Krótka historia książki w Polsce

Krótka historia książki w Polsce 

Pierwsze książki na ziemiach polskich pojawiły się około 900 - 1000 lat temu. Składały się one z pergaminowych kartek, umieszczonych między dwiema deseczkami, związanymi sznurkiem. Stąd pochodzi powiedzenie "przeczytać od deski do deski". Były to wyłącznie kroniki, zapisy prawne oraz modlitwy i dzieła religijne, przepisywane ręcznie. 

Pierwszych książek było bardzo mało w związku z tym były też bardzo drogie. Stanowiły własność królów, książąt i bogatych duchownych. Z chwilą powstania w 1364 roku pierwszego polskiego uniwersytetu, Akademii Krakowskiej zaistniała potrzeba przygotowania większej ilości książek dla studentów zwanych wówczas żakami. W tym samym roku, król polski Kazimierz Wielki, nadał prawa pierwszym handlarzom książek, którzy przepisywali, wypożyczali i sprzedawali studentom potrzebne do nauki teksty. 

Pierwszymi posiadaczami bibliotek w Polsce były kościoły, klasztory oraz wykształcone i bogate kobiety z rodów książęcych jak np. królowa Jadwiga, z którą wiąże się rozwój pierwszego w Polsce księgozbioru uniwersyteckiego - Biblioteki Jagiellońskiej (która istnieje do dziś od 1364 r.). W czasach późniejszych, w miarę postępu nauki czytania, powstawały nowe biblioteki miejskie i księgozbiory prywatne, gromadzone przez bogatych ludzi. 

Około 30 latach, po wydrukowaniu pierwszych stron przez Gutenberga jego wynalazek przywędrował do Polski. Przywieźli go tu przybysze z Niemiec - mistrzowie drukarscy, którzy najchętniej osiedlali się w Krakowie, dawnej stolicy Polski. Upowszechnienie w Europie papieru i druku, znacznie ułatwiło produkcję książek i obniżyło jej koszty. 

Początkowo książki drukowane były w języku łacińskim. Pierwszą drukowaną książką w Polsce był łaciński kalendarz astronomiczny na 1474 rok, a pierwszą drukowaną książką w języku polskim był modlitewnik "Raj Duszy" Biernata z Lublina wydrukowany w Krakowie w 1513 roku. 

Najstarsze druki zwane inkunabułami miały wygląd pisma ręcznego, a wszelkie ozdoby, takie jak ilustracje, nagłówki rozdziałów i ich pierwsze litery, malowano ręcznie. Dopiero w XVI wieku, kiedy w Polsce nastąpił wielki rozwój kultury, literatury i sztuki, zwany odrodzeniem wzrosła produkcja książek. Od tej chwili zaczęły pojawiać się pierwsze dzieła w języku polskim takie jak: utwory Jana Kochanowskiego, Mikołaja Reja i Andrzeja Frycza Modrzewskiego - najsłynniejszych polskich pisarzy tamtych czasów. 

Na rozwój drukarstwa w Polsce miał także wpływ rozwój nauki i odkryć geograficznych. Zaczęły pojawiać się nowe wydawnictwa typu atlasy geograficzne, albumy z rycinami zwierząt i roślin. Z biegiem czasu w XVIII wieku wynaleziono nowy system ilustrowania książek za pomocą nowych farb drukarskich i nowego papieru. Farbę drukarską za pomocą specjalnej techniki nakładano na płytę kamienną i odbijano na papier. Taka odbitka nosi nazwę litografii. 
Prawdziwej rewolucji w rozwoju książki dokonano w XIX wieku. Wynaleziono maszynę do odlewania czcionek, oraz maszynę pozwalającą na szybki druk, a grafikę zastąpiono fotografią. W tym samym czasie powstały pierwsze czasopisma i pierwsze książki dla dzieci. Coraz bardziej rozszerzała się działalność firm księgarskich. 

Dynamiczny rozwój drukarni przerwała druga wojna światowa, która wybuchła w 1939 roku. Uległy zniszczeniu drukarnie, zlikwidowano firmy księgarskie, a okupujący tereny Polski Niemcy celowo niszczyli wiele polskich księgozbiorów. Likwidowano także tajne drukarnie, jakie powstawały podczas wojny. 

Po wojnie, w związku z likwidacją analfabetyzmu i zapewnieniem wszystkim Polakom możliwości kształcenia się, przystąpiono do odbudowy drukarń. Bardzo szybko zaczęła się rozwijać także literatura dziecięca i młodzieżowa. Z czasem zaczęto organizować imprezy, spotkania z autorami najpopularniejszych książek. Dziś każde dziecko, może wybrać takie książki, jakie odpowiadają jego zainteresowaniom. 

Obecnie drukarstwo zrewolucjonizowały komputery. Tekst z tytułami, nagłówkami itp. jest układany na stronie, następnie dodaje się do niego ilustracje, wykresy itd. (wszystko to jest widoczne na ekranie komputera), a gdy praca jest zakończona, przenosi się na błonę filmową, którą wykorzystuje się do produkcji płyt drukarskich. 






Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron