Egzamin licencjacki opracowane pytania 1

Zagadnienia z przedmiotu: turystyka wiejska


1. Turystyka zrównoważona: przyczyny rozwoju, cele, wpływ jej rozwoju na środowiska przyrodnicze i kulturowe oraz społeczność lokalną obszarów wiejskich.



Definicja turystyki zrównoważonej ( zwanej również łagodną, odpowiedzialną):
Forma turystyki zgodna z aspektami przyrodniczymi, ekonomicznymi, społeczno – kulturowymi, między którymi musi być zachowana równowaga dająca gwarancję długookresowego i harmonijnego rozwoju.


Cele turystyki zrównoważonej:



Przyczyny rozwoju turystyki zrównoważonej



Wpływ rozwoju turystyki na środowisko przyrodnicze, kulturowe i społeczność obszarów wiejskich:



Środowisko przyrodnicze i kulturowe

Społeczność obszarów wiejskich

  • poszanowanie różnorodności kulturowej i wymiany kulturowej;

  • uwzględnienie dbałości o stan środowisko przyrodniczego (przeciwdziałanie jego zniszczeniom);

  • zapewnienie ładu przestrzennego w efekcie odpowiedniego zagospodarowania turystycznego.

  • poprawa jakości życia ludności miejscowej (tworzenie nowych miejsc pracy);

  • zwiększenie dochodów bezpośrednich ludności (sprzedaż lokalnych produktów żywnościowych) oraz gmin i powiatów.





2. Specyfika turystyki wiejskiej: wiejski charakter obszarów, definicja turystyki wiejskiej, podstawowe cechy agroturystyki.







3. Miejsce agroturystyki w wielofunkcyjnym rozwoju obszarów wiejskich: rozwój wielofunkcyjny, warunki rozwoju przedsiębiorczości na terenach wiejskich, stan rozwoju agroturystyki w Polsce.



Rozwój wielofunkcyjny to umiejętne wkomponowanie w wiejską przestrzeń coraz większej liczby nowych funkcji pozarolniczych. Wielofunkcyjnego rozwoju terenów wiejskich nie można ograniczyć do powstawania nowych miejsc pracy pozarolniczej na wsi. Jest to pojęcie znacznie szersze, w którym problemy wsi i rolnictwa muszą być traktowane kompleksowo – istnieją bowiem ścisłe zależności między modernizacją rolnictwa a wielokierunkowym rozwojem obszarów wiejskich.

Głównym celem wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich jest poprawa warunków życia i pracy rodzin żyjących na wsi.
Zwiększenie zatrudnienia pozarolniczego na wsi, większa możliwość wyboru pracy i jej różnorodność spowodują nie tylko wyższe dochody ludności wiejskich, ale także wzrost atrakcyjności wsi jako miejsca życia i pracy. Przejmowanie przez tradycyjną wieś nowych funkcji zaowocuje zmniejszeniem bezrobocia oraz wzrostem przedsiębiorczości, która jest warunkiem każdego wzrostu gospodarczego.

Warunki rozwoju.

Niezwykle ważne staje się dobre przygotowanie na różnych szczeblach kompetentnych urzędników administracji i liderów życia społeczno-gospodarczego, zwłaszcza takich, którzy:

Realizacja polityki wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich opierać się musi na adresowanych do różnych odbiorców celowych programach, mających jasno sprecyzowane, mierzalne cele, kryteria uruchomienia programu, a przede wszystkim – źródła finansowania. Dla polskich obszarów wiejskich kluczowe wydają się programy umożliwiające:

Agroturystyka w Polsce.

Polska jest krajem bardzo zróżnicowanym, jeżeli chodzi o rozkład liczby gospodarstw agroturystycznych w poszczególnych województwach. Prekursorami agroturystyki w Polsce były przede wszystkim województwa północnej i południowej części kraju i właściwie te województwa przodują w ogólnej statystyce liczby gospodarstw agroturystycznych. W tych województwach jest również najwięcej skategoryzowanych gospodarstw.

Powodem nierównomiernego rozwoju agroturystyki w kraju są przede wszystkim:

• Zróżnicowanie przyrodnicze kraju

• Nierównomierność ekonomiczna krajów

• Przeszłość historyczna

• Położenie geograficzne (odległość od źródeł ruchu)

• Tradycje wypoczynkowe.


Wyżej wymienione czynniki mają istotny wpływ na to, że poszczególne kwatery, a nawet całe wsie różnią się:

• Sposobem zagospodarowania przestrzennego wsi i rodzajem zabudowy

• Charakterem ekonomicznym gospodarstw agroturystycznych

• Architekturą budynków

• Standardem oferowanych usług.

W regionie mazursko-suwalskim i województwie małopolskim znajduje się najwięcej gospodarstw agroturystycznych. Na Mazurach znajdują się gospodarstwa o wyższym standardzie, aniżeli w innych regionach kraju. Są to kwatery nastawione szczególnie na turystów niemieckich i bogatszych Polaków. Suwalszczyzna charakteryzuje się standardem niższym niż Mazury, ale jest on wyższy niż w Polsce centralnej.

Kwatery na Kaszubach i w Borach Tucholskich znajdują się w większości w gospodarstwach pozarolniczych i mają wysoki standard, ale nie brakuje również na tym terenie gospodarstw typowo agroturystycznych. Znajdują się one przede wszystkim w ubogich wsiach w Borach Tucholskich.

Z kolei agroturystyka w Sudetach i na Dolnym Śląsku skierowana jest szczególnie do turystów niemieckich i jest ściśle związana z niemiecką turystyką etniczną. Jednak dużą przeszkodą dla rozwoju agroturystyki na tym terenie jest zanieczyszczenie środowiska naturalnego, co wraz z pewną hermetycznością niektórych grup społecznych, jest trudne do przezwyciężenia, mimo wielu działań organizacyjnych.

W Beskidach i na Podhalu rozwój prywatnej gospodarki wczasowej w postaci nowego budownictwa pensjonatowego, przyczynił się do tego, że typowa agroturystyka występuje tutaj w niewielkim stopniu. Większość ofert na wsi można tutaj zakwalifikować raczej do turystyki wiejskiej. Mało jest tutaj rolników, dla których wynajmowanie kwater jest dodatkowych dochodem obok działalności rolniczej.

Natomiast na terenach wschodnich kraju, tj. Podlasie, Mazowsze, Kurpie, Zamojszczyzna, agroturystyka jest najsłabiej rozwinięta. Pomimo tego charakteryzuje się wieloma cechami „klasycznymi”. Kwatery znajdują się w prawdziwych gospodarstwach. Turyści mają okazję poznać wiele zwyczajów i obyczajów związanych z polską wsią. W wielu gospodarstwach można uczestniczyć w pacach polowych, pomagać w przygotowywaniu tradycyjnych polskich potraw. Znajdują się tutaj gospodarstwa zarówno o wysokim standardzie, jak i o niższym standardzie oraz z różnorodnymi ofertami, co w znacznym stopniu pozwala zróżnicować ceny.



4. Aspekty prawno-podatkowe działalności agroturystycznej.



5. Produkt turystyczny: potencjał turystyczny obszarów wiejskich, rodzaje produktów turystycznych, przykłady produktów indywidualnych i produktów regionalnych.



6. Atrakcje obszarów wiejskich jako produkt turystyczny, klasyfikacja atrakcji i ich ocena.



Klasyfikacje atrakcji:

  1. Ze względu na genezę:

-atrakcje przyrodnicze ( naturalne, czyli krajobrazy, klimat, fauna i flora itp.)

-wytworzone przez człowieka ( historyczne, kulturowe, społeczne, sztuczne).



  1. Atrakcje zorientowane na użytkownika, atrakcje pośrednie, atrakcje oparte na zasobach.



Atrakcje zorientowane na użytkownika

Atrakcje pośrednie

Atrakcje oparte na zasobach

- oparte na wszystkich dostępnych zasobach,

-często tworzone sztucznie,

- o dużej intensywności, eksploatacji, blisko klienta,

- w dużym skupisku mieszkańców, aktywności obejmuje np. golf, tenis, pikniki, spacery, jazda konna etc ,

- aktywności w znacznej mierze sezonowe, często zamknięte poza sezonem

- najlepsze zasoby osiągane w odległości wygodnej dla użytkowników,

- bardzo ważna dostępność komunikacyjna,

- więcej zasobów przyrodniczych niż urządzeń dla użytkowników

[ ale doświadczenie o dużym stopniu intensywności]

- aktywności obejmują np. kemping, wędrówki, pikniki, pływanie, łowiectwo, wędkarstwo

- wyjątkowe zasoby,

-najważniejsza jest jakość,

-mała intensywność rozwoju oraz minimum sztucznych atrakcji,

-często duże oddalenie od użytkowników,

- zasoby determinują aktywności poznawcze, naukowe historyczne, zwiedzanie, wędrówki, łowiectwo, wędkarstwo

N ajważniejsze są aktywności Najważniejsze są zasoby

S ztuczność Naturalność

Intensywność eksploatacji

Odległość od użytkownika



  1. Atrakcje odtwarzalne i nieodtwarzane:

-Atrakcje odtwarzalne- dzieła bez historycznej wartości , mogą być odtworzone w każdym czasie i każdym miejscu

-Atrakcje nieodtwarzane- są elementem przyrodniczego lub historycznego dziedzictwa i jako takie podlegają większej ochronie oraz wymagają odpowiedniego zarządzania, zwłaszcza w sferze ochrony środowiska. Niektóre mogą być również wytworem człowieka, jednak nie były projektowane pierwotnie jako atrakcja turystyczna, stały się nią później (np. kościoły).



  1. Z punktu widzenia siły przyciągania odwiedzających wyróżnia się:

-Atrakcje główne: czyli takie mają zasadniczy wpływ na decyzje klienta o miejscu docelowym podróży. Są one powiązane z wizerunkiem miejsca docelowego, który jest lansowany w kampaniach promocyjnych

- Atrakcje dodatkowe (drugorzędne), które podwyższają wartość doświadczeń turystów, ale nie są głównym czynnikiem wpływającym na wybór docelowego miejsca podróży.



  1. Atrakcje zarządzane i niezarządzane:

„Zarządzane atrakcje turystyczne (…) mogą być określane jako: wydzielone stałe walory, kontrolowane i zarządzane z uwagi na swoją wartość, a także z uwagi na dostarczane odwiedzającej publiczności zabawy, rozrywki i edukacje”.

Są to atrakcje związane ze stałym miejscem( nie wędrowne) i nie tymczasowe( nie okazjonalne), których granice zostały wyraźnie określone( nawet w przypadku szczytów górskich). Z reguły pobiera się opłatę za korzystanie z nich, chociaż nie jest to warunek konieczny atrakcji zarządzanych.



Ocena atrakcji:



System ocen punktowych:

Jakość: Czy atrakcja jest przyjazna dla odwiedzających, w odpowiednim stanie pod względem: wyglądu zewnętrznego, sposobu funkcjonowania, gościnności i ochrony zasobów?

2- wyjątkowa,

1-przeciętna,

0-słaba.

Mała liczba punktów nie musi koniecznie oznaczać, że atrakcja nie ma potencjału przyciągania turystów. Wysoka jakość produktu jakość produktu jest jednym z najważniejszych elementów i ma wiele aspektów: między innymi oznacza to utrzymanie obiektów i miejsc w czystości, nastawioną na klienta obsługę, formę i treść materiałów informacyjnych oraz wiele innych.



Autentyczność- czy atrakcja odzwierciedla dziedzictwo przyrodnicze, kulturowe lub/i gospodarcze obszaru. Czy społeczność akceptuje jej istnienie ?

2- tak, atrakcja jest zgodna z lokalną tradycją i ma wsparcie dla jej rozwoju,

1-neutralna,

0-nie, atrakcja nie jest zgodna z lokalną tradycją

Autentyczność to prawdziwy nastrój, klimat miejsca, który albo już istniał i jest podtrzymywany, albo jest wytwarzany na bazie danej atrakcji, która wyrasta w powiązaniu z przyrodniczą i społeczną „naturą” miejsca lub miejscem historycznym.



Wyjątkowość- w jakiej skali atrakcja ma charakter unikatowy ? Oceniana jest tu przewaga rynkowa.

3- atrakcja na skalę krajową lub międzynarodową,

2- jedyna w swoim rodzaju lub jedna z nielicznych w danym regionie,

1-przeciętna wyjątkowość; kilka podobnych atrakcji występuje w danym regionie,

0-typowa atrakcja, wiele podobnych miejsc w okolicy.

Wyjątkowość (unikatowość) jest ważna dlatego, że główny powód podróży to chęć doświadczania czegoś nowego i odmiennego. Zamiast oferowania szerokiego zakresu atrakcji, który u klientów powoduje dezorientacje, lepiej przyciągnąć ich uwagę i zaintrygować czymś odmiennym, czego jeszcze nie ma na rynku.



Aktywność- Czy istnieje różnorodny i zmienny zestaw atrakcji dla gości dla danym terenie?

2- tak, oferta aktywności zatrzyma turystów na dłużej, mają oni do wyboru różne możliwości i chętnie przyjeżdżają ponownie,

1-zakres możliwości wyboru aktywności dla turystów nie jest szeroki,

0-atrakcja nie dysponuje ofertą aktywności dla turystów (poza zwiedzaniem).

Kiedy wymienia się atrakcje, pierwszym impulsem jest skoncentrowanie się na budynkach i urządzeniach. Nie należy na tym poprzestać. Aby zachęcić ich do powtórnego przyjazdu, trzeba regularnie zmieniać ofertę w danym miejscu i proponować nowości co jakiś czas.



Siła przyciągania- Analizując atrakcje pod względem kryteriów jakości, autentyczności, wyjątkowości oferowanych aktywności rozważamy obszary geograficzne, z których przyjadą turyści.

3- rynki zagraniczne, ogólnokrajowy lub ponadregionalny,

2- regionalne metropolie,

1-mniejsze miasta z regionu,

0-tutejsza i sąsiednie gminy.

Siła przyciągania atrakcji jest czynnikiem, który decyduje o liczbie turystów, a tym samym o dochodach mieszkańców. Siła przyciągania turystów to funkcja zarówno wielkości obszaru geograficznego, z którego przyjadą turyści, jak i spodziewanej ich liczby.



Lista walorów i atrakcji turystycznych, w których uwzględniono nie tylko atrakcje specyficznie wiejskie, ale te, które występują na terenach wiejskich:



Przyrodnicze i krajobrazowe

Kulturowe i Historyczne

Plaże

Wykopaliska archeologiczne

Obszary pustynne i wydmy

Miejsca widma, opuszczone miejscowości

Wąwozy

Miejsca bitew

Jaskinie

Fortyfikacje, ruiny

Urwiska, skalne ściany

Budowle historyczne ( zabytkowe)

Wodospady

Rezydencje, pałace, dwory

Wyspy

Miejsca urodzin sławnych osób

Rzeki i jeziora

Regionalne sklepy i restauracje

Źródła( w tym mineralne)

Wystawy

Odkrywki geologiczne

Galerie sztuki

Obszary źródliskowe rzek

Sklepy z wyrobami rzemiosła

Rezerwaty

Wydarzenia etniczne

Klimat mikroklimat)

Kościoły, kapliczki

Miejsca obserwacji zwierząt( np. przy tzw. wodopoju)

Misje, klasztory i inne sanktuaria

Miejsca obserwacji ptaków

Cmentarze, kurhany

Szlaki piesze

Mosty, urządzania transportu, linie kolejowe

Punkty i drogi widokowe, wieże

Kopalnie, zabytki kultury technicznej i przemysłowej

Otwarta przestrzeń, krajobrazy

Tartaki

Szlaki przyrodnicze

Młyny wodne, wiatraki, elektrownie wodne

Sady i ogrody

Kanały wodne

Parki

Porty rybackie, rzeczne, przystanie

Ogrody botaniczne i dendrologiczne

Budowle hydrotechniczne

Cisza

Gorzelnie

Gospodarstwa Rolne

Osobliwości

Specjalne organizowane imprezy

Malowidła ścienne, freski

Jarmarki, targi

Parki tematyczne

Pokazy zwierząt hodowlanych

Parki zabaw dla dzieci

Pokazy sztuki

Farmy dla dzieci

Trasy szlakami rzemiosła

Miejsca do gier sportowych

Ogniska

Niezwykłe budowle

Zabawy taneczne w stodołach i remizach

Graciarnie, wystawy różnego zbieractwa

Wycieczki i rajdy rowerowe

Wieże obserwacyjne

Turnieje, rozgrywki

Zakupy

Obchody świąt kościelnych

Sklepy z pamiątkami

Pokazy i nauka rzemiosła

Rzeźbiarstwo

Przedstawienia

Przeprawy promowe

Festyny i festiwale

Łodzie , kajaki, spływy i regaty, tratwy, narty wodne

Konkursy, fotograficzne, plastyczne itp.

Łodzie mieszkalne

Degustacje, pokazy kulinarne

Surfing

Dożynki

Wędrówki piesze

Przejazdy wozem na sianie

Wspinaczki górskie

Pokazy jazdy konnej i powozami

Alpinizm

Teatry lokalne, amatorskie, uliczne

Labirynty


Lotnie, motolotnie, balony, szybowce


Zbieranie ziół, grzybów, owoców, itp.



Majewski J. , Turystyka wiejska i rozwój lokalny, s.101-107.



7. Strategia interpretacji dziedzictwa wsi: cele, zasady, techniki interpretacyjne, przykłady.


8. Baza noclegowa na terenach wiejskich: system standaryzacji i kategoryzacji wiejskiej bazy noclegowej, jakość w agroturystyce, przykłady obiektów.


System kategoryzacji wiejskiej bazy noclegowej






Jakość w agroturystyce, wg WTO to „spełnienie za ustaloną i przyjętą cenę wszystkich zgodnych z prawem żądań i oczekiwań klienta, przy jednoczesnym przestrzeganiu wymagań jakościowych w odniesieniu do kilku płaszczyzn:


Jakość można mierzyć, porównując faktyczny stan zaspokojenia potrzeb oferowanych przez wyrób z oczekiwanym stanem zaspokojenia potrzeb wymaganym przez użytkownika, a miarą jakości jest stopień spełnienia oczekiwań klienta.


Przykłady obiektów:



Zagadnienie z przedmiotu: marketing


1. Marketingowa orientacja przedsiębiorstwa – istota.


Orientacja marketingowa w centrum uwagi stawia konsumenta i jego potrzeby. Myślenie o rynku ,na którym przedsiębiorstwo działa  odbywa się najpierw w kategoriach potrzeb aktualnych i potencjalnych konsumentów , a dopiero później w kategoriach wytwarzanego i sprzedawanego produktu. Uświadomienie sobie  faktu , że określona potrzeba konsumentów może być zaspokajana różnymi produktami , a ten sam produkt  może zaspokajać różne potrzeby , rodzi istotne konsekwencje dla sposobu kształtowania działalności gospodarczej na rynku. Działanie na rzecz określonej grupy nabywców , czyli działanie na rzecz „kogoś” zamiast działania na rzecz wszystkich stwarza szanse i możliwości  lepszego dostosowania produktu do wymagań konsumenta,  łatwiejszego opracowania programu działania na rynku , a w konsekwencji skuteczniejszego i bardziej efektywnego sposobu prowadzenia działalności gospodarczej.



Produkcja winna być dostosowana do potrzeb ściśle określonego nabywcy (segmentu) .

PRZECIĘTNY NABYWCA NIE ISTNIEJE.

Istotę orientacji marketingowej można wyrazić pytaniem: jak wybrać i zdobyć , a następnie utrzymać rynek zbytu, który zapewniałby przedsiębiorstwu źródło przychodów odpowiednie do jego potrzeb i aspiracji rozwojowych?

 Podstawowe zasady orientacji marketingowej:

1.     Rynek w centrum zainteresowania , co jest związane ze ścisłym określeniem rynku docelowego dla wyrobów przedsiębiorstwa.

2.     Koncentracja na kliencie ,czyli zabieganie o to , żeby klient był zadowolony z usług; dążenie do ciągłego podnoszenia satysfakcji konsumenta , pozostawanie otwartym na jego sugestie itp.

3.     Koordynacja zadań marketingowych oraz prac poszczególnych pionów firmy , co jest związane z prowadzeniem wewnętrznego marketingu (zatrudnienie odpowiednich pracowników , szkolenie i motywowanie , tak aby mogli działać jak najlepiej dla klienta); wszyscy pracownicy w firmie musza być przekonani ,że klient jest najważniejszą osobą w firmie , ponieważ z jego pieniędzy firma żyje; dopiero później wprowadza się marketing zewnętrzny.

4.     Zyskowność ,czyli zaspokojenie potrzeb klientów w sposób korzystny dla firmy; zasada ta nie dotyczy organizacji „non profit”.



2. Kryteria segmentacji rynku turystycznego.



Przez pojęcie segmentacji rozumiemy podział na względnie jednorodne grupy konsumentów posiadających wspólne cechy, a różniące się reakcjami na dany produkt.

Cechami prawidłowo wyodrębnionego segmentu są:

Kryteria

Aby prawidłowo wyodrębnić segment należy wyróżnić cechy obiektywne konsumenta – tzw. Kryteria segmentacji (zmienne opisujące) do których zaliczamy:

kryterium geograficzne:

kryterium ekonomiczne:

kryterium społeczne:

Segmentacja rynku turystycznego

Istotą stosowania segmentacji w biurach turystycznych jest dokonanie podziału klientów według wyżej wymienionych kryteriów na określone grupy – czyli segmenty.

Pozwala to na dopasowanie oferty biur turystycznych do każdej z wyodrębnionych grup konsumentów, która ma inne potrzeby i oczekiwania względem usług oferowanych przez biura np.: biorąc pod uwagę kryterium „wiek” agencja turystyczna przygotuje swoją ofertę w taki sposób aby znalazły się w niej wycieczki zarówno dla młodzieży jak i dla osób starszych, gdyż jak wiadomo każda z tych grup ma inne potrzeby i oczekiwania wobec takiej podróży. Zwykle pragną zwiedzić różne miejsca, wybierając inne środki poruszania się po zwiedzanym obszarze, preferują odmienne sposoby spędzania wolnego czasu itd.

W celu dokonania segmentacji stosuje się także zmienne objaśniające do których zaliczamy:

Biuro turystyczne powinno najpierw wybrać potrzebę podstawową, którą ma zamiar zaspokajać, a dopiero później potrzeby towarzyszące. W związku z tym możemy wyróżnić wiele programów opartych na segmentacji wg pozyskiwanych korzyści:

short –brak holiday market czyli wykup tzw. Pakietów usługowych np. nauka lub możliwość żeglowania, nurkowania.

heritage breaks – program poświęcony poznawaniu historii,

hobby breaks – imprezy na których w sposób interesujący przedstawia się jakąś dziedzinę np.: przyrodoznawstwa, kolekcjonerstwa,

winter sun holiday market – rynek zimowych wczasów w ciepłych krajach.

