Podstawy prawne nawiązywania stosunków pracy

Nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na jego podstawę prawną, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika (art. 11 K.p.). Zatem stosunek pracy jako dwustronna czynność prawna dochodzi do skutku w efekcie rokowań prowadzonych przez strony lub przez przyjęcie oferty.

Cechy stosunku pracy wyróżniające go od innych stosunków prawnych, na podstawie których może być świadczona praca zostały wymienione w art. 22 § 1 K.p. Przepis ten definiuje stosunek pracy jako wzajemny stosunek zobowiązaniowy między pracodawcą a pracownikiem, w którym pracownik zobowiązuje się świadczyć pracę osobiście, w sposób ciągły i powtarzalny na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy, a pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Najczęściej występującą w obrocie prawnym podstawą nawiązania stosunku pracy jest umowa, przy czym możemy wyszczególnić:

umowę o pracę (art. 29 K.p.),

umowę z młodocianym w celu przygotowania zawodowego (art. 195 K.p.) albo przy wykonywaniu prac lekkich (art. 200¹ K.p.),

spółdzielczą umowę o pracę, którą zawiera się w oparciu o przepisy ustawy - Prawo spółdzielcze.

Stosunek pracy może zostać nawiązany także na podstawie powołania, mianowania oraz wyboru.

Elementami przesądzającymi o powstaniu stosunku pracy są: osobisty charakter świadczenia pracy przez zatrudnionego, który polega na tym, że pracownik nie może powierzyć osobom trzecim jego realizacji oraz wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy, co oznacza podporządkowanie pracownika poleceniom pracodawcy w zakresie sposobu, miejsca i czasu realizacji wyznaczonego zadania. Konstytutywne cechy stosunku pracy odróżniające go od innych stosunków prawnych to: dobrowolność, osobiste świadczenie pracy w sposób ciągły, podporządkowanie, wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy ponoszącego ryzyko związane z zatrudnieniem i odpłatny charakter zatrudnienia. Tak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 października 2006 r. ( sygn. akt I PK 110/06, M.P.Pr. 2007/1/43).
 

Ważne: Jeśli pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem, to jest to stosunek pracy bez względu na nazwę jaką strony nadały zawartej umowie (art. 22 § 1^1 i § 1^2 K.p.).