę ruchu, ekspresji, doznań i przygody. Praca nad sobą kształtuje u człowieka osobowość intelektualną, fizyczną i moralną, dzięki udziałowi w wielu placówkach kulturowo-oświatowych.

Człowiek spędza czas wolny w różnych kręgach środowiskowych – w rodzinie, szkole, grupach rówieśniczych oraz w różnych placówkach kulturowych. To właśnie tam podejmuje aktywność. Doniosłą rolę spełnia na pewno rodzina, bo kształtuje dzieci fundamenty odpoczywania, zabawy i pracy nad sobą. To rodzina jako najbliższe środowisko człowieka powinna wskazywać dziecku, gdzie może aktywnie spędzać wolny czas. Także szkoła musi rozumieć, że jej zadaniem jest nie tylko wychowywanie do pracy i zawodu, lecz także do wczasowania. Nauczyciele realizują tą doniosłość nauczają, ale także zaszczepiając w młodych zainteresowania książką, filmem, sztuką teatralną. Szkoła stwarza młodym także inne możliwości spędzania czasu wolnego tworząc pozalekcyjne formy aktywności – koła zainteresowań, stowarzyszenia uczniowskie, drużyny sportowe.

Wolny czas człowiek może spędzać również w wielu placówkach do tego powołanych – w domach kultury, gdzie można brać udział w różnych zajęciach, w klubach, świetlicach czy ogrodach jordanowskich. Te placówki są możliwością rekreacji oraz rozwijają osobowość, intelekt oraz zainteresowania młodych ludzi. Praktykuje się także sport jako formę aktywności oraz turystykę, gdyż mają one pozytywny wpływ na zdrowie każdego człowieka.

Myślę, że czas wolny stanowi ważny element życia każdego człowieka i jest istotną formą jego aktywności.

3. „Pedagogika społeczna jako dyscyplina akademicka. Stan i perspektywy” pod red. E. Marynowicz-Hetka, J. Piekarski, E. Cyrańska, Łódź - Warszawa 1998

Teza: Pedagogika społeczna interesuje się aktualnymi kwestiami społecznymi oraz perspektywą ich rozwiązań.

Pedagogika społeczna wykazuje zainteresowania aktualnym zjawiskiem społeczno-wychowawczym, socjalnym i kulturalnym różnych grup społecznych. Skupia się na problematyce środowiskowych uwarunkowań procesów społecznych, na analizie warunków umożliwiających zaspokojenie potrzeb rozwojowych człowieka w różnych okresach jego życia i różnych sytuacjach życiowych.

W środowisku pojawiają się liczne zjawiska patologiczne, które zakłócają prawidłowe funkcjonowanie jednostki lub grupy. Pedagogika społeczna interesuje się wszelkimi kwestiami społecznymi i ma na celu przeciwdziałanie tym sytuacjom. Aby skutecznie przeciwdziałać, należy rozpoznać przyczyny ich powstawania, mechanizm i formy.

Trzeba rozpoznać istniejący stan rzeczy, aby móc zastosować źródło zaradcze. Pedagogika nie tylko analizuje problemy, ale także stwarza perspektywę ich rozwiązań. Wprowadza działania wspierające rozwój, kompensację, profilaktykę, terapię, ciągle też szuka nowych perspektyw, metod, i pomysłów na rozwiązanie trudnych sytuacji. Pedagogika społeczna diagnozuje stan i poziom zagrożeń rozwojowych, poszukuje źródeł, wyjaśnia, wskazuje skutki. Podejmuje naprawcze oraz demonstruje nieprawidłowości. W książce poświęcono wiele uwagi aktualnym problemom – ubóstwu, przemocy czy bezrobociu. Ja szczególnie zwróciłam uwagę na kwestie przemocy wobec dzieci. Złe traktowanie dziecka jako zjawisko społeczne występuje od wieków, ale wciąż jest problemem aktualnym, analizowanym przez pedagogikę społeczną. Przemoc może przybierać różne formy – może to być znęcanie się fizyczne, psychiczne lub seksualne. Jest to poważny problem, który ma olbrzymie konsekwencje – zaburzenia zachowania i funkcjonowania w społeczeństwie, zachowania antyspołeczne, przestępczość. Myślę, że przemoc w naszym kraju jest kwestią społeczną, jednak świadomość opinii publicznej jest nadal mała.