Czynniki psychologiczne związane są z nawykami konsumentów. Oznacza to, że użyteczność danej usługi turystycznej oceniają przez pryzmat przyzwyczajeń.

Rola społecznych grup odniesienia.

Grupa odniesienia jest to pewna społeczność, do której należy jednostka i która wytwarza pewien system podstawowych potrzeb oraz określa indywidualne zachowania i postawy, tworząc w ten sposób pewien społeczny porządek np.: rodzina, kręgi sąsiedzkie i koleżeńskie. Biuro turystyczne znające tzw. „profil psychologiczny” określonej grupy odniesienia może w lepszy sposób dostosować do nich swoje oferty.

Ze stosowania segmentacji płynie wiele korzyści. Przede wszystkim daje możliwość określenia potrzeb, motywów i przyczyn dla których kupują konsumenci. To pozwala na ustalenie oferty biura turystycznego, która zachęci wielu konsumentów do korzystania z jego usług. Poza tym segmentacja daje możliwość oceny mocnych i słabych stron biura turystycznego i efektywnego wykorzystania środków przeznaczonych na działalność marketingową.

3. Cykl życia produktu turystycznego, znaczenie, strategie marketingowe stosowane w poszczególnych fazach.



Cykl życia produktu turystycznego obejmuje czas, w którym produkt zostaje „wymyślony” (etap pozarynkowy) oraz znajduje się na rynku nabywców (etap rynkowy). Podczas etapu rynkowego występują różne stadia sprzedaży tego produktu, czyli tzw. fazy cyklu życia.

ETAP POZARYNKOWY

Faza rozwoju idei – obejmuje okres, w którym produkt jest jeszcze w trakcie projektowania, testowania, modyfikowania. Jest to faza, w której touroperatorzy ponoszą znaczne nakłady finansowe związane z przygotowaniem, produkcją i promocją realizowanego projektu. W fazie tej nie przewiduje się zysku finansowego. Od rozwoju idei zależy przebieg całego etapu rynkowego. Na tym etapie szczególnie ważnym jest wykorzystanie oryginalnych pomysłów i nie schematycznego sposobu myślenia. Efektem podejmowanych działań powinna być własna, niepowtarzalna, unikalna propozycja sprzedaży

ETAP RYNKOWY



zwiększenie liczby użytkowników produktu turystycznego, np.



wzrost intensywności zakupu produktu turystycznego, np.








  1. zastosowanie działań już omówionych prowadzi do ponownego wzrostu sprzedaży (ożywienie), jest to najbardziej korzystna wersja wydarzeń dla firmy, zysk niekoniecznie musi być duży, gdyż znaczna część dochodów przeznaczona jest na utrzymanie produktu na rynku;

  2. wielkość sprzedaży produktu utrzymuje się mniej więcej na tym samym poziomie (stagnacja), co może świadczyć o niewielkiej skuteczności zastosowanych przez nas działań, o zmianie preferencji turystów lub o uzyskaniu przez konkurencję pozycji lidera na rynku;

  3. może nastąpić upadek, a w konsekwencji śmierć produktu turystycznego. Produkt kończy swe życie, a wraz z nim znika jedno ze źródeł zysków przedsiębiorstwa. Czasami warto jednak wcześniej wycofać produkt z rynku niż ponosić koszty związane z długotrwałymi i nieudanymi próbami utrzymania go prze życiu, proces wycofywania produktu z rynku nazywamy demarketingiem.





4. Koncepcja promocji mix: reklama, public relations, sprzedaż osobista, promocja właściwa.



Promocja zwana również polityką komunikacji lub komunikowania się, jest jednym z głównych narzędzi marketingu-mix. Jest sposobem komunikowania się z potencjalnymi nabywcami towarów i usług dla wpływania na ich postawy i zachowania na rynku.

Cele promocji:

Funkcje promocji:

Najbardziej znanymi koncepcjami oddziaływania promocyjnego są:

Cele Efekty oddziaływania promocyjnego

archiwizacji

sprzedaży

Elementy

postawy

Konsumentów

AIDA Model

Lavidge’aSteinera

DAGMAR

Informowanie

Element

poznawczy

zwrócenie

uwagi



zainteresowanie

Świadomość



wiedza

Nieświadomość



Świadomość



z rozumienie

Perswadowanie

Element

emocjonalny

pragnienie

p osiadania

U podobanie



P referowanie



Przekonanie

Przypominanie

Element

działania



Działanie



Przekonanie



zakup



działanie



Reklama

reklama jest wszelką płatną formą nieosobowego przedstawienia i popierania produktów, usług oraz idei przez określonego nadawcę.

Reklama ma trzy podstawowe funkcje: informacyjna, która promuje produkt nowy na rynku, nakłaniająca, gdy produkt jest już znany oraz przypominająca, której celem jest ciągle przypominanie o produkcie- szczególnie ważna w stadium dojrzałości produktu.

Reklamę dzieli się na rożne rodzaje w zależności od przyjętego kryterium. Podstawowym podziałem jest rozbicie reklamy ze względu na przepływ informacji: masowa, półmasowa, bezpośrednia; w zależności od źródeł jej finansowania: indywidualna lub wspólna.

MASOWA

PÓŁMASOWA

BEZPOŚREDNIA

  • prasowa (dzienniki, magazyny)

  • prasa fachowa

  • pocztowa (list reklamowy, ulotka, cyrkularz, prospekt, folder, rozkładówka, broszura, lista cen, katalog, karta pocztowa)

  • telewizyjna (filmy, plansze, pokazy)

  • biuletyny

  • reklama mobilna

  • radiowa

  • inne publikacje fachowe

  • książki teleadresowe

  • kinowa (filmy, plansze)


  • internetowa

  • zewnętrzna (plakaty, tablice, plansze, telebimy, kasetony, przyczepy z planszami, słupy ogłoszeniowe, neony, triformy, siatki winylowe)


  • świadectwo rekomendacyjne

  • w miejscu sprzedaży (okno wystawowe, stojaki, atrapy, opakowania)


  • próbki reklamowe towarów



Public relations

Definicja wg AMA określa public relations jako formę komunikacji kierownictwa przedsiębiorstwa, której celem jest oddziaływanie na odczucia, opinie lub przekonania klientów, zarówno obecnych, jak i potencjalnych, akcjonariuszy, dostawców, pracowników i innych grup docelowych, dotyczących organizacji, jej produktów lub usług.

Celem public relations jest nie tylko dobra reputacja przedsiębiorstwa, ale także :

Narzędzia

Instrumenty

Publikacje

Doroczne raporty, broszury, artykuły, czasopisma, materiały audiowizualne, listy firmowe informujące o nowościach

Imprezy

Konferencje prasowe, seminaria, wycieczki, wystawy, konkursy, turnieje, uroczystości rocznicowe, sponsorowanie imprez kulturalnych i sportowych

Wiadomości

Prasa, publikacje

Przemówienia

Mowy na posiedzeniach handlowych i spotkaniach

Działalność publiczna (charytatywna)

Wsparcie finansowo i organizacyjne działań społecznych, udział w imprezach charytatywnych, przekazywanie określonej sumy pieniędzy na cele charytatywne z wpływów ze sprzedaży,

Budowanie tożsamości

Logo firmy, materiały listowe, broszury, znaki, wizytówki, materiały biurowe, budynki, standardy ubrań we firmie, wystrój środków transportu



Sprzedaż osobista

Jej istotą jest bezpośredni, osobisty kontakt sprzedawcy, ustna prezentacja i rozmowa handlowa z potencjalnym nabywcą w celu przekonania go do zakupu towaru, a w konsekwencji do zawarcia umowy kupna - sprzedaży.

Najczęściej ta forma promocji stosowana jest w następujących sytuacjach marketingowych:

rozmowy sprzedażowej,

i profesjonalistom, którzy dany produkt będą stosować lub polecać innym.

Narzędzia: prezentacja oferty, targi, pokazy, spotkania handlowe, programy pobudzające sprzedaż, demonstracje, doradztwo, usługi dodatkowe, korespondencja handlowa, targi i pokazy handlowe.

Promocja sprzedaży- promocja uzupełniająca

Jest to Marketingowa forma nacisku wywieranego za pośrednictwem środków masowego przekazu oraz innych środków działających w z góry ustalonym i ograniczonym czasie w celu stymulowania popytu nabywców.

Cele promocji sprzedaży są następujące:

Narzędzia stosowane wobec konsumentów są:

skierowanymi na sieć handlową są:

stosowane wobec pracowników to:

5. Znaczenie personelu w marketingu usług.



Znaczenie personelu w turystyce

PRODUCENT

POŚREDNIK

PRACOWNIK

6. Dystrybucja produktów: kanały konwencjonalne, zintegrowane pionowo.



Kanał dystrybucji- układ wzajemnie zależnych organizacji zaangażowanych w proces udostępniania produktu bądź usługi konsumentom.

Dystrybucja – obejmuje wszelkie czynności związane z pokonywaniem przestrzennych, czasowych, ilościowych i asortymentowych różnic występujących między sferą produkcji i sferą konsumpcji.

Przyczyny rosnącego znaczenia dystrybucji w marketingu:

1. coraz większe trudności w osiąganiu trwałej przewagi konkurencyjnej

2. rosnąca siła pośredników, szczególnie wielkich sieci detalicznych w kanałach marketingowych

3. potrzeba zmniejszenia kosztów dystrybucji

4. presja na wzrost sprzedaży

5. rosnąca rola technologii



Elementy dystrybucji:

1. planowanie strategii dystrybucji

2. organizacja i kontrola sposobu rozmieszczenia gotowych produktów na rynku

3. zaoferowanie ich do sprzedaży

Typy kanałów dystrybucji:

1. kanały bezpośrednie- pozbawione pośredników

2. kanały pośrednie- wykorzystujące pośredników

3. krótkie- o małej liczbie ogniw lub pozbawione pośredników

4. długie- o dużej liczbie ogniw pośredniczących

5. wąskie- o małej liczbie uczestników

6. szerokie- o dużej liczbie uczestników

Konwencjonalne kanały dystrybucji- każdy z pośredników jest indywidualną firmą

a) wytwórca konsument

b) wytwórca detalista (agencja) konsument

c) wytwórca hurtownik (touroperator) detalista (agencja) konsument

d) wytwórca hurtownik (touroperator) detalista (agencja) organizacja specjalistyczne konsument

Wytwórcy:

- przedsiębiorstwa transportowe

- hotele, pensjonaty, restauracje i inne

- przedsiębiorstwa pośrednictwa turystycznego

Determinanty wyboru kanału dystrybucji:

- oczekiwania i aspiracje nabywców

- charakter produktu

- zasoby finansowe i możliwości kontrolowania dystrybucji

- działania konkurencji

- zamiar ekspansji na nowe rynki

- liczba potrzebnych punktów sprzedaży

- dostępność pożądanych typów pośredników, ich potencjał oraz skłonność do współpracy

- koszty dystrybucji

Strategia dystrybucji- określa ogólne zasady i sposoby osiągania przez firmę celów dystrybucyjnych na docelowych rynkach.

Typy strategii dystrybucji:

a) intensywna- dystrybucja ta polega na oferowaniu produktu w jak największej liczbie punktów sprzedaży

b) selektywna- ten rodzaj dystrybucji występuje wówczas, gdy określony produkt jest oferowany w ograniczonej liczbie miejsc

c) wyłączna- dystrybucja ta ma miejsce, wówczas gdy na określonym terytorium sprzedaż, jest prowadzona tylko przez jednego sprzedawcę. Dystrybucje tą charakteryzuje bardzo ścisła współpraca pomiędzy uczestnikami kanału dystrybucji

Pionowo zintegrowane kanały:

a) kanał korporacyjny- łączy kolejne etapy produkcji i dystrybucji w ramach jednej organizacji. Jego podstawową cechą jest to, że w obrębie tej samej struktury własnościowej zostają połączone funkcje produkcyjne i dystrybucyjne

b) kanał administracyjny- lider decyduje o warunkach uczestnictwa w takim kanale. Znany hotel lub sieć hotelowa może wejść we współpracę z hurtownikami i detalistami żeby wszyscy osiągali wspólne korzyści

c) kanał kontraktowy- składa się z niezależnych przedsiębiorstw turystycznych pełniących rolę producentów i pośredników, które łączą się dla osiągnięcia wspólnej korzyści. Kanały tego typu przyjmują trzy podstawowe formy:



7. Marketing mix: instrumenty 4P, 5P.

Marketing mix - 5P - Marketing mix to wszystkie znajdujące się pod kontrolą elementy (narzędzia), którymi posługuje się przedsiębiorstwo po to, by cała oferta w pełni zaspokajała potrzeby konsumentów.

Narzędzia marketingu mix zostały zgrupowane przez McCarthy'ego w cztery grupy, ta czteroczynnikowa klasyfikacja narzędzi jest nazywana 5P: Product, price, place, promotion, people  (produkt, cena, dystrybucja, promocja,ludzie). 

Zgodnie z teorią 5P, marketing mix służy do produkcji właściwego produktu, o właściwych pożądanych przez klienta cechach dostępnego we właściwym czasie i miejscu, przy właściwych rozmiarach promocji i posiadającego właściwą cenę.

Marketing mix - 5P - Marketing mix to wszystkie znajdujące się pod kontrolą elementy (narzędzia), którymi posługuje się przedsiębiorstwo po to, by cała oferta w pełni zaspokajała potrzeby konsumentów.


a przy 7p Instrumenty marketingu mix:

produkt

cena

dystrybucja 

promocja

personel

fizyczne otoczenie

proces


Marketing mix, kompozycja marketingowa - jest to inaczej kompozycja marketingowa, czyli takie elementy (instrumenty) za pomocą których możemy oddziaływać na rynek.

Najbardziej popularna koncepcja marketingu mix to tzw. "4p" czyli z ang.: product, price, place, promotion.



8. Cena jako element marketingu mix.


Cena- mix - suma pieniędzy zażądanych za produkt lub usługę lub suma wartości jakie konsument wymienia w zamian za posiadanie bądź użytkowanie produktu lub usługi.


Funkcje cen:

Rodzaje cen:

Kryteria ustalania cen:

Strategie cenowe:

Cen wysokich:

- skimming

- cen prestiżowych

Cen neutralnych:

- kooperacyjna

- adaptacyjna

- oportunistyczna

- atakująca

Cen wysokich:

- ekspansywnego kształtowania cen

- cen eliminujących konkurentów





9. Struktura produktu turystycznego: rdzeń, produkt rzeczywisty, poszerzony.



Rdzeń produktu – składają się na niego podstawowe korzyści otrzymywane przez
klienta nabywającego dane dobro czy usługę. Sens rdzenia produktu można zrozumieć
odpowiadając na pytanie: co klient rzeczywiście kupuje. Zdaniem rdzenia produktu jest
zaspokojenie pewnych potrzeb i zapewnienie korzyści. Na rdzeń produktu składają się:
cechy funkcjonalne produktu i rozwiązania techniczne.

Produkt rzeczywisty – to jego cechy i elementy, które decydują o sile postrzegania
przez potencjalnych klientów, a także dostawców i konkurentów. Prostymi produktami
rzeczywistymi są sprzedawane luzem: cukier, mąka, ryż. Wzbogacane są dodatkowymi
cechami: opakowanie, znaki jakości, wzbogacenie dodatkowymi składnikami diety.
Zmiany struktury produktu zależą od nasilenia konsumpcji i rywalizacji sprzedawców.

Produkt poszerzony – czyli korzyści dodatkowe, których kompozycja i zakres w dużym
stopniu decydują o przewadze konkurencyjnej na rynku. Sprzedawcy udzielają coraz
dłuższych gwarancji, zapewniają instalację zakupionych urządzeń, posprzedażowy
serwis, bezpłatne poradnictwo, udział w konkursach konsumenckich z losowaniem
nagród itp.


10. Strategie dystrybucji: intensywna, selektywna, wyłączna.


Dystrybucja to działalność obejmująca planowanie, realizację i kontrolę fizycznego przepływu materiałów i finalnych produktów z miejsca pochodzenia do miejsca ich zbycia. Dystrybucja obejmuje wszelkie czynności związane z pokonywaniem przestrzennych, czasowych, ilościowych i asortymentowych różnic występujących między strefą produkcji i strefą konsumpcji.

  1. Strategia dystrybucji intensywnej – dystrybucja ta polega na oferowaniu produktu w jak największej liczbie punktów sprzedaży. Ta strategia dystrybucji stosowana jest w przypadku produktów często kupownych przez klientów, którym zależy na tym, aby ograniczyć czas przeznaczony na te zakupy. Punkty sprzedaży oferujące te produkty powinny być zawsze 'pod ręką'. W odniesieniu do turystyki strategia intensywna dotyczy wyjazdów krajowych i krótkoterminowych wyjazdów za granicę.

  2. Strategia dystrybucji selektywnej – ten rodzaj dystrybucji występuje wówczas, gdy określony produkt jest oferowany w ograniczonej liczbie miejsc. Dotyczy ona produktów, do których sprzedaży muszą być stworzone odpowiednie warunki. Nabywca w związku z zakupem produktów, których dotyczy dystrybucja selektywna jest gotów poświęcić większą ilość czasu, aby dokonać satysfakcjonującego go wyboru. W turystyce strategię selektywną stosuje się przy sprzedaży pobytowych wyjazdów zagranicznych.

  3. Strategia dystrybucji wyłączonej – dystrybucja ta ma miejsce, wówczas, gdy na określonym terytorium sprzedaż jest prowadzona tylko przez jednego sprzedawcę. Jest stosowana w odniesieniu do tych produktów, które są rzadko nabywane przez klientów. Dystrybucja tą charakteryzuje bardzo ścisła współpraca pomiędzy uczestnikami kanału dystrybucji. Strategia stosowana w sprzedaży wyjazdów w kierunki mało dostępne, np. Malediwy, Sri Lanka, Malezja.



Zagadnienie z przedmiotu: zarządzanie


1. Istota organizacji: otoczenie, zasoby, formalizacja.



Otoczenie organizacji

Otoczenie bliższe – elementy, które warunkują działanie i wpływają na firmę, a firma ma na nie wpływ (celowe, szczegółowe), np.:

Otoczenie dalsze (ogólne) – warunkują działanie i wpływają na firmę, a firma nie ma na nie wpływu.

Definicja organizacji:

Model otoczenia organizacji:

  1. segment „natura”:

b) segment „gra”:

c) segment „walka”:

d) segment „władza”:

Właściwości organizacji:

Rodzaje organizacji (kryteria podziału):

Zarządzanie:

Istota zarządzania:

Funkcje zarządzania:

Determinanty nowoczesnego zarządzania:

Formalizacja to proces polegający na określeniu w formie pisemnej zakresu zadań i odpowiedzialności poszczególnych elementów oraz organizacji jako całości, który prowadzi do wytworzenia wzorców zachowań i zależności oraz procedury działania. Formalizując strukturę tworzymy szereg przepisów, które określają:

W praktyce formalizacja oznacza opracowanie takich dokumentów jak:

Proces formalizacji jak dowodzi praktyka przebiega w trzech etapach:

  1. zalegalizowanie przedsiębiorstwa, określenie jego misji, celów, przedmiotu działania oraz zasad funkcjonowania. Efektem pierwszego etapu jest powstanie takich dokumentów jak: statut, schemat i regulamin organizacyjny

  2. opracowanie szczegółowej dokumentacji dotyczącej jednostek, komórek i stanowisk organizacyjnych oraz wzorców zachowań w konkretnych sytuacjach organizacyjnych

  3. ciągłe doskonalenie dokumentacji organizacyjnej (posiada charakter permanentny), ma na celu dostosowywanie zasad do zmieniających się warunków wewnętrznych i zewnętrznych organizacji (A. Nalepka 2001, s119-120)

Formalizacja dotyczy każdej organizacji, jednak możemy mówić o różnym jej stopniu i zakresie. Częstym problemem dla kierownictwa jest zatem znalezienie tzw. optimum formalizacji, gdy nie zostaje ono osiągnięte mamy do czynienia z:

Stopień formalizacji systemu może być mierzony:

2. Instytucje i organizacje mające wpływ na rozwój agroturystyki w Polsce.



Organizacje wspierające rozwój turystyki wiejskiej w Polsce

 I. Ośrodki doradztwa rolniczego – ust. z dn. 22 października 2004r. o jedn. doradztwa rolniczego
II. Polska Federacja Turystyki Wiejskiej “Gospodarstwa Gościnne” – powstała w wyniku potrzeby wymiany doświadczeń pomiędzy stowarzyszeniami i chęci integracji. Federacja wpływa na podnoszenie jakości usług w kwaterach wiejskich poprzez:

* ustawiczne szkolenia w zakresie

- prowadzenia gospodarstw agroturystycznych

- opracowywania biznes planów
- podstawy pracy na komputerze

- integracji działań na rzecz rozwoju lokalnego

- znaczenia dziedzictwa kulturowego w rozwoju agroturystyki i turystyki wiejskiej

- interpretacji ustawy o usługach turystycznych

* wydawnictwa promocyjne:

- katalog Pt. „Gospodarstwa Gościnne”

- „Mapa agroturystyczna Polski”

- „Polska – atlas turystyki wiejskiej”

 III. Kategoryzacja Wiejskiej Bazy Noclegowej

PFTW „GG” jest właścicielem systemu kategoryzacji Wiejskiej Bazy Noclegowej – system ten został wdrożony w ramach programu TOURiN I i II – „Turystyka wiejska na obszarach wiejskich i zalesionych”. W chwili obecnej upoważnionych do przeprowadzenia kategoryzacji jest 85 inspektorów.

 Jej celem jest:

* podnoszenie jakości świadczonych usług,

* ujednolicenie oznakowania obiektów (Federacja posiada własne logo),

* udzielenie rekomendacji uprawniającej do umieszczania oferty w materiałach reklamowych Federacji.

 System kategoryzacji Wiejskiej Bazy Noclegowej służy:

* utrzymaniu odpowiedniego poziomu usług w turystyce wiejskiej,

* kształtowaniu jej pozytywnego wizerunku na rynku oferty.

Kategoryzacją objęte są obiekty znajdujące się na terenach wiejskich, które nie podlegają ustawowemu obowiązkowi kategoryzacji /Minimalne wymagania co do wyposażenia dla innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie – Dz. U. Nr 66 poz. 665Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dn. 13.06.2001/

 Kategoryzacji podlega:

* wynajmowanie miejsc na ustawienie namiotów i przyczep samochodowych,

* wynajmowanie miejsc w namiotach, przyczepach mieszkalnych, domkach turystycznych i obiektach prowizorycznych,

* wynajmowania miejsc i świadczenia usług w budynkach stałych,

* wynajmowania miejsc noclegowych w pomieszczeniach wspólnych (salach),

* wynajmowania samodzielnych pokoi gościnnych,

* otoczenie obiektu,

* pokoje gościnne,

* mieszkania wakacyjne,

* pokoje grupowe.

Katalog Firm z każdej branży

IV. Stowarzyszenia agroturystyczne – jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem prowadzącym w celach nie zarobkowych, opierającym swoją działalność na pracy społecznej członków.

 Celem stowarzyszeń skupiających grupy gospodarstw agroturystycznych są:

* troska o interes usługodawców i usługobiorców,

* wspierają, popularyzują i kontrolują działalność agroturystyczną.

Zadaniami stowarzyszeń agroturystycznych są:

* budowa wspólnego systemu informacji, rezerwacji, aktywizacji i sprzedaży produktu turystycznego,

* tworzenie produktu turystycznego o określonym standardzie i znaczeniu międzynarodowym,

* działania na rzecz rozwoju przedsięwzięć inwestycyjnych,

* badania i analiza rynku,
* wspólnie podejmowane działania marketingowe, promocyjne i cenowe,

 A także:

* kształtowanie poczucia więzi regionalnej,

* integracja społeczności,

* aktywizacja gospodarcza regionu w kierunku rozwoju turystyki na terenach wiejskich oraz rozwoju rolnictwa ekologicznego,

* troska o zachowanie środowiska przyrodniczego jako wspólnego dobra ludzkości,

* podnoszenie i pogłębianie jakości uczestnictwa kulturze,

* działalność w sferze wydawniczej.

Hotele nad morzem

 V. Polska Organizacja Turystyczna – działa na podstawie ust. Z dn. 25.06.1999r. o Polskiej Organizacji Turystycznej.

POT jest jedna z ponad 100 narodowych organizacji turystycznych na świecie. Prowadzi wszechstronne działania na rzecz promocji i rozwoju polskiej turystyki w kraju i zagranicą.

 Cele i zadania określone w ust. POT realizuje w szczególności poprzez:

1) Przygotowywanie i publikowanie materiałów promocyjnych oraz organizowanie stoisk narodowych na targach turystycznych, wystaw, pokazów, kongresów i seminariów, jak również upowszechnianie wiedzy o Polsce jako kraju atrakcyjnym turystycznie, w szczególności za pośrednictwem Polskich Ośrodków Informacji Turystycznej;

2) Przeprowadzanie analiz statystycznych i marketingowych, ekspertyz i studiów prognostycznych z zakresu turystyki;

3) Inicjowanie oraz wspieranie organizacyjne działań podejmowanych przez właściwe organy administracji rządowej i państwowe jednostki organizacyjne, j.s.t. oraz organizacje zrzeszające przedsiębiorców z dziedziny turystyki na rzecz rozwoju i modernizacji infrastruktury turystycznej pod kątem podniesienia jakości usług turystycznych, rozwoju produktów turystycznych oraz ich promocji;

4) Zapewnienie funkcjonowania i rozwijania polskiego systemu informacji turystycznej w kraju i na świecie oraz wspomaganie prac nad utworzeniem i rozwojem systemu rezerwacji usług turystycznych;

5) Wyrażanie opinii w przedmiocie strategicznych z punktu widzenia interesów Polski planów przygotowywanych przez ministra właściwego do spraw turystyki, j.s.t. oraz organizacje zrzeszające przedsiębiorców z dziedziny turystyki;

6) Inicjowanie i opiniowanie planów oraz wieloletnich programów promocji, rozwoju i modernizacji infrastruktury turystycznej, zwłaszcza pod kątem podniesienia jakości usług turystycznych i rozwoju produktów turystycznych;

7) Współdziałanie z regionalnymi i lokalnymi organizacjami turystycznymi.

POT realizuje swoje cele na poszczególnych rynkach poprzez swoje przedstawicielstwa (POIT) w 13 krajach świata. Polskie Ośrodki Informacji Turystycznej pełnią funkcję narodowych punktów informacji turystycznej, są organizatorami licznych imprez, wystaw i stoisk wystawienniczych na największych targach turystycznych.

 Do zadań POIT należy w szczególności:

- Organizowanie stoisk narodowych na targach i wystawach turystycznych oraz uczestniczenie w targach i wystawach organizowanych przez inne podmioty;

- Organizowanie imprez promocyjnych;

- Organizowanie konferencji promocyjnych;

- Prowadzenie kampanii promocyjnych w środkach masowego przekazu;

- Organizowanie wyjazdów studyjnych do Polski dla przedstawicieli środków masowego przekazu, branży turystycznej i przewoźników;

- Organizowanie seminariów i warsztatów wyborczych dla przedstawicieli branży turystycznej i przewoźników;

- Gromadzenie, wydawanie, udostępnianie i rozpowszechnianie materiałów promocyjnych i informacyjnych o Polsce;

- Wykonywanie badań marketingowych;

- Udzielanie informacji turystycznej.

 Na szczeblu lokalnym i regionalnym POT działa za pomocą tzw. ROT-ów i LOT-ów.

Ich zadaniem jest:

* koordynacja działań promocyjnych w województwie lub gminie i w powiecie;

* tworzenie atrakcyjnego wizerunku regionu;
* stymulowanie do tworzenia i rozwoju produktów turystycznych.

 Członkami ROT są:

* jednostki samorządu (samorząd województwa, powiatu, gminy, związki gmin)

* podmioty działające w lokalnej branży turystycznej (zrzeszonej np. Regionalna Izba Turystyki, Izba Gospodarcza, przedsiębiorcy – hotelarz, biuro podróży, restaurator itd.)

* inne jednostki zainteresowane rozwojem turystyki.

 Członkami LOT są:

* przedstawiciele samorządu terytorialnego: gminy, powiaty)

* przedstawiciele lokalnej branży turystycznej (hotelarz, biuro podróży, restaurator itd.)

* inne jednostki zainteresowane rozwojem turystyki.

 Zadaniami ROT są:

* skoordynowanie działań promocyjnych w województwie;

* stworzenie regionalnego systemu informacji turystycznej – w celu zapewnienia kompleksowe informacji o województwie w oparciu o lokalne punkty informacji turystycznej oraz włączenie w krajowe rozwiązania systemu informacji turystycznej;
* promocja walorów turystycznych regionu w kraju i zagranicą;

* stymulowanie tworzenia i rozwoju produktu turystycznego w regionie;

* inspirowanie i pomoc przy tworzeniu Lokalnych Organizacji Turystycznych w regionie;

* inicjowanie, opiniowanie i wspomaganie planów rozwoju i modernizacji infrastruktury turystycznej;

* doskonalenie kadr dla potrzeb turystyki;

* prowadzenie badan i analiz marketingowych w dziedzinie turystyki.

 Zadaniami LOT są:

* integracja społeczności lokalnej głównie jednostek samorządu lokalnego i branży turystycznej
* tworzenie i rozwój produktu turystycznego wokół lokalnych atrakcji turystycznych;

* promocja lokalnych produktów i atrakcji turystycznych;

* gromadzenie i aktualizacja informacji o atrakcjach i produktach turystycznych;

* utrzymanie i prowadzenie lokalnych punktów informacji turystycznej.

 VI. Instytut turystyki

Utworzono na podstawie uchwały Rady Ministrów z dn. 26.06.1972r. Jest jedyną w Polsce jednostką badawczo – rozwojową prowadzącą kompleksowe badania w zakresie turystyki. Instytut jest jednostką samofinansującą się i działa na zasadach określonych w ustawie o jednostkach badawczo – rozwojowych. Nie otrzymuje środków na działalność statutową. Utrzymuje się wyłącznie ze sprzedaży zamawianych prac badawczych, analiz, ekspertyz, organizacji szkoleń i seminariów oraz wykonywania innych zadan umownych.

 Do zadań instytutu należy prowadzenie badań naukowych związanych z turystyką i wypoczynkiem oraz współudział we wdrażaniu wyników tych badań, współdziałanie w tym zakresie z innymi placówkami oraz kształcenie i doskonalenie kadr specjalistów w zakresie turystyki.

 Do dodatkowych zadań instytutu należą:

* prowadzenie badań naukowych, prac badawczo – rozwojowych oraz opracowywanie ekspertyz, analiz i prognoz zleconych przez centralne i terenowe organy administracji państwowej, przedsiębiorstwa, organizacje i inne jednostki prowadzące działalność w sferze turystyki;
* prowadzenie ośrodka informacji naukowej i działalność wydawnicza
* doskonalenie kadr turystycznych poprzez organizację szkoleń, seminariów i konferencji.

VII. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa – wspiera działalność agroturystyczną poprzez udzielanie kredytów na ten cel.

Kredyt może być przeznaczony na:

* adaptację i remont budynków mieszkalnych i gospodarskich, o ile budynki te służą lub będą służyły świadczeniu usług agroturystycznych;

* modernizacje budynków mieszkalnych, w tym: zakładanie instalacji kanalizacyjnej, centralnego ogrzewania, wody, prądu, gazu
* budowa oczyszczalni ścieków na potrzeby gospodarstwa agroturystycznego;
* urządzanie pól namiotowych, w tym sanitariatów i doprowadzenie wody.

 Kredyt może zastać udzielony, pod warunkiem, że agroturystyka w gospodarstwie rolnym:

* będzie prowadzona głównie o własne zasoby siły roboczej, beż zatrudniania stałych pracowników najemnych;

* będzie prowadzona co najmniej do czasu całkowitej spłaty zaciągniętego kredytu;

* będzie prowadzona w gospodarstwie rolnym, w którym prowadzona jest produkcja rolnicza;

* rolnik ukończył przeszkolenie w zakresie prowadzenia agroturystyki.

VIII. Fundacja wspomagania wsi

 Celem fundacji jest:

* wspomaganie inicjatyw gospodarczych i społecznych mieszkańców wsi i małych miast oraz inicjatyw związanych z poprawą infrastruktury obszarów wiejskich m.in. poprzez:

- tworzenie nowych miejsc pracy poza rolnictwem,

- rozwiązywanie zagadnień gospodarki ściekowej,

- zaopatrzenie wsi w wodę i poprawę gospodarki wodnej wsi;

* poprawa warunków życia i gospodarowania na wsi;

* rozwój społeczny i kulturalny wsi;

* rozwój oświaty wśród ludności wsi;

* ochrona środowiska naturalnego;

* wspieranie rozwoju niekonwencjonalnych źródeł energii;

* organizowanie opieki społecznej na wsi.
Powyższe cele fundacja realizuje poprzez:

* udzielanie ze środków pieniężnych Fundacji kredytów przez banki, z którymi fundacja ma podpisane umowy o współpracy, na realizacje przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie działalności objętej celami statutowymi;

* udzielanie dotacji lub zwrotnej pomocy finansowej na warunkach preferencyjnych na realizacje przedsięwzięć;

* prowadzenie doradztwa techniczno – ekonomicznego;

* prowadzenie szkoleń, popularyzowanie wiedzy teoretycznej i praktycznej, organizowanie wymiany młodzieży;

* organizowanie zaopatrzenia technicznego wspomagania przedsięwzięć.


Fundacja może wspomagać budowę szkól lub zakładać i prowadzić szkoły. Fundacja realizuje swoje cele poprzez bezpośrednie prowadzenie inicjowanych przez siebie przedsięwzięć lub w formach pośrednich, poprzez udzielanie pomocy w formie organizacyjnej lub finansowe instytucjom, organizacjom i osobom fizycznym.

Europejskie organizacje wspierające rozwój agroturystyki:

3. Funkcje zarządzania: planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrola – charakterystyka.



Funkcje zarządzania

Proces zarządzania opiera się na czterech bazowych funkcjach. Należy tu wymienić: planowanie, organizowanie, kierowanie i kontrolowanie.

    1. Planowanie

      1. określenie celów organizacji i działania podporządkowanego pewnej metodzie, planowi czy logice, a następnie decydowanie o wyborze najlepszego sposobu realizacji założonego celu. Planowanie pozostaje w ścisłym związku z procesem podejmowania decyzji z określonego zbioru dostępnych rozwiązań

      2. Poznanie otoczenia, w którym działa przedsiębiorstwo pozwala skutecznie określić plan działania. Dodatkowo biorąc pod uwagę ustaloną misję firmy menedżerowie określają całą gałąź celów, które to stają się następnie podstawą przyjęcia odpowiednich strategii działania na wszystkich szczeblach. Ramy czasowe planowania obejmują: długi okres (plany strategiczne), średni okres (plany taktyczne) oraz krótki okres (plany operacyjne)

      3. Podczas ustalania siatki celów zalecana jest koncentracja na takich obszarach jak: tworzenie i dostarczanie wartości, pozycja na rynku, rentowność oraz jakość.

    2. Organizowanie

      1. Proces porządkowania, przydzielania, koordynowania działań i zasobów poszczególnym członkom organizacji, nawiązanie współpracy w ramach określonej struktury stosunków, wprowadzenie określonego ładu. Jest to takie zagospodarowanie, które w najlepszy sposób pozwoli zrealizować określony plan.

      2. W efekcie organizowania powstają systemy materialne i społeczne, których świadome przyporządkowywanie(przy uwzględnieniu przyjętych celów i kryteriów) doprowadza do wykluczenia działań mało efektywnych.

      3. Nie mniej ważnym działaniem jest rekrutacja nowego personelu. Dobór nowej obsady jest poprzedzony projektowaniem stanowisk pracy tj. określeniem zakresu obowiązków pracownika na podstawie specjalizacji czy rozszerzenia zakresu pracy, rotacji między stanowiskami pracy oraz na wzbogaceniu i grupowaniu stanowisk pracy.

      4. Ważnym elementem będzie delegowanie, proces polegający na rozkładzie władzy, przekazywaniu części swoich obowiązków i uprawnień innym pracownikom. Współzależności między poszczególnymi wydziałami są koordynowane ze względu na stopień powiązania czynności różnych wydziałów.

    3. Kierowanie

      1. Proces przewodzenia oraz motywowania kadry pracowniczej organizacji. Określa, w jaki sposób kierownik powinien kierować podwładnymi, a także jego stosunki z pracującymi dla niego ludźmi. Jego zadaniem jest zachęcanie do wspólnego wykonywania potrzebnych zadań i wspólnego osiągania celów wytyczonych w funkcjach planowania i organizowania. Odpowiednia atmosfera ułatwia pracownikom możliwie najefektywniejsze wykonywanie pracy. Problematyka kierowania opiera się na trzech głównych podejściach:

        1. atrybutowym - zajmującym się identyfikacją cech charakterystycznych dla skutecznego kierownika,

        2. behawioralnym - akceptującym określające zachowania kierowników

        3. sytuacyjnym - określającym model postępowania menedżerów ze względu na specyfikę określonej organizacji.

    4. Kontrolowanie

      1. Końcowa faza zarządzania, proces zmierzający do zapewniania, aby rzeczywiste działania były zgodne z planowanymi. Jest to obserwacja i systematyczne wprowadzanie korekt do bieżących działań dla ułatwienia realizacji celów. W sytuacji, gdy jakaś część organizacji nie działa zgodnie z założeniami, zadaniem kierownika jest identyfikacja przyczyny takiej sytuacji oraz natychmiastowe wszczęcie postępowania naprawczego mającego na celu poprawę stanu organizacji. Kontrola niezbędna jest w sytuacjach zmiany otoczenia przedsiębiorstwa, złożoności organizacji, nieuchronności błędów. Spełnia wiele ważnych funkcji:

        1. porównuje rzeczywiste wyniki z planowanymi,

        2. koryguje błędy

        3. wpływa na kształt przyszłych działań.

      2. Ważnym elementem jest ustalenie zakresu kontrolowanego obszaru (produkcja, finanse, logistyka, marketing, zasoby ludzkie) w celu usprawnienia funkcjonowania organizacji. Wyniki kontroli stanowią istotne dane wejściowe do kolejnego przebiegu procesu planowania.



4. Struktury organizacyjne.



Kryteria podziału struktur organizacyjnych: wg więzi organizacyjnych

wg rozpiętości kierowania


  1. WG ROZPIĘTOŚCI KIEROWANIA

W smukłej strukturze: dużo szczebli

Zalety: większa rozległość kierowania jest sprawniejsza z punktu widzenia kosztów (obniżenie wydatków); zbliżenie do klienta

W płaskiej:

Zalety: krótki i szybki przepływ informacji, mniejsze zniekształcenie przekazywanych informacji, niższe koszty utrzymania kadry kierowniczej; mniejsza możliwość awansu, łatwo kogoś pociągnąć do odpowiedzialności;

Wady: kierownik musi być bardzo dyspozycyjny, konieczność dokładnej regulacji zastępstw






  1. WG RODZAJÓW WIĘZI

- służbowa (hierarchiczna) - między szefem a pracownikiem

- funkcjonalna

- techniczna

- informacyjna - komunikacja, przekaz informacji

- współpracy - służące realizacji wspólnego celu, członkowie zespołu są od siebie uzależnieni


RODZAJE STRUKTUR występujące w organizacjach (w strukturach występują więzi!):

- liniowa - tak jak struktura smukła, np. wojsko, kościół (więź hierarchiczna)

- funkcjonalna - działy, którymi zarządza specjalista. Jeden pracownik podlega kilku kierownikom, konflikty, problemy w skoordynowaniu członków - wada! zaleta: fachowość, krótsze drogi przepływu informacji, proste i określone zakresy uprawnień i odpowiedzialności, trudniejsza mobilność i znajdowanie zastępców, (więź współpracy)

- liniowo-sztabowa - sztab pełniący funkcję doradczą, posiadający konkretną wiedzę, może powstawać tylko w sytuacji awaryjnej. Sztab nie ma możliwości podejmowania decyzji.


WG DOMINUJACE KRYTERIUM GRUPOWANIA PODSTAWOWYCH JEDNOSTEK

(podział stanowisk pracy)

- funkcjonalne

- dywizjonalne

- projektowe

- macierzowe

- tensorowe


Kryteria integracji stanowisk:

- funkcjonalne

- projektowe (stanowiska powstałe w celu realizacji projektu, np. targi)

- obiektowe (obiekt zainteresowania stanowiska pracy):

- regiony geograficzne

- produkty

- klienci

- czynnościowe



5. Przywództwo, style kierowania, umiejętności menedżerskie na różnych stopniach zarządzania.

Przywództwo postrzegane jest jako pewna zdolność, umiejętność lub cecha zjednywania sobie zwolenników, wywierania wpływu, a także tworzenia wizji rozwoju i pobudzania ludzi do działania

Wymiary przywództwa (wg Webbera)



Typy przywództwa (wg Webbera)



Przywództwo kierownicze

Źródła władzy:



Klasyfikacja stylów kierowania wg Likerta



Charakterystyka stylów kierowania

Lewina-Lippita-White'a

Kierownik autokrata - sam ustala cele grupy i zadania prowadzące do ich osiągnięcia oraz sam dokonuje podziału pracy w zakresie ustalenia celów między uczestników grupy.

Kierownik demokrata - zachęca grupę do podejmowania decyzji w zakresie ustalenia celów jej działania, zadań prowadzących do ich realizacji i podziału czynności. Jednocześnie sam bierze udział w pracy wykonywanej przez grupę.

Kierownik nieingerujący (uchylający)- pozostawia członkom grupy maksimum swobody w ramach realizacji zadań. Sam nie podejmuje żadnych decyzji, nie uczestniczy w pracach grupy, nie ocenia też pracy podwładnych.



Charakterystyka stylów kierowania Reddina



Zmienne wpływające na wybór stylu kierowania:
styl kierowania każdego kierownika kształtuje się jako wypadkowa sił nacisku na realizację celów organizacji i na realizację oczekiwań podwładnych oraz sił tkwiących w osobowości samego kierownika



MENADŻER – musi zarządzać firmą, celami, produkcją. Może być nakierowany na:

Autokrata - na zadania

Demokrata – na ludzi, miłą atmosferę w pracy

Nie ingerujący – nie jest nastawiony ani na jedno ani na drugie. (Może być to osoba, która nie długo idzie na emeryturę – trzyma się z daleka, nie podejmuje decyzji).



Kierownicy pracują:



Funkcje zarządzania na różnych szczeblach



Umiejętności kierownicze na różnych szczeblach zarządzania



Poziomy zarządzania w organizacji



6. Kultura organizacji.


   Kultura organizacji jest specyficznym sposobem funkcjonowania, opartym na wspólnocie wartości, praw (norm) i idei. Kultura organizacji reprezentuje wartości i idee, wspólne dla grupy osób pracujących w jednej firmie. Wartości te objawiają się poprzez symbole (np. znak firmowy, marka), opowieści (przekazy, historie i anegdoty), bohaterów, hasła i rytuały. Tak więc, kultura organizacji to zestaw wartości, które pomagają jej członkom zrozumieć, za czym organizacja się opowiada, jak pracuje, co uważa za ważne.
   Definicja wg Edgara H. Scheina: „kultura organizacyjna jest to zbiór dominujących wartości i norm postępowania charakterystycznych dla danej organizacji, podbudowany założeniami co do natury rzeczywistości i przejawiający się poprzez artefakty – zewnętrzne, sztuczne twory danej kultury”.
   Wyróżnia się trzy poziomy organizacji kultury, w ścisły sposób powiązane ze sobą, ale różniące się stopniem obserwowalności i trwałości. Są nimi:
• poziom pierwszy : artefakty (językowe, behawioralne, fizyczne) - widoczne i uświadamiane;
• poziom drugi : normy i wartości - częściowo widoczne i uświadomione;
• poziom trzeci : założenia kulturowe - całkiem niewidoczne i nieuświadomione

Dodatkowe informacje wyjaśniające dla ambitnych :)

Artefakty czyli sztuczne twory kultury są najbardziej widocznym poziomem kultury.
Na tym poziomie znajdują się widoczne i uchwytne zachowania członków organizacji, technologiczny rezultat działalności przedsiębiorstwa, stosowany w przedsiębiorstwie specyficzny język, występujące w organizacji symbole (flagi, hymn).
- fizyczne, np. wystrój wnętrz, ubiór pracowników, technologie;
- językowe, np. specyficzny język, powiedzenia, legendy;
- behawioralne, np. zachowania, rytuały, ceremonie.

Normy i wartości są głębszym poziomem niż artefakty. Zasadniczo dzielą się na dwie kategorie :
• deklarowane (określone w kodeksie etycznym firmy)
• przestrzegane (nigdzie nie zapisane ale przekazywane ustnie przez samych pracowników) np. praca po godzinach, czystość, szybkość.

Założenia są najgłębszym, najbardziej trwałym i zarazem najmniej widocznym poziomem kultury przedsiębiorstwa. Stanowią one najtrudniejszy element do określenia, ich obserwacja podobnie jak interpretacja jest niezmiernie trudna. Przyjmowane są za oczywiste i w obrębie danej grupy wykazują niewielkie zróżnicowanie. Nie podlegają w zasadzie żadnej konfrontacji i dyskusji. Odpowiedzialne są za to, jak pracownicy myślą i jak odczuwają. Należą do sfery podświadomości organizacji. Ich poznanie i analiza pozwala na zrozumienie istoty kultury organizacyjnej, na zrozumienie tego, co w przedsiębiorstwie zachodzi i jaka jest tego przyczyna.


