Tony Cliff
Cele społeczne opozycji antystalinowskiej
Antystalinowskie siły opozycyjne w ZSRR jakkolwiek niezorganizowane i niewyraźne, dążą świadomie lub na pół-świadomie, a nawet NIEŚWIADOMIE do celów, które mniej czy więcej mogą być wyniesione z ekonomicznego, społecznego i politycznego ustroju biurokratycznego państwowego kapitalizmu, ustroju, do którego obalenia dążą te siły.
W państwowo posiadanej i planowanej ekonomii nie można powrócić po własnych śladach do anarchicznej, prywatnej gospodarki. I nie tylko, czy głównie, z tego powodu, że nie ma jednostek upominających się o legalne czy historyczne prawa własności większej części bogactwa. Zastąpienie wielkoskalowego państwowego przemysłu przez przemysł prywatny byłoby techniczno-ekonomicznym regresem.
Tak więc dla mas ludzi obalenie stalinowskiego totalitaryzmu może mieć realne znaczenie tylko wtedy, jeśli demokracja polityczna przemieni ogólne bogactwo w rzeczywistą własność społeczeństwa, powoła demokracje socjalistyczną. Taka dedukcja prawdopodobnego programu antystalinowskiej opozycji z obiektywnych warunków biurokratycznego kapitalizmu państwowego jest jasno poparta aktualnymi programami dwóch zorganizowanych antystalinowskich ruchów, które pojawiły się II wojny światowej – ruchu Własowa i Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA).
Generał Małyszkin, były generał radziecki i jeden z głównych zastępców Własowa, mówił:
‘Stoimy na stanowisku... że wszystkie gałęzie przemysłu, które w okresie bolszewizmu były stworzone kosztem krwi i potu całego ludu, muszą stać się własnością państwa, narodową własnością... Jednak jeśli okaże się lepszym i będzie w interesie ludu, państwo nie będzie tworzyło przeszkód dla udziału prywatnej inicjatywy... Prywatna inicjatywa będzie umożliwiona nie tylko w chłopskich posiadłościach i przemyśle... Wierzymy, że prywatna inicjatywa musi także mieć udział w innych aspektach życia ekonomicznego, dla przykładu w handlu, rzemiośle, rękodzielnictwie... Wszystkim byłym uczestnikom Białego Ruchu możemy definitywnie powiedzieć następującą rzecz: nie jest z nami ten, kto wierzy w restaurację w Rosji szlachty i wielkich posiadaczy ziemskich, w odrodzenie przywilejów opartych na pochodzeniu, kaście lub bogactwie, w drożenie norm, które się przeżyły’(1).
Czy liderzy Własowa byli szczerzy czy nie, jest tu bez znaczenia. Sam fakt, że stanęli na pozycji państwowej własności wielkiego przemysłu – i to w nazistowskich Niemczech – jest dowodem, że tylko takie stanowisko mogło przemówić do radzieckich jeńców, których chcieli rekrutować.
Podobna postawę przyjęła UPA. Grupa ta prowadziła wojnę partyzancką przeciwko i niemieckim i rosyjskim armiom, i udało jej się utrzymać podziemny opór w radzieckiej Ukrainie. W 1943 roku, w jej wydawnictwach na Wołchinie, pojawiło się jako pierwsze hasło: ‘Tylko w niezależnym państwie Ukraińskim można osiągnąć prawdziwą realizację wielkich haseł rewolucji Październikowej’ (2). UPA zaproponowała następujące punkty jako swój program nowego porządku społecznego w Ukraińskim państwie:
1. Upaństwowiona i spółdzielcza własność w przemyśle, finansach i handlu.
2. Państwowo-narodowa własność ziemi i rolnictwo będzie prowadzone albo kolektywnie, albo indywidualnie, zależnie od życzeń ludności.
3. powrót do kapitalizmu w każdym przypadku jest regresją (3).
Inna publikacja UPA stwierdza:
‘Całkowita likwidacja walki klasowej wymaga niszczenia źródeł samych klas, tj. w kapitalistycznych krajach – instytucji prywatnej własności środków produkcji; w przypadku Związku Radzieckiego, politycznego monopolu stalinowskiej partii, dyktatorskiego i totalitarnego reżimu’ (4).
A następnie:
‘Radziecki ustrój... nie jest ustrojem socjalistycznym, skoro istnieje w nim klasa wyzyskiwaczy i wyzyskiwanych. Robotnicy ZSRR nie chcą ani kapitalizmu, ani stalinowskiego pseudo-socjalizmu. Dążą oni do prawdziwego bezklasowego społeczeństwa, do prawdziwej demokracji ludowej, do wolnego życia w wolnych i niezależnych państwach. Dzisiejsze społeczeństwo radzieckie, więcej niż jakiekolwiek inne, jest zapłodnione socjalistyczną rewolucją. W Związku Radzieckim rewolucja społeczna jest wzmocniona rewolucjami narodowymi uciskanych narodów (5)’.
[...]
Przypisy:
G. Fischer, Soviet Opposition to Stalin. A case Study in World War II, Cambridge, Massacgusetts 1952, s.206.
Patrz, gazeta UPA na Wołyniu nr 1 1943, ‘Obrona Ukrainy’. Cytowane przez W.F. ‘The Russian Ukrainian Underground’, New International, kwiecień 1949.
Patrz książka, Stanowisko Ukraińskiego Ruchu Wyzwolenia, publikowana przez UPA nielegalnie na Ukrainie w 1947 roku i ponownie wydana na emigracji w Niemczech, w 1948 roku.
ibid.
ibid.
Źródło:
Tony Cliff „Państwowy kapitalizm w Rosji” Warszawa, czerwiec 1991, str. 228-230.