Pedagogika społeczna ma za zadanie projektować i organizować działania zmierzające do ochrony dziecka przed przemocą. Są to działania profilaktyczne i kompensacyjne. Jednym z rozwiązań jest też wprowadzenie do rodziny, w której istnieje przemoc opiekuna – doradcy. Ważna rolę odegrają też pedagodzy szkolni, pracownicy socjalni i poradnie rodzinne.

Pedagogika społeczna zajmuje się aktualnymi problemami społecznymi, ukazuje ich stan oraz pokazuje możliwe perspektywy.

4. „Pedagogika społeczna – pytania o XXI” pod red. A. Przecławska, W. Theiss, Warszawa 1998

Teza: Przestrzeń życia człowieka miedzy perspektywą mikro i makro

Książka została poświęcona pamięci prof. R. Wroczyńskiego. Pierwsza część dotyczy jego życia i twórczości.

W części drugiej Przecławska stawia tezę, że przestrzeń życia człowieka znajduje się pomiędzy dwoma perspektywami: mikro i makro. Przestrzeń rozumiana jest przez autorkę jako coś otwartego, tworzywo, z którego powstaje środowisko wychowawcze. Los człowieka kształtuje się na przecięciu różnych wymiarów przestrzeni. Są to przestrzenie: fizyczna, społeczna, temporalna, psychologiczna, symboliczna, informatyczna, moralna, transcendentalna.

• Przestrzeń fizyczna człowieka poszerza się dzięki możliwościom technicznym, przeobrażeniom społecznym, rozwojowi, osiągnięciom nauki. Przedłużeniem przestrzeni fizycznej jest informatyczna, kształtowanie przez Internet i komputery. Zrodziła się również cyberprzestrzeń.

• Przestrzeń temporalna człowieka tworzona jest przez trzy kategorie czasu: przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Teraźniejszość widziana jest w formie chwilowości, przyszłość, jaki czynnik motywujący działanie, a przeszłość traktowana jest wybiórczo – opiera się na stereotypach.

• Przestrzeń klasyczna, w której żyje współczesny Polak jest wąska i niepogłębiona.

W przestrzeni transcendentalnej i moralnej zaszły zmiany. Coraz częściej transcendentalne odniesienie mają charakter indywidualny. Są one samotnym poszukiwaniem tożsamości, niezależnie od oficjalnie wyznaczonych zasad i reguł. Ludzie poszukują wspólnych elementów łączących różne religie, narody. To dowód na to, że społeczeństwo czuje potrzebę wyjścia poza granice indywidualności.

Przestrzeń moralna to także zderzenie dwóch sprzeczności – z jednej strony anomia i kryzys tradycyjnych zasad a z drugiej pojawienie się autorytetów moralnych, przekształcających granice religii, państw i narodów takich jak matka Teresa czy Jan Paweł II – papież.

Autorka zadaje pytanie, co stoi przed pedagogiką społeczną jako subdyscypliną pedagogiki. Sądzi ona, że obszar, który jej dotyczy obejmuje problematykę i kierunki badań oraz działań społecznych.

Pedagogika społeczna ma stworzyć takie środowisko, które uwzględnia sytuację rozwojową współczesności oraz potrzeby człowieka. Musi tworzyć społeczne płaszczyzny odniesienia dla jego życia.

5. "Pedagogika społeczna, Człowiek w zmieniającym się świecie" T. II. pod red. T. Pilch, I. Lepalczyk, Warszawa 1995

TEZA: We współczesnym świecie człowiek staje w obliczu wielu zagrożeń, tj. bezrobocie, bezdomność, ubóstwo, agresja czy nieprzystosowanie społeczne.

„Ubóstwo jako zjawisko społeczne oraz przedmiot pracy socjalnej” J. Boczou, W. Toczyński, A. Zielińska:

• Katastrofalne warunki mieszkaniowe w Polsce są jednym z czynników przyczyniających się do ubóstwa wielu rodzin. Złe warunki mieszkaniowe są źródłem sytuacji patologicznych: wzrostu zachowań, stanów depresyjnych i nerwicowych.

• Państwo polskie broniąc się przed rosnącym wypływem pieniądza ukształtowało poziom płac przeciętnych na poziomie niewiele większym od minimum socjalnego (+ wysokie argumenty).

• Z badań wynika, że wśród 50 % zakwalifikowanych do sfery ubóstwa występuje syndrom 3 czynników: niski status społeczno-ekonomiczny; zła sytuacja mieszkaniowa, alkoholizm w rodzinie.