Zagadnienia z przedmiotu: hotelarstwo


1. Czynniki determinujące rozwój światowego hotelarstwa.



• sytuację polityczno-społeczną i gospodarczą kraju, rozwój gospodarczy, rozwój międzynarodowej wymiany handlowej,

• położenie geograficzne, klimat, atrakcyjność turystyczną kraju,

• stan bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego,

• rozwój komunikacji, połączenia międzynarodowe, przejścia graniczne, ich liczba i stan, stan dróg i mostów,

• stan zamożności społeczeństwa, jego przyzwyczajenia i nawyki w zakresie wypoczynku i turystyki,

• dynamikę ruchu turystycznego krajowego i międzynarodowego,

• dynamikę ruchu biznesowego, zapotrzebowanie na usługi hotelarskie w szerokim zakresie obsługi ruchu podróżniczego,

• politykę ekonomiczno-finansową państwa, przede wszystkim kredytową i podatkową,

• przepisy celne, dewizowe, graniczne, wizowe, udogodnienia dla turystów,

• istnienie kapitałów gotowych inwestować w budowę obiektów hotelarskich.



2. Wiodące sieci hotelowe w Poznaniu, Polsce i na świecie.



Wiodące sieci hotelowe

Poznań

Polska

Świat

IBB Andersia

Orbis

Intecontinental Hotels Group

Novotel

Sofitel

Marriott International

Sheraton

Mercure

Hilton Worldwide

Mercure

Novotel

Wyndham Worldwide

Gromada

Ibis

Accor Hospitality

ORBIS

Ibis Budget

Choice Hotels

Ibis

Radisson Blu

Best Western

NH

Park Inn

Super 8


Gromada

Holiday Inn Express


Hotel Golebiewski

Starwood Hotels & Resorts Worldwide Inc


Westin

Carlson Hotels Worldwide


InterContinental

Hyatt Hotels Corp


Holiday Inn



Golden Tulip



Best Western



Qubus



Campanile



Premiere Classe



Andel's Hotel






3. System klasyfikacji i kategoryzacji obiektów hotelarskich obowiązujący w Polsce.



KLASYFIKACJA:

1) hotele - obiekty posiadające co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w

pokojach jedno- i dwuosobowych, świadczące szeroki zakres usług

związanych z pobytem klientów,

2) motele - hotele położone przy drogach, zapewniające możliwość korzystania z

usług motoryzacyjnych i dysponujące parkingiem,

3) pensjonaty - obiekty posiadające co najmniej 7 pokoi, świadczące dla swoich

klientów całodzienne wyżywienie,

4) kempingi - obiekty strzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach i przyczepach

samochodowych, domkach turystycznych lub innych obiektach stałych, oraz

przyrządzanie posiłków i parkowanie samochodów,

5) domy wycieczkowe - obiekty posiadające co najmniej 30 miejsc noclegowych,

dostosowane do samoobsługi klientów oraz świadczące minimalny zakres

usług związanych z pobytem klientów,

6) schroniska młodzieżowe - obiekty przeznaczone do indywidualnej i grupowej

turystyki młodzieżowej, dostosowane do samoobsługi klientów,

7) schroniska - obiekty zlokalizowane poza obszarami zabudowanymi, przy

szlakach turystycznych, świadczące minimalny zakres usług związanych z

pobytem klientów,

8) pola biwakowe - obiekty niestrzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach.

KATEGORYZACJA:

1) hoteli, moteli i pensjonatów - pięć kategorii oznaczonych gwiazdkami,

2) kempingów - cztery kategorie oznaczone gwiazdkami,

3) domów wycieczkowych i schronisk młodzieżowych - trzy kategorie oznaczone

cyframi rzymskimi

4. Działania proekologiczne realizowane w obiektach hotelarskich (z podziałem na hotele sieciowe i niezależne).



Działania proekologiczne w hotelu- prowadzenie takiej działalności gospodarczej, która wiąże się z prawidłową eksploatacją zasobów naturalnych, z uzyskaniem korzyści ekonomicznych na drodze ich użytkowania. Bywa, że polityka proekologiczna przedsiębiorstwa jest fikcją, wykorzystywaną jako nowy chwyt marketingowy. 

Sygnały informacyjne o wdrażaniu polityki proekologicznej w przedsiębiorstwie hotelarskim mogą występować w postaci polityki udzielania gwarancji, ustnej informacji dostępnej u pracowników hotelu, znakowania i certyfikacji.
Przejawem stosowania polityki ekologicznej w obiekcie hotelarskim może być zakładanie oczyszczalni ścieków, oszczędność energii, segregacja odpadów, używanie opakowań wielorazowego użytku, wprowadzanie zdrowej żywności.

Hotele posiadają więc możliwość podejmowania działań proekologicznych w zakresie:

·      oszczędnego gospodarowania energią,

·      minimalizacji odpadów,

·      oszczędnego gospodarowania wodą.


Hotele sieciowe:

Wśród inicjatyw ekologicznych wprowadzonych przez sieć Starwood Hotels & Resorts znajdują się m.in.:

Ponadto wszystkie polskie hotele sieci regularnie uczestniczą w akcji „Godzina dla Ziemi”, podczas której gasimy światła we wszystkich publicznych miejscach obiektów, korzystając tylko i wyłącznie ze świec.

Częścią programu jakościowego Best Western jest własny ekologiczny program określający działania mające na celu oszczędność wody i energii oraz segregację odpadów w poszczególnych hotelach. Best Western zachęca poszczególne hotele do przyłączenia się do krajowych programów ekologicznych i uzyskania tzw. zielonych certyfikatów. Przykładowo w Finlandii hotele BEST WESTERN PLUS Hotel Haaga (Helsinki) i BEST WESTERN Hotel Raumanlinna (Rauma) zostały odznaczone przez Swan eco label.

więcej przykładów dla ambitnych:
http://businesstraveller.pl/wiadomosci/hotele-w-przyjazni-z-natura

http://www.ighp.pl/aktualnoscihotelarskie/ekologia-w-hotelarstwie/art,3,radisson-blu-w-warszawie-otrzymal-certyfikat-green-key.html

http://dziennikturystyczny.pl/2010/11/marriott-wyrozniony-za-proekologiczne-rozwiazania/


Hotele niezależne:

Hotel Unicus Kraków posiada certyfikat CZYSTA TURYSTYKA, który przyznawany jest firmom i obiektem z branży turystycznej, którą są przyjazne dla środowiska. Goście takich obiektów korzystają z bogactwa lokalnych atrakcji i testują lokalne produkty. Mają również poczucie, że miejsce, które wybrali na czas swojego pobytu chroni środowisko. 

Nasz hotel w sposób aktywny dba o środowisko. Wpływ człowieka na środowisko wiąże się z zużyciem surowców i wytwarzaniem odpadów. W hotelu zadbano o techniczne aspekty korzystania ze środowiska, ale co najważniejsze o edukację personelu i Gości odnośnie sposobów ograniczania negatywnego wpływu na środowisko. 

Wśród pro-ekologicznych rozwiązań znajdują się:
• obniżenie poboru energii elektrycznej przez zastosowanie kart kluczy i zastosowanie energooszczędnego oświetlenia typu LED oraz czujników ruchu,
• możliwość ustawienia indywidualnej temperatury w pokojach i pomieszczeniach ogólnodostępnych,
• zastosowanie czujników zmierzchu w oświetleniu elewacji,
• obniżenie zużycia wody przez zastosowanie perlatorów w umywalkach i prysznicach oraz zastosowanie słuchawek prysznicowych z regulacją ilości wypływającej wody,
• zastosowanie podwójnej spłuczki w wc oraz stosowanie biodegradalnych środków do utrzymania czystości. 

Oprócz działań podejmowanych przez personel hotelu, stworzono również możliwość dbałości o środowisko dla Gości. W pokojach znajdują się informacje, w jaki sposób można ograniczyć wymianę pościeli i ręczników, co powoduje zmniejszenie zużycia wody i energii. Ponadto, Goście zachęcani są do segregacji odpadów. Wyznaczono bowiem do tego odpowiednie pojemniki. Można zwrócić zużyte baterie, żarówki, opakowania typu Pet, szkło. Włączanie się Gości w ochronę środowiska nie powoduje zmniejszenia komfortu pobytu, ani nie wymaga poświęcenia przez nich dodatkowego czasu. Dla części z nich ważne jest, że mogą dbać środowisko, tak jak na co dzień w domu – segregując odpady, oszczędzając energię.



H.o.t.e.l. Ramka jest ekologiczny. Cały budynek, przy pełnym oświetleniu zewnętrznym i wewnętrznym pobiera tyle energii elektrycznej, co bezprzewodowy czajnik. Elewacja w 60% zbudowana jest z trójwarstwowych szyb, które pozwalają na znaczne ograniczenie strat energii. Zastosowano również ekologiczne technologie ogrzewania, bazujące na odnawialnych źródłach energii. Woda podgrzewana jest przez kolektory słoneczne, co znacząco wpływa na bilans energetyczny budynku i chroni środowisko. Obiekt częściowo pozyskuje energię z ognisk fotowoltaicznych. W części parkingowej posadzono rośliny przystosowane do egzystencji w miejscach całkowicie zaciemnionych. H.o.t.e.l. Ramka to pierwsze miejsce w Poznaniu, w którym można naładować samochód z napędem elektrycznym - całkowicie za darmo! Wszystkie rozwiązania pro-ekologiczne powodują niższe koszty utrzymania, przez co możemy zaoferować Gościom konkurencyjne ceny, świadcząc przy tym usługi na najwyższym poziomie.

inne:
http://www.aquacityhotel.sk/pl/ekologiczne-podejscie/


5. Przystosowanie obiektów noclegowych do obsługi niepełnosprawnych (teoria a praktyka, przykłady obiektów).


NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANE TRUDNOŚCI WYSTĘPUJĄ:

·         na parkingu i w rejonie podjazdu oraz przy wejściu,

·         przy przejściu przez otwory drzwiowe i przy wejściu do wind,

·         na trasie dojazdu do jednostek mieszkalnych i innych zespołów funkcjonalnych hotelu,

·         przy poruszaniu się po jednostce mieszkalnej i korzystaniu z urządzeń sanitarnych,

·         przy korzystaniu z niektórych urządzeń w hotelu, np. aparatu telefo-nicznego.

 

NA POPRAWĘ WARUNKÓW MIAŁY WPŁYW:

·         Główny Komitet Turystyki, który wydał w 1985 'Wytyczne do projektowania i przystosowania obiektów turystycznych dla osób niepełnosprawnych,

·         Rozporządzenie Ministra Administracji Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 3 lipca 1980 roku określające niezbędne warunki techniczne,

·         Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 roku w sprawie warunków technicznych,

·         Działania Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki zmierzające do usunięcia barier architektonicznych i udostępnienia bazy sportowej i turystycznej,

·         Znowelizowanie ' Wytycznych do projektowania i przystosowania obiektów turystycznych dla osób niepełnosprawnych' w roku 1995 przez UKFiT,

·         Utworzenie Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnospraw-nych, z którego środków sfinansowano szereg przedsięwzięć służących likwidacji barier technicznych,

·         Przepisy prawa budowlanego,

·         Wymagania kategoryzacyjne.

 

 

PRZYSTOSOWANIE HOTELU DO OBSŁUGI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH OBEJMUJE DZIAŁANIA :

 

a) wydzielenie na parkingach specjalnych oznaczonych miejsc dla indywidual-nego środku lokomocji gości niepełnosprawnych o wymiarach :360 x 500 cm, zlokalizowanych jak najbliżej wejścia głównego;

 

b) ułatwienie dojazdu i pokonanie wejść poprzez likwidowanie różnic pozio-mów, montowanie pochylni(wraz z poręczami założonych na dwóch poziomach: 75 i 90 cm), samoobsługowych podnośników elektrycznych, szerszych drzwi;

 

c) uwzględnianie gabarytów wózków przy projektowaniu i budowaniu dźwigów osobowych, wejść, przejść, otworów drzwiowych w ciągach komunikacyjnych;

 

d) opracowanie mapy plastycznej całego hotelu i przystosowanych pokoi, oznaczeń punktowych numerów pokojów i tym podobnych udogodnień ułatwiających poruszanie się po danym obszarze gościom z wadami wzroku;

 

e) stosowanie telekomunikatorów, instalowanie sygnalizacji świetlnej z myślą o gościach nie/do/słyszących;

 

f) zapewnienie specjalnej aranżacji jednostek mieszkalnych umożliwiającej poruszanie się na wózkach i korzystanie z urządzeń os. niepełnosprawnym

·         uwzględnienie odpowiedniej powierzchni komunikacyjnej i manewrowej zapewniającej dostęp do wszystkich elementów wyposażenia,

·         właściwe ustawienie mebli umożliwiające swobodne przemieszczanie,

·         specjalne elementy wyposażenia m.in. specjalną sygnalizację alarmową,

·         lokalizacja na parterze lub w niższych kondygnacjach mieszkalnych,

 

g) zapewnienie większej powierzchni w węzłach higieniczno-sanitarnych przy jednostkach mieszkalnych i w części ogólnodostępnej oraz wyposażenie w specjalne uchwyty, ułatwiające osobom niepełnosprawnym poruszanie się i przemieszczanie z wózków inwalidzkich do urządzeń higieniczno-sanitarnych;

h) wydzielenie jednego stanowiska w recepcji odpowiednio obniżonego i cof-niętego stwarzającego warunki do wygodnego podjazdu wózka inwalidzkiego oraz obsługi;

 

i) dostosowanie pionu rekreacji, odnowy biologicznej i innych usług

·         zorganizowanie minirecepcji, w której można uzyskać informacje na temat możliwości i zakresu korzystania z poszczególnych urządzeń oraz niezbędnym dodatkowym zabezpieczeniu,

·         umożliwienie korzystania z basenu, sauny, siłowni w przystosowanych jednostkach i pod nadzorem personelu obsługowego,

·         udostępnienie gabinetów fizykoterapii i odnowy biologicznej poprzez specjalistyczne wyposażenie i właściwe zagospodarowanie pomieszczeń,

·         zapewnienie gościom niepełnosprawnym czynnego wypoczynku na kręgielni z automatycznym podajnikiem kul,

·         umożliwienie gry w bilard i tenis stołowy w przestronnych pomieszczeniach pozwalających na swobodne manewrowanie wózkiem,

·         zorganizowanie minigolfu z podjazdem do wszystkich stanowisk,

·         zbudowanie pomostów widokowych i obserwacyjnych,

·         utworzenie podjazdów i stanowisk umożliwiających jazdę konną,

·         zapewnienie aneksu wypoczynkowego z wodą, zielenią.

 

j) udostępnienie lokali gastronomicznych i rozrywkowych:

·         likwidacja wszelkich barier technicznych w postaci schodów, progi, wąskie

przejścia i przejazdy, brak powierzchni manewrowej, niewłaściwe oznacze-nie i oświetlenie,

·         przystosowanie co najmniej jednego, 4-osobowego stołu do potrzeb ludzi niepełnosprawnych,

·         stosowanie stołów pozwalających na głębszy podjazd wózka inwalidzkiego,

·         umieszczanie przy stołach dodatkowych uchwytów pozwalających na odstawienie laski, kul lub innych przyrządów pomagających poruszanie się osobom z dysfunkcją kończyn,

·         opracowanie metodą Braille'a kart menu dla niewidomych.

 

Przepisy prawa budowlanego oraz wymagania kategoryzacyjne są o wiele bardziej rygorystyczne dla nowych budynków, ze względu na fakt, iż nie wszystkie rozwiązania techniczne są możliwe do wykonania w starszym budownictwie. Wymagania kategoryzacyjne przewidują, że w nowych lub przebudowanych obiektach hotelarskich na 30 jednostek mieszkalnych przynajmniej jedna musi być przystosowana do potrzeb osób niepełnospraw-nych. Jednak na odpowiednim wyposażeniu pokoi się nie kończy, ponieważ należy zapewnić dostęp do wszystkich usług świadczonych w hotelu, jednocześnie niedopuszczając do poczucia izolacji. Równie ważna jest właściwa obsługa tej grupy społecznej.


Załącznik nr 3 - minimalne wymagania w zakresie dostosowania obiektów hotelarskich do potrzeb osób niepełnosprawnych

Lp.

RODZAJ WYMAGANIA

1.

W obiektach powyżej 50 j.m. co najmniej jedna j.m. powinna być dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych w sposób określony w lp. 7-9, a dla każdych kolejnych rozpoczętych 100 j.m. powyżej 100 j.m. co najmniej jedna

2.

Ogólnodostępne elementy wyposażenia obiektu, takie jak urządzenia komunikacji wewnętrznej, przyciski i wyłączniki powinny być umieszczane na wysokości 90 -110 cm, umożliwiającej swobodne korzystanie osobom poruszającym się na wózku

3.

Co najmniej jeden telefon ogólnodostępny przystosowany do korzystania przez osoby niepełnosprawne, umieszczony na wysokości 90-110 cm, umożliwiającej swobodne korzystanie osobom poruszającym się na wózku

4.

Co najmniej jedno stanowisko recepcyjne powinno dysponować ladą o wysokości nieprzekraczającej 90 cm, z podjazdem o wysokości min. 67 cm, lub powinno być wydzielone osobne stanowisko obsługi osób poruszających się na wózkach

5.

W salach gastronomicznych i wielofunkcyjnych należy przystosować miejsca umożliwiające korzystanie z usług osobom na wózkach

6.

Przyciski sterujące windami powinny być opisane w sposób czytelny dla niewidzących a windy iwyposażone w sygnalizację dźwiękową

7.

J.m., o których mowa w lp. 1, powinny zostać wyposażone w poręcze i uchwyty ułatwiające korzystanie z urządzeń higieniczno-sanitarnych

8.

Wyłączniki światła, sygnalizacja przywoławcza, telefon i sterowanie telewizorem powinny być dostępne z łóżka

9.

W j.m.  o których mowa w lp. 1, należy zapewnić umeblowanie umożliwiające korzystanie osobom poruszającym się na wózkach, w tym wysokość podjazdu min. 67 cm pod płytę stołu, biurka i umywalki



Rzeczywistość: coraz więcej obiektów stara się dostosować przynajmniej jedno pomieszczenie tak jak nakazują wymogi.
Zazwyczaj możemy się spotkać właśnie tylko z jednym pokojem i łazienką przystosowanych, a cały obiekt jest trudno dostępny dla niepełnosprawnego. Takie obiekty nie są zadowalające.
Jednak istnieją też takie, które mają pełne udogodnienia tzn.

- PRZYCISKI i WYŁĄCZNIKI NA ODPOWIEDNIEJ WYSOKOŚCI
- PORĘCZE I UCHWYTY UŁATWIAJĄCE KORZYSTANIE Z URZĄDZEŃ HIGIENICZNO- SANITARNYCH
- STEROWANIE TV Z ŁÓŻKA
- OBNIŻONA RECEPCJA

Z tym, że takich obiektów jak na razie jest niewielka ilość w Naszej bazie noclegowej.

Przykłady dobrze przystosowanych obiektów:








6. Organizacje promujące istotę hotelarstwa w Polsce.

- Polskie Zrzeszenie Hoteli

-Polska Izba Hotelarstwa

-Izba Gospodarcza Hotelarstwa Polskiego

-Polska Federacja Campingu i Caravaningu

-Polska Federacja Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne”

-Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych


7. Klasyfikacja i cechy usług hotelarskich.

Usługi hotelarskie charakteryzują się określonymi cechami, do których należą:


jedność miejsca produkcji i konsumpcji - klienci korzystają z nich w miejscu wytworzenia,

złożoność - na całość usługi składa się wiele elementów,

komplementarność - części składowe usług wzajemnie się uzupełniają,

substytucyjność - możliwość zastąpienia części składowej usługi inną bez szkody dla

zaspokojenia potrzeb gościa,

różnorodność - możliwość dowolnego komponowania części składowych usługi,

elastyczność - możliwość dostosowania usługi do indywidualnych i zróżnicowanych

potrzeb gości.


Usługi hotelarskie możemy podzielić wg kryterium zakresu ich świadczenia na:


podstawowe - noclegowe i gastronomiczne- są świadczone przez każdy obiekt hotelarski.

dodatkowe- uzależnione są od rodzaju i kategorii obiektu, a także od jego lokalizacji, wielkości, zasobów.

finansowych i potrzeb gości oraz fantazji i inicjatywy zarządzającego hotelem

uzupełniające (komplementarne) - są to usługi bezpłatne, zintegrowane z podstawowymi,

np. szatnia, depozyt, informacja turystyczna, budzenie, rezerwacja biletów lotniczych i

biletów na imprezy kulturalne,

fakultatywne - odpłatne, zazwyczaj nieobowiązkowe dla hotelu, ale pożądane przez gości,

np. występy artystów, organizacja konferencji, wynajem samochodów, usługi rekreacyjne,

towarzyszące - odpłatne, są to punkty handlowe i usługowe nie związane bezpośrednio z

hotelem, ale znajdujące się na jego terenie, np. fryzjer, sklep z pamiątkami, kwiaciarnia.




8. Mierniki charakteryzujące działalność hotelarską.

Miernik  to miara określająca wielkość, jakość, wartość jakiegoś przedmiotu lub zjawiska. Jest to wartość, wielkość służąca za podstawę oceny jakiegoś zjawiska.

Według T. Tulibackiego (1992) oraz S. Komana i M. Kubickiego (1996) mierniki usług hotelarskich można podzielić na trzy grupy:

–              mierniki ilościowe – parametry oraz miary dotyczące eksploatacji hotelu,

–              mierniki jakościowe – związane z jakością świadczonych usług,

–              mierniki wartościowe – informujące o finansowej działalności obiektu.

Inny podział prezentuje M. Turkowski (2003), dzieląc je na:

–              mierniki wielkości bazy usługowej – charakteryzujące wielkość użytkową zakładu hotelarskiego,

–              mierniki usług hotelarskich – charakteryzujące rozmiary świadczonych usług w wielkościach bezwzględnych lub w stosunku do rozmiarów bazy usługowej.

Miary stosowane do określania różnego rodzaju cech obiektu hotelarskiego, jego działalności ekonomicznej, funkcji itd. Są to:

–              parametry zakładu hotelarskiego (tzw. mierniki podstawowe),

–              wskaźniki działalności (związane z działalnością obiektu),

–              współczynniki (uwypuklające wybrane cechy, stosowane przy wybranym wskaźniku)

 

Parametry (mierniki podstawowe)

 

I.              Wielkość obiektu hotelarskiego (H) – to ogólna liczba jednostek mieszkalnych (Hp) lub miejsc noclegowych (Hm) w obiekcie hotelarskim 
z uwzględnieniem tylko miejsc stałych (bez miejsc dostawnych, tzw. dostawek).

II.              Potencjał usługowy obiektu hotelarskiego (Vu) – to liczba jednostek mieszkalnych (pokoi) udostępnionych do sprzedaży lub liczba wszystkich miejsc noclegowych dostępnych dla gości w obiekcie w określonym przedziale czasowym.( wszystko, nawet dostawki)

III.             Nocleg jest efektem skorzystania przez jedną osobę z usługi noclegowej podczas jednej doby hotelowej. Doba hotelowa jest najmniejszą ustawowo jednostką czasu. IV.              Osobodzień (Os) – w praktyce jest to nocleg razem z całodziennym wyżywieniem sprzedany jednej osobie.

Pojęcie to najczęściej stosowane jest w przypadku domów wczasowych, ośrodków kolonijnych lub innych obiektów, w których usługa gastronomiczna jest obowiązkowa.

V.               Liczba udzielonych noclegów (Lun) – jest równa liczbie przyjętych gości hotelowych do obiektu hotelarskiego tylko wówczas, gdy każdy gość nocuje tylko jedną noc. W innym przypadku jest to suma iloczynów liczby gości i liczby nocy spędzonych przez nich w obiekcie.

 Lun = 1 G1 + 2 G2 + ...... + n Gn

gdzie:

1, 2, ...n               – liczba nocy spędzonych w obiekcie,

G1, G2, ...Gn               – liczba gości nocujących określoną liczbę nocy w obiekcie.

VI. Nominalna liczba noclegów (Nln) – jest to liczba miejsc noclegowych stałych, które można wynająć w obiekcie hotelarskim w danym przedziale czasu.

Nln = Hm t

gdzie:

Hm              – wielkość obiektu hotelarskiego wyrażona liczbą miejsc noclegowych,

t                            – liczba dni w danym przedziale czasu.

Nominalna liczba noclegów jest pojęciem stosowanym w statystyce. Może przyjmować wartości liczbowe równe lub mniejsze od wielkości 
i potencjału usługowego obiektu hotelarskiego. Obliczana jest dla prze-działu czasu, np. dnia, tygodnia, miesiąca, roku, a także kilku kolejnych lat.

Przykład

Hotel X oferuje 130 miejsc noclegowych w: 40 pokojach jednoosobowych, 
20 pokojach dwuosobowych, 10 apartamentach jednoosobowych, 10 apartamentach dwuosobowych oraz 20 pokojach jednoosobowych typu studio. W 10 pokojach dwuosobowych i wszystkich pokojach typu studio istnieje możliwość wstawienia dostawki. W weekend z eksploatacji zostały wyłączone: 2 pokoje dwuosobowe z możliwością dostawki i 2 apartamenty dwuosobowe.

Wielkość hotelu X jest następująca:

H = 130 miejsc noclegowych lub H = 100 pokoi.

Potencjał usługowy obiektu hotelarskiego w piątek jest następujący:

Vu = 130 miejsc noclegowych + 30 dostawek – 10 miejsc noclegowych wyłączonych z eksploatacji (8 miejsc stałych + 2 dostawne) = 150 miejsc noclegowych

lub

Vu = 100 pokoi – 4 pokoje wyłączone z eksploatacji = 96 pokoi.

Potencjał usługowy w pozostałe dni tygodnia jest następujący:

Vu = 130 miejsc noclegowych + 30 dostawek = 160 miejsc noclegowych lub Vu = 100 pokoi.

Nominalna liczba noclegów hotelu w weekend wynosi:

Nln = 130 miejsc noclegowych x 3 dni = 390.

 

VII.                  Zdolność usługowa obiektu hotelarskiego (Zu) – jest iloczynem sumy liczby łóżek stałych i wykorzystanych miejsc dostawnych 
w badanym przedziale czasu lub liczby pokoi i liczby dni eksploatacji obiektu. Oznacza maksymalną liczbę miejsc noclegowych (lub pokoi), jaką może sprzedać obiekt hotelarski w danym przedziale czasu 
z uwzględnieniem miejsc (pokoi) wyłączonych z eksploatacji.

Zu = HR t

gdzie:

HR              – wielkość obiektu hotelarskiego po uwzględnieniu miejsc (pokoi) wyłączonych z eksploatacji,

t              – liczba dni (liczba dób hotelowych) w danym przedziale czasu.

Obliczając wielkość obiektu hotelarskiego zazwyczaj do pokojów wolnych wlicza się również pokoje chwilowo niewynajmowane w związku z renowacją czy zmianą wystroju.

W przypadku, gdy w hotelu nie ma miejsc wyłączonych z eksploatacji, zdolność usługowa obiektu hotelarskiego równa jest nominalnej liczbie noclegów.

W przypadku wykorzystywania przez obiekt miejsc dostawnych w obliczaniu tego parametru dla pokoi nie są one uwzględniane. Z tej też przyczyny w zakładach hotelarskich zdolność usługowa obiektów hotelarskich sprzedających wyłącznie pokoje nie odzwierciedla właściwych zasobów noclegowych obiektu.


Zagadnienia z przedmiotu: krajoznawstwo

Znajomość podstawowych walorów krajoznawczych poszczególnych województw.


Zagadnienia z przedmiotu: ekonomika turystyki i rekreacji


1. Turystyka i rekreacja jako sektor gospodarki: gospodarka turystyczna, ekonomiczne znaczenie turystyki w miejscu zamieszkania turysty, ekonomiczne znaczenie turystyki w miejscu czasowego pobytu turysty.


Gospodarka turystyczna – rynek wytworzony przez szeroko pojęty popyt turystyczny, obejmujący nie tylko dobra i usługi służące bezpośrednio konsumpcji turystycznej, ale także takie rodzaje działalności turystycznej, które są ściśle bądź częściowo uzależnione od ruchu podróżnych i których rozwój nie byłby możliwy (lub byłby znacznie ograniczony), gdyby nie turystyka

Gospodarka turystyczna

• kwantyfikowany agregat różnorodnych sektorów gospodarczych, tworzony lub pobudzony w związku z podróżami i pobytami turystów (J. Giezgała)

• kompleks różnorodnych funkcji gospodarczych i społecznych bezpośrednio lub pośrednio rozwijanych w celu zaspokojenia wzrastającego zapotrzebowania na dobra i usługi turystyczne (W.W. Gaworecki)

• zespół różnorodnych funkcji bezpośrednio lub pośrednio rozwijanych w celu zaspokojenia potrzeb

ludność związanych i wynikających z chęci jej udziału w określonych formach i rodzajach turystyki

i wypoczynku (A.S. Kornak, A. Rapacz)

Bezpośrednia i pośrednia gospodarka turystyczna

• bezpośrednia gospodarka turystyczna – hotelarstwo, gastronomia, transport, biura podróży, handel, kultura, sport i kultura fizyczna

Można ją podzielić na:

- typową: hotelarstwo z gastronomią, komunikacja pasażerska, organizatorzy i agenci podróży, organizatorzy kongresów, seminariów, targi i wystawy, uzdrowiska, związki i organizacje turystyczne, zarządy gmin, regionów turystycznych

- uzupełniającą: producenci pamiątek, wydawnictwa, mapy, atlasy, przewodniki, czasopisma tur., ubezpieczenia turystyczne, wymiana walut

• pośrednia gospodarka turystyczna – sektor bankowy, ubezpieczenia, transport pasażerski, pozostałe placówki handlowe, poczta i telekomunikacja, ochrona środowiska naturalnego, gospodarka komunalna

Lokalna i regionalna gospodarka turystyczna

• samorządy lokalne (gmina, powiat) i regionalne (województwo samorządowe)

• zadania samorządów

• działania jednostek samorządu terytorialnego

Ekonomiczne znaczenie turystyki w miejscu zamieszkania

• zmiany w strukturze konsumpcji

• wystąpienie nowego popytu

• pobudzenie inwestycji

• powstanie instytucji ułatwiających podróżowanie

• odciążenie lokalnej bazy turystycznej

• wzbogacenie rynku

• odpływ środków pieniężnych

Ekonomiczne znaczenie turystyki miejscu czasowego pobytu

• turyści – konsumenci dóbr i usług

• środki finansowe napływające do regionu

• zmiany na rynku pracy

• zapotrzebowanie na lokalną infrastrukturę oraz obsługę turystów

• aktywizacja zawodowa lokalnych społeczności

• wzrost dochodów ludności w regionie

• efekt mnożnikowy

• wzrost przychodów lokalnego budżetu

• reguła korzyści urbanizacji i lokalizacji

• redystrybucja dochodu narodowego

• promocja gospodarcza



2.Mnożnik turystyczny.


Turystyka aktywizuje gospodarczo regiony, powodując że:

- napływa do nich kapitał,

- powstają nowe miejsca pracy,

- lokalne firmy notują wyższe obroty,

- zwiększają się dochody miejscowej ludności,

- do budżetu wpływają większe podatki.

- turystyka kreuje dodatkową działalność,

- pobudza koniunkturę w innych sektorach gospodarki


Teoria mnożnika turystycznego pozwala oszacować całkowite efekty (bezpośrednie, pośrednie, indukowane) początkowych wydatków turystycznych.


Model mnożnikowych efektów ekonomicznych z turystyki można przedstawić równaniem:

Kr= a + b + c


Kr – regionalny mnożnik dochodu (mnożnikowy efekt ekonomiczny)

a – bezpośredni dochód regionalny (bezpośredni efekt ekonomiczny)- odnosi się do tej części gospodarki która bezpośrednio zaspakaja popyt turystyczny [zmiana w poziomie produkcji w tym wypadku będzie równa zmianie popytu turystycznego, a bezpośredni wpływ na dochody będzie ściśle związany z poziomem płac i zysków]

b – pośredni dochód regionalny (pośredni efekt ekonomiczny) – dotyczy sytuacji gdy przedsiębiorstwa związane z obsługą ruchu turystycznego dokonują zakupu w innych sektorach gospodarki. Efekt ten obejmuje również zakupy dokonywane przez dostawców przedsiębiorstw turystycznych [Łańcuch ten nie kończy się dopóki popyt może być zaspokojony przez producentów danego obszaru. W przeciwnym razie pieniądz będzie


wypływał poza jego granicę, a efekt będzie się przenosił wraz z nim. Przyczyną takich ubytków mogą być także podatki, oszczędności, a w skali kraju import].

C – indukowany dochód regionalny (indukowany efekt ekonomiczny) polega na ogólnym wzroście wydatków lokalnej społeczności – beneficjentów, możliwym dzięki zwiększonym dochodom ludności zatrudnionej w bezpośredniej i pośredniej obsłudze ruchu turystycznego.


Efekt pośredni i indukowany są wtórnym efektem wydatków turystycznych a w połączeniu z bezpośrednim (pierwotnym) stanowią o sile działania mnożnika turystycznego. Udział efektów pośrednich i indukowanych jest tym większy im bardziej lokalny przemysł turystyczny jest zintegrowany z innymi dziedzinami gospodarki.

Kiedy turyści dokonują wydatków związanych z pobytem, uruchamiają dodatkowy strumień pieniędzy, który zasila lokalną gospodarkę. Strumień ten nazywany jest mnożnikiem -> uruchamia cały łańcuch reakcji, które stwarzają dodatkowe korzyści w tych branżach które kooperują z branżą turystyczną. Początkowe wydatki przepływają przez sektory gospodarki, mnożą się rozkładają.


Formuła krążenie pieniądza wprowadzonego do sfery obrotu turystycznego wskazuje jaki efekt osiągnie się z każdej jednostki pieniężnej wydanej na kupno towarów lub usług w turystyce, zanim opuści ona sferę obrotu gospodarczego. Można określić go wzorem:




M – mnożnik krążenia pieniądza w gospodarce

∆C – faktyczny wzrost konsumpcji w regionie bez podstawowej konsumpcji turystów

∆Y – wzrost dochodów ludności

∆C/∆Y - krańcowa skłonność ludności do wydawania swoich dochodów



Wielkość mnożnika zależy od:

- ilości pieniędzy wydatkowanych przez turystów i liczby transakcji zawartych podczas obiegu tych pieniędzy w gospodarce (liczba turystów, długość pobytu, wielkość wydatków, podaż dóbr i usług),

- czynników determinujących krańcową skłonność do konsumpcji (poziom dochodów),

- czynników wpływających na popyt inwestycyjny przedsiębiorstw, obejmujący inwestycje nowe, popyt pośredni (przepływy materialne w pośrednich stadiach produkcji) oraz popyt restytucyjny związany z odtworzeniem środków trwałych.


Efekt mnożnikowy w turystyce jest tym większy, im więcej środków pieniężnych płynących z turystyki zmienia swoich właścicieli, ponieważ w ten sposób wywołują one większą produkcje towarów i usług w danym regionie lub państwie.


Efekt mnożnikowy: Kolejne kolumny pokazują w jaki sposób wydatki turystyczne przepływają przez lokalną gospodarkę

Wydatki turystów na:

Drugi cykl wydatków m.in.:

Beneficjenci m.in.:

Zakwaterowanie

Wyżywienie

Napoje

Odzież

Upominki

Kosmetyki

Rzeczy osobiste

Fotografie

Rekreacja

Zwiedzanie

Transport lokalny

Pensje i wynagrodzenia

Napiwki

Podatki od wynagrodzeń

Prowizje

Muzyka i rozrywka

Wydatki administracyjne

Usługi profesjonalne

Zakup żywności i napojów

Zakup dóbr w celach handlowych

Reklama i promocja

Transport licencje

Koszty kredytów

Wpływy do skarbu państwa...

Księgowy

Kasjerki

Architekci

Specjaliści od reklamy

Twórcy kina

Pisarze

Farmerzy

Hydraulicy…….


Mnożnik można obliczyć dzieląc sumę przychodów wynikających ze wszystkich transakcji przez wielkość pierwszego impulsu (pierwszego wydatku).

Kiedy określone dobra i usługi kupowane są poza obszarem recepcyjnym dochodzi do tzw. ubytków oraz ograniczenia efektów mnożnikowych.

WYCIEKANIE- proces ulatniania się pieniędzy z obiegu:

- stopień skłonność do oszczędzania gospodarstw domowych,

- wysokość podatków pobieranych przez rząd i władze lokalne,

- skłonność do zakupu dóbr importowanych,

- transfer dochodów obcej siły roboczej i zysków zagranice.



3. Czynniki produkcji w gospodarce turystycznej i rekreacji.


Są to wszystkie środki uczestniczące w procesach produkcji dóbr rzeczowych i usług. To posiadane przez społeczeństwo zasoby, których użycie w procesie produkcji pozwala wytworzyć nową wartość.

Podstawowe czynniki produkcji to:



4. Rynek usług turystycznych, podmioty rynku turystycznego, rola państwa na rynku usług turystycznych.


Rynek usług turystycznych
Rynek – miejsce i forma konfrontowania popytu i podaży, komunikowania się dostawców z nabywcami oraz sprzedawania i kupowania produktów,
- zbiór producentów i konsumentów,
- wyodrębniony przedmiot transakcji,
- ogół zachodzących stosunków między podmiotami uczestniczącymi w procesach wymiany.


Funkcje rynku – informacyjna, wersyfikacyjna, regulacyjna, realizacyjna, integracyjna.


Rynek usług tur. w ujęciu podmiotowym

Określony zbiór nabywców usług turystycznych i wytwórców usług turystycznych dokonujących transakcji rynkowych, których przedmiotem są usługi turystyczne.

wytwórcy ----- usługi turystyczne
nabywcy ----

Rynek usług tur. w ujęciu przedmiotowym
Proces w którym usługobiorcy i usługodawcy określają co chcą kupić i sprzedać i na jakich warunkach.

kupić
usługobiorca < ---------------------- > usługodawca
sprzedać


Podmioty rynku turystycznego
1) W grupie nabywców: indywidualni (np. gospodarstwa domowe) i instytucjonalni (np. zakup usług dla swoich pracowników).
2) W grupie oferentów: przedsiębiorstwa turystyczne zajmując e się organizacją oraz pośredniczeniem sprzedaży gotowych pakietów turystycznych, przedsiębiorstwa świadczące usługi cząstkowe.
3) W grupie podmiotów polityki turystycznej: organy polityki centralnej, jednostki samorządu terytorialnego, organizacje i stowarzyszenia branżowe w turystyce, samorząd gospodarczy.


Rola państwa na rynku usług turystycznych
1) Wspieranie ekspansji podmiotów gospodarczych na rynki zagraniczne.
2) Uczestnictwo w procesach integracyjnych.
3) Wzmacnianie tendencji rozwojowych krajowych przedsiębiorstw turystycznych.
4) Inicjowanie przemian strukturalnych gospodarki krajowej.
5) Eliminowanie rozwiązań niesprzyjających rozwojowi gospodarki turystycznej.


5. Popyt turystyczny, specyfika popytu turystycznego, cechy popytu turystycznego, mierniki popytu turystycznego, elastyczność cenowa, dochodowa i mieszana popytu.


Popyt turystyczny:

• suma dóbr turystycznych, usług i towarów, które turyści skłonni są nabyć przy określonym poziomie cen (W. Hunziker i K. Krapf)

• gotowość turysty do nabycia określonych ilości dóbr turystycznych za określoną sumę pieniędzy (C. Kaspar)

• wielkość zapotrzebowania na produkt turystyczny przy danej cenie i w danym okresie (S. Wodejko)

Specyfika popytu turystycznego: podróżowanie nie zawsze jest konsekwencją decyzji konsumenta usług; popyt tur. inaczej reaguje na produkt typowy a inaczej na niepowtarzalny; popyt osób uprawiających turystykę dla przyjemności kształtują w dużej mierze czynniki społeczne i psychiczne, co powoduje nietypowe reagowanie na ceny.

Cechy popytu turystycznego:

• Funkcja wielu zmiennych

• Cena

• Pozacenowe determinanty popytu:

- dochody nabywców

- ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych

- oczekiwanie zmiany sytuacji rynkowej

- gusty i preferencje nabywców

- liczba ludności i jej struktura

• Zmiana popytu może następować w wyniku jednoczesnych zmian wielu czynników

• Zasada ceteris paribus

(Ceteris paribus- oznacza świadome odrzucenie, w celu uproszczenia rozumowania, możliwości zajścia pewnych wydarzeń lub warunków, mogących zaburzyć związek między przesłanką a wnioskiem)

Mierniki popytu turystycznego:

• ruch turystyczny

• wydatek turystyczny

Elastyczność popytu: określa stopień jego wrażliwości na zmiany czynników rynkowych, wśród których najbardziej istotne są zmiany dochodów pieniężnych nabywców


Elastyczność cenowa popytu: oznacza względną zmianę popytu turystycznego na określone dobro lub usługę w stosunku do względnej zmiany ceny tego dobra lub usługi


Elastyczność dochodowa popytu: oznacza względną zmianę popytu turystycznego na określone dobro lub usługę w stosunku do względnej zmiany dochodu ludności


Elastyczność mieszana popytu: oznacza względną zmianę popytu turystycznego na określone dobro lub usługę x w wyniku względnej zmiany ceny dobra lub usługi y



6. Podaż turystyczna, istota podaży turystycznej i jej cechy, istota produktu turystycznego i jego komponenty, mierniki podaży turystycznej.


Produkt turystyczny – jest to wszystko co kupują turyści np. transport, nocleg czy wyżywienie. Elementy te mogą być nabywane osobno lub w pakietach.

Na produkt turystyczny składa się:
• Dobra i urządzenia turystyczne
• Usługi turystyczne

Dobra i urządzenia turystyczne – dzielimy na podstawowe (walory turystyczne) i komplementarne (środki transportu, baza noclegowa, itp.).

Istota produktu – wszystkie potrzeby nabywcy, które decydują o wyborze produktu. Jest podstawą tworzenia produktu. Jest to np. potrzeba wypoczynku, potrzeba spędzenia czasu z bliskimi poza miejscem zamieszkania,

  1. Produkt rzeczywisty (podstawowy) – podstawowe składniki pakietu turystycznego, tj. posiłki, nocleg, transport. Pakiet usług, którą kupuje nabywca, aby zaspokoić swoje potrzeby,

  2. Produkt poszerzony – wszystkie dodatkowe usługi oferowane przez touroperatora, które powodują, że produkt jest bardziej atrakcyjny i konkurencyjny,

Można także wyodrębnić:

Podaż turystyczna  jest to ilość dóbr i usług oferowanych na sprzedaż po danej cenie krajowej. Tworzą ją czynniki takie jak: atrakcje i środowisko miejsca docelowego, infrastruktura i usługi miejsca docelowego, dostępność miejsca docelowego, jego wizerunek oraz cena płacona przez konsumenta. Zaliczamy więc do podaży rzeczywistość przyrodniczą, zabytki, tradycję, język, transport, gastronomię, organizację podróży, urządzenia wypoczynkowe i sportowe.

Mierniki podaży:

-l. obiektów gastronomicznych

-l. obiektów kulturalnych

-infrastruktura noclegowa


7. Sektor turystyczny w polityce państwa: determinanty polityki turystycznej, zarządzanie sektorem turystycznym w Polsce, organy państwa oddziaływujące na sektor turystyczny.


7.  Sektor turystyczny w polityce państwa:

a) determinanty polityki turystycznej,
b) zarządzanie sektorem turystycznym w Polsce,
c) organy państwa oddziaływujące na sektor turystyczny.

a) Determinanty polityki turystycznej

• Poziom rozwoju turystycznego

• Posiadane walory turystyczne

• Sytuacja polityczna

• Stan bezpieczeństwa

• Świadomość turystyczna władz państwowych i regionalnych oraz społeczności lokalnych


b) Elementy systemu zarządzania rozwojem turystycznym w POLSCE

• Organizacje pełniące funkcje wykonawcze i realizujące politykę organów administracji rządowej i samorządów terytorialnych

• Organizacje samorządu gospodarczego w turystyce

• Organizacje branżowe

• Regionalne branżowe izby turystyczne

• Niekomercyjne organizacje działające w obszarze Turystyki

Administrowanie sektorem turystycznym w Polsce

Organizacja organów centralnych i terenowych

• Sejm Rzeczypospolitej Polskiej

• Prezes Rady Ministrów oraz Minister Sportu i Turystyki

• Departament Turystyki Ministerstwa Sportu i Turystyki

• POT (Polska Organizacja Turystyczna)

• Marszałek województwa

c) Organy państwa oddziałujące na sektor turystyczny

• Organy ustawodawcze państwa

• Centralne organy administracji państwowej

• Lokalne i regionalne organy samorządu terytorialnego

• Centralne i terenowe organy administracji państwowej

• Doradcze organy administracji państwowej

i administracji turystycznej

• Turystyczne organizacje gospodarcze

• Turystyczne organizacje społeczne



8. Rekreacja w polityce państwa: zarządzenie i organy państwa zarządzające rekreacją.




9. Ruch turystyczny na świecie, wpływ turystyki na bilans płatniczy, czynniki stymulujące ruch turystyczny w skali międzynarodowej, międzynarodowe organizacje turystyczne, kraje emisji i recepcji turystycznej, monokultury turystyczne.


Ruch turystyczny na świecie

-lata 70-te początek masowej turystyki zagranicznej

Trzy elementy turystyki międzynarodowej:

-kraj pochodzenia

-turysta

-kraj recepcji turystycznej

Wpływ turystyki na bilans płatniczy:

Bilans turystyczny: zestawienie wszystkich wpływów i wydatków, jakie powstają w wyniku eksportu i importu produktu turystycznego, zawiera się w bilansie obrotu usługami

Wpływy

Wydatki

1.Wpływy z tytułu przyjazdów

odwiedzających z zagranicy

2.Eksport towarów, artykułów

konsumpcyjnych, sprzętu, urządzeń dla

potrzeb turystyki

3.Wpływy z tytułu usług

komunikacyjnych świadczonych

odwiedzającym z zagranicy

4.Zagraniczne inwestycje turystyczne

5.Wpływy z tytułu inwestycji

turystycznych za granicą

6.Wpływy z tytułu zatrudniania własnych

mieszkańców za granicą w sektorze

turystycznym

1.Wydatki z tytułu wyjazdów własnych

mieszkańców za granicę

2.Import towarów, artykułów

konsumpcyjnych, sprzętu, urządzeń dla

potrzeb turystyki

3.Wydatki komunikacyjne własnych

mieszkańców związane z zagranicznymi

podróżami turystycznymi

4.Inwestycje turystyczne za granicą

5.Wydatki z tytułu odsetek od inwestycji

zagranicznych i od kredytów

6.Wydatki z tytułu zatrudnienia

cudzoziemców w sektorze turystycznym

7.Wydatki na promocję turystyczną

Suma

Suma

Saldo



I. BH>0 BT>0 BP>0

II. BH>0 BT<0 /BH/>/BT/ BP>0

III. BH<0 BT>0 /BH/</BT/ BP>0

IV. BH<0 BT>0 /BH/>/BT/ BP<0

V. BH<0 BT<0 BP<0

Czynniki stymulujące ruch turystyczny w skali międzynarodowej:




Międzynarodowe organizacje turystyczne:

United Nations World Tourism Organization

- organizacja stowarzyszona z ONZ

- zadanie – wspieranie i promocja rozwoju

turystyki na świecie

- początki 1925

- dzieli świat na sześć regionów: Europa, Wschodnia Azja i Pacyfik, Ameryka, Południowa Azja, Afryka, Bliski Wschód

Światowa Rada Podróży i Turystyki (World Travel & Tourism Council - WTTC)

- organizacja zajmująca się badaniem i monitorowaniem światowego rynku usług turystycznych

- jej aktywność koncentruje się na trzech poziomach: aktywność globalna, inicjatywy

regionalne, badania ekonomiczne

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organization for Economic Co-operation and Development - OECD)

- działalność opiera się na funkcjonowaniu organów pomocniczych

- Komitet Turystyczny

Układ Ogólny w Sprawie Handlu Usługami (General Agreement on Trade in Sevices GATS)

Kraje recepcji (najczęściej odwiedzane): Francja, Hiszpania, Stany Zjednoczone, Chiny, Włochy, Wielka Brytania

Kraje emisji (kraje, z których wyjeżdża największa liczba turystów): Niemcy, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Japonia, Francja, Włochy

Monokultura turystyczna - oznacza, że dany kraj (przeważnie mały, wyspiarski) utrzymuje się przede wszystkim z turystyki, nie ma rozwiniętych dziedzin gospodarki.

Państwa: Macau, Maledywy, Seszele, Aruba, Anguilla, Antigua i Barbuda, Bahamy, Barbados, Saint Lucia, Vanuatu

Zagrożenia jakie niesie tzw. monokultura turystyczna:

1. Wysoka elastyczność popytu turystycznego (może nagle wzrosnąć, lub spaść).

2. Uzależnienie gospodarek od wysoko rozwiniętych państw wysyłających turystów (ale także importu urządzeń i sprzętu turystycznego).

3. Niebezpieczeństwo odpływu części dochodów uzyskanych z tytułu eksportu turystycznego.

4. Brak możliwości zapewnienia środków na niezbędny import przy załamaniu się eksportu turystycznego


Zagadnienia z przedmiotu: obsługa ruchu turystycznego


1. Charakterystyka rynku turystycznego w Polsce (kierunki wyjazdów, aktywność turystyczna Polaków etc.).

Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych

W roku 2013 roku uczestnictwo mieszkańców Polski w wyjazdach turystycznych ogółem było o 9%

(o 1,5 mln) wyższe niż w 2012 roku. Obserwujemy wzrost poziomu uczestnictwa w wyjazdach

długookresowych (na 5 i więcej dni) zarówno krajowych (+11%), jak i zagranicznych (+7%).

Uczestnictwo w wyjazdach krótkookresowych, niezależnie od miejsca docelowego podróży,

pozostało na zbliżonym poziomie. Liczba podróży za-granicznych wzrosła o 6%.



WYJAZDY KRAJOWE:



WYJAZDY ZAGRANICZNE:



2. Rozwój aktywności turystycznej w poszczególnych fazach życia człowieka.

Cykl życia człowieka można podzielić na 3 podstawowe fazy:

Faza dzieciństwa i młodości - korzystnie stymuluje rozwój

Faza wieku dojrzałego ( 25-30 do 55-60 r.ż.) - pomaga w utrzymaniu wcześniej osiągniętego poziomu sprawności

Faza wieku starczego ( po 60 r. ż) - opóźnia procesy starzenia

Aktywność turystyczna w przebiegu życia:

· Faza przygotowawcza: późne dzieciństwo


· Faza spontanicznej aktywności turystycznej, kształtowanie się specjalizacji: adolescencja


· Faza stabilizacji aktywności turystycznej: wczesna dorosłość do 35-40 r.ż.


· Faza ożywienia aktywności turystycznej – do 50, 60 r.ż.


· Faza inwolucji po 60 r.ż.



3. Impreza turystyczna – istota, klasyfikacja, etapy realizacji.

Impreza turystyczna – co najmniej dwie usługi turystyczne tworzące jednolity program i objęte wspólną ceną, jeżeli usługi te obejmują nocleg lub trwają ponad 24 godziny albo jeżeli program przewiduje zmianę miejsca pobytu.

Klasyfikacja imprez turystycznych:

Kryterium podziału

Typ imprezy

Miejsce docelowe imprezy

Krajowe, zagraniczne

Kierunek w stosunku do siedziby organizatora

Wyjazdowe, przyjazdowe

Odbiorca imprezy

Własne, zlecone

Wielkość grupy

Indywidualne, grupowe

Charakter imprezy

Objazdowe, pobytowe, pobytowo-objazdowe

Szczególny charakter

Fakultatywne, lokalne (cykliczne), study tour


























Etapy organizacji imprezy turystycznej:

  1. Przygotowanie (planowanie, programowanie, kalkulacja, zamawianie świadczeń, ustalanie ceny)

  2. Sprzedaż (reklama, komunikaty wprowadzające imprezę do sprzedaży, sprzedaż)

  3. Realizacja (odprawa i wyjazd uczestników, realizacja świadczeń wg programu, powrót uczestników)

  4. Rozliczenie


Faza przygotowania jest najważniejszym etapem organizacji imprezy turystycznej!!!

Planowanie: pomysł, diagnoza osobnicza, diagnoza środowiskowa

Programowanie: cel imprezy (dla kogo? jaka?), program, termin, rodzaj transportu, nazwa (hasło) imprezy, szczegółowy plan trasy, dokładny harmonogram czasowy (z uwzględnieniem bazy noclegowej i żywieniowej), określenie rodzaju środków transportu wykorzystywanych podczas imprezy, wyszczególnienie imprez fakultatywnych, wyraźne określenie czasu wolnego przewidzianego dla uczestników.

Kalkulacja: koszty świadczeń (stałe i zmienne), marża biura, stawka akwizycyjna dla agenta (prowizja od sprzedaży), podatek VAT.



Teczka imprezy
(zbiór dokumentacji danej imprezy)


nazwa zleceniodawcy

termin imprezy

numer imprezy

trasa (miejsce docelowe w przypadku imprez pobytowych)

liczba osób uwzględnionych w zleceniu

specyfikacja zamówionych świadczeń

dane referenta i pilota prowadzącego daną imprezę




4. Czynniki wpływające na indywidualną aktywność turystyczną.








5. Struktura współczesnego systemu informacji turystycznej w Polsce.

Od najwyższego do najniższego:

Polska Organizacja Turystyczna

Wojewódzkie centrum informacji turystycznej

Powiatowe i gminne centrum informacji turystycznej


Ich zadania:

POT – jako krajowy administrator systemu informacji turystycznej zapewnia funkcjonowanie

i rozwijanie tego systemu. Do zadań POT należy m.in.:

_ Określanie kierunków i przygotowywanie programów działania systemu informacji turystycznej.

_ Monitorowanie systemu „it” i doskonalenie jego pracy.

_ Określanie kryteriów standaryzacji wyposażenia i wystroju placówek „it”.

_ Określanie standardów informacji, takich jak;

– zakres informacji,

– tryb gromadzenia, przetwarzania, selekcji, weryfikowania, udostępniania informacji,

– standardy dotyczące zapisów baz danych.

_ Przetwarzanie i klasyfikacja otrzymywanych informacji.

_ Dostarczanie informacji ośrodkom zagranicznym POT i placówkom zagranicznym

współdziałającym w zakresie promocji turystyki.

_ Dostarczanie informacji touroperatorom i mediom.

_ Udostępnianie informacji polskim organizatorom turystyki krajowej i przyjazdowej.

_ Prowadzenie internetowego serwisu informacji turystycznej i promocji Polski.

WC IT Gromadzenie i przetwarzanie informacji z terenu województwa

_ Gromadzenie i przetwarzanie informacji z terenu województwa

_ Dystrybucja informacji i jej udostępnianie na terenie całego kraju

_ Opracowywanie programów działalności systemu „it” na terenie województwa

_ Tworzenie warunków rozwoju systemu informacji turystycznej na terenie województwa

_ Koncentrowanie środków finansowych niezbędnych do prowadzenia sytemu „it” w województwie

_ Współpraca z placówkami „it” z terenu działania i prowadzenie wojewódzkiego rejestru

centrów i punktów „it”

_ Organizacja przepływu informacji na terenie województwa

_ Szkolenie informatorów turystycznych

_ Selekcja informacji z terenu województwa i przekazywanie do krajowego administratora

_ Współpraca z samorządem lokalnym, gospodarczym, stowarzyszeniami i instytucjami

w zakresie kreowania lokalnego produktu

Powiatowe i gminne centrum informacji turystycznej

_ Gromadzenie i przetwarzanie informacji z terenu powiatu (gminy)

_ Dystrybucja informacji i jej udostępnianie na terenie całego kraju

_ Opracowywanie programów działalności systemu „it”

_ Prowadzenie ewidencji placówek „it” na terenie działania

_ Przekazywanie informacji do administratora regionalnego (wojewódzkie centrum informacji

turystycznej lub inna jednostka) wg określonych standardów

_ Aktywna współpraca z samorządem lokalnym, gospodarczym, stowarzyszeniami i instytucjami

w zakresie kreowania lokalnego produktu turystycznego i jego promocji (m.in.

udział w targach, festynach, konkursach itd.)

_ Współpraca z branżą turystyczną i mediami

_ Poradnictwo dla turystów indywidualnych i organizatorów wypoczynku

_ Wydawanie i kolportaż materiałów promocyjnych i informacyjnych

_ Prowadzenie innych usług turystycznych.


6. Czynniki kształtujące jakość obsługi ruchu turystycznego.

Krótko o jakość usług turystycznych

Podstawy teoretyczne


- Jakość obok ceny jest drugim podstawowym instrumentem kształtującym strukturę podaży na rynku. Jest więc kluczowym czynnikiem, który pozwala poprawić konkurencyjność produktów turystycznych za pośrednictwem ciągłego doskonalenia jej poziomu.


- W turystyce jakość jest integralnym składnikiem procesu tworzenia produktu turystycznego, który warunkuje zaspokajanie oczekiwań i potrzeb turystów.


- Jakością jest nie tylko zespół cech charakteryzujących produkt turystyczny i odróżniających go od innych produktów, lecz także zdolność produktu do spełniania oczekiwań turystów i zaspokojenia ich określonych potrzeb.


- Umiejętne zarządzanie jakością gwarantuje, że zaoferowany produkt znajdzie nabywców i zaspokoi ich potrzeby.


- W turystyce jakość stanowi integralny składnik procesu tworzenia produktu turystycznego, który warunkuje zaspokojenie oczekiwań i potrzeb turystów.


- Jakość usług turystycznych, tak samo jak jakość produktów, jest połączeniem jakości typu i jakości wykonania.


W przypadku jakości typu odnosi się do jej różnych form, a zarazem wyraża standard bazy i urządzeń, na podstawie których świadczone są usługi. Zgodnie z koncepcją istoty produktu turystycznego, definiowanego w ujęciu wąskim można analizować:

- jakość pojedynczej usługi lub jednorodnej grupy asortymentowej usług turystycznych,

- jakość produktu turystycznego jako kompleks świadczeń, wyrażającego się za pośrednictwem wszystkich dóbr i usług nabywanych przez turystę,

- Jakość obsługi klienta staje się jednym z ważniejszych czynników wyróżniających przedsiębiorstwa z konkurencji.

- Obsługa klienta obejmuje wszystkie czynności niezbędne do przyjęcia zamówienia klienta, wytworzenia i dostarczenia przedmiotów zamówienia, a także działania zmierzające do naprawy błędów popełnionych na którymkolwiek etapie realizacji zamówienia.

Istotną rolę w osiąganiu celów jakościowych w firmie odgrywa jego personel, zarówno bezpośrednio obsługujący nabywców, personel zaplecza, jak i zarząd przedsiębiorstwa.

2 Wyznaczniki jakości usług turystycznych

Do wyznaczników jakości usług turystycznych zaliczyć należy:

- infrastruktura materialna usług (wygoda i estetyka otoczenia),

- wyposażenie,

- rzetelność usługodawcy,

- wiarygodność i dokładność informacji,

- terminowość oferowanych usług,

- powtarzalność cech usług (przy każdorazowym ich świadczeniu),

- wrażliwość usługodawców, gotowość świadczenia usług,

- szybkość świadczenia usługi.

3. Przykłady czynników wyznaczających poziom jakości. Wybrane elementy jakości w turystyce w ujęciu sektorowym:

a) Transport turystyczny : szybkość przewozu, bezpieczeństwo przewozu, dostępność komunikacyjna, bezpośredniość połączeń;

b) Hotelarstwo: komfort, wygoda, spełnienie norm kategoryzacyjnych,

c) Gastronomia: czystość, higiena, dostępność;

d) Obsługa ruchu turystycznego: dokładność, szybkość, rzetelność, wiarygodność;

e) Biura podróży: dostępność placówek, wiarygodność, rzetelność i kompetencje.



7. Patent na udane, bezpieczne wakacje z biurem podróży – propozycje działań.

Przed podjęciem decyzji o wyjeździe powinniśmy przede wszystkim sprawdzić czy biuro, z którego usług chcemy skorzystać jest wpisane do Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych. Taką informację możemy znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Sportu i Turystyki czy urzędów marszałkowskich. Zezwolenie na prowadzenie takiej działalności udzielają wojewodowie. Jeśli dane biuro nie figuruje na liście, oznacza to, że nie spełniło formalnych wymogów, by się tam znaleźć. W takiej sytuacji należy odpuścić sobie wybór tej agencji turystycznej.

Kopalnią wiedzy na temat biur podróży jest także Internet. Ludzie na forach chętnie dzielą się wrażeniami z wycieczek, dają porady i wskazówki, wymieniają plusy i minusy. Dobrze jest poczytać opinie innych turystów, którzy byli tam, gdzie mamy zamiar wyjechać oraz skorzystali z usług wybranego przez nas biura podróży.

Bezpieczne biura to także takie, które wykupiły polisy OC na powrót do kraju. W ten sposób zabezpieczają się one od różnych nieprzewidzianych okoliczności. Warto także wykupić dodatkowe ubezpieczenie od kosztów rezygnacji z wycieczki, które średnio kosztuje 3% wartości imprezy. To przyda się na wypadek, jeśli w wyniku nieszczęśliwych okoliczności, takich jak np. choroba będziemy zmuszeni zrezygnować z wyjazdu. Wówczas agencja zwraca poniesione przez nas koszty odejmując tak zwany udział własny wynoszący około 20 %.

Jeśli już zdecydujemy się na biuro podróży i wybierzemy interesującą nas ofertę, podstawową rzeczą, jaką musimy zrobić jest bardzo dokładne zapoznanie się z treścią umowy. Dotyczy to szczególnie ofert Last Minute, które są wyjątkowo tanie. To pozwoli nam uniknąć późniejszego rozgoryczenia, gdyby nie wszystko przedstawiło się tak różowo, jak sobie wyobrażaliśmy. Sprawdzenie czy w umowie nie ma niekorzystnych dla nas zapisów, jest więc obowiązkowe. W szczególności chodzi o klauzule zwalniające organizatora od odpowiedzialności za przebieg wycieczki. Aby nie zostać oszukanym, dokładnie czytajmy treści zapisane małym druczkiem u dołu strony.

Organizator naszej wycieczki powinien także udzielić nam podstawowych informacji takich jak cena, środek transportu, rodzaj zakwaterowania, rodzaj posiłków, program zwiedzania, atrakcje turystyczne, kwota zaliczki i termin wpłaty całej sumy. Warto wcześniej kartkę zapisać sobie nurtujące nas pytania dotyczące wyjazdu na wypadek, gdyby pracownik biura zapomniał o czymś nas poinformować.

Czasami mimo dokładnego zapoznania się z ofertą oraz zdobycia wszelkich istotnych informacji o biurze podróży urlop nie wygląda tak kolorowo, jak byśmy tego chcieli. Wyżywienie okazuje się koszmarne, warunki hotelowe poniżej standardów, a obsługa niemiła. Krótko mówiąc – pieniądze wyrzucone w błoto. Co w takiej sytuacji zrobić? Czy można liczyć na rekompensatę za nierzetelność, a raczej kłamstwo biura podróży? Oczywiście, że tak. Należy domagać się przestrzegania naszych praw i złożyć pisemną reklamację wraz z dokładną dokumentacją. W reklamacji tej powinny znaleźć się przede wszystkim zdjęcia obiektu, przedstawiające jego niezadowalający stan. Mogą to być również fotografie ukazujące standard wycieczki znacznie odbiegające od tego, co nam oferowano. Należy też dołączyć poświadczenie informacji przez obsługę hotelu lub jego właściciela, rachunki, a także pisemne oświadczenia pozostałych uczestników wyjazdu potwierdzające nasze zastrzeżenia. Warto pamiętać o tym, że jeśli dana agencja nie odpowie na naszą reklamację w terminie dłuższym niż 30 dni, możemy uznać ją za rozpatrzoną dla nas pozytywnie. Istnieją jednak sytuacje, w których nie możemy żądać odszkodowania: jeśli na wycieczkę zgłosiło się mniej chętnych, niż było zapisane w umowie oraz gdy została ona odwołana z powodu np. klęsk żywiołowych.

Polacy, jako obywatele kraju członkowskiego Unii Europejskiej, mogą uzyskać na terenie Unii Europejskiej oraz państw EFTA, bezpłatną pomoc lekarską. System ten obejmuje publiczną opiekę zdrowotną, wobec której każde państwo ma swoje odrębne przepisy. W niektórych krajach leczenie jest bezpłatne, w innych chory ponosi część kosztów, a w jeszcze innych trzeba wnieść pełną opłatę za opiekę zdrowotną i dopiero potem ubiegać się o jej zwrot. W każdym przypadku od pacjenta będzie się wymagać zachowania pełnej dokumentacji odbytego leczenia. Jednakże dla skorzystania z powyższych przywilejów koniecznie jest zaopatrzenie się przed wyjazdem w Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ).



8. Typy zwiedzania obiektów w przestrzeni miejskiej.



Klasyczne formy (pozostają aktualne): oprowadzanie multitematyczne / spacer tematyczny / objazd miasta z przewodnikiem


Nowe typy usług / oprowadzania : Zwiedzanie fabularyzowane, questing, gra miejska, integracja usługi,



9. Obowiązki pilota i przewodnika turystycznych.


Pilot wycieczek jest osobą towarzyszącą , w imieniu organizatora turystyki, uczestnikom imprezy turystycznej. W związku z tym jest przedstawicielem organizatora, którego w trakcie trwania imprezy reprezentuje zarówno wobec uczestników, jak też kontrahentów.

Pilotem wycieczek turystycznych może zostać jedynie osoba z odpowiednimi uprawnieniami, a uprawnienia takie przyznawane są przez odpowiednie organy w każdym urzędzie marszałkowskim w kraju.

Obowiązki pilota wycieczek oprócz tego, co nakłada ustawa ustala też organizator danej wyprawy, a od pilota właśnie wymaga się realizacji założonych celów. Zadaniem pilota jest też dbanie, o jakość i realizację usług wykupionych przez turystów, a także przyjmowanie od nich ewentualnych reklamacji. Pilot musi zgłaszać organizatorowi uwagi i przebieg wyjazdu, czy też imprezy. Dbać ma o dobre imię biura turystycznego, które reprezentuje, a także jest jego przedstawicielem na wyjeździe. Sprawuje opiekę nad turystami w czasie podróży i jest zobowiązany do pomocy jej uczestnikom w razie koniczności. Jeśli jest to wyjazd zagraniczny musi być tłumaczem i pomagać swoim podopiecznym w rozwiązywaniu ewentualnych nieporozumień w hotelach, czy restauracjach i w innych miejscach, musi być też kimś w rodzaju negocjatora i rozjemcy ewentualnych sporów zarówno między uczestnikami jak i właścicielami hoteli, a gośćmi, których jest pilotem.

Jego obowiązkiem jest też informowanie swoich podopiecznych o ewentualnych restrykcjach i zagrożeniach, jakie mogą ich czekać podczas zwiedzania danego miejsca. Jeśli wykupujemy wycieczkę z pilotem sprawdzajmy i dopytujmy w biurze o jego zakres obowiązków, by wiedzieć, czego możemy od niego oczekiwać, a co może wynikać z jego dobrej woli. Jego obowiązki powinny być spisane w dokumentach, które otrzymujemy od organizatora. Jeśli nie jesteśmy zadowoleni z jego usług możemy złożyć reklamację u organizatora, ale także złożyć skargę w urzędzie marszałkowskim, ponieważ to on wydaje i ewentualnie może cofnąć nadane mu uprawnienia, jeśli ten drastycznie łamie przepisy i nie wywiązuje się ze swojej pracy.

Pilota wycieczki nie należy mylić z przewodnikiem turystycznym chyba, że i takie uprawnienia on posiada. Zadaniem przewodnika jest fachowe przedstawienie informacji o danym miejscu, czy zabytku, a co ciekawe, jeśli pilot wycieczek niemający uprawnień przewodnika zostanie przyłapany na oprowadzaniu turystów może stracić licencje pilota, ponieważ łamie postanowienia, jakie przyznaje mu się w jego licencji.

