haręża,własność intelektualna i prawa autorskie,Autorskie prawa osobiste i majątkowe pojęcie i zakres odpowiedzialności za ich naruszanie














TEMAT: „Autorskie prawa osobiste i majątkowe pojęcie i zakres odpowiedzialności za ich naruszanie w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych”



























Ochrona autorskich praw osobistych


Jak mówi encyklopedia, przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Idąc takim tokiem myślenia możemy wyróżnić następujące rodzaje utworów:

Od kiedy utwór staję się przedmiotem prawa autorskiego? Jest on przedmiotem tego prawa od chwili ustalenia go, nawet jeżeli jeszcze nie został ukończony. To znaczy, że utwór który jest w trakcie prac, budowy, także jest chroniony prawami autorskimi. Ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności, czyli autor nie musi nigdzie zgłaszać swojego utworu by chronić go prawami autorskimi. Opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego. Rozporządzanie i korzystanie z opracowania zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego (prawo zależne), chyba że autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły. Twórca utworu pierwotnego może cofnąć zezwolenie, jeżeli w ciągu pięciu lat od jego udzielenia opracowanie nie zostało rozpowszechnione. Wypłacone twórcy wynagrodzenie nie podlega zwrotowi. Za opracowanie nie uważa się utworu, który powstał w wyniku inspiracji cudzym utworem, oczywiście na każdym egzemplarzu opracowania trzeba umieścić informacje o twórcy. Zbiory, antologie, wybory, bazy danych są przedmiotem prawa autorskiego, nawet jeżeli zawierają nie chronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystanych utworów.


A teraz, co może nie być przedmiotem prawa autorskiego? Utwory takie jak:


Twórcą utworu jest osoba która oznaczyła go swoim nazwiskiem jako pierwotny autor lub jeśli jego nazwisko, jako twórcy podane zostało do publicznej wiadomości. Gdy twórca nie ujawni się, w wykonywaniu prawa autorskiego zastępuje go producent lub wydawca, a w razie ich braku - właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólnie. Przy wspólny prawie autorskim zakładane jest, że każdemu z autorów przysługuje takie samo prawo. Każdy ze współtwórców może żądać określenia wielkości udziałów przez sąd, na podstawie wkładów pracy twórczej. Gdy jeden ze współtwórców posiada samodzielną część utworu, która ma jakieś samodzielne znaczenie, może ją sam wykorzystywać, nie zawadzając innym właścicielom utworu. Do wykonywania prawa autorskiego do całości utworu potrzebna jest zgoda wszystkich współtwórców. Gdyby takiej zgody nie było sprawa trafia do sądu, a tam rozstrzygane jest to, z naciskiem na dobro ogółu właścicieli. Każdy ze współtwórców może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia prawa autorskiego do całości utworu. Uzyskane świadczenie przypada wszystkim współtwórcom, stosownie do wielkości ich udziałów. Do autorskich praw majątkowych przysługujących współtwórcom stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych. Jeżeli twórcy połączyli swoje odrębne utwory w celu wspólnego rozpowszechniania, każdy z nich może żądać od pozostałych twórców udzielenia zezwolenia na rozpowszechnianie tak powstałej całości. Autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego, w szczególności do encyklopedii lub publikacji periodycznej, przysługują producentowi lub wydawcy, a do poszczególnych części mających samodzielne znaczenie - ich twórcom. Zakłada się, że prawo do tytułu takiego utworu przysługuje wydawcy lub producentowi, jeżeli strony nie ustaliły inaczej. Jeżeli pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków w pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Gdyby pracodawca w ciągu dwóch lat nie przystąpił do rozpowszechniania utworu, to pracownik ma prawo na piśmie wyznaczyć mu wybrany termin na rozpowszechnienie utworu. Jednak, gdyby nie stało się to w danym terminie, to prawa autorskie do utworu wracają do twórcy, czyli w tym przypadku pracownika. Strony mogą określić inny termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu. Jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, z chwilą przyjęcia utworu pracodawca nabywa własność przedmiotu, na którym utwór utrwalono. Jeśli pracodawca nie poinformuje pracownika, o wymogu jakichkolwiek zmian lub o nie przyjęciu utworu, albo ogólnie o jego przyjęciu, uważa się, że pracodawca nie ma zastrzeżeń do utworu.


Producentem lub wydawcą jest osoba, której nazwisko lub nazwę uwidoczniono w tym charakterze na przedmiotach, na których utwór utrwalono, albo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.


Prawa autorskie chronią utwór w czasie nieograniczonym i nie podlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:


Autorowi przysługuje pełne prawo do rozporządzania utworem oraz czerpania z niego korzyści majątkowych. Prawa te nie podlegają egzekucji, dopóki służą twórcy. Nie dotyczy to wymagalnych wierzytelności. Po śmierci twórcy, spadkobiercy mogą sprzeciwić się egzekucji z prawa autorskiego do utworu nie opublikowanego, chyba że sprzeciw byłby niezgodny z ujawnioną wolą twórcy co do rozpowszechniania utworu. Twórcy i jego spadkobiercom przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości 5% ceny dokonanych odsprzedaży oryginalnych egzemplarzy utworu plastycznego oraz rękopisów utworów literackich i muzycznych. Do zapłaty tego wynagrodzenia jest obowiązany sprzedawca. Zrzeczenie się wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 1, jest nieważne, chyba że dotyczy wymagalnej wierzytelności. Z rozpowszechnionego utworu możemy korzystać bez zezwolenia, ale tylko do użytku osobistego. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje krąg osób pozostających w związku osobistym.

Możemy rozpowszechniać do celów informacyjnych następujące utwory:

a) sprawozdania o aktualnych wydarzeniach,

b) aktualne artykuły i wypowiedzi

c) aktualne zdjęcia reporterskie,


Jako użytkownicy utworu możemy wykorzystać wybrane części utworu innego autorstwa, ale tylko w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości. Autorzy podręczników i wypisów mogą wykorzystywać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów. Można bez żadnych opłat wykonywać utwory typu muzyka, literatura, o ile nie będziemy czerpać z tego korzyści majątkowych.


Wolno rozpowszechniać:


Co ciekawe, w ustawie zawarte jest, że autorskie prawa majątkowe gasną z upływem lat pięćdziesięciu:


Jeżeli utwór został publikowany w częściach, to termin wygaśnięcia praw majątkowych liczy się od daty publikacji ostatniej części. Chyba, że każda z części utworu liczona jest osobno jako samodzielna część, to termin ten jest osobny dla każdego z nich. Czas trwania autorskich praw majątkowych do utworu opublikowanego po raz pierwszy w ciągu ostatnich dziesięciu lat trwania jego ochrony ulega przedłużeniu o dziesięć lat. W artykule 78 ustawy o prawie autorskim zawiera się katalog roszczeń, z których może skorzystać autor w wypadku naruszenia jego praw. Gdy prawa zostały złamane ich twórca może zażądać zaprzestania ich łamania. Może także żądać od osoby która złamała jego prawa by złożyła oświadczenie o sprostowaniu oraz by naprawiła szkody wyrządzone przez nie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.. Suma ta nie może być niższa niż dwukrotna wysokość uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego naruszenia.


Coraz częściej w Internecie pojawiają się darmowe szablony storn WWW, tworzone przez programistów. Jest to gotowy wzór witryny, który wystarczy uzupełnić. Dla większości ludzi jest to najprostsze rozwiązanie by stworzyć własną stronę internetową nie płacąc za to żadnej firmie. Jednocześnie zasady używania szablonów precyzyjnie wskazują warunki, na jakich dopuszczalne jest stworzenie w oparciu o nie własnej strony WWW. Każdy kto wykorzystuje taki szablon, musi pozostawić informacje o autorze szablonu w kodzie witryny, a niekiedy też odnośnik do strony autora, czy też jego e-mail. Oznaczanie szablonu danymi identyfikującymi jego twórcę jest przejawem wskazanego powyżej uprawnienia autorskiego. Nie zamieszczenie informacji o autorze lub wstawienie w ich miejsce swoich danych narusza osobiste prawa autorskie. Ponadto niektóre firmy wskazują na maksymalną dopuszczalną ilość szablonów, które może wykorzystać bezpłatnie użytkownik. Nie wolno także udostępniać odpłatnie szablonów, które zostały udostępnione już za darmo. Korzystając z nich musimy pamiętać o prawach autora do tego utworu.


A teraz kilka słów na temat plagiatu, który jest naruszeniem praw autorskich.

