Franchising jako forma finansowania działalności małych i średnich przedsiębiorstw.
Obecnie franchising definiuje się jako system sprzedaży towarów, usług lub technologii, który jest oparty na ścisłej i ciągłej współpracy pomiędzy prawnie i finansowo odrębnymi i niezależnymi przedsiębiorcami. Najważniejszym elementem tego systemu jest fakt, że franczyzodawca nadaje swoim poszczególnym franczyzobiorcom prawo oraz nakłada na nich obowiązek prowadzenia działalności zgodnie z jego koncepcją. Indywidualny franczyzobiorca korzysta z nazwy handlowej franczyzodawcy, jego znaku towarowego lub usługowego, know - how, metod prowadzenia działalności gospodarczej, wiedzy technicznej oraz innych praw własności indywidualnej lub przemysłowej. Franczyzodawca zobowiązuje się również do służenia stałą pomocą handlową i techniczną. Dzieje się to w ramach i na okres sporządzonej na piśmie umowy franchisingowej oraz w zamian za bezpośrednie lub pośrednie świadczenia finansowe.
Franchising jest jedną z metod prowadzenia działalności gospodarczej, która polega na prowadzeniu przedsiębiorstwa pod szyldem cudzej, znanej marki. Franchising jest długoterminową umową pomiędzy franczyzodawcą (właścicielem marki) a franczyzobiorcą (korzystającym), w której to umowie franczyzodawca wyraża pozwolenie na używanie przez franczyzobiorcę znaku towarowego oraz marki firmy na potrzeby prowadzenia własnej działalności gospodarczej w zamian za bezpośrednie lub pośrednie wynagrodzenie pieniężne. Wynagrodzeniem dla franczyzodawcy są opłaty licencyjne oraz opłaty w formie miesięcznych kwot lub określonego procentu zależnego od wielkości obrotów.
Przedmiotem franchisingu jest koncepcja prowadzenia działalności gospodarczej według ściśle określonych procedur i zasad. Franczyzobiorca otrzymuje od franczyzodawcy niezbędne do prowadzenia franczyzy prawa do korzystania ze znaku firmowego, know-how, technologii oraz produkcji lub handlu. Otrzymuje on także jednolite wyposażenie, dekoracje lokali oraz pomoc handlową lub techniczną.
Rodzaje franchisingu
Franchising indywidualny (bezpośredni) występuje w sytuacji, gdy w ramach sieci franchisingowej franczyzodawca sam odsprzedaje prawo do prowadzenia działalności gospodarczej pod szyldem firmy macierzystej na danym terytorium przez określony okres. Ten rodzaj franchisingu pozwala na powolną ekspansję, jako że przyrost jednostek sieci franczyzowej jest stosunkowo powolny. Co więcej, franchising indywidualny wymaga od franczyzodawcy większych kosztów, które związane są uruchomieniem i prowadzeniem danej jednostki.
Franchising wielokrotny występuje w sytuacji, gdy franczyzobiorca odsprzedaje prawo do prowadzenia określonej liczby jednostek systemu franczyzowego pod szyldem firmy macierzystej na danym terytorium i przez określony czas. Franchising wielokrotny jest korzystny dla franczyzodawcy, ponieważ przyspiesza on ekspansję firmy macierzystej. Natomiast korzyścią dla franczyzobiorcy jest możliwość stworzenia silniejszej pozycji niż w przypadku franchisingu indywidualnego, wymaga on jednak większych nakładów kapitałowych i wyższych umiejętności zarządczych.
Subfranchising występuje w sytuacji, gdy franczyzodawca sprzedaje pośrednikowi prawa do otwierania jednostek sieci franczyzowej i do zawierania umów indywidualnych z franczyzobiorcami. Firma macierzysta sprzedaje, zatem licencję główną, zwaną także licencją mistrzowską, mocnemu finansowo pośrednikowi, który ma za zadanie znajdowanie franczyzobiorców, udzielanie im niezbędnej pomocy oraz kontrola ich działalności. Koszty związane z wprowadzeniem franczyzobiorcy do sieci franczyzowej ponosi pośrednik, natomiast zysk z działalności franczyzn dzielony jest pomiędzy franczyzobiorcę, pośrednika oraz firmę macierzystą. Subfranchising występuje w przypadku rozwiniętych sieci franczyzowych, w szczególności, gdy marka firmy macierzystej jest znana międzynarodowo. Licencje mistrzowskie przydzielane są przedstawicielom reprezentującym franczyzodawcę w poszczególnych krajach.
Zalety franchisingu
Franchising jest korzystny dla franczyzobiorcy, jako ponieważ:
W znacznym stopniu ułatwia on rozpoczęcie działalności ograniczając początkowe koszty związane z marketingiem, inwestycjami oraz bieżącym finansowaniem działalności.
Franczyzobiorca, korzysta z renomy i popularności firmy macierzystej, dzięki czemu nie musi on ponosić dodatkowych wydatków związanych z promocją i reklamą.
Renoma franczyzodawcy poprawia wiarygodność kredytową w bankach oraz wpływa także na pozycję w negocjacjach handlowych z kontrahentami.
Koszty prowadzenia działalności na zasadzie franchisingu są również ograniczone dzięki możliwości uzyskania pomocy finansowej od franczyzodawcy w kosztach inwestycji, a także poprzez opóźnione terminy płatności w finansowaniu majątku obrotowego.
Sprzęt niezbędny do prowadzenia działalności gospodarczej a także elementy wyposażenia lokalu są często dzierżawione przez franczyzobiorcę. Są one dalej własnością franczyzodawcy, co także wpływa na zmniejszenie kosztów działalności.
Ryzyko związane z nieosiągnięciem sukcesu rynkowego jest w przypadku franchisingu znacznie ograniczone, a co za tym idzie zwrot inwestycji jest niemal gwarantowany, co zapewnia swoiste poczucie bezpieczeństwa dla franczyzobiorcy.
Wady franchisingu
Jednym z ważniejszych minusów franchisingu jest utrata samodzielności przez franczyzobiorcę, który jest całkowicie podporządkowany i uzależniony od firmy macierzystej:
Franczyzobiorca nie może sprzedać prowadzonej franczyzy bez zgody firmy macierzystej.
W umowie franczyzowej franczyzodawca często zastrzega sobie, że franczyzobiorca nie może działać na własny rachunek w branżach, w których działała franczyza na określonym terytorium i przez określony czas po ustaniu lub rozwiązaniu umowy franczyzowej.
Działalność franczyzy podlega także ciągłej kontroli finansowej oraz kontroli dotyczącej spełnianych procedur i zasad stawianych przez franczyzodawcę.
Opłaty należne firmie macierzystej mogą być obciążeniem dla franczyzobiorcy, szczególnie w sytuacji, gdy jego działalność ma mniejszą skalę niż przeciętna w danej sieci.