Przewodnik turystyczny – osoba zawodowo oprowadzająca turystów lub odwiedzających po wybranych obszarach, miejscowościach i obiektach, udzielająca o nich fachowej informacji oraz sprawująca nad turystami lub odwiedzającymi opiekę w zakresie wynikającym z umowy.

Przewodnik turystyczny to osoba, która ma odpowiednie uprawnienia (wydawane przez marszałka województwa, właściwego dla miejsca zamieszkania, potwierdzone legitymacją i odznaką) do udzielenia informacji turystycznych i krajoznawczych oraz oprowadzania wycieczek i turystów indywidualnych po obiektach, trasach i miejscowościach.


Zagadnienia z przedmiotu: historia architektury i sztuki


Znajomość podstawowych stylów architektonicznych (główne cechy oraz przykłady najbardziej znanych obiektów z obszaru Polski).


Styl romański

Zwany jest też architekturą z klocków. Cechuje go prostota brył (przestrzenne graniastosłupy,

ostrosłupy i elementy walca), które składają się na całość budowli. Związany głównie z zakonami benedyktynów i cystersów (klasztory i kościoły) oraz warownymi budowlami świeckimi. Cechuje się bardzo grubymi murami z małymi oknami, których zadaniem oprócz celów obronnych było przeniesienie obciążenia sklepienia kolebkowego a później również krzyżowego. Dodatkowym elementem nośnym we większych powierzchniach wewnętrznych były filary i kolumny.

We wnętrzach występowała bogata dekoracja rzeźbiarska podporządkowana

formom architektonicznym. Nazwa stylu pochodzi od słowa Rzym, gdyż styl ten opiera się na

architekturze starochrześcijańskiego Rzymu i Bizancjum ROMAŃSKA –ROMA – RZYM.

Pojęcia powiązane:

_ Transept

_ Fryz arkadowy

_ Empora

_ Chór

_ Apsyda

_ Rozeta

_ Nawa

_ Prezbiterium


PRZYKŁADY: Rotunda św. Prokopa w Strzelnie, Kościół św. Andrzeja w Krakowie, Kościół św. Jana Jerozolimskiego w Poznaniu


Styl gotycki

Styl w architekturze i sztukach plastycznych dojrzałego i późnego średniowiecza,

ukształtowany we Francji w XII w. Podstawowym budulcem gotyku była cegła (w romanizmie był kamień). Nazwę wprowadzono w dobie renesansu dla pogardliwego określenia stylu wieków „ciemnych”, którymi było średniowiecze według twórców renesansu włoskiego wracających do architektury antycznej. Nazwa pochodzi od barbarzyńskiego plemienia Gotów, które wielokrotnie najeżdżało Rzym w czasach starożytnych.

Architekturę gotyku cechuje smukłość i strzelistość budowli, zwłaszcza sakralnych oraz dobre

oświetlenie wnętrz dzięki zastosowaniu wysokich okien (przeciwieństwo masywnego, ciemnego romanizmu). Najważniejszą cechą gotyku był system szkieletowy (przyporowy system), na który składały się sklepienia krzyżowo-żebrowe, przypory i łuki oporowe oraz łuk ostry. Pozwalało to na wznoszenie strzelistych i smukłych kościołów o zredukowanych murach zewnętrznych, zastąpionych wielkimi oknami witrażowymi. Ciężar sklepienia poprzez system żeber i łuków był przenoszony na przypory i filary, dzięki czemu odciążone zostały mury i przestały być podstawowym elementem nośnym. Dało to olbrzymie

możliwości wznoszenia budowli niezwykle wysokich bez groźby zawalenia się

konstrukcji. W okresie gotyku rozwinęły się dwa podstawowe układy przestrzenne kościołów:

bazylikowy i halowy.

Pojęcia powiązane:

_ Szczyty gotyckie

_ Maswerk

_ Blanki

_ Hurdycja

_ Zendrówka


PRZYKŁADY: Kościół Mariacki w Krakowie, Ratusz we Wrocławiu, Zamek Krzyżacki w Malborku


Styl renesansowy

W architekturze renesansu sięgnięto do wzorów starożytnych. Poszukiwanie idealnych

proporcji i przejrzystych podziałów ukształtowało nowe układy przestrzenne budowli (centralne budowle z kopułami) oraz nowożytny typ budynków świeckich (pałac miejski). Zaczęto stosować antyczne porządki architektoniczne i motywy dekoracyjne. W okresie tym nastąpił rozkwit urbanistyki miejskiej opartej na regularnym planie geometrycznym (np. Zamość).Nazwa pochodzi do słów włoskiego rinascimento i francuskiego renaissance, co po polsku znaczy odrodzenie. Chodzi tu oczywiście o odrodzenie architektury antycznej.

Cechą na pierwszy rzut oka odróżniającą renesans od budowli gotyckich były kwadratowe

okna w budowlach świeckich i zwieńczone normalnym łukiem w kościołach. Dodatkową cechą było przejście ze strzelistych dachów do prawie płaskich lub rzadziej w Polsce (warunki atmosferyczne –śnieg) wklęsłych. Pojawiły się arkadowe krużganki i podcienia (te drugie zwłaszcza w kamienicach) oraz attyka. Na ścianach zewnętrznych zaczęto stosować boniowanie. Powszechnie zaczęto wykorzystywać kolumny w porządkach antycznych oraz ich imitacje w formie pilastrów. Ściana ponownie stała się podstawowym elementem nośnym

budowli.

Pojęcia powiązane:

_ Fresk

_ Sgraffito

_ Dach pulpitowy

_ Kasetony

_ Gzyms


PRZYKŁADY: Zamek na Wawelu, Sukiennice w Krakowie, Ratusz w Poznaniu



Styl barokowy

Słowo barok jest pochodzenia portugalskiego „barocco” i oznacza surowy rodzaj perły o nieregularnym kształcie. Barok jest sztuką przeciwieństw i patosu (przepychu). Architektura i sztuka baroku miała wywoływać ściśle określony efekt, oszałamiać widza bogactwem i wielkością. W Polsce jej wpływ zaznaczył się nie tylko w sztuce i architekturze, ale także w obyczajach. Znane sarmackie powiedzenie mówi przecież: zastaw się a postaw się. W baroku powszechnie operowano kontrastem, często niepozorne budynki z zewnątrz we wnętrzu az kipiały przepychem. W Polsce rozwinęły się dwa nurty baroku: PÓŁNOCNY bardziej surowy nawiązujący do klasycyzmu oraz barok RZYMSKI charakteryzujący się dużym przepychem, krzywą linią, załamaniami, skomplikowanym planem budowli. Cechą tego typu obiektów jest przesadna fasadowość. Fasady są często dużo większe niż rzeczywista bryła kościoła zdobione krzywą linią gzymsów i tympanonów. Fasady budynków świeckich często zdobią ryzality, a nad portalem wejściowym kartusze herbowe. Wewnątrz w celu uniknięcia kątów prostych między ścianą a sufitem stosowano fasetę. Charakterystyczną cechą baroku są balkony nad portalem oraz pięknie fantazyjnie kute kraty. Otwory okienne początkowo mają opaski podobne do renesansowych, by później przyjąć formę łuku lub się

rozwarstwiać. Attyki barokowe przypominają balustrady przeplecione elementami przypominającymi posągi, wazy, dzbany z kwiatami itp.

Elementy powiązane:

_ Tympanon, fronton,

_ Spływ wolutowy, sterczyna

_ Pilaster

_ Nisza arkadowa

_ Latarnia


PRZYKŁADY: Zamek Ujazdowski, Kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie, Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach


Rokoko

Styl ten rozwinął się z baroku we Francji za czasów Ludwika XIV, by następnie rozkwitnąć za jego następcy Ludwika XV. Do Polski trafił w okresie panowania Augusta III Sasa (od lat 40-tych do 70-tych XVIII). Nazwa pochodzi od francuskiego słowa rocaille – nieregularna, abstrakcyjna forma dekoracyjna. Wyglądem ma nawiązywać do skał wystających z morza obrośniętych wodorostami i muszlami. Rokoko zaznacza się głównie we wnętrzach. Cechuje je unikanie liń prostych i kątów prostych. Wszystko jest pokrzywione, zaokrąglone, małżowinowe. Odchodzi się od monumentalizmu baroku na rzecz mniejszych pomieszczeń. Panuje asymetria i linia krzywa. Ściany pomieszczeń świeckich zwłaszcza salonów zdobią płyciny i lustra. Operuje się głównie dwoma kolorami: biel i złoto. Pilastry powszechne w baroku zastępują coraz częściej płaskie lizeny. Dachy budynków świeckich czasami

powyginane nawiązują do chińszczyzny. W budowlach sakralnych fasada kościoła jest bardziej rozdrobniona niż w baroku. Gzymsy są wygięte w łuki zwłaszcza w wieżach i bramach. Pojawiają się zwielokrotnione pilastry. Portale i ołtarze wewnątrz kościołów sprawiają charakter przestrzenny a dekoracje przyjmują formy muszli,

wstęg, gałązek i kwiatów.

Elementy powiązane:

_ Styl Ludwika XV

_ Rocaille (elementy małżowinowo-chrząstkowe)


PRZYKŁADY: Fasada kościoła Pijarów w Krakowie, Pałac Opatów w Oliwie, Ratusz w Buczaczu


Klasycyzm - neoklasycyzm

Pojawił się w drugiej połowie XVIII wieku jako pierwszy styl w duchu historyzmu, czyli

naśladownictwa minionych już stylów, przezwyciężony dopiero w początkach XX wieku.

Gdy nastały czasy oświecenia architekci i artyści znudzeni już zawiłością barokowych i

rokokowych dekoracji, skomplikowaniem konstrukcyjnym i wizualnym budowli, zaczęli odczuwać znużenie krańcowością baroku. Zaczęto szukać czegoś nowego, prostoty i jednocześnie doskonałości proporcji w budowlach. Zwrócono wówczas uwagę na prostą w swych założeniach architekturę antyczną. Trend ten zbiega się z odkryciem Pompei, miasta starożytnego Rzymu zalanego przez wulkan Wezuwiusz. Dzięki tym wydarzeniom, jak i popularyzacji architektury antycznej przez niemieckiego historyka sztuki Joachima Winckelmanna następuje jakby drugie odkrycie architektury starożytnej, zwłaszcza greckiej, ale już nie tak powierzchowne jak to było przy renesansie. Jest to dogłębne, szczegółowe kopiowanie antyku. Powstaje nowy styl NEOKLASYCYZM.

Poza tym barok jako podstawa feudalizmu i Kościoła stał w sprzeczności z nowymi prądami

oświecenia. We Francji w tym czasie działają już encyklopedyści, zmienia się świadomość mas chłopskich i mieszczańskich, czego kulminacją jest rewolucja francuska, która burzy dotychczasowy porządek feudalny. W rozkwicie (XVIII/XIX w) zasadniczymi elementami

budynków neoklasycznych są fronton z kolumnadą (portykiem). Wiele budowli w tym czasie

naśladuje panteon rzymski na planie koła z kopułą i portykiem.

Elementy powiązane:

_ Porządki antyczne (architektoniczne)

_ Belkowanie

_ Park neoklasyczny

_ Neoklasyczny dwór


PRZYKŁADY: Belweder w Warszawie, wnętrze kościoła Marcina Lutra w Bielsku Białej, Pałac w Wodzisławiu Śląskim


Neogotyk

Jest to kolejny styl po klasycyzmie w duchu historyzmu. Naśladownictwo gotyku rozpoczęło

się najpierw w ogrodach zwłaszcza tzw. angielskich końca XVIII w., by później rozwinąć się w całej Europie, szczególnie po 1830 r., kiedy we Francji i Anglii nastąpił znaczny rozwój badań nad gotykiem. Przez Europę przeszła wówczas akcja odnawiania i konserwowania budowli w stylu gotyckim. Niestety często usuwano wówczas barokowe i klasycystyczne wyposażenie na rzecz neogotyckiego „kiczu”. W młodszej fazie neogotyk ograniczał się do naśladowania form dekoracyjnych (elementy gotyckich rozwiązań ozdobno-konstrukcyjnych były „przyklejane” do murów), dopiero późny neogotyk stosował rzeczywiste rozwiązania gotyckie w konstrukcji. Budowle pierwszej połowy XIX wieku należą do neogotyku romantycznego, który na mniejszą skalę wprowadził do architektury wzorce bizantyjskie i mauretańskie. Były to pierwsze objawy bezstylowego „grochu z kapustą”, czyli eklektyzmu.

W Polsce idealnym przykładem neogotyku jest zamek w Kórniku k/Poznania.


PRZYKŁADY: Ratusz w Kłodzku, Kościół św. Józefa w Krakowie Pogórzu, Kościół św. Floriana w Warszawie


Eklektyzm

Narodził się w okresie, gdy do bogactwa i znaczenia doszła burżuazja, fabrykanci itp. (głównie 2 poł. XIX wieku). Ich mecenat i ambicje ograniczały się do naśladownictwa wielkich budowli minionych epok. Kamienice budowane w tym czasie aż kipiały od różnych stylów architektonicznych wymieszanych ze sobą. Było mase wykuszy, wieżyczek, gzymsów, ostrych łuków i innych elementów architektonicznych. Wnętrza charakteryzowały

się nadmiarem dekoracji uzyskanym nie przez artystów a tanimi gipsowymi fabrykatami.

Ornamenty ze wszystkich epok przyklejano nie tylko w budynkach, ale również na walcach,

maszynach, lokomotywach i innych urządzeniach. Zjawisko to prowadziło do bezstylowości.


PRZYKŁADY: Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Grand Hotel Lublinianka w Lublinie, Ratusz w Nowym Sączu


Secesja

Styl ten dominował na przełomie XIX/XX wieku i trwał do I wojny światowej. Genezą jego

powstania był głód artystyczny wywołany bezstylowością w architekturze i sztuce 2 poł. XIX wieku. Powstała wówczas tzw. SECESJA styl, który do Polski przyszedł z terenów Austrii (stąd nazwa) i opanował wszystkie gałęzie sztuki i architektury. Kulminacją istnienia tego stylu były światowe wystawy w Paryżu (1900) i Turynie (1902).

W fasadzie budynków secesyjnych dominowała płynna krzywa linia, formy unikające symetrii, stylizacje roślinnych motywów, miękkie ukształtowanie bryły budowli. Mimo charakteru przełomowego secesja czerpała wzorce z baroku i rokoka oraz sztuki ludowej. W czasie tym pojawiły się nowe, bardziej nadające się do modelowania

różnych kształtów materiały: żelazo, żelbet, stiuk. Występowała nadmierna dekoracyjność. W okresie tym nadal oczywiście powstawało wiele obiektów w duchu eklektyzmu i historyzmu, zwłaszcza mieszczańskich i sakralnych.



PRZYKŁADY: Kamienica przy ul. Roosevelta 5 w Poznaniu, Pomnik Fryderyka Chopina w Warszawie, Kamienica Pod Żabami w Bielsku-Białej



Zagadnienia z przedmiotu: turystyka wędkarska


1. Charakterystyka ryb w aspekcie połowu amatorskiego.


Każda osoba, która chce legalnie łowić ryby, musi posiadać kartę wędkarską.


Aby stać się właścicielem karty wędkarskiej, należy złożyć wniosek w

starostwie powiatowym (karty wydaje starosta). Do wniosku należy załączyć

zaświadczenie o zdaniu egzaminu ze znajomości ochrony i połowu ryb


Z tego obowiązku zwolnione są tylko następujące osoby:

-osoby do lat 14 (Pod opieką dorosłego)

-cudzoziemcy czasowo przebywający na terytorium Polski.



Za brak karty wędkarskiej i zezwolenia grozi grzywna 200zł.


Przepisy prawne określają, jaka powinna być minimalna długość wędki (30 cm), a

także jakie rodzaje przynęt mogą być stosowane przez wędkarzy (sztuczne i

naturalne).

Przynęty sztuczne mogą być wyposażone w 3 haczyki, a każdy z nich może mieć 4

ostrza rozstawione w taki sposób, aby nie wykraczały poza obwód koła o

średnicy 30 mm. Ryby można łowić również na sztuczne przynęty imitujące owady.


2. Techniki i metody wędkowania.


a)Wędkarstwo spinningowe - metoda sportowego połowu ryb na wędkę przy użyciu

wędki, kołowrotka i sztucznej przynęty polegająca na naprzemiennym zarzucaniu

jej i œciąganiu za pomocą kołowrotka.


b)Wędkarstwo spławikowe - to podstawą w tej metodzie jest spławik - kluczowa

przynęta spławikowa. branie ryby jest sygnalizowane obaleniem, zanużeniem,

ruchami spławika


c)Wedkarstwo gruntowe - Zestaw do metody gruntowej składa się z wędziska,

żyłki głównej, obciążenia i przyponu z haczykiem. Zasadniczą różnicą między tą

metodą a metodą spławikową jest sposób sygnalizacji brań. W metodzie gruntowej

sygnalizacja brań następuje poprzez ruch sygnalizatora ("bombki",

swingera) zawieszonego na żyłce pod wędziskiem, bądź ruch szczytówki (metody

feeder, picker)


d)Wędkarstwo podlodowe-– rodzaj hobby i sportu, polegający na połowie ryb

spod lodu. Praktykowane na zamarzniętych akwenach.



3. Zasady łowiectwa podwodnego.


Spearfishing czyli łowiectwo podwodne uprawiane na wstrzymanym oddechu jest w Polsce prawnie dozwolone i uregulowane szczegółowymi przepisami dotyczącymi wymiarów, okresów i limitów ochronnych poszczególnych gatunków ryb. Przepisy te są dla łowców podwodnych znacznie bardziej restrykcyjne niż dla wędkarzy. Zgodnie z rozporządzeniami do ustawy o rybactwie śródlądowym uprawiający amatorski połów ryb kuszą na akwenach podlegających tej ustawie musi posiadać kartę łowcy podwodnego, uzyskiwaną w wyniku zdania egzaminu z zakresu znajomości:

- przepisów o ochronie środowiska

- regulaminu amatorskiego połowu ryb kuszą

- zasad użytkowania kusz do łowiectwa podwodnego

- zasad bezpieczeństwa w płetwonurkowaniu

Przepisy te nakazują również oznakowanie miejsca prowadzonego polowania doskonale widoczną boją, oraz wprowadzają wymóg polowania w promieniu nie większym niż 50 metrów od tej boi. Ważne jest, że łowiectwo podwodne wolno w Polsce uprawiać tylko i wyłącznie nurkując na wstrzymanym oddechu, a więc bez użycia aparatów do oddychania pod wodą. Ustawa zezwala na prowadzenie podwodnych polowań z kuszą jedynie w porze dziennej- po upływie godziny od wschodu słońca, nie później jednak niż na godzinę przed zachodem słońca- zatem prowadzący połowy podwodny łowca jest doskonale widoczny dla wszystkich na wodzie i nie ma możliwości uniknięcia kontroli swoich połowów. Na akwenach śródlądowych podlegających ustawom państwowym łowiectwo podwodne jest zabronione w okresie od 15 października do 15 maja. Tak więc sezon, podczas którego wolno w Polsce czynnie uprawiać amatorski połów ryb kuszą na tych wodach trwa zaledwie 5 miesięcy w roku. Uprawiający łowiectwo podwodne jest zobowiązany przepisami do przestrzegania okresów ochronnych, wymiarów ochronnych i limitów ilościowych ryb. Są to ograniczenia identyczne jak dla wędkarzy, z tym, że łowcom podwodnym nie wolno na akwenach śródlądowych podlegających przepisom ustaw państwowych polować na ryby łososiowate i węgorze.


Z obowiązku posiadania karty wędkarskiej lub karty łowiectwa podwodnego są zwolnieni cudzoziemcy czasowo przebywający w Polsce, posiadający zezwolenie uprawnionego do rybactwa. Z obowiązku tego zwolnione są także osoby uprawiające amatorski połów ryb w wodach uprawnionej do rybactwa osoby fizycznej, jeżeli uzyskały od niej zezwolenie na połów w tych wodach.


Osoby zainteresowane uprawianiem łowiectwa podwodnego muszą spełnić dokładnie takie same warunki, jak osoby uprawiające wędkarstwo.

Zabrania się połowu ryb:

1) w wypadkach określonych przepisami o ochronie przyrody;

2) o wymiarach ochronnych;

3) w okresie ochronnym;

4) w odległości mniejszej niż 50 m od budowli i urządzeń hydrotechnicznych piętrzących wodę;

5) sieciami, wędkami lub kuszami innymi niż określone w przepisach wydanych na podstawie art. 21;

6) przez wytwarzanie w wodzie pola elektrycznego charakterystycznego dla prądu zmiennego;

7) środkami trującymi i odurzającymi;

8) narzędziami kaleczącymi, z wyjątkiem sznurów hakowych, pęczków hakowych, haczyka wędki i harpuna kuszy;

9) materiałami wybuchowymi;

10) przez ich głuszenie.


4. Organizacja i funkcjonowanie łowisk wędkarskich.


Jedną z najbardziej popularnych form rekreacji, która związana jest ze środowiskiem wodnym, jest wędkarstwo. Zdecydowana większość połowów wędkarskich koncentruje się na rzekach i jeziorach, co powoduje, że część z nich poddana jest nadmiernej presji, czego skutkiem mogą być mizerne efekty wędkowania.

Dlatego też coraz większym zainteresowaniem wśród wędkarzy cieszą się łowiska specjalne.

Łowisko specjalne można urządzić na jednym ze stawów. Równie znakomicie na łowiska nadają się zbiorniki powyrobiskowe powstałe w wyniku eksploatacji kruszyw. Jest to najtańsza i najbardziej zalecana forma rekultywacji. Proces zagospodarowania łowiska i określenie zasad funkcjonowania musi być przeprowadzony indywidualnie dla każdego zbiornika. Ze względu na różne preferencje połowu ryb przez wędkarzy i rentowność przedsięwzięcia proponuje się model łowiska o obsadzie mieszanej, które zarybia się gatunkami spokojnego żeru (karp, lin, amur itp.) oraz drapieżnymi (szczupak, sandacz, pstrąg tęczowy, sum europejski i afrykański – ten ostatni tylko lipiec i sierpień).

Zaznaczyć jednak należy, że najbardziej cenionym gatunkiem jest karp. Związane jest to z tym, że jest to gatunek trudny do złowienia w innych wodach, więc wędkarze nastawiają się na jego połów w łowiskach specjalnych. Zaletą modelu mieszanego jest wydłużenie sezonu wędkarskiego o 2-3 miesiące. W celu zwiększenia atrakcyjności łowiska, zaleca się wpuszczenie przynajmniej kilku dużych okazów wybrakowanych tarlaków karpia, amura itp. Życzy sobie tego 50% ankietowanych wędkarzy. Według ankietowanych wędkarzy (Mickiewicz 1997), na łowisku powinien się znajdować bezpieczny parking, mała gastronomia i ławeczki na stanowiskach wędkarskich.