Coraz częściej na stornach WWW, zdarzają się przypadki plagiatu. Dotyczy on zarówno całych stron jak i umieszczonych na nich skryptów, grafiki. Do końca nie wiadomo, czy przypadki tych naruszeń są złą wolą webmasterów, czy też wynikają tylko z niewiedzy. Faktem pozostaje iż internetowe fora dyskusyjne stanowią doskonały przegląd dyskusji na temat prób przywłaszczania sobie autorstwa stron WWW. Najczęściej robią to młode osoby, dopiero rozpoczynające swoją przygodę z Internetem i tworzeniem stron WWW. Jak pokazuje praktyka zdarzają się również przypadki bezczelnych plagiatów – takich jak : zgłoszenie cudzej witryny do konkursu czy też umieszczanie na stronach WWW cudzych kursów internetowych i prezentowania ich jako własne. W wielu przypadkach wykrycie naruszenia praw autorskich nie należy do prostych zadań. Najciekawsze jest to, że takie plagiaty odkrywa się przypadkowo, najczęściej przez zgłoszenie tego przez jakiegoś użytkownika Internetu do właściciela. Problemem jest także to, że nie do końca wiadomo czy to już plagiat , czy tylko inspiracja cudzą własnością. Z reguły programiści opierają się na powszechnie dostępnych aplikacjach, których możliwości zostały szeroko opisane. Często stosują przy tym standardowe rozwiązania.  Trudno przyjmować iż możliwe byłoby więc oparcie zarzutu naruszenia praw jedynie poprzez wykorzystanie tych samym funkcji przy tworzeniu witryny. Jednak pierwszym krokiem do znalezienia plagiatu jest sprawdzenie podstawowych ustawień, funkcji i parametrów. Zdarza się, że nieuczciwa osoba kopiuje cały kod strony nie dokonując przy tym żadnych zmian. Wtedy już udowodnienie plagiatu jest tylko formalnością. Plagiat oczywiście wg ustawy jest przestępstwem. Zgodnie z art. 115 ust. 1 ustawy prawo autorskie kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Identycznej karze podlegać będzie sprawca rozpowszechniający bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystycznego wykonania albo publicznie zniekształca taki utwór, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie.  Karze grzywny , ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności podlega także osoba naruszająca w celu osiągnięcia korzyści majątkowej cudze osobiste lub majątkowe prawa autorskie w sposób inny niż wskazano powyżej

 

Taka wiedza na temat uprawnień twórcy, jest przydatna ponieważ możemy egzekwować swoje prawa oraz w razie wypadku będziemy mogli bronić się przed zarzutami nam stawianymi.

Jak wiemy programy komputerowe w prawie traktowane są jak utwory literackie, chyba ze przepisy związane z dany programem stanowią inaczej. Ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia, w tym wszystkie formy dokumentacji projektowej, wytwórczej i użytkowej. Idee i zasady, będące podstawą jakiegokolwiek elementu programu komputerowego, w tym podstawą łączy, nie podlegają ochronie. Prawa majątkowe do programu komputerowego pozwalają na trwałe lub czasowe zwielokrotnienie programu komputerowego w całości lub w części oraz do wykorzystywania. Wraz z pierwszą sprzedażą egzemplarza, na którym program został utrwalony, przez uprawnionego lub za jego zezwoleniem, wyczerpuje się prawo do rozpowszechniania tego egzemplarza; nie narusza to prawa do kontroli dalszego najmu lub dzierżawy programu komputerowego lub jego egzemplarza.


Sąd właściwy do rozpoznania sprawy o naruszenie autorskich praw majątkowych, miejsca, w którym sprawca prowadzi działalność lub znajduje się jego majątek, także przed wytoczeniem powództwa rozpoznaje, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od dnia złożenia w sądzie, wniosek mającego w tym interes prawny:


Rozpowszechnianie naszego wizerunku przez osoby trzecie wymaga naszego zezwolenia, dlatego nikt nie ma prawa wykorzystywać naszego wizerunku w formie zdjęć, danych osobowych itp. do własnych utworów. Gdy nie ma wielkich, wyraźnych zastrzeżeń pozwolenie nie jest wymagane, o ile osoba na ni dostała za to umówione zadośćuczynienie.


Są jednak wizerunki, które możemy powszechnie udostępniać bez żadnych zezwoleń. Są to:


A co do korespondencji. Rozpowszechnianie korespondencji danej osoby jest możliwe tylko po dwudziestu latach od jej śmierci (chyba że ta osoba wyraziła inna wolę), dopiero po zezwoleniu małżonka, a gdy jego brak kolejno zstępnych, rodziców czy też rodzeństwa. Prawo do roszczeń w przypadku rozpowszechniania wizerunku osoby lub jej korespondencji ma małżonek lub kolejno zstępni itd. nie później niż po upływie dwudziestu lat od śmierci danej osoby.

Wydawca lub producent mają obowiązek zachować w tajemnicy źródła informacji wykorzystanych w utworze, jeżeli twórca wyrazi na to chęć. Ujawnienie tej tajemnicy jest dozwolone tylko i wyłącznie wtedy gdy zgodę wyrazi na to autor, lub orzeka o tym sąd.


Źródła:




7



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron