Podstawowe dokumenty prawa międzynarodowego

PAKT LIGI NARODÓW Paryż, 28 czerwca 1919 r. (Dz. U. z 1920 r. nr 35 poz. 200) Wysokie układające się Strony zważywszy, że dla rozwoju współpracy między narodami oraz dla zapewnienia im pokoju i bezpieczeństwa należy przyjąć pewne zobowiązania nieuciekania się do wojny, utrzymywać jawne stosunki międzynarodowe, oparte na sprawiedliwości i honorze, przestrzegać ściśle przepisów prawa międzynarodowego, uznanych odtąd za normy rzeczywistego postępowania Rządów, przestrzegać sprawiedliwości i skrupulatnie szanować wszelkie zobowiązania traktatowe we wzajemnych stosunkach między zorganizowanymi narodami, — przyjmują niniejszy Pakt, który ustanawia Ligę Narodów. Artykuł l       Pierwotnymi członkami Ligi Narodów są sygnatariusze wymienieni w Aneksie do niniejszego Paktu oraz inne państwa, również wyszczególnione w Aneksie, które bez żadnych zastrzeżeń do tego Paktu przystąpią, składając deklarację w Sekretariacie w przeciągu dwu miesięcy od chwili wejścia w życie Paktu, co zostanie notyfikowane innym członkom Ligi.       Każde państwo, dominium lub kolonia rządzące się samodzielnie, a nie wymienione w Aneksie, może zostać członkiem Ligi, jeżeli za jego przyjęciem wypowiedzą się dwie trzecie Zgromadzenia, pod warunkiem jednak, że da ono rzeczywiste rękojmie swych szczerych zamiarów przestrzegania zobowiązań międzynarodowych oraz że przyjmie ustalone przez Ligę normy dla swych sił zbrojnych oraz swych zbrojeń lądowych, morskich i lotniczych.       Każdy członek Ligi może za dwuletnim uprzedzeniem wystąpić z Ligi pod warunkiem, że wypełni do chwili wystąpienia wszystkie swoje międzynarodowe zobowiązania wraz z zobowiązaniami wynikającymi z niniejszego Paktu. Artykuł 2       Liga wykonywa działalność określoną w niniejszym Pakcie przez Zgromadzenie i przez Radę przy pomocy stałego Sekretariatu. Artykuł 3       Zgromadzenie składa się z. przedstawicieli członków Ligi.       Zbiera się ono w oznaczonych okresach czasu oraz w każdej innej chwili, jeżeli okoliczności tego wymagają, w siedzibie Ligi lub w innym wyznaczonym miejscu.       Zgromadzenie rozpatruje wszystkie sprawy wchodzące w zakres działania Ligi lub dotyczące pokoju świata.       Każdy członek Ligi może mieć w Zgromadzeniu nie więcej niż trzech przedstawicieli i rozporządza tylko jednym głosem. Artykuł 4      Rada składa się z przedstawicieli Głównych Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych oraz z przedstawicieli czterech innych członków Ligi. Tych czterech członków Ligi wyznacza swobodnie Zgromadzenie w okresach czasu, jakie uzna za stosowne. Do chwili pierwszego wyznaczenia przez Zgromadzenie członkami Rady są przedstawiciele Belgii, Brazylii, Hiszpanii i Grecji.      Za zgodą większości Zgromadzenia Rada może wyznaczyć innych członków Ligi, którzy będą odtąd stale reprezentowani w Radzie. Również za zgodą większości może Rada powiększyć liczbę członków Ligi, których przedstawiciele zasiądą w Radzie z wyboru Zgromadzenia.      Zgromadzenie większością dwóch trzecich ustali regulamin dotyczący wyboru niestałych członków Rady, a w szczególności te przepisy, które określają czas trwania ich mandatu i warunki ponownego wyboru.      Rada zbiera się, ilekroć okoliczności tego wymagają, a przynajmniej raz do roku, w siedzibie Ligi lub w innym miejscu, które zostanie wyznaczone.      Rada rozpoznaje wszystkie sprawy wchodzące w zakres działania Ligi lub dotyczące pokoju świata.      Każdy członek Ligi w Radzie nie reprezentowany będzie zaproszony do wysłania swego przedstawiciela, który będzie mógł zasiadać w Radzie, ilekroć rozpatrywana będzie sprawa, w której będzie zainteresowany.      Każdy członek Ligi reprezentowany w Radzie rozporządza w niej tylko jednym głosem i ma jednego tylko przedstawiciela. Artykuł 5      Jeżeli wyraźnie nie zostało inaczej postanowione w niniejszym Pakcie lub w postanowieniach niniejszego Traktatu, decyzje Zgromadzenia lub Rady zapadają przez jednomyślną uchwałę członków Ligi reprezentowanych na posiedzeniu.      O wszystkich zagadnieniach dotyczących procedury, które wyłaniają się na posiedzeniach Zgromadzenia lub Rady, włącznie z wyznaczeniem komisji do badania poszczególnych spraw, rozstrzyga Zgromadzenie lub Rada większością głosów członków Ligi reprezentowanych na posiedzeniu.      Pierwsze posiedzenie Zgromadzenia i pierwsze posiedzenie Rady zwoła Prezydent Stanów Zjednoczonych Ameryki. Artykuł 6      Stały Sekretariat zostanie utworzony w siedzibie Ligi. Składa się on z Sekretarza Generalnego oraz niezbędnych sekretarzy i personelu.      Pierwszy Sekretarz Generalny jest wymieniony w Aneksie do Paktu.. Następny Sekretarz Generalny będzie mianowany przez Radę za zgodą większości Zgromadzenia.      Sekretarzy i personel Sekretariatu mianować będzie Sekretarz Generalny za zgodą Rady.      Sekretarz Generalny Ligi jest z samego prawa Sekretarzem Generalnym Zgromadzenia i Rady.      Wydatki Sekretariatu ponosić będą członkowie Ligi w stosunku ustanowionym dla Międzynarodowego Biura Powszechnego Związku Pocztowego. Artykuł 7      Siedzibę Ligi ustanawia się w Genewie.      Rada może w każdej chwili ustanowić siedzibę gdzie indziej.      Wszystkie stanowiska w Lidze lub w związanych z nią gałęziach służby, nie wyłączając Sekretariatu, są na równi dostępne dla mężczyzn i kobiet.      Przedstawiciele członków Ligi oraz urzędnicy Ligi w czasie wykonywania swych czynności korzystają z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych.      Budynki i tereny zajęte przez Ligę, jej urzędy i jej posiedzenia są nietykalne. Artykuł 8      Członkowie Ligi uznają, że utrzymanie pokoju wymaga zmniejszenia zbrojeń narodowych do minimum dającego się pogodzić z bezpieczeństwem narodowym oraz z egzekucją zobowiązań międzynarodowych przez wspólną akcję.      Rada, uwzględniając geograficzne położenie i specyficzne warunki każdego państwa, opracuje plany takiego zmniejszenia celem przedłożenia ich poszczególnym rządom do rozważenia i decyzji.      Plany te będą poddawane ponownemu rozważaniu i, w razie potrzeby, rewizji przynajmniej co lat dziesięć.      Po przyjęciu planów przez poszczególne Rządy nie będzie można przekroczyć ustalonej granicy zbrojeń bez zgody Rady.      Zważywszy, że fabrykacja prywatna amunicji i materiału wojennego nasuwa pewne zastrzeżenia, członkowie Ligi polecają Radzie, aby obmyśliła właściwe środki, jak uniknąć szkodliwych skutków tej fabrykacji^ uwzględniając potrzeby członków Ligi, którzy sami nie mogą wytwarzać amunicji i materiału wojennego, niezbędnych dla ich własnego bezpieczeństwa.      