TEMAT 16 – ALEKSANDER WIELKI I JEGO PAŃSTWO – NARODZINY NOWEGO ŚWIATA

WYPRAWA ALEKSANDRA WIELKIEGO NA WSCHÓD

Wyprawę przeciw Persom poprowadził nie Filip II, który został zamordowany przed planowanym jej rozpoczęciem, ale jego syn Aleksander, któremu potomni nadali przydomek Wielki. W 334 r. przed Chr. wylądował on ze swoją armią, w skład której wchodził również kontyngent państw greckich, na wybrzeżu Azji Mniejszej. Aleksander okazał się niezrównanym wodzem i organizatorem. Król perski Dariusz III Kodoman przychylił się jednak do zdania tych doradców, którzy parli do szybkiego rozstrzygnięcia. Za tę pomyłkę przyszło Persom drogo zapłacić. Już w pierwszym starciu w 334 r. przed Chr. nad rzeką Granikos w Azji Mniejszej Aleksander odniósł bezapelacyjne zwycięstwo nad perskimi satrapami i zapanował nad całą Azją Mniejszą. W 333 r. przed Chr. Aleksander starł się bezpośrednio z królem królów - Dariuszem III. Bitwa rozegrana została pod miejscowością Issos. Zwycięzcą był znów Macedończyk, a Dariusz zbiegł z pola bitwy. Dramat Dariusza dopełnił się w 331 r. przed Chr. pod Gaugamelą w północnej Mezopotamii. Starcie to z całą pewnością było jedną z największych bitew w dziejach antycznych. Zakończyło się całkowitym sukcesem Aleksandra, a Dariusz ponownie ratował się ucieczką. Wkrótce został zamordowany przez osoby z najbliższego otoczenia. Władca dotarł aż do Indii i dopiero tam, pod presją swoich żołnierzy, marzących o powrocie do ojczyzny, zdecydował się na powrót. Zmarł w czerwcu 323 r. przed Chr. w Babilonie, podczas przygotowań do nowej wyprawy.

ORGANIZACJA PAŃSTWA ALEKSANDRA WIELKIEGO

Efektem podboju Persji było powstanie ogromnego państwa, sięgającego od Adriatyku aż po rzekę Indus i od gór Kaukazu po południową granicę Egiptu. Aleksander stanął przed trudnym zadaniem administrowania tym wiel­kim państwem. Aleksander nie miał wyboru i sięgnął do trady­cji perskiej, wciągając do współpracy arystokra­cję pokonanego państwa. Popierał też zawieranie mieszanych małżeństw przez Macedończyków i Greków z Persjankami. Sam również poślubił Roksanę - córkę jednego z perskich arystokratów. Aleksandra ogłoszono również bogiem, a kult jego osoby miał być ele­mentem scalającym państwo. Zapytany na łożu śmier­ci, komu pozostawia dziedzictwo, miał odpo­wiedzieć: „Najsilniejszemu". Przewidywał najwyraźniej, że po jego zgonie rozpocznie się walka o spadek po nim. Macedończycy i Grecy nie akceptowali „dzi­wactw" Aleksandra, zwłaszcza przyjęcia ceremoniału perskiego. Z ich perspektywy państwem była tylko Macedonia, a podbite kraje łupem. Wodzowie Aleksandra, nazywani diadochami, po jego śmierci odstąpili od idei jedności, dążąc do utworzenia własnych niezależnych królestw.