HISTORIA RZEŹBY OD ŚREDNIOWIECZA DO RENESANSU (1 godz. lekcyjna )

RZEŹBA ROMAŃSKA

Przeważnie kamienna, była podporządkowana prawom ram architektury. Zdobiła głowice kolumn, konsole, gzymsy, fryzy, a zwłaszcza portale, wypełniając tympanon, nadproża, łuki archiwolty, filary. Była to rzeźba o dużym ładunku ekspresji, znalazły w niej odbicie zarówno cechy dynamiczne jak i statyczne. Stosowano często nienaturalne proporcje ( wydłużone tułowia i wyolbrzymione części ciała) i przesadne pozy; występowały często tendencje realistyczne. Tematykę czerpano ze Starego Testamentu i Żywotów Świętych. Bardzo liczne są przedstawienia minimalistyczne, wyobrażenia stworów mitycznych i fantastycznych, motywy roślinne, geometryczne, często występuje motyw plecionki. Wszystkie te kompozycje rzeźbiarskie, kryją w sobie znaczenie symboliczne – dobra walczącego ze złem.

RZEŹBA GOTYCKA

Dominowała tematyka religijna – głównie sceny z Nowego Testamentu. Ewolucja formalna rzeźby, prowadziła od stylizacji i idealizacji ku realizmowi i coraz większej ekspresji. Rzeźba architektoniczna (głównie kamienna), była początkowo silnie związana z architekturą, skupiając się na zewnątrz w portalach – wewnątrz zdobiła głowice kolumn i zworniki sklepienne. Do największych osiągnięć należy wprowadzenie naturalnej wielkości postaci ludzkiej, umieszczonej przy kolumnach w portalach. Z biegiem czasu posągi były coraz bardziej samodzielne i odrywały się od architektury. Rozwijała się także rzeźba sepulkralna – nagrobki baldachimowe i płyty nagrobne. Pojawiły się tematy dewocyjne w rzeźbie kamiennej, zwłaszcza drewnianej – polichromowanej (Pieta, Grupa Chrystusa ze św. Janem, Chrystus Bolesny, krucyfiksy). Do najpopularniejszych tematów należała Madonna z Dzieciątkiem na ręku. W XV w. najczęstsze są przedstawienia Pięknej Madonny. Do głównych twórców należeli między innymi Piotr Parler (Czechy) i Witt Stwosz, którego najwybitniejszym dziełem jest ołtarz w Kościele Mariackim w Krakowie.

RZEŹBA RENESANSOWA

W rzeźbie renesansowej, pojawił się w nawiązaniu do starożytnej sztuki rzymskiej, portret popiersi owy, posąg konny i akt. Rozwinęła się również rzeźba nagrobkowa. Rzeźbę renesansową zapoczątkował Lorenzo Ghiberti, wykonując tzw. „Drzwi Raju” – drugie drzwi do baptysterium we Florencji. Nowy styl rozwinął Donatello wykonując konny posąg kondotiera Gattamelaty, oraz ekspresyjne w wyrazie przedstawienie Marii Magdaleny. Inni przedstawiciele kierunku , to rodzina Della Robbiów (wykonywali głównie rzeźby ceramiczne), Andrea del Veroccho, autor konnego pomnika Colleoniego, oraz Michał Anioł, autor Dawida, Piety Rondanini i grobowca Wawrzyńca Medyceusza.