Członkowie Ligi zobowiązują się udzielać sobie nawzajem szczerych i wyczerpujących informacji dotyczących stanu zaawansowania swych zbrojeń, programów wojskowych, morskich i lotniczych oraz stanu tych gałęzi przemysłu, które mogą być przystosowane do celów wojennych. Artykuł 9      Utworzona zostanie stała Komisja, której zadaniem będzie przedkładać Radzie opinie co do wykonania przepisów zawartych w artykułach l i 8 oraz co do wszystkich w ogóle spraw wojskowych, morskich i lotniczych. Artykuł 10      Członkowie Ligi zobowiązują się szanować i utrzymywać przeciwko wszelkiej napaści zewnętrznej całość terytorialną i obecną niezależność polityczną wszystkich członków Ligi. W razie napaści, jej groźby lub niebezpieczeństwa Rada wskaże środki, jak zapewnić wykonanie niniejszego zobowiązania. Artykuł 11      Oświadcza się wyraźnie, że wszelka wojna lub groźba wojny, niezależnie od tego, czy dotyka bezpośrednio jednego z członków Ligi, czy też nie dotyka — interesuje całą Ligę i że Liga powinna przedsięwziąć wszelkie środki, mogące skutecznie zabezpieczyć pokój między narodami. W takim wypadku Sekretarz Generalny, na żądanie któregokolwiek członka Ligi, zwoła niezwłocznie Radę.      Oświadcza się poza tym, że każdy członek Ligi ma prawo w przyjacielski sposób zwrócić uwagę Zgromadzenia lub Rady na każdą okoliczność, która może wpłynąć, na stosunki międzynarodowe i która grozi w następstwie zakłóceniem pokoju lub dobrego porozumienia między narodami, od którego zależy pokój. Artykuł 12      Wszyscy członkowie Ligi zgadzają się, że gdyby między nimi powstał spór mogący spowodować zerwanie stosunków, skierują go już to na drogę postępowania rozjemczego lub sądowego, już to do rozpatrzenia Rady. Zgadzają się również, że w żadnym przypadku nie powinni uciekać się do wojny przed upływem trzech miesięcy od decyzji rozjemczej lub sądowej albo sprawozdania Rady.      We wszystkich wypadkach przewidzianych niniejszym artykułem decyzja powinna być wydana w odpowiednim czasie, zaś sprawozdanie Rady powinno być sporządzone w ciągu 6 miesięcy od dnia przedłożenia jej sporu. Artykuł 13      Członkowie Ligi zgadzają się, że w razie gdyby między nimi powstał spór nadający się ich zdaniem do rozstrzygnięcia arbitrażowego lub sądowego i gdyby sporu tego nie można było załatwić zadowalająco na drodze dyplomatycznej, sprawa będzie w całej rozciągłości oddana do załatwienia arbitrażowego lub sądowego.      Do sporów nadających się w ogólności do rozstrzygania arbitrażowego lub sądowego należą te, które dotyczą wykładni traktatów, wszelkich kwestii prawa międzynarodowego, ponadto spory dotyczące ustalenia faktów, które — gdyby zostały stwierdzone — stanowiłyby naruszenie zobowiązań międzynarodowych, wreszcie spory co do rozmiaru lub natury odszkodowania należnego z tytułu podobnego naruszenia.      Sądem, któremu taki spór zostanie poddany, będzie Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej, ustanowiony zgodnie z artykułem 14, lub jakikolwiek trybunał uzgodniony przez strony w sporze lub wskazany w jakiejkolwiek obowiązującej między nimi konwencji.      Członkowie Ligi zobowiązują się wykonywać w dobrej wierze wydane wyroki i nie uciekać się do wojny z członkiem Ligi, który się do wyroku zastosuje. W razie niewykonania wyroku Rada zaproponuje środki, które mają zapewnić mu skuteczność. Artykuł 14      Radzie powierza się przygotowanie projektu Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej i przedstawienie członkom Ligi. Trybunał ten rozpatrywać będzie wszystkie spory o charakterze międzynarodowym, przedłożone mu przez strony. Będzie on również wydawał opinie doradcze o wszystkich sporach i sprawach, z którymi zwróci się do niego Rada lub Zgromadzenie. Artykuł 15      Jeżeli między członkami Ligi powstanie spór, który mógłby spowodować zerwanie stosunków, i jeżeli spór ten nie zostanie poddany postępowaniu arbitrażowemu lub sądowemu przewidzianemu w artykule 13, to członkowie Ligi zgadzają się przedłożyć go Radzie. W tym celu wystarczy, by jeden z nich zawiadomił o sporze Sekretarza Generalnego, który zarządzi wszelkie środki celem wszechstronnego rozpoznania i zbadania sporu.      Strony powinny w możliwie najkrótszym czasie przedstawić Sekretarzowi Generalnemu swój punkt widzenia z podaniem odnośnych faktów i dokumentów dowodowych. Rada może nakazać natychmiastowe ich ogłoszenie.      Rada będzie się starała zapewnić załatwienie sporu. Jeżeli się to uda, Rada w stopniu, w jakim uzna to za pożyteczne, przedstawi stan faktyczny, niezbędne jego wyjaśnienie i sposób załatwiania sporu.      Jeżeli sporu nie będzie można załatwić. Rada ułoży i poda do wiadomości publicznej sprawozdanie, przyjęte jednomyślnie albo większością głosów, w którym przedstawi okoliczności sporu oraz zalecone przez siebie rozwiązania uznane za najsłuszniejsze i najodpowiedniejsze w danej sprawie.      Każdy członek Ligi reprezentowany w Radzie może również podać do publicznej wiadomości opis faktycznego stanu sporu i swe własne wnioski.      Jeżeli sprawozdanie Rady zostanie przyjęte jednomyślnie, przy czym głosów przedstawicieli stron nie bierze się w rachubę przy obliczaniu tej jednomyślności, to członkowie Ligi zobowiązują się nie uciekać się do wojny z żadną ze stron, która zastosuje się do wniosków sprawozdania.      Gdyby Radzie nie udało się doprowadzić do jednomyślnego przyjęcia sprawozdania przez wszystkich swych członków, poza przedstawicielami stron spór wiodących, to członkowie Ligi zastrzegają sobie prawo takiego działania, jakie uznają za niezbędne w obronie prawa i sprawiedliwości.      Jeżeli jedna ze stron twierdzi, a Rada uzna, że spór dotyczy sprawy, którą prawo międzynarodowe pozostawia wyłącznej kompetencji tej strony, to Rada stwierdzi to w sprawozdaniu, nie zalecając żadnego rozwiązania.      We wszystkich wypadkach przewidzianych w niniejszym artykule Rada może przedłożyć spór Zgromadzeniu. Spór musi być przedłożony Zgromadzeniu, jeśli zażąda tego jedna ze stron; żądanie to powinno być zgłoszone przed upływem 14 dni od przedłożenia sporu przed Radę.      We wszystkich sprawach przedkładanych Zgromadzeniu przepisy niniejszego artykułu i art. 12 co do postępowania i kompetencji Rady stosować się będą także do postępowania i kompetencji Zgromadzenia. Rozumie się, że sprawozdanie Zgromadzenia przyjęte przez reprezentowanych w Radzie przedstawicieli członków Ligi oraz przez większość pozostałych członków Ligi, wyjąwszy w każdym wypadku przedstawicieli stron, będzie mieć taki sam skutek, jak sprawozdanie Rady, przyjęte jednomyślnie przez jej członków nie będących przedstawicielami stron. Artykuł 16      Jeżeli jeden z członków Ligi ucieka się do wojny