Konspekt lekcji języka polskiego

Do przeprowadzenia zajęć w dniu 17 kwietnia 2012 roku w klasie III F,

I. Treści programowe:

• Zapoznanie z pisarzem Stefanem Żeromskim,

• Przypomnienie gatunku literackiego – powieści,

• Przybliżenie utworu „Ludzie bezdomni”

Czas trwania zajęć 2x 45 minut

II. Temat zajęć: Stefan Żeromski „Ludzie bezdomni”- symboliczna powieść młodopolska.

III. Cele zajęć:

1. Wiadomości

Uczeń:

• zna biogram S. Żeromskiego

• zna cechy powieści

• zna genezę utworu i pochodzenie tytułu, czas i miejsce akcji oraz bohaterów.

2. Umiejętności:

Uczeń:

• potrafi wskazać czas i miejsce akcji utworu podając cytaty z tekstu,

• potrafi wskazać cechy symbolizmu,

• potrafi wyjaśnić genezę utworu i pochodzenie tytułu,

• potrafi wnioskować na podstawie czytanego tekstu,

• potrafi wskazać fragmenty tekstu na poparcie swojej tezy,

• umie wyrażać swoje zdanie w sposób kulturalny i demokratyczny,

3. Postawy:

Uczeń:

• aktywnie uczestniczy w lekcji,

• dba o kulturę i poprawność języka podczas budowania wypowiedź ustnych,

• wykazuje się zaangażowaniem w pracy na zajęciach,

• chętnie i otwarcie wyraża swoje zdanie,

IV. Formy, metody, techniki uczenia oraz środki dydaktyczne:

1. Formy nauczania:

- indywidualna

- zbiorowa

2. Metody i techniki nauczania:

• metody podające – elementy objaśnienia,

• metody programowe – praca z treścią lektury,

• metody kształcenia literackiego: metoda impresyjno- eksponująca, metoda analizy wykonawczej

3. Środki dydaktyczne:

• Podręcznik

• Egzemplarze lektury „Ludzie bezdomni”

V. Bibliografia:

1. K. Budna, J. Manthey. Język polski. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. cz. 4. Operon. Gdynia 2008

2. Podstawa Programowa Dz. U. 2009 rok, Nr 4, poz. 17

3. Stefan Żeromski. Ludzie bezdomni. Kraków 2000.

VI. Tok lekcji:

1. Czynności organizacyjne.

Podanie tematu lekcji: Stefan Żeromski „Ludzie bezdomni”- symboliczna powieść młodopolska.

Powieść młodopolska
- Od razu można zauważyć zmiany konstrukcji fabuły. Zdarzenia nie są starannie ułożone
w chronologiczne ciągi albo zależności przyczynowo-skutkowe. Powieść rządzi się własną logiką - na jej akcję składają się epizody rozgrywające się w różnym czasie i miejscach (Paryż, Warszawa, Cisy, Zagłębie).

-W fabule występują czasem kilkumiesięczne luki, które pozostają tajemnicą - czytelnik niczego się o nich nie dowiaduje.

-Wydarzenia są ukazywane w silnie zsubiektywizowany sposób, co podkreśla autorski zamysł całości powieści. Żeromski w "Ludziach bezdomnych" rezygnuje z typowo pozytywistycznej, niemalże kronikarskiej rejestracji zdarzeń. Jej miejsce zajmuje swobodne traktowanie akcji jako zbioru epizodów, dzięki czemu świat przedstawiony jest w pełni subiektywny.

-Żeromski stworzył inny model narratora, silnie powiązanego z postacią głównego bohatera - Judyma. Czasem takiego narratora nazywa się "bohaterem prowadzącym", ponieważ wiadomości o świecie przedstawionym zdobywamy przez pryzmat bohatera powieści. Dlatego dogłębnie poznajemy wydarzenia z jego życia, nieobce jest nam życie wewnętrzne postaci, jej światopogląd i motywy kierujące jej działaniami. Zaś świat, w którym żyje Judym, poznajemy jego oczami.

-Aby uniknąć jednostronnego oglądu świata i oceny zdarzeń, także żeby poszerzyć tło powieści, Żeromski wprowadza także innych, niezwiązanych z Judymem, narratorów. Dlatego w "Ludziach bezdomnych" występuje pamiętnik pisany przez Joannę Podborską
i listy jej brata-zesłańca. Te fragmenty powieści prezentują innych narratorów, rzucają inne, choć także subiektywne światło na zdarzenia i zachowania bohaterów.

Nowatorstwo powieści młodopolskiej w stosunku do jej pozytywistycznej poprzedniczki wyznacza także obfita warstwa symboliczna "Ludzi bezdomnych". Może się wydawać, że symbolika utworu jest zbyt bogata i nadmiernie rozbudowana.

-Nowością "Ludzi bezdomnych" jest także nagromadzenie gatunków językowych, które występują w powieści. Język każdej z postaci jest charakterystyczny i odmienny. Sposób mówienia poszczególnych bohaterów odzwierciedla ich pochodzenie społeczne, pozycję majątkową i wykształcenie.

-Język polski w powieści nie służy tylko kreowaniu indywidualizmu bohaterów. Również Żeromski wykorzystuje plastyczne właściwości języka, aby zaznaczyć istotne chwile w życiu swoich bohaterów. Tok narracji staje się wtedy niezwykle poetycki, podobny do subtelnego języka liryki - w ten sposób autor ukazuje wnętrze bohatera powieści.

2. Uczniowie układają ogólny plan powieści.

Np.

1.Studia Tomasza Judyma w Paryżu.
2.Znajomość z panią Niewadzką, pannami Orszeńskimi i Joanną Podborską.
3.Powrót Judyma do Warszawy.
4.Wizyta w domu Wiktora
5.Judym podziwia pracę robotników w fabryce.
6.Doktor Tomasz na spotkaniu warszawskich lekarzy w domu Czernisza.
7.Odczyt o współczesnej higienie.
8.Judym dostrzega na spacerze znajome z Paryża, jadące w powozie.
9.Praktyka lekarska.
10.Propozycja pracy w Cisach.
11.Wyjazd Judyma z Warszawy.
12.Podróż do Cisów.
13.Psoty Dyzia i gniew Judyma.
14.Korespondencja z Leszczykowskim.
15.Spotkanie ze znajomymi z Paryża.
16.Zaproszenie na plebanię.
17.Wizyta Karbowskiego.
18.Miłość Natalii i kuracjusza.
19.Zazdrość Judyma o pannę Orszeńską.
20.Zwierzenia Joasi Podborskiej na kartach dziennika.
21.Życie towarzyskie Tomasza w Cisach.
22.Plany ulepszenia i zmian w Cisach.
23.Narodziny miłości Tomasz do Joasi.
24.Zatrucie wody w wiosce szlamem ze stawów.
25.Awantura Judyma z Węglichowskim i Krzywosądem.
26.Tomasz opuszcza Cisy.
27.Praca Tomasza jako lekarza fabrycznego.
28.Zerwanie zaręczyn i rozstanie.
29.Rozdarta sosna.

3. Uczniowie czytają fragment powieści z uwzględnieniem symbolizmu w powieści.
   str 159.

- Na czym polega subiektywizm spojrzenia na przedstawiane sytuacje? Czyimi oczyma oglądamy e sceny?

- Jaką funkcję pełnią opisy dzieł sztuki w powieści, czego są symbolami?

4. Uczniowie podają podstawowe informacje o głównych bohaterze. Wspomagają się fragmentami z podręcznika. Str. 161.

- Jakiej wiedzy o bohaterach dostarcza rozmowa braci?

5. Tomasz Judym a los inteligencji. Uczniowie czytają fragment powieści z podręcznika. odpowiadają na pytanie i wykonują polecenie:

- Jakie możliwości stwarzała Judymowi posada lekarza?

- Przedstaw cechy charakteru jakie ujawniają się we fragmentach utworu.

6. Judym reformatorem- losy odczytu. Po przeczytaniu fragmentu powieści
   z podręcznika uczniowie ustosunkowują się do sytuacji odczytu głównego bohatera. Opisują nastroje panujące w towarzystwie słuchającym, podają temat i reakcje uczestników.

7. Tragizm bohatera i trudne wybory. Fragment powieści z podręcznika ukazuje problematyczne położenie Judyma, uczniowie wyjaśniają dlaczego.

8. Fragment powieści o rozdartej sośnie. Uczniowie porównuję różne symbole
   z powieści, konstruują wnioski jakie niesie ze sobą zakończenie utworu.

9. Praca domowa. Napisz charakterystykę Tomasza Judyma posługując się cytatami
   z książki.

Cele pracy domowej:

- tworzenie własnej wypowiedzi pisemnej;

- ćwiczenia stylistyczne;

- przypomnienie zasad tworzenia charakterystyki.