OMÓW WIZJĘ POCZĄTKU ŚWIATA I LUDZKOŚCI NA PODSTAWIE FRAGMENTU KSIĘGI RODZAJU I PORÓWNAJ JĄ Z WYOBRAŻENIAMI STAROŻYTNYCH GREKÓW

Księga Rodzaju daje opis stworzenia świata (to zagadnienie określa się często mianem kosmogonii), początku ludzkiej historii, dziejów patriarchów. Według Księgi Rodzaju Bóg stworzył świat w siedem dni - wcześniej była tylko pustka i ciemność. Najpierw niebo i ziemię, oddzielając światło od mroku, uczynił dzień i noc. Później powstały morza, na ziemi zaś rośliny. Czwartego dnia tworzenia zostały wyróżnione pory roku, Bóg stworzył słońce oraz księżyc, piątego - organizmy morskie oraz ptaki. Szósty dzień był początkiem istnienia zwierząt lądowych. Wtedy Bóg powołał do życia ludzi: mężczyznę i kobietę, którym oddał całą ziemię z jej florą oraz fauną. Siódmego dnia Stworzyciel odpoczywał.

W Księdze Rodzaju odnajdziemy dwa nieco różniące się między sobą przekazy mówiące o początku świata - oczywiście, oba należy traktować metaforycznie, nie zaś dosłownie. Powstanie obu tekstów dzieli mniej więcej okres 400 lat. Pierwszy zapis, wywodzący się z tzw. tradycji kapłańskiej, kładzie akcent na stworzenie człowieka, zbudowanego na obraz i podobieństwo Stwórcy, któremu to Bóg oddał w panowanie całą ziemię. Jahwista, autor drugiej relacji, pisał bardziej wieloznacznie, podkreślał wręcz fizyczną pracę Boga przy stworzeniu człowieka. Tego ostatniego ulepił z prochu ziemi. Bóg dał człowiekowi wolna wolę, ale zakazał mu, myśląc o jego dobrze, jedzenia owoców z drzewa poznania dobra i zła.

Owa wolna wola stanie się przyczyna klęski ludzi. Bóg zamierzał żyć z nimi w miłości, harmonii, kobieta i mężczyzna nie mieli znać zła i cierpienia oraz śmierci. Zerwanie owocu zapoczątkowało upadek, świat został skażony złem. Miała miejsce zbrodnia Kaina, potop jako kara za grzech ludzkości, Sodoma. Bóg ocalił tylko jednostki: Noego, Lota. Zarazem, by uratować ludzi, wybrał ojca narodu - Abrahama.

W biblijną kosmogonię zostały wpisane rozliczne pouczenia religijne. Już tu pojawił się kategoryczny zakaz monoteizmu - Bóg jest jedyny, przedwieczny i niezależny od materii. To także Bóg wszystko powołał do istnienia i wszystko, zawsze jest od niego zależne. Jest więc wszechmocny, ale również stwarza świat bezustannie, opiekuje się nimi, ingeruje w jego kształt.

Księga Rodzaju prezentuje też skrótowo okres przed Mojżeszowy, szerzej ukazując dzieje patriarchów: Abrahama, Izaaka oraz Jakuba - temu ostatniemu nadaje imię Izrael. Księgę kończy historia Józefa, który sprowadził do Egiptu swego ojca Jakuba - Izraela oraz braci. W Egipcie ród szybko rozrósł się, utworzył różne plemiona izraelskie. Warto też dodać, że już w Księdze Rodzaju pojawia się miłość. Bóg tworzy parę ludzi, by byli małżeństwem, kochali się i zaludnili świat. Stworzenie człowieka jest oczywiście wyrazem Jego nieskończonej miłości, a to uczucie powinno stać się dominującym na świecie.

Wizja początku świata i ludzkości starożytnych Greków

Wiara starożytnych Greków opierająca się na mitologii była politeistyczna. Wierzono więc w wielu bogów, z których żaden nie był wszechmogący, ani też nie idealny. Przypominali oni bardziej wyglądem oraz w zachowaniach zwykłych ludzi. Kłócili się ze sobą, walczyli o władzę, a ich życie podlegało przeznaczeniu. Bogowie greccy byli także jednym z elementów mitologicznego świata. Większość z nich miała swoją siedzibę na górze Olimp.

Natomiast religia pierwszych chrześcijan jest monoteistyczna. Wierzono w jednego Boga, który jest idealny, wszechwładny i wszechmogący. Istnieje on poza czasem i nie należy do świata, który stworzył. Wszystko na ziemi i w kosmosie zależy od woli Boga, a on sam jest symbolem dobra.

Początek świata w mitologii ukazany jest jako walka o władzę bogów, którzy pierwsi wyłonili się z chaosu. Dopiero później na skutek ich działań tworzą się kolejne elementy natury. „Razem z bogami rodził się świat. Nad ziemią, która jako ląd stały wydobyła się z chaosu, świeciło młode słońce, a z chmur spadały deszcze obfite.” Całe kształtowanie się świata odbywa się stopniowo w dość dużej rozpiętości czasowej.

