Turner William Szybkość para i deszcz

  autor — William Turner

data powstania — 1844

technika — olej na płótnie

wymiary — 92 × 125 cm

miejsce przechowywania — Londyn, National Gallery

Chyba nikt w całej historii malarstwa nie potrafił tak malować zjawisk atmosferycznych jak Turner. Na płótnach wyczarowywał porywające, dramatyczne wizje żywiołów, odwieczne zmagania przyrody, wobec których człowiek i jego sprawy są tylko drobnym, nieznaczącym epizodem.

Jego najbardziej znany obraz Szybkość, para i deszcz ukazuje pędzący mostem pociąg. Jego czarna, słabo czytelna sylweta jest właściwie jedynym rozpoznawalnym elementem. Reszta obrazu to nieuchwytny, drgający błękitno-rudy kłąb chmur, pary, deszczu i wody rozjaśniony złotym światłem bijącym z dołu. Smukłe arkady mostów, bardziej zasugerowane niż namalowane, cień samotnej łódki sunącej po falach, jakieś białe sylwetki na brzegu, przyczyniają się jeszcze bardziej do odrealnienia całej wizji. Nie wiadomo gdzie kończy się woda rzeki, a zaczynają strugi targanego wiatrem deszczu, gdzie para wydobywająca się z lokomotywy przechodzi w mgłę i chmury rozsnute na nieboskłonie. Constable powiedział kiedyś o obrazach Turnera, że „wyglądają, jakby je malował kolorową parą”.

Pejzaże Turnera, choć z pozoru mające wiele wspólnego z malarstwem impresjonistów, w rzeczywistości są efektem zupełnie odmiennych dążeń. Turner nie starał się jak impresjoniści uchwycić przelotnego wrażenia wywołanego określonym zjawiskiem, ale to zjawisko kreował pędzlem na płótnie. Siłą swego talentu ujarzmiał żywioły nadając im kształty i znaczenia, jakie podsuwała mu wyobraźnia. Wprawdzie wiele podróżował i często obserwował naturę, ale malował w zaciszu pracowni. Farby nakładał na płótno z niezwykłą swobodą, wyzyskując bogactwo możliwości tkwiących w różnicowaniu faktury. W efekcie powstawały owe niezwykłe, wizjonerskie, nasycone symboliką pejzaże nie mające sobie równych w historii malarstwa.

Małgorzata Omilanowska

Encyklopedia PWN © Wydawnictwo Naukowe PWN SA