Prof. Urszula Swadźba
24.02.2014r.

Lektury:
- zgodnie z ćwiczeniami
- Jerzy Szacki „Historia socjologii”

Claude Henri Saint-Simon i August Comte jako prekursorzy socjologii (początek XIXw.)
- Nauka o społeczeństwie, jej przedmiot i metoda wg C. H. Saint-Simona.
- Pojęcie industrializmu i jego zasadnicze cechy wg Augusta Comte’s (socjalizm utopijny).
- Statystyka społeczna wg Augusta Comte’a.
- Dynamika społeczna wg Augusta Comte’a.
- Metody socjologii wg Augusta Comte’a.

Rola Marksizmu w rozwoju Historii Socjologii.
- Marksistowska teoria formacji społeczno-ekonomicznych.
- Klasy społeczne w marksizmie.
- Marksistowska socjologiczna teoria państwa.
- Marksistowska koncepcja rozwoju społecznego.

Socjologia ewolucjonistyczna Herberta Spencera.
- Czynniki rozwoju społecznego wg H. Spencera.
- Teoria społeczeństwa wg H. Spencera.

Socjologia naturalistyczna (połowa XIXw.)
- Teoria darwinizmu socjologicznego Ludwika Gumplowicza.
- Socjologiczne teorie wojny.
- Kierunek rasowo-antropologiczny.
- Kierunek demograficzny socjologii.
- Kierunek geograficzny w socjologii.
- Kierunek organicystyczny.

Socjologiczna teoria Vilfreda Pareto.
- Pojęcie i funkcje residuów i derywacji wg Vilfreda Pareto.
- Teoria krążenia elit Vilfreda Pareto.

Socjologizm Emila Durkheima (badania empiryczne).
­- Przedmiot socjologii wg Emila Durkheima.
- Metoda socjologii wg Emila Durkheima.
- Morfologia społeczna wg Emila Durkheima.
- Teoria więzi społecznej Emila Durkheima.
- Teoria rozwoju społecznego Emila Durkheima.
- Teoria religii Emila Durkheima.

Socjologia humanistyczna Maxa Webera (socjologia, prawo, ekonomia; brak badań empirycznych).
- Przedmiot socjologii wg Maxa Webera.
- Meoda socjologii wg Maxa Webera.
- Typy idealne wg Maxa Webera.
- Socjologia religii wg Maxa Webera

Elementy socjologii w teorii Bronisława Malinowskiego (antropolog kulturowy działający w Anglii, badania empiryczne).
- Pojęcie kultury wg Bronisława Malinowskiego.
- Teoria potrzeb Bronisława Malinowskiego.

Szkoła ekologiczna w socjologii (szkoła chicagowska; b. empiryczne; lata 20 XX w.).
- Ekologiczna szkoła w socjologii i jej założenia teoretyczne.
- Ekologiczna szkoła w socjologii – metoda i badania empiryczne.
- Park i Bardges

Szkoła formalna.
- Socjologia formalna Georga Simmla.
- Leopold von Wiese.

Humanistyczna socjologia indukcyjna Floriana Znanieckiego.
- Pojęcie układu zamkniętego wg Floriana Znanieckiego.
- Współczynnik humanistyczny wg Floriana Znanieckiego.
- Układy społeczne wg Floriana Znanieckiego.
- Metoda indukcyjna wg Floriana Znanieckiego.
- Indukcja analityczna wg Floriana Znanieckiego.
- Pojęcie postawy i wartości w socjologii i ich wzajemne relacje wg Floriana Znanieckiego.

Trzy zakresy historii socjologii:
• Można śledzić rozwój danej dyscypliny ograniczając się tylko do jej nazwy.
• Historyk socjologii może nastawić się na badania kształtowania się problemów socjologicznych, nie kłopocząc się z tym przez kogo były podejmowane.
• Historyk socjologii może wyodrębnić przedmiot swego zainteresowania skupiając uwagę na procesie kształtowania się naukowej metody badania zjawisk społecznych.

Czy Historia Socjologii jest potrzebna?
• Idee dotyczące procesu społecznego są same częścią tego procesu i należy je uporządkować socjologicznie,
• Idee i socjologiczne obserwacje starożytności, średniowiecza i oświecenia nie zdezaktualizowały się.
• Studiowanie Historii Socjologii stanowi trening w rozumieniu innych punktów widzenia.

Etapy jakie przeszła wiedza społeczna:
• Wyodrębnienie porządku społecznego od całości porządku przyrody (starożytność).
• Odróżnienie społeczeństwa od państwa (myśl czasów nowożytnych od XVII i XVIII w. – Hobbes, Rousseau, Monteskiusz)
• Uczynienie społeczeństwa przedmiotem systematycznej analizy. Ukształtowanie socjologii jako nauki wykrywającej prawa rozwoju (okres kapitalizmu, I połowa XIX w.).
• Unaukowienie refleksji o społeczeństwie, narzucenie ściślejszych rygorów formalnych, poddanie jej surowej kontroli danych empirycznych (XX w., Durkheim i dalej).

03.03.2014r.

10.03.2014r.

17.03.2014r.

Auguste Comte

24.03.2014r.

Karol Marks (1818-1883)

Teoretyk na pograniczu filozofii, ekonomii i socjologii. Urodził się w Trewirze. Pochodził z przechrzczonej rodziny żydowskiej. Ojciec był adwokatem. Po ukończeniu gimnazjum poszedł na Uniwersytet w Trewirze. Zmieniał uniwersytety (Bonn, Berlin). Stopień doktora praw uzyskał w Jenie (istniał jedynie ten stopień). Studia traktował jako pretekst do zabawy. „Pił, palił i hulał.”. Lubił pisać, udzielał się w klubie doktorów. Nie miał stałej pracy.
Zakochał się w Jeny von Westhaffen – córce barona, ich ojcowie i córki przyjaźnili się. W 1843r. doszło do ślubu, który był mezaliansem. Przenieśli się do Paryża, później do Brukseli. W 1844r. poznał Engelsa (syna przemysłowca). W 1849r. za namową Engelsa przenieśli się do Londynu. Marks często tracił pracę, Jenny nie radziła sobie z obowiązkami domowymi. W 1870r. Engels sprzedał udziały w firmie i zapewnił przyjacielowi pensję.
Rozwijający się przemysł i kapitalizm, duże zmiany społeczne, migracje chłopów do miast. Marks obserwuje życie robotników.

Dorobek:
• wczesne lata 40: teksty do „Jahrbucher”
• lata 40 i 50: teksty do Fouerbachu, Ideologię Niemiecką, Manifest partii Komunistycznej
•lata 60: pisze „Kapitał”

Karol Marks i jego socjologiczna społeczna
• Marksistowska teoria formacji społeczno-ekonomicznych
•
•
•

Teoria bazowała na:
• klasycznej filozofii niemieckiej
• klasycznej angielskiej ekonomii politycznej
• socjalizmie francuskim

System Marksa obejmował:
• materializm dialektyczny – filozoficzna podstawa całej doktryny,
• materializm historyczny – zastosowanie dialektyki do … teorii przejścia społecznego??,
• teorię ekonomiczną.

Teoria Marksa była materialistyczna. Analizując dzieje Marks chciał poznać siły rządzące społeczeństwem. Skupiał się na materializmie i ekonomii, a nie świadomości społecznej. Statyka społeczna nie istnieje.

Teoria formacji społeczno-ekonomicznych:
• Formacja społeczno-ekonomiczna jest w socjologii marksistowskiej właściwą „jednostką” obserwacji.
• W procesie produkcji ludzie oddziałują na siebie. Produkują współdziałając na siebie, wchodzą w określone związki. W zależności od charakteru środków produkcji różne będą skutki społeczne. Społeczne skutki produkcji zmieniają się zatem, przekształcając wraz z materialnymi środkami produkcji.

Podstawą/bazą są warunki materialne – jak produkowano w jakimś okresie.

Cechy formacji społeczno ekonomicznej:
• Jest tworem obiektywnym.
• Procesy w niej zachodzące są procesami przyrodniczymi.

Założenia:
• Społeczeństwo jest powiązane wewnętrzną całością
• Badacz powinien unikać wyobrażania społeczeństwa jako takiego, bo ma do czynienia z wieloma różnymi społeczeństwami (Marks mieszkał w różnych państwach).
• Społeczeństwo jest całością również dlatego, że wszystko dostosowuje do bazy (określony sposób produkcji).

Ten punkt wyjścia jest właściwy dla charakterystyki formacji społeczno-ekonomicznych:
• Teoria przyczynowego uwarunkowania wszelkich zjawisk społecznych przez bazę ekonomiczną.
• Teorię strukturalnego związku między bazą a innymi elementami społecznymi.

Typy formacji społeczno-ekonomicznych:
• Pierwotna – egalitaryzm, równość. Pierwotna uprawa roli.
• Niewolnictwo [niewolnicy i panowie]
- Azjatycka
- Antyczna – niewolnik jest w większym stopniu częścią rodziny.
• Feudalna – praca na roli [właściciele ziemi i chłopi]
• Burżuazyjna/kapitalistyczna – [robotnicy i kapitaliści/właściciele środków produkcji]
• Komunistyczna – brak podziału na klasy, państwo nie będzie potrzebne i obumrze.

Formacje społeczno-ekonomiczne są ściśle powiązane z klasami.

Klasy społeczne:
• Stosunki produkcji to stosunki pomiędzy klasami czy zbiorami ludzi.
• Klasy są związane z określonymi formami społeczno-ekonomicznymi.

Istnieją dwie antagonistyczne klasy. Nie ma ich w formacji pierwotnej i komunistycznej.

Socjologiczna teoria państwa:
• Państwo to organizm wyodrębniony ze społeczeństwa w wyniku podziału pracy.
• Występuje zorganizowana przemoc jednej klasy w celu uciskania drugiej klasy.

Świadomość społeczna:
• Jest zależna od bazy.
• Baza jest wcześniejsza, a nadbudowa późniejsza. Nadbudowa – świadomość, religia, tradycja.

Rozwój społeczny:
• Na rozwój wpływają różne czynniki, najważniejsze są te ekonomiczne.
• Siły wytwórcze wpływają na całość życia społecznego.
• Sposób produkcji.
• Walka klas.

Metoda marksistowska – metoda abstrakcji, idealizacji i stopniowej konkretyzacji.

31,03,2014r.

Herbert Spencer (1820 - 1903)

Urodził się w Derby w środkowej Anglii w rodzinie nauczycielskiej. Mając 13 lat został oddany na naukę. Zaczął naukę w Cambridge. Nie skończył. Wiódł samotnicze życie. (…)

Teoria poznania
• wiedza (ogół luźnych wiadomości)
• nauka (poznanie ujęte w jednolite systemy wiedzy)
• filozofia (jeden najogólniejszy system poznawczy)

Ewolucjonizm
Ewolucja jest integracją materii, a zarazem rozpraszania się ruchu, przy czym materia przechodzi od stanu nieokreślonej niespójnej jednorodności ku określonej spójnej różnorodności, gdy równocześnie ruch utajony podlega takiemu przeobrażeniu, że gdy osiągnie stan równowagi nastąpi rozkład.

Religia i nauka
Prawdziwa istota świata jest niepoznawalna, stwarza warunki do pojednania nauki z religią.

System socjologiczny
• Dane socjologii
• Indukcje socjologii
• Instytucje społeczne
• Instytucje religijne
• Teoria kultury

Nauka o społeczeństwie
• Zjawiska masowe i typowe
• Zjawiska indywidualne

Trudności w budowie socjologii jako nauki
• Przedmiotowe (wiarygodność świadków – wpływ socjalizacji na jednostkę; niejednorodność zbiorowości do porównań; krótkość życia człowieka – trzeba wierzyć innym)
• Podmiotowe (nastawienie intelektualne, uczuciowość)

Czynniki rozwoju społecznego
• Zewnętrzne pierwotne (np. przyroda)
• Zewnętrzne wtórne (to co człowiek robi ze środowiskiem)
• Wewnętrzne pierwotne (wygląd, inteligencja)
• Wewnętrzne wtórne (nasz rozwój, uczucia, wyobrażenia)

Zadania socjologii
• Zbadanie społeczeństwa i określenie praw jego rozwoju
• Zbadanie poszczególnych instytucji (teoria organizacji społecznej)
• Jednostka jest podstawową komórką organizmu społecznego

Teoria społeczeństwa
• wzrost
• zróżnicowanie budowy
• zróżnicowanie funkcji

Relacja państwo-społeczeństwo
• Jednostka jest podstawową komórką organizmu społecznego
• Społeczeństwo istnieje dla dobra swych członków, a nie członkowie ku pożytkowi jego
• Cele państwa są niczym same w sobie

Teoria organizacji społecznej
Instytucje:
• Domowe
• Obrzędowe
• Polityczne
• Kościelne
• Zawodowe
• Przemysłowe

14.04.2014r.

Socjologia naturalistyczna:
• Teorie organicystyczne
• Teoria darwinizmu socjologicznego L Gumplowicza
• Socjologiczne teorie wojny
• Kierunek rasowo-antropologiczny
• ..
• …

Kierunek organicystyczny
Paweł von Lilienfeld (1829-1903)
Społeczeństwo jest kontynuacją przyrody, jest systemem organicznym. Społeczeństwo tak jak organizm pobiera swoje części składowe ze środowiska i jak organizm ma swój proces przemiany materii. Organizmy rodzą się, rozwijają, osiągają najwyższe stadium wzrostu i umierają. Społeczeństwo choruje tak samo jak organizm. Dotyczy to polityki, ekonomii, prawodawstwa. Choroby te są jak ospa czy różyczka – nie są dobre, ale powinny być. Lekarzem ma być rząd.

Teoria darwinizmu socjologicznego
Ludwik Gumplowicz
Socjologia jest nauką o grupach społecznych,, państwo powstaje w drodze walki i podboju. Procesy społeczne: walka, syngenizm (proces wynikający z walki, polegający na łączeniu się odobnych do siebie grup lub tych o podobnych interesach), amalgamacja (stapianie się grup, k™óre powstały po zakończeniu konfliktu). Dzieje ludzkości to krwawy dramat.

Walki - Zespół zjawisk zachodzących między organizmami i wynikających z nich zależności. Stosunki te są antagonistyczne.

Teorie darwinizmu socjologicznego – Socjologiczne teorie wojny
• Wojna jest czynnikiem negatywnym
• Wojna jest czynnikiem pozytywnym

Kierunek rasowo-antropologiczny
• Cała ludzkość dzieli się na rasy antropologiczne
• Między cechami somatycznymi i psychicznymi zachodzi ścisła korelacja.
• Dziedziczne cech biopsychiczne są podstawowym wyznacznikiem ustroju społecznego i kultury.
• Poszczególne rasy antropologiczne są nie tylko różne, ale i nierówne co do wartości.

Artur hr. Gobineau
• Problem rasy dominuje nad innymi problemami.
• Rasy są nierówne co do uzdolnień i możliwości działań społecznych
Rasa białych: urodzonych władców, panów, twórców feudalizmu, najwyższych kultur, kapitalizmu i hierarchii społecznej. Nie powinna się mieszać z innymi, gdyż spowoduje to jej upadek.
Rasa żółta: męska, pracowita, wytrwała, brak idealizmu i fantazji, przeciętna inteligencja.
Rasa czarna: rasa kobieca, zmysłowa uczuciowa, mało twórcza, obdarzona małą wolą, dużą fantazją i wybitnymi uzdolnieniami artystycznymi.

Kierunek demograficzny
Adolph Coste
• Społeczeństwa ludzkie rozwijają się, ponieważ wzrasta gęstość zaludnienia.

Kierunek geograficzny
• Teorie orzekające o zależnośći między środowiskiem geograficznym a procesami społecznymi
• Charakterem dróg, mieszkań, mostów i środków komunikacji
• Sposobem ubierania się
• Sposobem odżywiania
• Rozwojem gospodarczym, cyklami ekonomicznymi
• kształtowaniem się ras ludzkich
• przedsiębiorczością i energią człowieka
• Ustrojami państw

28.04.2014r.

Vilfredo Pareto (1848-1923)

Socjologia naturalistyczna, psychologiczne podejście

• Pojęcie i funkcje residuów i derywacji wg V.P
• Teoria krążenia elit

Życiorys:
• Urodzony w Paryżu, z pochodzenia Włoch
• Z wykształcenia był inżynierem i pracował w kolejnictwie
• W ekonomii był twórcą szkoły matematycznej
• W 1893 został powołany na Uniwersytet w Lozannie
• Krótko przed śmiercią Mussolini mianował go senatorem

Metoda naukowa:
• Socjologia powinna posługiwać się zdaniami zawierającymi tylko opis faktów oparty na obserwacji lub eksperymencie lub oraz opis prawidłowości zachodzenia tych faktów.
• Fakty są zmienne, a socjolog musi szukać stałych zależności i powtarzających się prawidłowości.

Teoria społeczeństwa i czynności ludzkich
• Czynniki zewnętrzne utrzymujące społeczeństwo: klimat, gleba, roślinność, sąsiedzi, historia.
• Czynniki wewnętrzne: cechy rasowe, uczucia, skłonności, interesy.

W rzeczywistości społecznej wykrywa dwa aspekty:
• Stronę obiektywną systemu społecznego.
• Stronę subiektywną, zespół wyobrażeń ludzkich.

Działania ludzi:
• Logiczne
• Nielogiczne

W każdym nielogicznym akcie człowiek znajduje 3 elementy:
• Przekonania
• Interpretacje do przekonań
• Akty działania

Schemat działań nielogicznych:
• B – zależy od stanu psychicznego A
• C – uzasadnione przy pomocy teorii

Residua - stany psychiczne, w których przejawiają się instynkty i uczucia stanowiące rzeczywiste, choć nie zawsze uświadamiane motory ludzkiej działalności.
• Irracjonalnej wiary w postęp
• Utrzymanie istniejących stosunków społecznych
• Egzaltacji religijnej
• Obcowania z bliźnimi
• Niechęci ataku na własną osobę
• Seksualne

Derywacje – różne teorie, usprawiedliwienia, sformułowania słowne, nadające działaniu pozory logiczności.

Cztery klasy derywacji:
• Twierdzenia, tezy z powołaniem się na fakty
• Tezy z powołaniem się na autorytety
• Uzasadnienia powołujące się na zasady lub uczucia
• Dowody słowne np. wolność, uczciwość

Teoria krążenia elit
• W społeczeństwie są zawsze klasy wyższe i niższe, a różnica polega tylko na rozmieszczeniu residuów.
• W klasach niższych też są jednostki silne i ambitne i dopóki elity przyjmują je do siebie, a masy trzymaja w terrorze, to nic im nie zagraża.
• Gdy klasy wyższe odgradzają się barierami, to w klasach niższych wyrasta grupa ambitnych i tworzą ideologię z sugestywnym wpływem na masy (wolność, sprawiedliwość)
• To prowadzi do rewolucji i władze obejmują nowe elity, które nie wprowadzają ideologii zasłaniając się trudnościami.