wbrew zobowiązaniom przyjętym w artykułach 12, 13 lub 15, uważany będzie ipso facto za dopuszczającego się aktu wojennego przeciw wszystkim członkom Ligi, Ci zobowiązują się zerwać z nim natychmiast wszystkie stosunki handlowe i finansowe, zakazać wszelkich stosunków między swymi obywatelami a obywatelami państwa, które złamało Pakt, wreszcie przerwać porozumiewanie się w sprawach finansowych, handlowych czy osobistych między obywatelami tego państwa a obywatelami innych państw, należących lub nie należących do Ligi.      W podobnym wypadku obowiązkiem Rady będzie zalecić poszczególnym zainteresowanym rządom, jakim kontyngentem sił wojskowych, morskich i lotniczych każdy z członków Ligi ma współdziałać w siłach zbrojnych przeznaczonych do tego, aby wymusić poszanowanie zobowiązań Ligi.      Członkowie Ligi zgadzają się nadto udzielać sobie wzajemnie poparcia w przeprowadzeniu zarządzeń gospodarczych i finansowych, które będą podejmowane na mocy niniejszego artykułu, aby możliwie zmniejszyć wynikające z tych zarządzeń straty i niedogodności. .Również wspierać się będą wzajemnie w oporze przeciw specjalnym środkom, jakie wobec jednego z nich stosować będzie państwo, które złamało Pakt. Wreszcie wydadzą niezbędne zarządzenia, by ułatwić przejście przez swe terytoria wojskom każdego członka Ligi biorącego udział we wspólnej akcji, mającej na celu zapewnienie poszanowania zobowiązań Ligi.      Każdy członek Ligi, który stał się winnym złamania jednego z zobowiązań wynikających z tego Paktu, może być wykluczony z Ligi. Wykluczenie będzie orzeczone w głosowaniu wszystkich pozostałych członków Ligi, reprezentowanych w Radzie. Artykuł 17      W przypadku sporu między państwami, z których tylko jedno jest członkiem Ligi, lub też żadne do niej nie należy, państwo lub państwa nie należące do Ligi zostaną celem załatwienia sporu wezwane do poddania się zobowiązaniom, jakie ciążą na członkach Ligi, na warunkach uznanych za sprawiedliwe przez Radę. Jeżeli przyjmą to wezwanie, będą miały do nich zastosowanie postanowienia artykułów 12 do 16, z zastrzeżeniem zmian, które Rada uzna za konieczne.      Po wysłaniu wezwania Rada zarządzi rozpoznanie okoliczności sporu i zaproponuje takie środki, które w danym szczególnym wypadku uważać będzie za najlepsze i najskuteczniejsze.      Jeżeli państwo mimo to nie zechce w celu załatwienia danego sporu poddać się zobowiązaniom członka Ligi i ucieknie się do wojny z członkiem Ligi, natenczas stosować się doń będą przepisy artykułu 16.      Jeżeli obie wezwane strony odmówią poddania się zobowiązaniom członka Ligi, Rada celem uregulowania sporu może przedsięwziąć wszelkie środki i poczynić wszelkie propozycje, które by były w stanie zapobiec krokom nieprzyjacielskim i zapewnić rozwiązanie konfliktu. Artykuł 18      Wszystkie traktaty lub zobowiązania międzynarodowe zaciągnięte w przyszłości przez członka Ligi zostaną natychmiast przez Sekretariat zarejestrowane i ogłoszone w możliwie najkrótszym czasie. Żaden z tych traktatów ani żadne zobowiązanie międzynarodowe nie uzyskają mocy obowiązującej, zanim nie zostaną zarejestrowane. Artykuł 19      Zgromadzenie może od czasu do czasu wzywać członków Ligi, aby przystąpili do ponownego zbadania traktatów, które nie dają się już stosować, oraz sytuacji międzynarodowej, której trwanie mogłoby zagrozić pokojowi świata. Artykuł 20      Członkowie Ligi uznają, każdy w swoim imieniu, że Pakt niniejszy znosi wszystkie zobowiązania lub porozumienia inter se nie dające się pogodzić z jego brzmieniem i zobowiązują się uroczyście nie zaciągać w przyszłości podobnych.      Jeżeli który z członków Ligi zaciągnął przed wstąpieniem do Ligi zobowiązania nie dające się pogodzić z brzmieniem Paktu, powinien niezwłocznie poczynić kroki celem zwolnienia się od tych zobowiązań. Artykuł 21      Zobowiązanie międzynarodowe zapewniające utrzymanie pokoju, takie jak traktaty w sprawie sądownictwa arbitrażowego oraz porozumienia regionalne, jak doktryna Monro'ego, nie są uważane za sprzeczne z postanowieniami niniejszego Paktu. Artykuł 22      Następujące zasady stosują się do kolonii i do terytoriów, które na skutek wojny przestały podlegać zwierzchnictwu państw dotychczas nimi rządzących, a które są zamieszkane przez ludy jeszcze niezdolne do samodzielnego rządzenia się w szczególnie trudnych warunkach nowoczesnego świata. Zapewnienie dobrobytu i rozwoju tym ludom stanowi święte posłannictwo cywilizacji i dlatego godzi się włączyć do niniejszego Paktu rękojmię spełnienia tego posłannictwa.      Najlepszym sposobem urzeczywistnienia w praktyce tej zasady jest powierzenie opieki nad tymi ludami narodom rozwiniętym, które ze względu na swe zasoby, doświadczenie lub położenie geograficzne mogą najskuteczniej wziąć na siebie taką odpowiedzialność i zechcą ją przyjąć; narody te sprawowałyby opiekę w charakterze mandatariuszy Ligi i w jej imieniu.      Charakter mandatu powinien być różny, zależnie od stopnia rozwoju ludu, położenia geograficznego terytorium, jego warunków gospodarczych i wszelkich innych podobnych okoliczności.      Niektóre wspólnoty należące poprzednio do Cesarstwa Otomańskiego osiągnęły taki stopień rozwoju, że ich istnienie jako narodów niepodległych może być tymczasowo uznane, pod warunkiem że rady i pomoc mandatariusza kierować będą ich administracją aż do chwili, kiedy staną się zdolne do samodzielnych rządów. Życzenia tych wspólnot powinny być w pierwszym rzędzie wzięte pod rozwagę przy wyborze mandatariusza.      Stopień rozwoju, na którym się znajdują inne ludy, w szczególności w Afryce Środkowej, wymaga, aby mandatariusz podjął zarząd terytorium na warunkach, które uniemożliwią takie nadużycia, jak handel niewolnikami, bronią i alkoholem, zapewnią wolność sumienia i religii, z tymi tylko ograniczeniami, jakich może wymagać utrzymanie porządku publicznego i dobrych obyczajów, zabronią wznoszenia fortyfikacji, tworzenia baz wojskowych i morskich oraz wyszkolenia wojskowego tubylców, o ile to nie jest konieczne ze względów policyjnych lub do obrony terytorium, wreszcie zapewnią także innym członkom Ligi jednakowe warunki wymiany i handlu.      W końcu są- takie terytoria, jak Afryka Południowo-Zachodnia i niektóre wyspy południowego Oceanu Spokojnego, które wskutek słabej gęstości zaludnienia, niewielkiego obszaru, oddalenia od ognisk cywilizacji, przyległości geograficznej do terytorium mandatariusza lub z innych powodów mogłyby być rządzone najlepiej pod panowaniem ustaw mandatariusza jako. część nierozdzielna jego terytorium, z zastrzeżeniem jednak wyszczególnionych wyżej rękojmi w interesie ludności tubylczej.      