Sagrada Familia (Templo Expiatorio de la Sagrada Familia) to niepowtarzalna secesyjna świątynia rzymskokatolicka. Wciąż nieukończony symbol Barcelony. Zaprojektowana przez słynnego architekta Antonio Gaudiego.
Jej budowa trwa już przeszło 100 lat, została zapoczątkowana w 1882 roku i ciągnie się do dzisiaj. Planowanie ukończenie ma nastąpić w 2026 roku, dokładnie 100 lat po śmierci Gaudiego, który zwykł mawiać: "Mojemu klientowi się nie śpieszy". W chwili śmierci architekta budowa była ukończona w 25%.
Wolą samego mistrza było ukończenie świątyni jedynie z prywatnych datków sponsorów. Budowa nie jest zatem finansowana przez rząd.
W założeniu architekta sama konstrukcja budowli miała przypominać jeden wielki organizm. Budowę świątyni rozpoczęto w 1882 roku. Początkowo jej projekt zlecono innemu architektowi, ale ten wszedł w konflikt ze stowarzyszeniem finansującym budowę świątyni. Wówczas zlecenie na budowę otrzymał Gaudí, który całkowicie zmienił projekt, nadając mu własny styl. Przez następne cztery dekady pracował intensywnie nad konstrukcją, poświęcając jej całkowicie ostatnich 15 lat życia. Podczas prac nieustannie dostosowywał i zmieniał pierwotne założenia.
Liczby Do czasów współczesnych wzniesiono 8 z zaplanowanych 18 strzelistych wież, mierzących do 170 metrów wysokości. Wieże symbolizują 12 apostołów, 4 ewangelistów, Maryję oraz Jezusa (centralna i najwyższa). Po ukończeniu wieży poświęconej Jezusowi Sagrada Familia stanie się najwyższym kościołem na świecie.
Wymiary podporządkowane są proporcjom opartym o liczbę 7,5 stanowiącą bazowy wymiar. Najważniejsza z punktu widzenia każdej świątyni jest długość głównej nawy. W przypadku tego pięcionawowego kościoła to 90 m (7,5 x 12), gdzie wielokrotność 12 symbolizuje dwunastu apostołów. Wysokość głównej nawy w bazylice Sagrada Familia to 45 m (7,5 x 6). Długość transeptu (nawy poprzecznej) liczy 60 m (7,5 x 8 lub 5 x 12), a jego szerokość 30 m (7,5 x 4). Apsyda ma wysokość 75 m (7,5 x 10).
Trzy fasady kościoła przedstawiają życie Jezusa - od narodzin aż do śmierci:
Fasada wschodnia przy ulicy Carrer de Marina poświęcona została narodzeniu i dzieciństwu Chrystusa. Można na niej dostrzec bogato zdobione rzeźby Świętej Rodziny, anioły, zwierzęta i rośliny. Znajdują się tam też 3 portale symbolizujące wiarę, nadzieję i miłość, które o poranku oświetlane są pierwszymi promieniami słońca.
Fasada zachodnia od strony Carrer de Sardenya przedstawia mękę pańską. Zdobienia tej części kościoła zostały zaprojektowane po śmierci Gaudiego i wśród niektórych krytyków architektury budzą kontrowersje z powodu bardzo ostrego przedstawienia bólu i upokorzenia ostatnich godzin życia Chrystusa. Na czas budowy umieszczono tutaj główne wejście.
Fasada południowa nazywana Fasadą Chwały ukazuje dzieje Jezusa po zmartwychwstaniu. Prace konstrukcyjne przy tej najbardziej okazałej z fasad rozpoczęły się w 2002 roku. Po ukończeniu budowy ma się tutaj znajdować główne wejście.
Fasady biorą swą nazwę od zdobiących je portali ściśle związanych z ewangeliami i swoją nastrojowością nawiązują do trzech głównych rodzajów literackich. Fasada Narodzenia (Fachada del nacimiento), jedyna ukończona w znacznej mierze za życia Gaudiego ma liryczny, radosny charakter związany z narodzinami Zbawiciela. Fasada Męki Pańskiej (Fachada de la Pasión) ma zdecydowanie przejmującą i ponurą wymowę kojarzoną z dramatem. Z kolei Fasada Chwały (Fachada de la Gloria) ma epicką wymowę.
Gaudi doskonałości dopatrywał się w naturze. Dał temu wyraz nie tylko w projekcie Sagrada Familia. Jednakże tutaj, ze względu na rozmiary budowli i jako że było to jego ostatnie dzieło, można dostrzec najwyraźniej organiczność architektonicznych form. Występują tutaj cztery główne królestwa natury.
Królestwo roślin. Potężne, rozgałęziające się ku górze kolumny znajdujące się w nawie głównej przypominają gęsty, kamienny las. 36 "drzew" łączy się jedynie ze sklepieniem, pozostałych 16 wkomponowanych jest również w mury świątyni. Łączna liczba 52 to tyle ile jest wszystkich niedziel w ciągu całego roku za wyjątkiem Niedzieli Wielkanocnej.
Królestwo zwierząt. Symbole zwierząt są wszechobecne w ornamentyce Sagrada Familia (najwięcej znajduje się na Fasadzie Narodzenia). Są to stworzenia reprezentujące zarówno dobro (jagnię symbolizujące Chrystusa, gołębica symbol Ducha Świętego) jak i zło (wąż z jabłkiem jako symbol szatana, rozmaite gady i płazy).
Królestwo minerałów. Przypominają o tym witraże oraz pofałdowana powierzchnia Fasady Narodzenia, która ma odzwierciedlać krajobraz katalońskich gór Montserrat.
Królestwo człowieka. Najwyraźniej odzwierciedlone w głównym portalu Fasady Męki Pańskiej, najbardziej naturalistycznej, która za pomocą kanciastych brył tworzących pasyjne rzeźby trafia do serc osób, które ją oglądają. Na dole znajduję się sześć pnących się ku górze kolumn. Symbolizują one główne kości człowieka (ukrzyżowanego Chrystusa) razem ze strukturą przylegających do nich ścięgien. Powyżej dopełnia je 18 innych kolumn, łącznie 24 czyli tyle ile kości mają ludzkie żebra.
Wnętrze bazyliki ma symbolizować święte miasto Jerozolimę. Jego projekt opiera się na planie krzyża. Wysokość nawy głównej to 45 metrów, naw bocznych - 30 metrów. Żadna ze ścian nie jest płaska, zdobią je bogate ornamenty i rzeźby. Wiele z nich przyjmuje bardzo abstrakcyjne formy.
Sagrada Familia pomimo tego, że nie została jeszcze ukończona, znajduje się na światowej liście dziedzictwa kulturowego UNESCO.