ĆWICZENIA
Przykład
Wartość netto nabytego środka trwałego: 200.000 zł (vat 23% podlega odliczeniu)
Koszty transportu, załadunku i wyładunku maszyny: 10.000 zł netto
Koszty montażu wykonane przez pracowników jednostki ustalone wg kosztów pracy: 20.000 zł
Oczekiwany okres użytkowania maszyny: 3 lata
Określone w sposób wiarygodny przez rzeczoznawcę koszty demontażu 28.000 zł
Stopa przyjęta do dyskontowania zobowiązań 10%
Ustal wartość początkową środka trwałego.
Rezerwa na koszty demontażu = 28.000 / (1 + 0,1)³= 21 036,81 zł
Wartość początkowa środka trwałego = 200 000 + 10 000 + 20 000 + 21 036,81 = 251 036,81 zł
Przykład
Na początku roku 1 spółka zbudowała instalację przemysłową – koszt budowy i doprowadzenia do stanu zdanego do używania: 1.200.000 zł. Z budową instalacji wiąże się prawny obowiązek jej demontażu po okresie użytkowania, który zgodnie z oczekiwaniami będzie wynosił 6 lat.
Oszacowane koszty demontażu: 200.000 zł
Stopa dyskontowania zobowiązań: 8%
Instalacja zużywana równomiernie
Wycena bilansowa według kosztu
Ustal wartość początkową instalacji i jej wartość bilansową.
Po roku 1.
Rezerwa na koszty demontażu= 200.000 / (1 +0,08)6= 126 033,93 zł
Wartość początkowa = 1 200 000 + 126 033,93 = 1 326 033,93 zł
Amortyzacja roczna liczona liniowo = 1 326 033,93 : 6 lat = 221 005,66 zł
Wartość bilansowa = 1 326 033,93 - 221 005,66 = 1 105 028,27 zł
Przykład - Spółka w 2011 r. zakupiła działkę budowlaną za 180.000 zł. Polityka rachunkowości spółki X zakłada, że grunty są wyceniane według modelu wartości przeszacowanej. Na koniec każdego roku obrotowego wartość godziwa gruntu wynosiła:
2011 - 250.000,00 PLN
2012 - 170.000,00 PLN
2013 - 260.000,00 PLN
2014 - 270.000,00 PLN
Wycena
gruntu do wartości godziwej - 2011 r. Różnica dodatnia / ujemna
z przeszacowania wynosząca +
70 000 zł (bo
250 000
– 180 000)
ujmowana jako kapitał
z aktualizacji wyceny.
Wycena
gruntu do wartości godziwej - 2012 r. Ujemna / dodatnia
różnica z przeszacowania wynosząca –
80 000 zł (bo
170 000
– 250 000)
zmniejsza/zwiększa
kapitał z aktualizacji wyceny o 70 000
zł,
a kwota 10 000
zł
ujmowana jest jako pozostałe
koszty operacyjne.
Wycena
gruntu do wartości godziwej - 2013 r. Ujemna
/ dodatnia różnica z przeszacowania wynosząca +
90 000 zł (bo
260 000
– 170 000),
ujmowana jest w wysokości 10 000
zł jako
pozostałe
przychody operacyjne,
natomiast kwota 80 000
zł
jako kapitał
z aktualizacji wyceny.
Wycena
gruntu do wartości godziwej - 2014 r. Ujemna
/ dodatnia różnica z przeszacowania wynosząca +
10 000 zł (bo
270 000
– 2600 000)
ujmowana jako
kapitał z aktualizacji wyceny.
Przykład - Wartość początkowa środka trwałego przed aktualizacją na moment bilansowy wynosiła 150.000 zł, a dotychczasowe umorzenie 30.000 zł. Środek był amortyzowany przez rok stawką 20% (ustalony okres użytkowania 5 lat). Po roku wartość godziwa środka trwałego na moment przeszacowania wynosiła 180 000 zł. Jest ona równa wartości określonej przez rzeczoznawców.
Wariant 1. Ustalenie wartości bilansowej środka trwałego przy proporcjonalnym przeliczeniu dotychczasowego umorzenia
Wyliczenie wskaźnika przeszacowania wartości początkowej oraz umorzenia:
Wartość godziwa środka trwałego: 180 000
Wartość netto dotychczasowa: 150 000 – 30 000 = 120 000
Wartość wskaźnika = 180.000 / 120.000 = 1,5
Przeszacowanie wartości początkowej = 150 000 * 1,5 = 225 000
Przeszacowanie umorzenia 30 000 * 1,5 = 45 000
W związku z przeszacowaniem powstały:
1) różnica z przeszacowania wartości początkowej + 75 000 (bo 225.000 – 150 000), która zwiększy wartość początkową środka trwałego i kapitał z aktualizacji wyceny
2)
różnica z przeszacowania umorzenia +
15 000 (bo
45
000 – 30.000),
która zwiększy/zmniejszy
wartość dotychczasowego umorzenia oraz zwiększy/zmniejszy
kapitał
z aktualizacji wyceny.