• Wyznacznik ubóstwa w Polsce to minimum: niedożywienie, dezorganizacja życia rodziny, zaniedbania w warunkach mieszkaniowych.

• Walka z ubóstwem jest trudna ze względu na to, że jego przyczyny mają wysoce złożoną naturę i zazwyczaj nakładają się na siebie.

„Bezrobocie – nowa kwestia społeczna” – T. Pilch:

• Bezrobocie w Polsce jest zjawiskiem nowym; pojawiło się w 1990 r. wraz z rozpoczęciem procesów transformacji ustrojowej.

• 62 % bezrobotnych to ludzie młodzi – do 35 roku życia.

• Charakterystyczną cechą polskiego bezrobocia jest jego długotrwałość co łączy się z utratą prawa do zasiłku.

• Długotrwałe bezrobocie niesie ze sobą specyficzne problemy psychiczne i społeczne, które odczuwają nie tylko osoby bezrobotne, ale także członkowie ich gospodarstw domowych.
  Bezrobocie powoduje pogorszenie stanu zdrowia psychicznego i fizycznego; wśród bezrobotnych wzrosła też liczba samobójstw i prób samobójczych, wzrosła także przestępczość, a także liczba rozwodów wśród bezrobotnych (+ alkoholizm, narkomania, prostytucja).

• W skali masowej bezrobocie jest także ogromnym ciężarem dla gospodarki krajowej.

„Agresja i nietolerancja jako mechanizmy zagrożenia ładu społecznego” – T. Pilch:

• człowiek naszego wieku żyje w świecie informacji przepełnionej doniesieniami o powszechności przemocy i agresji, i często sam staje się jej ofiarą. Stąd u przeciętnego człowieka występuje syndrom zagrożenia i zanik poczucia bezpieczeństwa.

• Największe zbrodnie człowieka zrodziły się z nietolerancji, stąd potrzeba tolerancji jako zadania wychowawczego.

• Agresja, przemoc, konflikt i nietolerancja staje się w świadomości współczesnego człowieka elementami społecznego pejzażu, trwałymi komponentami systemu informacji, życia codziennego, a nawet kultury masowej i rozrywki.

6. "Pedagogika społeczna, dokonania - aktualności - perspektywy" pod red. S. Kawula, Toruń 2002

Teza: pedagogika społeczna interesuje się kwestią człowieka starego i stawia perspektywy rozwiązań wobec tego problemu.

Książka jest zbiorem prac dotyczących dorobku pedagogiki społecznej, spraw aktualnych, oraz perspektyw na przyszłość.

Jedną z kwestii społecznych ciągle aktualnych jest problem starości i starzenia się. Procesem starzenia się społeczeństw, organizmu ludzkiego oraz chorobach wieku starczego zajmuje się gerontologia, Europa i Polska stają się obszarem starzejącym się, dlatego starość, powinna być ukoronowaniem ludzkiego życia a nie okresem degradacji społecznej. Starzenie się to długotrwały i nieodwracalny proces fizjologiczny zachodzący w rozwoju każdego człowieka. Nie można go jednak traktować jako ciężaru społecznego i brzemienia. Wg pedagogiki społecznej starszego człowieka należy traktować jako aktywnego uczestnika procesów społecznych, gospodarczych, administracyjnych, a nawet politycznych. Nie można ludziom odbierać prawa do działania, pracy, rekreacji czy edukacji. Strosć nie powinna być utożsamiana z upadkiem sił fizycznych i psychicznych, stanem schorowania i niedołężności, bo taki obraz jest zbyt uproszczony i krzywdzący. Człowiek stary musi sam być świadomy swoich ograniczeń fizycznych i psychicznych oraz zmiany roli społecznej. Może przyjmować wobec starości różne postawy - może akceptować swoją sytuację lub być nastawionym wrogo, może być pasywny lub przyjąć postawę obronną.

Prawidłowa opieka nad człowiekiem starym powinna uwzględniać zarówno problemy zdrowotne, jak i środowiskowe, społeczne, psychologiczne.

Pedagogika społeczna szuka wciąż perspektyw rozwiązania kwestii człowieka starego, zadaje pytania jak przygotować się do swej starości.

Podstawową kwestią jest aktywność fizyczna i psychiczna, aby przejść bezboleśnie w ta fazę życia. Drugim czynnikiem istotnym dla zachowania sprawności umysłu jest środowisko, w którym człowiek żyje, relacje z innymi ludźmi, z rodziną i sąsiadami. Ważny jest też optymizm oraz twórcze życie człowieka, które daje szansę realizowania siebie najszerszych wymiarach. Pedagogika społeczna stara się też rozwiązać potrzeby edukacyjne seniorów stwarzając "uniwersytety trzeciego wieku". Placówki te zlokalizowane głównie przy ośrodkach akademickich zaspokajają potrzeby kulturalne, edukacyjne i towarzyskie. Ludzie starsi uczestniczą tam w zajęciach seminaryjnych, konwersatoriach i wykładach. Dzięki uniwersytetom trzeciego wieku możliwa jest stymulacja rozwoju starszych oraz profilaktyka gerontologiczna.

Organizatorzy pomocy społecznej powinni promować na swoim terenie kluby, domy dziennego pobytu czy uniwersytety trzeciego wieku.

Wszelka aktywność jest czynnikiem hamującym zniedołężnienie. Ludzie w podeszłym wieku mogą być przecież pełnosprawnym członkiem społeczeństwa. Ważna jest w tej kwestii rola polityki i pomocy społecznej.

7. ,,Profesje społeczne w Europie, Z problemów kształcenia i działania" pod red. E. Murynowicz-Hetka, A. Wagner, J. Piekarski, Katowice 2001

Teza: Jednym z podstawowych elementów kształtujących wizerunek profesji społecznych jest wiedza profesjonalna

Książka jest pierwszą pracą wydaną w Polsce, która podejmuje zagadnienia europejskiego wymiaru kształcenia do profesji społecznych. Zawiera artykuły napisane przez grono naukowców z poszczególnych państw europejskich. Ich tematyka jest poświęcona obecnej sytuacji polityki społecznej w ich krajach, problemom kształcenia pracowników socjalnych oraz profesjonalizacji ich działania.

W pracy socjalnej wiedza profesjonalna jest niezwykle ważna i użyteczna. Trudno wyobrazić sobie działanie profesjonalne bez założenia przydatności wiedzy. Wiedza porządkuje obraz działania, pozwala na formułowanie jego celów oraz uzasadnia jego sens. Profesjonalna wiedza posiada bardzo wiele cech, charakteryzuje ja także złożoność. Istotne jest to, że profesjonalna wiedza podlega stałej wymianie, często gwałtownym modyfikacjom i przekształceniom. Wymiana wiedzy nie jest problemem zmiany treści, informacji, ale zagadnieniem transferu doświadczeń ugruntowanych kulturowo.

Profesje socjalne nie dysponują gotową wiedzą, ale są w procesie jej odnajdywania. Przemianom podlega też proces kształcenia, istotna jest, bowiem nie tylko praktyczna wiedza, ale także proceduralna.

Wiedza profesjonalna jest zogniskowana na przedmiocie - działaniu. Przedmiot pracy socjalnej wskazuje cechy właściwego dla niej działania oraz cele i zasady, którymi należy się w działaniu kierować. Wiedza o pracy socjalnej odnoszona jest do działania jako jej podmiotu, a jej przedmiotem jest refleksja towarzysząca działaniu. Wiedza pracownika ma mu umożliwić budowanie relacji społecznych i integrację

W praktyce pracy socjalnej wiedza spełnia 3 typy zadań:

• Identyfikuje obszar działania zawodowego pracowników

• Waloryzuje zadania

• W odpowiedni sposób konstruuje relacje z innymi osobami, które znajdują się w zasięgu oddziaływań zawodowych

Wiedza spełnia również funkcję namysłu nad praktyką. W procesie używania wiedzy w profesjonalnej praktyce pojawiają się liczne problemy np. biurokratyzacja.

Wiedza profesjonalna jest porządkowana wg zasad działania a wiedza o działaniu staje się sposobem nabywania samowiedzy.