We wszystkich tych wypadkach mandatariusz powinien przedkładać Radzie corocznie sprawozdanie o powierzonych mu terytoriach.      Jeżeli granice władzy, nadzoru oraz zarządu, które ma sprawować mandatariusz, nie zostały ułożone uprzednio w konwencji między członkami Ijigi, odpowiednio wyraźne postanowienia pod tym względem poweźmie Rada.      Będzie powołana stała komisja, której zadaniem będzie odbieranie i badanie rocznych sprawozdań mandatariuszy oraz udzielanie Radzie opinii we wszystkich sprawach związanych z wykonywaniem mandatów. Artykuł 23      Z zastrzeżeniem i zgodnie z postanowieniami konwencji międzynarodowych już zawartych oraz tych, które będą zawarte w przyszłości, członkowie Ligi:      a) dołożą wszelkich starań, aby zapewnić i utrzymać słuszne i ludzkie warunki pracy dla mężczyzn, kobiet i dzieci zarówno na własnych terytoriach, jak i we wszystkich krajach, dokąd sięgają ich stosunki handlowe i przemysłowe, oraz utworzyć i utrzymywać potrzebne do tego celu organizacje międzynarodowe;      b) zobowiązują się zapewnić sprawiedliwe postępowanie ludności tubylczej na terytoriach poddanych ich rządowi;      c) powierzają Lidze ogólny nadzór nad porozumieniami w sprawie handlu kobietami i dziećmi, handlu opium i innymi szkodliwymi środkami;      d) powierzają Lidze ogólny nadzór nad handlem bronią i amunicją z krajami, w których kontrola tego handlu jest konieczna dla powszechnego dobra;      e) wydadzą niezbędne zarządzenia w celu zapewnienia i utrzymania wolności komunikacji, tranzytu oraz sprawiedliwego traktowania handlu przez wszystkich członków Ligi, przy czym rozumie się, że będą wzięte pod uwagę szczególne potrzeby obszarów zniszczonych podczas wojny 1914-1918 r.;      f) poczynią starania celem podjęcia zarządzeń o charakterze międzynarodowym dla zapobiegania chorobom oraz ich zwalczania. Artykuł 24      Wszystkie biura międzynarodowe utworzone poprzednio na mocy traktatów ogólnych będą za zgodą stron poddane władzy Ligi. Władzy Ligi poddane będą również wszystkie inne biura międzynarodowe oraz komisje do regulowania spraw międzynarodowych, które zostaną następnie utworzone.      Co się tyczy wszystkich spraw o znaczeniu międzynarodowym, normowanych przez konwencje ogólne, lecz nie podlegających nadzorowi komisji lub biur międzynarodowych. Sekretariat Ligi będzie, na żądanie stron i za zgodą Rady, gromadził i udzielał wszystkich potrzebnych wiadomości oraz służył wszelką konieczną lub pożądaną pomocą.      Bada może postanowić, że wydatki biur lub komisji poddanych władzy Ligi zostaną zaliczone do wydatków Sekretariatu. Artykuł 25      Członkowie Ligi zobowiązują się popierać i ułatwiać tworzenie i współdziałanie dobrowolnych, należycie upoważnionych organizacji narodowych Czerwonego Krzyża, mających za zadanie podniesienie zdrowotności, zapobieganie chorobom i łagodzenie cierpień na świecie. Artykuł 26      Poprawki do niniejszego Paktu nabierają mocy obowiązującej z chwilą ich ratyfikowania przez członków Ligi, których przedstawiciele tworzą Radę, i przez większość tych, których reprezentanci tworzą Zgromadzenie.      Każdemu członkowi Ligi wolno jest nie przyjąć poprawek wprowadzonych do Paktu. W takim wypadku przestaje on być jednak członkiem Ligi. Tekst: K.Kocot, K.Wolfke, Wybór dokumentów do nauki prawa międzynarodowego, Wrocław 1978