Wartość bilansowa środka trwałego po aktualizacji będzie
wynosiła 225 000
– 45 000 = 180 000.
Konsekwencją sprawozdawczą przeszacowania środka trwałego do
wartości godziwej będzie zwiększenie/zmniejszenie
wartości środków trwałych prezentowanych w bilansie o 120 000
– 180 000 = 60 000 oraz
zwiększenie/zmniejszenie
kapitału z aktualizacji wyceny o 75 000
– 15 000 = 60 000.
Wariant 2. Ustalenie wartości bilansowej środka trwałego poprzez eliminację zakumulowanej amortyzacji
Przy tym sposobie ustalania wartości przeszacowanej na moment dokonywania przeszacowania z wartości początkowej środka trwałego należy wyeliminować jego dotychczasowe umorzenie i ustalić wartość netto środka trwałego:
Wartość początkowa środka trwałego: 150 000
Dotychczasowe umorzenie: 30 000
Wartość netto: 150 000 – 30 000 = 120 000
Różnica z przeszacowana = 180 000 – 120 000 = 60 000
Skutki
sprawozdawcze przeprowadzonej aktualizacji wyceny środka trwałego
na dzień bilansowy będą takie same jak w wariancie
proporcjonalnego przeliczanie dotychczasowego umorzenia, nastąpi
więc zmniejszenie
/
zwiększenie wartości bilansowej środków trwałych o 60
000
oraz zwiększenie /zmniejszenie
kapitału z aktualizacji wyceny o 60 000.
Przykład - Jednostka nabyła za 200.000 zł środek trwały o okresie użytkowania 10 lat równomiernym zużyciu i nieznaczącej wartości końcowej. Po trzech latach składnik został przeszacowany do wartości godziwej, która wynosiła 175.000 zł.
Podaj kwotę kapitału z aktualizacji wyceny pozostającą po dwóch latach od momentu przeszacowania, jeżeli spółka przyjęła metodę sukcesywną odnoszenia nadwyżki z przeszacowania do zysków zatrzymanych.
Amortyzacja roczna: 200 000 : 10 lat = 20 000 zł
Wartość bilansowa przed przeszacowaniem = 200 000 – (3 * 20 000) = 140 000
Wartość bilansowa po przeszacowaniu = 175 000
Różnica
dodatnia/ujemna
z przeszacowania ujmowana jako kapitał
z aktualizacji wyceny =
175 000 – 140 000 = + 35 000
Amortyzacja roczna dla kolejnych lat po przeszacowaniu = 175 000 : 7 lat = 25 000
Roczny odpis z kapitału z aktualizacji do zysków zatrzymanych = 35 000 : 7 lat = 5 000
Kapitał z aktualizacji po dwóch latach od przeszacowania = 35 000 – (2 * 5 000) = 25 000
Przykład - Jednostka przekazała do użytkowania urządzenie, którego istotnym elementem jest silnik. Przewidywany okres ekonomicznej użyteczności urządzenia wynosi 10 lat (stopa amortyzacyjna 10%), a silnika 6 lat (stopa amortyzacyjna 16,7%). Wartość początkowa urządzenia wynosi 30.000 zł, w tym silnika 18.000 zł.
Ustal wysokość odpisów amortyzacyjnych.
Silnik 18 000 * 16,7% = 3 006 zł
Urządzenie (30 000 – 18 000) * 10% = 1 200 zł
Przykład - Na początku roku 2011 jednostka nabyła maszynę produkcyjną, której cena nabycia wynosiła 20.390 zł. Spółka zamierza czerpać korzyści ekonomiczne z maszyny przez 12 lat. Oszacowana jej wartość rezydualna na koniec okresu użytkowania wynosi 5.000 zł. W sprawozdaniu finansowym maszyna jest wykazywana w wartościach przeszacowanych. Potrzeba przeszacowania zaistniała na 31 grudnia 2014 r. Ustalona na ten dzień wartość godziwa wyniosła 28.750 zł. W momencie przeszacowania maszyny przedłużono jej okres używalności o dwa lata nie zmieniając jej wartości rezydualnej.