8. ,,Pedagogika społeczna" H. Radlińska , Warszawa 1961

Teza: Zadaniem pedagogiki społecznej jest zmienianie niekorzystnych warunków rozwojowych i ulepszanie wpływów pozytywnych"

Helena Radlińska, twórczyni pedagogiki społecznej scharakteryzowała ta dyscyplinę jako "naukę praktyczna powstałą na skrzyżowaniu nauk o człowieku, biologicznych i społecznych wg własnego punktu widzenia. Przedmiotem pedagogiki społecznej jest człowiek, środowisko i wzajemnie oddziaływanie między nimi, wpływ warunków bytu i kręgu kultury na jednostkę we wszystkich fazach jego życia (…) oraz przekształcanie środowisk siłami społecznymi w imię ideału". Wg pedagogiki społecznej a zwłaszcza jej fundamentalnej przesłanki o wzajemnej relacji jednostki i środowisk, aby zrealizować pomoc w rozwoju wychowanka, należy przekształcić jego środowisko życia. Radlińska definiuje środowisko jako zespół warunków, wśród których bytuje jednostka oraz czynników wpływających na jego osobowość stale lub przez dłuższy czas. Aby zmienić niekorzystne warunki rozwojowe, należy przekształcić środowisko życia jednostki. A o tym jak to zrobić informują trzy metody pracy socjalno - wychowawczej: indywidualnego przypadku, grupowa w organizacji społeczeństwa lokalnego. Przetwarzanie środowiska powinno się odbywać dzięki siłom społecznym, czyli celom i uzdolnieniom jednostkowym, grupowym, przejawiającym się w podczas działania. Wspomaganie sił następuje poprzez usuwanie przeszkód hamujących ich rozwój. Istotne jest tutaj wspieranie rozwoju poprzez profilaktykę, ratownictwo i kompensację. Radlińska podkreśla, że najbardziej pożądaną postawą w przekształcaniu środowiska jest postawa twórcza. Osoba wykazuje czynną postawę "przekształca środowisko w imię ideału, przełamuje przeszkody i opory.

Przetwarzanie środowiska to celowe i zamierzone planowanie zmian środowisk przez siły społeczne, organizacja środowiska i odnajdywanie w nim sił społecznych.

9. ,,Pedagogika społeczna" R. Wroczyński, Warszawa 1974

Teza: Pedagogika społeczna jest nauką ukazującą całokształt relacji środowisko - wychowanie

R. Wroczyński podjął zagadnienia dotyczące środowiska, wychowania oraz stosunków, jakie między nimi zachodzą. Wychowanie Wroczyński rozumie jako system działań zmierzających do określonych rezultatów wychowawczych.

W wychowaniu można wyróżnić dwa rodzaje wpływów: wpływ instytucji wychowawczej oraz wpływ środowisk. Są one ze sobą ściśle sprzężone. Wychowanie, aby było skuteczne musi uwzględnić wpływ wielu środowisk działających na dziecko - rodziny, szkoły, grupy rówieśników, środowiska lokalnego, placówek oświatowo-kulturowych. Praca wychowawcza realizuje określone cele za pomocą środków działania - metod i treści. Ważna jest integracja pracy wychowawczej w szkole oraz poza nią. Środowisko wg Wroczyńskiego, to składniki struktury otaczającej osobnika, które działają jako system bodźców i wywołują określone reakcje psychiczne. Wroczyński wyróżnił następujące typy środowisk:

• Naturalne /geograficzne/

• Społeczne /ludzie i stosunki otaczające człowieka/

• Kulturowe /oddziaływanie dorobku kulturowego/

Środowiska te nie istnieją w izolacji, są ze sobą sprzężone, połączone. Działalność wychowawcza jest najmocniej powiązana ze środowiskiem społecznym i kulturowym. Procesy wychowawcze stale podlegają wpływom środowiska, dlatego należy wziąć je pod uwagę w procesie wychowawczym.

Autor wspomina też o wychowaniu równoległym, które określa jako wpływy wychowawcze oddziałujące na dzieci i młodzież poza szkołą. Szkoła nie jest jedynym terenem planowej działalności wychowawczej, jest nim też środowisko pozaszkolne - ośrodki, kluby, boiska, świetlice, domy kultury. Zadaniem wychowawcy jest także organizowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży poza szkołą. Wychowanie równoległe to wychowanie pozaszkolne oraz wpływ kontaktów społecznych, kulturowych oraz massmediów.

Myślę, że podałam dostateczne argumenty na udowodnienie tezy.

10. Pedagogika społeczna. Debata. Podręcznik akademicki.t.2. red. E. Marynowicz-Hetka, Warszawa 2007

TEZA: Wychowanie uwrażliwiające na inność w warunkach wielokulturowości.