W biblii czynnikiem sprawczym jest sam Bóg, a wszystko powstaje dzięki jego ingerencji. Tworzenie się świata ukazane jest jako proces trwający siedem dni. „Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. (...) I tak upłynął wieczór i poranek – dzień pierwszy” itd. Cały opis powstania świata jest uporządkowany, precyzyjny, odbywa się w małej rozpiętości czasowej. Wszystko powstaje w sześć dni, a siódmy dzień Bóg przeznacza na odpoczynek.

Zarówno w biblii, jak i mitologii powstały świat wygląda tak samo. Na ziemi żyją zwierzęta i ludzie oraz rosną rośliny. Kolejnym podobieństwem jest wygląd samego kosmosu. W obu przypadkach jest on ukazany wręcz identycznie. Otóż płaska ziemia unosi się nad wodami, a zawieszone nad nią jest sklepienie niebieskie.

Człowiek według mitologii jest tworem jednego z tytanów – Prometeusza. Ulepił on istotę ludzką z gliny pomieszanej z własnymi łzami. Natomiast dusza jej pochodziła z ognia niebieskiego. Sam człowiek na początku jest słaby i niezbyt rozwinięty, nie posiadał żadnej władzy.

W biblii człowieka przedstawia się, jako koronę w dziele kreowania świata. Zostaje on stworzony przez Boga, na jego podobieństwo oraz posiada rozum i władzę nad wszystkimi istotami żyjącymi. „ A wreszcie Bóg rzekł: Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam. Niechaj panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, (...) wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi”.

Warto również podkreślić, iż wszystko co stworzone przez Boga jest dobre. W Biblii to On ustanawia ład moralny., a zło zawinione jest przez człowieka. W mitologii występuje sytuacja odwrotna. Zło, choroby, głód zesłane zostaje na ludzi przez bogów w postaci puszki Pandory, na skutek działalności Prometeusza.

Podsumowując zarówno mity, jak i myśli zawarte w Biblii po dzień dzisiejszy stanowią podwaliny kultury europejskiej. Zawierają liczne ponadczasowe prawdy dotyczące świata człowieka i jego życia. Mimo licznych różnic zarówno w mitologii, jak i biblii stworzony świat wygląda tak samo. W obu przypadkach możemy śmiało stwierdzić, iż owe dzieła są największym dorobkiem literatury starożytnej. I choć na początku były przekazywane ustnie, przetrwały do dnia dzisiejszego. Do tego stanowiły i stanowią inspirację dla kolejnych pokoleń pisarzy.

Początek świata i wszelkiego życia niewątpliwie stanowił istotna zagadkę dla starożytnych, ponieważ szukali jego wyjaśnienia. Zanim ludzie zaczęli się odwoływać do rozumu i poznania naukowego, początki świata tłumaczono na płaszczyźnie religijnej. Każda religia ma na ten temat własne podania. Porównując mitologiczny i biblijny obraz początków świta można dostrzec pewne podobieństwa, ale nie brakuje też różnic. Podstawowa różnica wynika z pojmowania istoty boga kosmogoniami obu tych religiach. Judaizm uznawał istnienie jednego Boga, Stwórcy wszystkiego, istoty wszechmogącej i wiecznej. Bogowie mitologiczni to postacie bardzo zbliżone do ludzi, posiadają swoja moc, ale jest ona znacznie ograniczona. Tu pojawia się więc zasadnicza różnica w wizjach powstania świata. Biblijny świat powstał z woli Boga, Boga, który istniał od zawsze, Boga który jest początkiem i końcem. Świat od początku ma taki kształt, jaki nadał mu Bóg, stwarzając go przez siedem dni zgodnie ze swoim zamysłem. Mitologiczny świat wyłania się stopniowo z Chaosu. Bogowie też maja swój początek, pierwsi z nich (różnie podawani przez różne wersje mitów) wyłaniają się z chaosu, kolejny przychodzą na świat spłodzeni przez boskie pary. Porządek świat kształtuje się tu stopniowo, bogowie walczą ze sobą o panowanie nad nim, jedni upadają, inni obejmują władzę.

W wyniku tych walk, próby sił bogowie muszą się dzielić władzą, nie ma tu jednego władcy, choć Zeus jest uznawany za najpotężniejszego z bogów, jednak jego bracia biorą we władanie poszczególne dziedziny czy obszary życia i tak Posejdon rządzi na morzach, a Hades w podziemiach. W biblijnej wersji, gdzie jest tylko Jeden Bóg, Jego władza jest niepodzielna, nie ma tu żadnej walki, świat należy do jego Stwórcy.

Jeśli chodzi o kosmogoniami podobieństwa, można je zaobserwować kosmogonii podań dotyczących kondycji człowieka . Zarówno w Biblii jak i podaniach mitologicznych, pierwotnie człowiek żyje w raju, w doskonałej harmonii z przyrodą i z innymi ludźmi. Biblia mówi o Rajskim ogrodzie, gdzie pierwsi ludzie, Adam i Ewa żyli, nie znając cierpienia i grzechu. Dopiero, kiedy złamali wolę bożą, kiedy sięgnęli po zakazany owoc, Bóg rozgniewał się i wygnał ich z Edenu. Odtąd ludzkość musi pracować i stała się śmiertelna. Mitologia przekazuje podobny porządek, od sielskiego życia ludzkości w złotym wieku, za panowania Kreona, poprzez wiek srebrny, brązowy aż po żelazny.