Wartość składnika na 31.12.2011:
Cena nabycia: 20 390
Umorzenie = (20 390 – 5 000) : 12 lat = 1 282,5
Wartość netto = 20 390 – 1 282,5 = 19 107,5
Wartość składnika na 31.12.2014:
Wartość przed aktualizacją = 20 390 – (1 282,5 * 4 lata) = 15 260
Wartość przeszacowana na dzień aktualizacji: 28 750
Różnica
z przeszacowania (dodatnia/ujemna)
= 28 750
– 15 260 = 13 490 ujmowana
jako nadwyżka
z przeszacowania
Wartość składnika na 31.12.2015:
28 750 – 5 000 = 23 750
23 750 : 10 lat = 2 375
28 750 – 2 375 = 26 375 zł netto
Przykład - Jednostka nabyła budynek, który ma 12 kondygnacji (wraz z parterem) za 2.400.000 zł. Budynek ten przeznaczyła na wynajem, z tymże na parterze i 1 piętrze mieszczą się pomieszczenia biurowe (zarząd jednostki, księgowości i administracji).
Zakwalifikuj budynek do odpowiedniej kategorii aktywów, przyjmując założenie, że każda z wyodrębnionych części może zostać oddzielnie sprzedana.
Ze względu na fakt, że budynek jest w części wykorzystywany przez jednostkę to
(stanowi
w całości inwestycję / stanowi w całości środek trwały/
stanowi w części inwestycję a w części środek trwały).
W bilansie jednostka ujawni więc budynek w pozycji (ach) środki trwałe i nieruchomości inwestycyjne w wartości (ach) odpowiednio 400 000zł i 2 00 000zł.
Przykład - Jednostka nabyła nieruchomość w celach inwestycyjnych za cenę 100.000 zł. Wiadomo, że dla nieruchomości w tej jednostce przyjęto czterdziestoletni okres amortyzacji. Wartość godziwa nieruchomości po pierwszym roku wynosi 120.000 zł.
Ustal wartość bilansową inwestycji po pierwszym roku, stosując:
a) model wartości godziwej,
b) model kosztowy.
Podaj jednocześnie wysokość odpisów umorzeniowych i aktualizujących.
Ad a) wartość bilansowa nieruchomości wynosi: 120 000 z czego 20 000 to PPO
Ad b) wartość bilansowa nieruchomości wynosi: 100 000 – (100 000 : 40 lat) = 97 500
Przykład - Jednostka „X” nabyła budynek biurowy w celach inwestycyjnych za 4.000.000 zł. Zakłada się 50-letni okres ekonomicznej użyteczności. Stopa amortyzacji 2%. Wartość godziwa na dzień bilansowy wynosi 4.200.000 zł.
1. Ustal wartość początkową nieruchomości.
2. Dokonaj wyceny inwestycji na dzień bilansowy, przyjmując model oparty na wartości godziwej oraz podaj sposób ujęcia jej skutków w księgach rachunkowych jednostki.
Wartość początkowa nieruchomości wynosi 4 000 000
Wartość na dzień bilansowy 4 200 000
Dokonując wyceny na dzień bilansowy, jednostka musi utworzyć odpis aktualizujący w kwocie 4 200 000 – 4 000 000 = 200 000, który odniesie w pozostałe przychody operacyjne.
Przykład - Na wybudowanie budynku jednostka poniosła koszty w wysokości 2.500.000 zł. Budynek w całości przeznaczyła na wynajem, przy czym podstawowym rodzajem działalności jednostki jest produkcja okien. Po roku zainstalowano w całym budynku klimatyzację (koszt 100.000 zł), co znacznie podniosło standard wynajmowanych pomieszczeń, a tym samym cenę za wynajem, lecz nie wydłużyło okresu ekonomicznej użyteczności. Okres amortyzacji budynków w tej jednostce wynosi 40 lat. Wartość godziwa na dzień bilansowy I = 2.580.000 a na dzień bilansowy II = 2.730.000 zł.
Ustal wartość początkową nieruchomości w kolejnych latach oraz dokonaj jej wyceny bilansowej w oparciu o model wartości godziwej.