Jerzy Nikitorowicz zwrócił uwagę na problem wielokulturowości w procesie wychowania. Od zarania dziejów spotykamy się z innymi. Staramy się z nimi porozumieć, jednakże czasem trudno nam jest zaakceptować osoby, które różnią się od nas. Im więcej występuje różnic, tym częściej tworzy się konflikt. Ostatnimi czasy występuje wiele społeczeństw wielokulturowych, dlatego przed systemem edukacji stoi trudne zadanie – edukacja wielokulturowa, która ma na celu stworzyć warunki współpracy i równowagi w społeczeństwie, naprawić krzywdy mniejszości. Po pierwsze musimy kultywować tradycje przodków i szanować własne wartości, z drugiej strony należy krzewić solidarność i zasady współżycia społecznego, oparte na demokracji, respektować wartości ogólnoludzkie. Istotne jest również, by uwrażliwić uczniów na inność, eliminować stereotypy i uprzedzenia. Należy wykształcić u uczniów pozytywny stosunek do inności, jednak bez rezygnowania z własnych wartości. Należy umożliwić uczniom rozumienie siebie i innych, nauczyć szacunku do własnych wartości i jednocześnie otworzyć na inne.

TEZA : Tożsamość to odpowiedz na pytanie kim jestem.

Człowiek współczesny żyjąc w społeczeństwie wielokulturowym staje wobec konieczności udzielenia sobie odpowiedzi na pytanie Kim jestem? Kim chce być?

W przeszłości występowały tzw. uniwersalne typy tożsamości np. typ patrioty, romantyka, pozytywisty. Obecnie coraz trudniej wskazać na określony typ tożsamości, ponieważ kształtowanie się tożsamości jest procesem niekończącym się, dynamicznym. Uznaje się, ze dorośli spełniając swoją role socjalizacyjno – wychowawczą chcą narzucać określony typ tożsamości swojemu dziecku. Jednak Mead wskazała na różne możliwości :

• Dzieci uczą się od rodziców

• Dzieci i dorośli uczą się od rówieśników

• Dorośli uczą się również od dzieci

Tożsamości nie dostaje się w prezencie, ani z wyroku bezapelacyjnego. Jest ona czymś, co się konstruuje, co można konstruować na różne sposoby i co nie zaistnieje samo. Tożsamość jest zatem zadaniem do wykonania, zadaniem przed którym nie ma ucieczki (Bauman)

Kształtowanie własnej tożsamości przebiega na zasadzie przejścia od tożsamości naturalnie danej przez znaczących Innych do tożsamości podmiotowej rozpoczynającej proces budowania autonomii, gdzie dziecko zauważa swoje miejsce czyli rozpoczyna świadome, odpowiedzialne kreowanie siebie.

Tożsamość będąc wiązana z akceptowanym i uznawanym systemem wartości tworzy zasadnicza strukturę naszego „ja” oparta na indywidualnym doświadczeniu, które jest budowane i kształtowane na podstawie przynależności społecznej.

Istnienie człowieka w wielu wymiarach pozwala wyodrębnić:

• „ja” materialne czyli dobra kultury socjalno – bytowej

• „ja” społeczne związane z rolami i funkcjonowaniem w

społeczeństwie

• „ja” psychiczne związane z potrzebami, emocjami

• „ja” kulturowe związane ze strefą przynależności religijnej

Tożsamość jest wytwarzana w wyniku aktywności poznawczej, działań, czynności na podstawie wcześniejszych doświadczeń. W wyniku tego kształtują się umiejętności do wychodzenia poza siebie i tworzenia obrazu samego siebie, zdolności patrzenia na siebie oczami innych

11. Wroczyński R. Żyć w ludziach i dziełach, red. E. Kozdrowicz, T. Pilch,Warszawa 2007

TEZA: Wraz z rozwojem kultury i społeczeństw zmienia się forma wychowania.

Jednym z artykułów książki jest temat podjęty przez Ryszarda Wroczyńskiego dotyczący wychowania poza szkołą. Proces wychowania odbywa się zarówno w placówkach specjalnie do tego przygotowanych, jaki naturalnych środowiskach, w których młody człowiek samorzutnie kształtuje swoje poglądy i sposób postrzegania świata. Wroczyński zauważa, że w dzisiejszych czasach coraz częściej naturalne środowisko jest podporządkowane celowym i planowym działaniom wychowawczym.