Elity

Klasa średnia

Klasa niższa

Lepszy jest autorytaryzm.

Max Weber (1864- 1920)

SH MW

• Przedmiot socjologii
• Metod socjologii
•
•

Życiorys
•Urodził się w Erfurcie jako najstarszy syn doktora praw. Ojciec był rajcą miejskim.
• Syn doktora praw
• Dobre wykształcenie
• Studia i służba wojskowa
• zaczynał jako prawnik
• 1893 – był profesorem prawa handlowego i rzymskiego w Berlinie
• 1894 – profesor zwyczajny ekonomii politycznej we Fryburgu
• 1897 – profesor prawa i ekonomii w Heiderburgu
• 1903 – ciężka choroba nerwowa, rozwiązanie stosunku pracy
• 1914 – wybuch wojny i praca w szpitalu wojskowym
• 1918 – Katedra socjologii w Wiedniu, powrót do Niemiec
• 1920 – umiera na zapalenie płuc

Marianna Weber
• Jako jedna z pierwszych kobiet studiowała
• Zaangażowała się w Ruch Kobiet, pisała na temat emancypacji. Zwalczała kontrkulturowe tendencje i ideę wolnej miłości.
• Napisała książkę o dorobku swojego męża „Ein Lebensbild”. Książka zawierała elementy prywatne z życia Maxa Webera.
• W 1924 roku otrzymała doktorat honoris causa Uniwersytetu w Heidenburgu.

Plotki o Maxie Weberze
• romans z Elzą
•
•

Poglądy:
• Wżyciu praktycznym nie ma mowy o jakiejś nieobliczoności działań ludzkich
• Przedmiotem badan socjologii są więc działania społeczne, działania sensowne.

Przedmiot socjologii:
Działaniem społecznym nazywamy takie działanie, które według swojego, poprzez działającego przyjętego sensu zostanie odniesione do zachowania innych i według niego jest w swoim biegu zorientowane.

Stosunek społeczny
Będziemy nazywali zachowania się większej ilości ludzi, które według swojej treści znaczeniowej są wzajemnie na siebie nastawione i przez to kierowane.

Sens działań:
• sens nadawany jest subiektywnie
• w większej liczbie przypadków przeciętny lub przybliżony sens
• w czystym typie sens działania teoretyczny

Typy idealne
Umożliwia zrozumienie rzeczywistego działania, pozostającego pod wpływem różnego rodzaju czynników irracjonalnych.
• klasa (kwalifikacje, urodzenie)
• stan (konsumpcja, styl życia)
• partia ()
Ważne czynniki: Ekonomiczne, polityczne, społeczne, kulturowe

Biurokracja – racjonalna organizacja działalności ludzkiej zastępująca rządy osób rządami bezosobowych zasad
Cechy biurokracji:
• Zapewnia przewidywalność i możliwość kalkulacji efektów działań
• Funkcjonowanie biurokracji jest podporządkowane rozumnie ustanowionym przepisom
• Dokumentacja pisana umożliwia gromadzenie doświadczeń
• Biurokracja jest zdolna do „uczenia się”
• Wzrasta doświadczenie pracowników

Socjologia religii:
• Dwie centralne kategorie religijne:
- Religie, które prowadzą do uświęcenia przez działanie (protestantyzm)
- Religie, które prowadzą do uświęcenia przez łaskę (katolicyzm)

Pojęcie „ducha kapitalizmu”
Pytanie: dlaczego duchowość kapitalistyczna rozwinęła się w Zachodniej Europie?
Odpowiedź: ze względu na treści zawarte w religii protestanckiej

Szkoła chicagowska
• Ekologiczna szkoła socjologii i jej założenia teoretyczne
• Ekologiczna szkoła socjologii i badania empiryczne

Robert Park
Ernest Burgess

Procesy:
•
•
•
•
•
•

Szkoła formalna

Ferdynand Tönnies
Leopold von Wiese

Florian Znaniecki (1882-1958)

• Urodził się w Świątnikach pod Włocławkiem (zabór rosyjski)
• W 1895 roku rozpoczął naukę w gimnazjum rosyjskim w Warszawie, skończył eksternistycznie w Częstochowie.
• Zapisał się w na filozofię w carskim Uniwersytecie Warszawskim, skąd za działalność opozycyjną został relegowany.
• 1904-1909 spędza we Francji i Szwajcarii. Służył w Legii Cudzoziemskiej, pracuje w gazetach.
• 1905 podejmuje studia w Uniwersytecie Genewskim, potem w Uniwersytecie w Zurychu.
• Żeni się z polską studentką Emilią Szwejkowską. Żona wyjeżdża do rodziców i rodzi syna. Znaniecki wraca do kraju ze względu na brak środków.

Pojęcie układu zamkniętego:
Istnieją dwa układy:
• Układy naturalne są dane badaczowi obiektywnie, jak gdyby istniały niezależnie od doświadczeń i czynności ludzkich.
• Układ kulturowy jest rzeczywiście i obiektywnie takim, jakim był dany historycznym osobnikom, kiedy oni go doświadczali lub czynnie nim zajmowali.

Współczynnik humanistyczny – to pewna dyrektywa metodologiczna, nakazująca badaczowi kultury uwzględnienie tego znaczenia lub ważności jakie pewnym przedmiotom lub czynnościom nadają ludzie w określonych zbiorowościach.

Ogólne założenia nauk humanistycznych:
• Zjawiska badane przez nauki o kulturze są obdarzone współczynnikiem humanistycznym.
• Świat kultury składa się z przedmiotów i czynności.
• Każdy przedmiot jest aktualnym lub potencjalnym przedmiotem czynności.

4 rodzaje układów społecznych:
• Czyny społeczne
• Stosunki społeczne
• Osobowości społeczne
• Grupy społeczne

Metoda indukcyjna:
• Najpierw „pojęcie doświadczenia” – aktualne uświadomienie sobie dowolnego stanu rzeczy. Doświadczenie musi być obiektywne.
Techniki:
• Obserwacja (osobista!)
• Socjologiczna interpretacja dokumentów
• Kwestionariusze i autobiografie

Indukcja analityczna:
• Należy odkryć, które cechy są istotne w danym momencie.
• Wyabstrahować te cechy i przyjąć jako hipotezę.
• Sprawdzić tę hipotezę badając klasy, w których znajdują się cechy istotne i mniej istotne.
• Ustalić klasyfikację tzn. zorganizować te klasy w system.

Zasady, które należy stosować:
• Zasada zależności strukturalnej
• Zasada przyczynowości

The Polish Peassant – Chłop polski w Europie i Ameryce
• W 1918 roku ukazała się w Bostonie wielka monografia W.J. Thomasa i F. Znanieckiego poswięcona adaniom życia polskich emigrantów w Stanach Zjednoczonych i wpływu jaki emigracja amerykańska wywarła na życie chłopów w Polsce.

Teoria musi objąć dwa rodzaje danych zawartych w społeczeństwie:
• Obiektywne kulturalne elementy życia społecznego
• Subiektywne cechy członków grupy społecznych.

Wartość - Wszelki przedmiot posiadający pewną treść empiryczną, dostępny członkom pewnej grupy społecznej i pewne znaczenie, ze względu na które może stać się przedmiotem czynności.

Postawa – pewien proces świadomości jednostkowej, który określa rzeczywistą lub możliwą działalność jednostki w świecie społecznym. Postawa jest indywidualnym odpowiednikiem wartości społecznej, a łącznikiem między wartościami i postawą jest czynność w jakiejkolwiek formie.