Struktura funkcjonalno- przestrzenna obszarów wiejskich w województwie pomorskim w roku 2009.

Wstęp

W niniejszym opracowaniu przeanalizowano strukturę funkcjonalno-przestrzenną obszarów wiejskich ( 98 gmin) województwa pomorskiego w roku 2009 . W celu określenia dominującej funkcji danej gminy posłużono się ośmioma wskaźnikami pochodzącymi z portalu www.stat.gov.pl . Wykorzystano trzy wskaźniki charakteryzujące funkcję rolniczą oraz pięć cechujących funkcje pozarolnicze. W przypadku funkcji pozarolniczych posłużono się trzema wskaźnikami charakterystycznymi dla funkcji przemysłowo-usługowo- mieszkaniowej oraz dwoma dla funkcji leśnej. Zestawienie wybranych wskaźników obrazuje Tabela nr 1. Następnie poprzez zastosowanie metody Perkala określono funkcję dominującą danym gminom. Następnie wyniki analizy zobrazowano w formie graficznej, na mapie stanowiącej załącznik nr 2.

Tabela nr 1 Zestawienie wybranych wskaźników odpowiadającym danym funkcjom.

Wskaźniki dotyczące ROLNICTWA	Funkcja rolnicza
	1	Udział % użytków rolnych do powierzchni ogółem
	2	Udział % ogół zatrudnionych w rolnictwie do ogółu zatrudnionych
	3	Pogłowie bydła na 100 ha użytków rolnych
Wskaźniki POZAROLNICZE	Funkcja przemysłowo-usługowo-mieszkaniowa
	4	Gęstość zaludnienia
	5	Liczba zatrudnionych w usługach do ogółu zatrudnionych
	6	Udział ludności zatrudnionej w przemyśle
	Funkcja leśna
	8	Udział %lasów do powierzchni ogółem (lesistość)
	9	Ilość pozyskanego drewna w m3

Źródło: opracowanie własne na podstawnie www.stat.gov.pl,maj 2012

Wnioski

Rozkład udziału procentowego gmin woj. pomorskiego, zakwalifikowanych do danych funkcji na analizowanym terenie przedstawia się następująco:

- 32% badanych gmin charakteryzuje się przeważającym rozwojem funkcji rolniczej (R)

- 32% badanych gmin cechuje się przeważającym rozwojem funkcji przemysłowo-usługowo-mieszkaniowej (P-U-M)

- największy odsetek gmin, bo 35% cechuje się dominującą funkcją leśną

- jedynie 2% ogółu badanych gmin ,została określona jako wielofunkcyjna

Tabela nr 3 Struktura ilościowa oraz procentowa wybranych gmin woj. pomorskiego o danej, dominującej funkcji, rok 2009.

Oznaczenie funkcji	Ilość	Udział %
R	31	32
P-U-M	31	32
L	34	35
Wielofunkcyjna	2	2
SUMA	98	100

Źródło: opracowanie własne na podstawnie Tabeli nr 2.

Wykres 1 Graficzne zobrazowanie struktury procentowej otrzymanych wyników badania.

Źródło: opracowanie własne na podstawnie Tabeli nr 3.

Najwięcej gmin woj. pomorskiego, 35% ogółu badanych, charakteryzuje się dominującą funkcją leśną. W porównaniu do otrzymanych wyników funkcji przemysłowo-usługowo-mieszkaniowej oraz rolnej (obie po 32%), odsetek gmin o dominującej funkcji leśnej różni się jedynie trzema punktami procentowymi.

Różnica 3% jest zbyt niewielka, aby określić, iż przeważającą funkcją obszarów wiejskich w roku 2009 była funkcja leśna. Oznacza to, iż nie można określić jednej dominującej funkcji dla całego województwa ( w odniesieniu do obszarów wiejskich).

Gminy o dominującej funkcji rolnej występują główne w części wschodniej województwa pomorskiego. Obszar ten, został określony na mapie topograficznej Polski jako Żuławy Wiślane oraz obfituje w gleby typu: mady rzeczne oraz gleby bagienne i pobagienne ( np. gleby torfowe, murszowe oraz mułowe. Gleby te należą do gleb o dobrej bądź średniej przydatności rolniczej. Okres wegetacyjny oscyluje pomiędzy 200- 210 dni w ciągu roku. Ze względu na to, że jest to obszar równinny położony w delcie Wisły, również rzeźba terenu stanowi dodatni atrybut dla rozwoju funkcji rolniczej.

Funkcja leśna skoncentrowana jest głównie w części zachodniej oraz zachodnio- południowej województwa. Fakt występowania dominującej funkcji leśnej na tym obszarze uwarunkowany jest słabymi warunkami glebowymi oraz bardziej zróżnicowaną rzeźbą terenu niż w części wschodniej województwa. Wyżej wymienione atrybuty hamują m.in. rozwój funkcji rolnej na tym terenie. W przypadku rozwoju funkcji przemysłowo-usługowo-mieszkaniowej w tej części województwa wstrzymywać ją mogą takie czynniki jak: brak dużego ośrodka miejskiego, znikome występowanie złóż surowców mineralnych. Innymi znaczącym atrybutami, które warunkują dominującą funkcję są wstępujące na tym terenie formy ochrony przyrody, np. Park Narodowy „Bory Tucholskie”, Tucholski Park Krajobrazowy.

Obszary wiejskie, w których dominuje funkcja przemysłowo-usługowo-mieszkaniowa zlokalizowane są w części zachodnio-północnej oraz środkowo-północnej województwa. Tereny te, położone są w bliskim sąsiedztwie dużych ośrodkach miejskich np. Trójmiasta, Stargardu Gdańskiego oraz Słupska.

Występowanie dużych aglomeracji miejskich stymuluje zanik działalności rolniczej na pobliskich obszarach wiejskich. Wraz z rozwojem miast pojawia się zjawisko suburbanizacji , a okoliczne tereny stają się „sypialniami” ludności pracującej w ośrodku miejskim. Duże znaczenie w rozwoju funkcji przemysłowo-usługowo-mieszkaniowej na tym obszarze posiada występowanie i dobry stan infrastruktury technicznej, m.in. gęsta sieć ciągów komunikacyjnych oraz wyposarzenie w urządzenia sieciowe tj. kanalizacja, wodociągi. W gminach tj. Ustka, Smołdzino, Wicko funkcję przemysłowo-usługowo-mieszkaniową stymuluje występowanie oraz bliskie sąsiedztwo ośrodków turystycznych, a także położenie w pasie Morza Bałtyckiego.

Reasumując na obszarach wiejskich województwa pomorskiego nie można określić jednej dominującej funkcji.