Wyróżnia 3 rodzaje sytuacji, w których dokonuje się wychowanie: szkoła (najbardziej formalna), pozaszkolne instytucje, które zaspokajają zainteresowania uczniów i środowisko naturalne (dom, grupa rówieśnicza).

Wychowanie w sposób planowy w środowisku naturalnym realizuje się w różnych formach. Można zaobserwować, że granica między wychowaniem formalnym charakterystycznym dla wyspecjalizowanych instytucji a wychowaniem przez samo uczestnictwo w różnych sytuacjach w pewnym stopniu zanika. Wraz z rozwojem kultury i społeczeństwa zmienia się także forma i zakres wychowania. Coraz więcej uwagi poświęca się wychowaniu pozaszkolnemu, które ma rozwijać zainteresowania młodych ludzi. Należy jednak pamiętać, że sytuacje te nie stanowią dziedzin wyizolowanych, lecz przenikają się i wzajemnie uzupełniają.

12. ,,Badania w pracy socjalnej/społecznej – przegląd dokonań i perspektywy” (red.) E. Marynowicz – Hetka, M. Granosik, D. Wolska – Prylińska

Teza : Pomoc w rozwoju osobom starszym oraz modyfikacja ich środowisk życia by pobudzało do rozwoju

- „praca socjalna” – działania praktyczne podejmowane na rzecz innych osób, profesja polegająca na wykonywaniu tych działań

-„praca socjalna z osobą starszą” – działanie praktyczne podejmowane w ramach działań z zakresu pomocy społecznej na rzecz seniora, który jest w sytuacji dla niego trudnej, pomoc w pełnym rozwoju

- kompensacja, opieka, pomoc – zależy od problemów seniora

- praca z osobą starszą i jego otoczeniem

- cel – stworzenie optymalnych warunków do pełnego rozwoju i pomyślnego starzenia się

- osoba starsza świadoma, chętna, aktywna, kreator

- szczegółowa diagnoza potrzeb seniora i problemów, rozpoznanie sytuacji środowiska seniora

- środowisko ma stwarzać warunki pobudzające do rozwoju (modyfikacja jeśli trzeba)

- profilaktyka

- praca socjalna z osobami starszymi = praca socjalno – wychowawcza zmierzająca do zapewnienia ich optymalnych warunków do pełnego rozwoju i pomyślnego starzenia się

13. „Pedagogika społeczna. Wykład”. Podręcznik akademicki t.1. Marynowicz -Hetka Warszawa. Wyd. Nauk PWN. Rozdział 5. Pomoc w rozwoju, towarzyszenie społeczne, próg zagrożenia rozwoju – wymiar profilaktyczny - Pojęcie rozwoju

TEZA : Człowiek to istota bio – socjo- kulturalna

Pojęcie rozwoju człowieka należy do kluczowych pojęć pedagogicznych. W tej kwestii spotykamy w literaturze różne stanowiska. Ja chciałabym zwrócić uwagę na kwestię rozwoju z punktu widzenia sfer życia człowieka.

W pracach H. Radlińskiej można znaleźć wskazówki określające główne sfery życia jednostki i procesy, które trzeba ochraniać i wspierać tj. wzrost, wrastanie i wprowadzanie.

Kamiński wyodrębnił trzy sfery życia człowieka : biologiczną, społeczną i kulturalną.

W pedagogice społecznej pojecie rozwoju rozpatrywane jest z punktu widzenia zespołu usytuowanych konkretnie czynności, podejmowanych w środowisku życia jednostki przez wychowawcę, pracownika społecznego, pedagoga społecznego składających się na działanie społeczno – wychowawcze.

Wokół wyodrębnionych sfer rozwoju jednostki może być zorganizowana pomoc w rozwoju.

Pomoc w rozwoju biologicznym dotyczyć może wielu jego aspektów. Najczęściej wymienia się pielęgnację, wyrównywanie braków oraz pobudzanie tej sfery rozwoju.

Pojmowanie pomocy w rozwoju społecznym będzie zależne od tego jak rozumiemy samo pojecie rozwoju społecznego. Jeśli z perspektywy społeczno – pedagogicznej to rozwój społeczny polega na wrastaniu jednostki w środowisko to pomoc będzie polegać na:

- nabywaniu ról społecznych

- uczeniu zachowań w sytuacjach interpersonalnych, grupowych

- umiejętności oceny grupy

- wyboru nowych kręgów oraz grup społecznych

Pomoc w rozwoju kulturalnym przejawiać się może w:

- budzeniu aspiracji i zainteresowań intelektualnych oraz estetycznych

- wprowadzaniu w kręgi wartości kulturowych

- przekazywaniu zasad oraz norm moralnych

14. Pedagogika społeczna w obliczu realiów codzienności, A. Radziewicz-Winnicki, Warszawa 2008

Rozdział 1

Przednaukowa wiedza oraz refleksje teoretyczne związane z pomocniczością, samopomocą i woluntaryzmem. Pojawienie się dobroczynności i działalności charytatywnej.

TEZA:

1.Rozwój myśli społecznej przebiegał począwszy od wiedzy ludowej, wiedzy potocznej, w kierunku instytucjonalizacji poszczególnych dyscyplin.

2.Fakt włączenia elementów historii rozwoju myśli społecznej do programu nauczania danej dziedziny nauki może przyczynić się do bardziej właściwego określenia zasad badania i akademickiej prezentacji. (Dla pedagogów będzie to m.in. prześledzenie w zarysie historii rozwoju form wychowania, kształcenia, opieki, pomocy itp.)

ARGUMENTY I KONTRARGUMENTY:

Można wyodrębnić trzy wyraźnie występujące odmiany świadomości społecznej, narastają one stopniowo: 1. Myślenie potoczne zdroworozsądkowe (określane jako ludowe, pozanaukowe). Przyświecają mu cele praktyczne (utylitarne); 2. Świadomość stanowiąca rozbudowane w każdym typie społeczeństwa idee i wyobrażenia; 3. Ideologia.

W niniejszym opracowaniu odwołuję się do przednaukowej wiedzy oraz refleksji teoretycznych dotyczących rozwoju pedagogiki społecznej i pojęć z nią związanych.(ad.1)

*W przekazie mitycznym odegranie roli pierwszego filantropa przypisuje się już Prometeuszowi.

*Pojawienie się pojęcia utożsamianego współcześnie ze „wsparciem społecznym” (obecnie wspieranie jako proces stanowi atrybut metody interakcyjnej, przybierającej postać indywidualną- wspomóc kogoś, wesprzeć; lub grupową- wsparcie przez grupę lub instytucje)

*W starożytności działania z zakresu pomocy realizowane były przez państwo, które na początku podjęło odpowiedzialność za opiekę nad sierotami. Pomoc finansowa dla ofiar wojennych, biednych. Pomoc ze strony państwa przysługuje jedynie jego obywatelom.

*W okresie średniowiecza działalnością z zakresu pomocy i wsparcia udzielanego potrzebującym zajmował się przede wszystkim Kościół.

*Zorganizowana działalność charytatywna w Polsce nakłada się na okres chrystianizacji.

*W okresie oświecenia- pojawia się nurt krytyki kościoła i postulowanej w jego ramach pomocniczości.

*Dobroczynność prywatna podobnie jak wolontariat rozwijała się intensywnie w XIX w.

*Interpretacja ubóstwa jako efektu nie tylko specyficznych cech indywidualnych jednostki, ale także pochodna braku pracy, niskich dochodów, jako niezależnych od jednostki uwarunkowań (np. kalectwo, choroba, podeszły wiek).

*Współcześnie termin wolontariat stosowany jest na określenie dobrowolnej, bezpłatnej a zarazem ochotniczej i świadomej pracy świadczonej na rzecz innych.

* XIX w. – działalność kościoła, organizacje o charakterze pomocowym, np. powołany w Genewie Czerwony Krzyż.

KONKLUZJA:

Pierwsze przejawy filantropii dostrzec można już w przekazach mitycznych – Prometeusz. W kolejnych epokach następował intensywny rozwój form pomocy i dobroczynności. Znaczącą rolę odegrał tu Kościół i religia chrześcijańska. Pomoc dotyczyła przede wszystkim sierot, wdów, ofiar wojennych, a następnie osób starszych i pozostających bez środków do życia. Nie brakowało również form sprzeciwu i krytyki. Wskazywano na szkodliwe skutki żebractwa i włóczęgostwa. Dopiero na początku XIX w. zaczęto dostrzegać specyficzne sytuacje jednostek tj. choroba, kalectwo będące przyczyną ubóstwa. Intensywnie rozwijały się formy dobroczynności i wolontariat, a proces ten trwa do dziś