Rok I
Wartość początkowa = 2 500 000
Wartość bilansowa = 2 580 000
W
rachunku zysków i strat jednostka ujawni (wzrost wartości /spadek
wartości)
w pozycji pozostałe
przychody operacyjne
z tytułu utworzonego odpisu
aktualizującego w
wysokości 2 580 000
– 2 500 000 = 80 000
Rok II
Wartość początkowa = 2 500 000 + 100 000 = 2 600 000
Odpis aktualizujący z roku poprzedniego = 80 000
Wartość bilansowa = 2 730 000
Odpis aktualizujący roku bieżącego = 2 730 000 – 2 600 000 – 80 000 = 50 000
Pozostałe
przychody /koszty
operacyjne
= 50 000
DOTACJE WYKAZYWANE JAKO ZMNIEJSZENIE WARTOŚCI BILANSOWEJ
Przykład
I. Założenia:
1. W maju 2013 r. jednostka zakupiła maszynę produkcyjną w cenie nabycia: 150.000 zł. W tym samym miesiącu otrzymała dotację w kwocie: 60.000 zł.
2. Jednostka przyjęła, iż dotację rozlicza jako zmniejszenie wartości bilansowej aktywów stąd wartość początkowa maszyny wyniesie: (150 000 zł – 60 000 zł) = 90 000 zł.
Amortyzację tej maszyny jednostka nalicza od kwoty: 90 000 zł. Przewidywany okres ekonomicznego użytkowania maszyny wynosi: 7 lat, stąd jednostka przyjęła stawkę amortyzacyjną: 14,29%.
Roczna amortyzacja wynosi więc: 90 000 * 0,1429 = 12 861 zł, a miesięczna: 12 861 : 12 m-cy = 1 071,75 zł. Maszynę oddano do używania w czerwcu 2013 r. Pierwszego odpisu jednostka dokonała w lipcu 2013 r.
3. Wartość poszczególnych składników na 31.12.2013 r. przedstawiała się następująco:
I. Dane na kontach:
Lp. |
Wyszczególnienie |
Wartość |
1. |
"Środki trwałe" |
90 000 zł |
2. |
"Odpisy umorzeniowe środków trwałych" |
6m-cy * 1 071,75 = 6 430,5 zł |
3. |
"Koszty według rodzajów - Amortyzacja" |
6 430,5 zł |
II. Bilans:
Aktywa |
|
Środki trwałe |
90 000 – 6 430,5 = 83 569,5 zł |
Pasywa |
|
Rozliczenia międzyokresowe |
0 |
III. Rachunek zysków i strat (wariant porównawczy):
Koszty działalności operacyjnej - Amortyzacja |
6 430,5 zł |
Pozostałe przychody operacyjne - Dotacje |
0 |
DOTACJE WYKAZYWANE JAKO PRZYCHÓD ROZLICZANY W CZASIE
Przykład
I. Założenia:
1. W maju 2013 r. jednostka zakupiła maszynę produkcyjną w cenie nabycia: 150.000 zł. W tym samym miesiącu otrzymała dotację w kwocie: 60.000 zł.
2. Jednostka przyjęła, iż dotację rozlicza poprzez rozliczenia międzyokresowe przychodów.
Amortyzację tej maszyny jednostka nalicza więc od kwoty: 150 000 zł. Przewidywany okres ekonomicznego użytkowania maszyny wynosi: 7 lat, zatem jednostka przyjęła stawkę amortyzacyjną: 14,29%.
Roczna amortyzacja wynosi więc: 150 000 * 0,1429 = 21 435 zł, a miesięczna: 21 435 : 12 m-cy = 1 786,25 zł. Maszynę oddano do używania w czerwcu 2013 r. Pierwszego odpisu jednostka dokonała w lipcu 2013 r.
3. Wartość poszczególnych składników na 31.12.2013 r. przedstawiała się następująco:
I. Dane na kontach:
Lp. |
Wyszczególnienie |
Wartość |
1. |
"Środki trwałe" |
150 000 zł |
2. |
"Odpisy umorzeniowe środków trwałych" |
6m-cy * 1 786,25 = 10 717,5 zł |
3. |
"Koszty według rodzajów" |
10 717,5 zł |
4. |
"Pozostałe przychody operacyjne" |
4 287 zł |
5. |
"Rozliczenia międzyokresowe przychodów" |
55.713,00 zł |
Obliczenia do punktu 4 i 5:
Otrzymana dotacja – 60.000 zł
Rozliczenie w pierwszym roku – 60 000zł * 14,29% *
Do rozliczenia pozostaje: 60 000 – 4 287 = 55 713 zł
II. Bilans:
Aktywa |
|
Środki trwałe |
150 000 – 10 717,5 = 139 282,5 zł |
Pasywa |
|
Inne rozliczenia międzyokresowe |
55 713 zł |
III. Rachunek zysków i strat (wariant porównawczy):
Koszty działalności operacyjnej - Amortyzacja |
10 717,5 zł |
Pozostałe przychody operacyjne - Dotacje |
4 287 zł |