Na łowisku oprócz dochodów głównych pochodzących z opłaty za zezwolenie wędkowania i odłowione ryby, można również uzyskać dodatkowe dochody np. ze sprzedaży przynęt i zanęt „na miejscu”, od wypożyczanego sprzętu wędkarskiego, nauki wędkowania różnymi sposobami, organizacje zawodów, punktu gastronomicznego, grilla, itp., w zależności od wielu indywidualnych pomysłów i umiejętności organizatorskich.

Jeśli chodzi o samo tworzenie łowisk, to niewłaściwym miejscem do ich lokalizacji są wody otwarte, ponieważ nie kontrolujemy w pełni tamtejszego stanu ryb, trudno też rozsądnie wydzielić odcinek do połowów. Łowiska na wodach zamkniętych nie niosą ze sobą tego rodzaju zagrożeń, nie zagrażają także środowisku wodnemu w tym miejscu. Łowiska specjalne tworzone są dla początkujących wędkarzy, którzy na trudnej wodzie nie dadzą sobie rady. Tu natomiast mają szanse na szybkie złowienie ryb i doskonalenie swoich umiejętności. Niemal każde z łowisk ma swoje zasady. Są miejsca, gdzie płaci się średnio 3 zł za godzinę, plus za złowioną rybę, są takie, gdzie płaci się wyłącznie za dzień wędkowania, a złowione ryby można zabrać za darmo, bądź ewentualnie płaci się jedynie za wybrane gatunki.

Organizując łowisko wędkarskie wskazanym jest:

1. Przygotować miejsce dla zarządzania łowiskiem.

2. Opracować regulamin zasad korzystania z łowiska.

3. Przygotować zaplecze zabezpieczające łowisko, parking, drogi dojazdowe.

4. Zapewnić lub umożliwić dostęp do informacji o sklepach wędkarskich

/punktach usługowych, wypożyczalni sprzętu pływającego i wędkarskiego oraz

infrastruktury gastronomiczno-hotelarskiej.

5. Przygotować stanowiska wędkarskie oraz system komunikacyjny pomiędzy

nimi.

6. Zapewnić odbiór odpadów i nieczystości.

7. Przygotować system oznakowania i nadzoru nad łowiskiem.

8. Przygotować ofertę turystyczną dla osób towarzyszących wędkarzom.

9. Przygotować ofertę rekreacyjno - turystyczną dla wędkarzy po skończonym

łowieniu ryb.

10. Opracować i wdrożyć strategię reklamowo – promocyjną łowiska.


5. Możliwości uprawiania turystyki wędkarskiej w Polsce i na świecie.


Aby zostać profesjonalnym wędkarzem nie wystarcza tylko dobre chęci. Liczą się przede wszystkim odpowiednie cechy charakteru, które umożliwią nam rozwój umiejętności oraz wiedzy z dziedziny hydrologii, a także ichtiologii. Nie bez znaczenia jest również znajomość występowania najbardziej popularnych miejsc łowieckich.

Turystyka wędkarska rozwija się coraz bardziej dynamicznie na całym świecie. Jak wiele można na niej zarobić zrozumieli nawet w obszarach dawnego Związku Radzieckiego. I choć strach tam jechać to wędkarzowi łatwiej jest trafić nad Jenisej niż nad Śniardwy. Paradoks polega na tym, że może on tam znaleźć urządzone w wysokim standardzie wędkarskie dacze, porządne łodzie z doskonałym silnikiem, przewodnika, który o rybach w danym regionie wie wszystko i nie musi nawet zabierać drobnego sprzętu wędkarskiego, zapewnione są również dodatkowe atrakcje jak przelot Bad Syberią czy pieczenie niedźwiedziego mięsa. Na Słowacji za nieduże pieniądze można przeżyć przygodę jakiej w Polsce nie przeżyje się za żądne pieniądze. Nawet w nienajlepiej notowanej ostatnio Rumunii znaleźli się biznesmeni, którzy oferują wędkarskie raje w dorzeczu Dunaju. Podobnie rzecz ma się na Węgrach- tam w grę wchodzi zarówno Dunaj jak i Balaton. Możliwości wypoczynku dla wędkarzy w krajach Skandynawskich, alpejskich, Francji, Hiszpanii jest tak dużo, że nawet w Internecie nie trzeba szukać, w kanałach telewizyjnych jest tego multum.

W Polsce niestety jest to segment turystyki, który dopiero się rozwija. Nie ma wyspecjalizowanych biur podróży oferujących atrakcyjne wyjazdy i kursy tak jak jest to na Węgrzech. Prawdopodobnie dlatego, że turystyka wędkarska w Polsce się jeszcze nie opłaca.

Mamy możliwości na organizację turystyki wędkarskiej w pełnym tego słowa znaczeniu. Mamy wiele polskich jezior, które idealnie nadają się do wędkowania tylko brakuje ofert, które zaproponują wędkarzom pełen program, być może rodzinny.

Przepisy obowiązujące wędkarzy w Polsce:

-posiadanie karty wędkarskiej,

-posiadanie pozwolenia na amatorski połów ryb wydane przez rybackiego gospodarza wody (gospodarzami rybackimi wód śródlądowych w Polsce są m.in. Polski Związek wędkarski, spółdzielnie i gospodarstwa rybackie, osoby fizyczne)



Z obowiązku posiadania karty zwolnienie są:

-osoby do 14 roku życia jednak musza łowić pod opieką osoby pełnoletniej posiadającej kartę,

- cudzoziemcy czasowo przebywający w Polsce jeśli wykupili licencję na wędkowanie,

-osoby wędkujące w wodach osoby fizycznej o ile uzyskały od niej zgodę na wędkowanie.



Wędkarze zrzeszeni w PZW opłacają składkę członkowską oraz składkę na ochronę i zagospodarowanie wód (wędkowanie) . Wykupienie składek członkowskich nie upoważnia jednak do wędkowania w wodach PZW. Dopiero opłacenie składki za wędkowanie upoważnia do połowu ryb w macierzystym okręgu oraz innych okręgach jeśli ich zarządy podpisały porozumienie o wzajemnym honorowaniu składek za wędkowanie. Nie wszystkie okręgi podpisały takie porozumienie.

Cudzoziemcy i wędkarze niezrzeszeni w PZW wnoszą opłaty ustalone przez właściwy zarząd okręgu.

Podczas wędkowania należy bezwzględnie przestrzegać przepisów ustawy o rybactwie śródlądowym i wydanych na jej podstawie rozporządzeniach. Wędkarze łowiący ryby w wodach PZW dodatkowo obowiązuje postanowienie zawarte w regulaminie amatorskiego połowu ryb PZW. Szczególną uwagę należy zwrócić na ustalony w regulaminie dobory limit połowu ryb.

Zasady wędkowania w Polsce:

  1. Obowiązek posługiwania się wędką składającą się z wędziska o długości minimum 30cm

  2. Jako przynęty mogą byś stosowane przynęty naturalne roślinne i zwierzęce i sztuczne, zabrania się używania jako przynęty roślin chronionych i ikry ryb

  3. W wodach użytkowych PZW można wędkować z brzegu przez całą dobę, z wyjątkiem wód krainy pstrąga i lipienia

  4. Zabrania się łowić ryb w ustalonych dla nich okresach i miejscach ochronnych

  5. Nie wolno:

a)przechowywać i zabierać ryb poniżej ich wymiarów ochronnych,

b)sprzedawać złowionych ryb,

c)rozdawać złowionych ryb na terenie łowiska,

d)łowić ryb w odległości mniejszej niż 50 m od: jazów, śluz, tam, zapór,

przepławek oraz innych urządzeń służących do piętrzenia wody. Zakaz ten nie

dotyczy budowli hydrotechnicznych służących regulacji brzegów lub dna, nap

ostrogi, opaski i progi denne,

e)łowić ryb w odległości mniejszej niż 50 m od rozstawionych i oznakowanych

sieci i innych rybackich narzędzi połowu,

f)łowić metodą "szarpaka",

g)budować pomostów i stanowisk wędkarskich bez zgody użytkownika wody,

h)posługiwać się sprzętem pływającym nie zarejestrowanym i nie

oznakowanym zgodnie z obowiązującymi przepisami.

i)łowić ryb ze sprzętu pływającego w porze nocnej /od zmierzchu do świtu/ w

jeziorach i zbiornikach zaporowych, z wyjątkiem okresu od 1 czerwca do 30

września,

j)stosować sztucznego świata, służącego lokalizowaniu bądź wabieniu ryb na

stanowisko,

k)kotwiczyć łodzi na oznakowanych torach żeglugi wodnej,

l)wędkować z mostów,

m)obcinać głów rybom przed zakończeniem wędkowania.



  1. Złowione ryby niewymiarowe bądź pod ochroną muszą być bezwzględnie z ostrożnością wypuszczone do wody

Kary za amatorski połów ryb bez posiadania odpowiednich dokumentów 200zł o wymiarach ochronnych i w okresie ochronnym 200zł.

Wybrane zbiorniki wodne w Polsce :









Połów na rzekach: Odra, Bug. Także może Bałtyckie w szczególności Władysławowo. Można wypłynąć kutrem w otwarte morze na dorsze, a nawet łososie.

Najczęściej wybierane miejsca na świecie:

Syberia- nieskażona przez człowieka przyroda, potężne rzeki obfitujące w ryby, niezliczona ilość mniejszych i większych jezior. Najbardziej cenionym przez wędkarzy gatunkiem ryb tam jest z ryb łososiowatych tajmeny. Ze względu na rozległość terenu zalecane są wyprawy z przewodnikiem.

Szwecja- bardzo popularny kierunek w Europie to Szwecja dlatego tez jest bardzo dobrze przygotowany na przyjęcie wędkarzy. Na terenach, gdzie pojawia się najwięcej ekspedycji nie ma najmniejszego problemu ze znalezieniem odpowiedniej kwatery wyposażonej we wszystko, co potrzebne odpoczynku po udanych połowach. Rzeki i jeziora pod względem występowania gatunków niewiele odbiegają od tych znanych z naszego kraju jednak ich ilość potrafi zaskoczyć niejedną osobę przyzwyczajoną do realiów panujących w naszym kraju.

Amazonka- Coraz więcej profesjonalnych firm turystycznych w swoich ofertach posiada specjalne pozycje dla wędkarzy, jednak przy takiej wyprawie należy korzystać tylko ze sprawdzonych biur. Ze względu na rozmiaru Amazonii i  występowanie w niej dzikich zwierząt, bardzo niebezpiecznych dla ludzi, zaleca się tylko wyprawy organizowane z profesjonalnymi i doświadczonymi przewodnikami.Jednak ze względu na zagrożenie wyginięciem po złowieniu każdego okazu należy wypuścić je na wolność. Poza tym znajdziemy tam szereg innych egzotycznych i bardzo walecznych ryb takie jak czarne piranie, Tucunaré Amarelo, Payara, Bicuda czy Traiarão, zwana rybą wilkiem.

Tajlandia- Tajlandia to kierunek chętnie wybierany przez turystów z całego świata głównie ze względu na możliwość przeżycia niezwykłych przygód nie tylko w największych miastach takich jak Bangkok, ale także w dalszych rejonach tego kraju, gdzie nie brakuje nieskazitelnej, egzotycznej przyrody, starych, wręcz bajkowych świątyń i to co najlepsze dla wędkarzy czyli rzek obfitujących w pokaźne ryby. Oferty firm przygotowujących wyprawy są bardzo bogate i interesujące. Niektóre z nich gwarantują nawet złowienie pokaźnych okazów. W razie niepowodzenia klient otrzymuje zwrot połowy kosztów. Najcenniejszymi gatunkami występującymi w wodach Tajlandii są wielkie karpie syjamskie czy potężne sumy przekraczające nierzadko 100 kg! W kraju tym można spotkać również jedną z największych ryb słodkowodnych świata jaką jest arapaima, której największe osobniki dochodzą do 200 kg


Zagadnienia z przedmiotu: Ekologia i ochrona środowiska


1. Formy ochrony przyrody



*parki narodowe
*rezerwaty przyrody
*parki krajobrazowe
*obszary chronionego krajobrazu
*pomniki przyrody

PARKI NARODOWE
Park narodowy to obszar powołany celem ochrony występującej tam przyrody ożywionej (rzadziej np. cech krajobrazu, także kulturowego), na którym prawnie ograniczona jest możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, osiedlania się itd.W ramach parku narodowego wyróżnia się zwykle 3 strefy: strefę ochrony ścisłej, strefę ochrony częściowej i otulinę parku narodowego.
REZERWATY PRZYRODY
obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi.Przedmiotem ochrony może być całość przyrody na terenie rezerwatu lub szczególne jej składniki: fauna, flora, twory przyrody nieożywionej
Cały rezerwat albo jego części mogą podlegać ochronie ścisłej, ochronie czynnej lub ochronie krajobrazowej. Ochrona ścisła polega na nieingerencji w naturalne procesy, ochrona czynna dopuszcza wykonywanie zabiegów ochronnych (np. usunięcie drzew zacieniających stanowisko cennego gatunku rośliny), a ochrona krajobrazowa polega na prowadzeniu gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej w sposób uwzględniający potrzeby przedmiotu ochrony.
PARKI KRAJOBRAZOWE
Park krajobrazowy obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe, w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju."
W parku krajobrazowym można kontynuować działalność gospodarczą z pewnymi ograniczeniami, np. nie przewiduje się wznoszenia nowych obiektów budowlanych (z wyjątkiem potrzebnych miejscowej ludności). Park taki ma służyć rekreacji krajoznawczej, to znaczy turystyce nie po bytowej, wypoczynkowi, a także edukacji.
OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU
Obszar chronionego krajobrazu jest formą ochrony przyrody. Obszary takie zajmują rozleglejsze tereny niż parki krajobrazowe i obejmują pełne jednostki środowiska naturalnego takie jak doliny rzeczne, kompleksy leśne, ciągi wzgórz, pola wydmowe, torfowiska.
Obszary chronionego krajobrazu są przeznaczone głównie na rekreację, a działalność gospodarcza podlega tylko niewielkim ograniczeniom (zakaz wznoszenia obiektów szkodliwych dla środowiska i niszczenia środowiska naturalnego).
POMNIKI PRZYRODY
NP. drzewo, jakieś chronione okazy.



2. Konwencja CITES



KONWENCJA WASZYNGTOŃSKA (CITES)

Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem, sporządzona w Waszyngtonie, w dniu 3 marca 1973 roku, zwana jest także Konwencją Waszyngtońską lub w skrócie CITES. Celem Konwencji jest ochrona dziko występujących populacji zwierząt i roślin gatunków zagrożonych wyginięciem poprzez kontrolę i ograniczanie międzynarodowego handlu tymi zwierzętami i roślinami, rozpoznawalnymi ich częściami i produktami pochodnymi.
Funkcję Organu Zarządzającego Konwencji Waszyngtońskiej (CITES) w Polsce pełni Minister Środowiska.
Funkcję Organu Naukowego Konwencji Waszyngtońskiej (CITES) w Polsce pełni Państwowa Rada Ochrony Przyrody.



3. Prawnie chronione gatunki zwierząt i roślin

Ochrona ginących gatunków podlega wielu aktom prawnym, w zależności od stopnia zagrożenia, występowania, stabilności populacji czy też jej rozproszenia. Cześć zwierząt podlega ochronie gatunkowej (częściowej lub ściślej), inne także strefowej (np. w promieniu kilkaset metrów wokół gniazda). Ponieważ zwierzęta nie znają granic, często ich ochrona tylko na terenie jednego czy kilku państw nie ma większego sensu. Dlatego obecnie funkcjonuje też kilka regulacji prawnych umożliwiających ochronę na poziomie międzynarodowym, np. przez specjalne traktowanie pewnych siedlisk i żyjących tam organizmów.

Oczywiście nie da się ochronić zwierząt bez chronienia ich siedlisk w ramach różnych form ochrony strefowej (np. parki narodowe), o czym mówi akapit ochrona siedlisk.

Prawo krajowe

Kwestie ochrony gatunkowej na poziomie krajowym reguluje ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku (Dz.U. z 2004, nr 92, poz. 880). Niektóre kwestie porządkuje także rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt, objętych ochroną z 28 września 2008 roku (Dz.U. z 2004, nr 220, poz. 2237). Zwierząt objętych ochroną ścisłą nie można m. in. okaleczać, zabijać, chwytać i przetrzymywać a także posiadaćżywych lub martwych (lub części ich ciała).

Zabrania się także niszczenia ich ostoi, siedlisk, gniazd a także wybierania z gniazd jaj (lub ich posiadania). Część zwierząt wymienionych w rozporządzeniu podlega ochronie częściowej, a zatem wyżej wymienione zakazy obowiązują okresowo (lub też mogą być w danym okresie uchylone). Instytucje wspomagające ochronę gatunkową (np. parki narodowe, ogrody zoologiczne) na hodowlę ginących gatunków (np. celem ich późniejszej reintrodukcji) muszą mieć stosowne zezwolenia, wydawane przez ministerstwo środowiska. Za szkody spowodowane przez niektóre ze zwierząt podlegających ochronie ścisłej (np. wilk) odpowiada skarb państwa.

Istnieją także rejestry gatunków rzadkich i zagrożonych wyginięciem, które jednak nie zawsze są już objęte ochroną. Publikacje takie są jednak bardzo pomocne w ustaleniach trendów panujących w populacjach zwierząt i mogą być jedną z przesłanek do włączenia ich w poczet gatunków chronionych. Przykładem jest Polska Czerwona Księga Zwierząt opracowywana przez Instytut Ochrony Przyrody PAN z Krakowa przy współpracy z naukowcami z całej Polski. Zawiera ona listę gatunków zagrożonych z podziałem na kategorie zagrożenia (np. VU- gatunki wysokiego ryzyka) wraz z mapami rozmieszczenia, informacjami o biologii itp. Publikacja ta jest wzorowana na międzynarodowej księdze wydawanej przez IUCN.

Prawo międzynarodowe

Spośród aktów prawa międzynarodowego wiele dotyczy w mniejszym lub większym stopniu ochrony zwierząt, chociaż przeważnie skupiają się one na ochronie całych ekosystemów, na których występują zagrożone gatunki. Do najważniejszych konwencji mówiących o zwierzętach należą:

Konwencja Waszyngtońska (CITES) czyli Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem. Jest to międzynarodowy układ regulujący handel zagrożonymi gatunkami, w praktyce przyczyniający się do zachowania wielu gatunków (chociażby poprzez ograniczenie czy zakaz odłowu zwierząt z natury). Konwencja weszła w życie w 1975 roku, obecnie jest ratyfikowana przez ponad 160 państw i reguluje kwestie handlu ponad 34 000 gatunkami rzadkich zwierząt i roślin.

Konwencja Bońska czyli Konwencja o ochronie gatunków wędrownych dzikich zwierząt, podpisana w 1979 roku (w Polsce obowiązuje od 1996 roku). Przepisy tej konwencji chronią zwierzęta migrujące i w znacznym stopniu przyczyniły się do poprawy sytuacji wielu populacji europejskich zwierząt. Przedmiotem dodatkowych porozumień w ramach tej konwencji są: porozumienie o ochronie nietoperzy w Europie (tzw. EUROBATS), o ochronie małych waleni w Bałtyku i Morzu Północnym (tzw. ASCOBANS) oraz o ochronie wędrownych ptaków drapieżnych.

Konwencja Berneńska czyli Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz siedlisk przyrodniczych. Podpisana w 1979 roku (w Polsce obowiązuje od 1995 roku) pomaga chronić najbardziej zagrożone gatunki i ich siedliska, stanowiąc zarazem uzupełnienie pozostałych konwencji.  

Konwencja Ramsarska czyli Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego. Podpisana w 1971 roku, obecnie obowiązuje na terenie 154 państw. Konwencja pomaga  chronić ponad 40 typów środowisk wodno błotnych, a obejmuje obecnie ponad 1600 obszarów (w tym 13 w Polsce). Jest to kluczowy dokument jeżeli chodzi o ochronę ptactwa wodnego – ponieważ pomaga zachować jego naturalne ostoje.

Istnieją ponadto porozumienia dwu lub kilkustronne pomocne m in. w ochronie poszczególnych gatunków czy ich siedlisk, często mające kluczowe znaczenie dla ochrony przyrody na poziomie regionalnym. Dobrym przykładem jest tzw. nowa Konwencja Helsińska (z 1992 roku) umożliwiająca stworzenie Bałtyckiego Systemu Obszarów Chronionych (BSPA). Ważnym dokumentem jeżeli chodzi o ochronę poszczególnych gatunków są postanowienia Międzynarodowej Komisji Wielorybniczej (IWC) regulujące kwestie ochrony wielorybów na świecie (na podstawie Międzynarodowej Konwencji o Regulacji Wielorybnictwa).



4. Funkcjonowanie, interakcje pomiędzy organizmami (mutualizm, drapieżnictwo, pasożytnictwo, protokooperacja, komensalizm)

Mutualizm- jedna z interakcji protekcjonistycznych między populacjami, charakteryzująca się obopólnymi korzyściami o takim stopniu, który praktycznie wzajemnie uzależnia istnienie obu populacji.

Przykłady:

Specyficzną odmianą mutualizmu jest helotyzm, występujący np. u porostów.

Drapieżnictwo- sposób odżywiania się organizmów, polegający na wykorzystaniu jako pokarm ciała innego zwierzęcia i w odróżnieniu od pasożytnictwa prowadzący do śmierci ofiary. Jest jedną z form oddziaływań antagonistycznych, korzystną dladrapieżnika, a niekorzystną dla ofiary; może mieć charakter międzygatunkowy lub wewnątrzgatunkowy (kanibalizm).

Pasożytnictwo-  parazytyzm – forma antagonistycznego współżycia dwóch organizmów, z których jeden czerpie korzyści ze współżycia, a drugi ponosi szkody. Termin ten stosowany jest w biologii – w odniesieniu do dwóch organizmów różnych. Zbliżonymi do pasożytnictwa formami – spotykanymi w biologii rozwoju – są szczególne taktyki rozrodcze prowadzone przez parazytoidy, pasożyty lęgowe oraz niektóre gatunki tzw. pasożytów płciowych (np. matronicowate).

Pasożyty stanowią ważny element każdego ekosystemu. Są przyczyną wielu chorób zwierząt (w tym człowieka) i roślin.

Protokooperacja – oddziaływanie międzygatunkowe w przyrodzie, polegające na współpracy dwóch populacji odnoszących wzajemne korzyści, lecz mogących żyć także samodzielnie. Protokooperacja jest rodzajem symbiozy przygodnej (nieprzymusowej). Często występuje okresowo.

Komensalizm (współbiesiadnictwo; od łac. commensalis = współbiesiadnik; pojęcie wprowadzone przez zoologa van Benedena) – jest najbardziej pierwotnym typem oddziaływania protekcyjnego. Typ zależności o charakterze symbiozy między dwoma lub więcej gatunkami, przy czym jeden z gatunków czerpie z tej zależności wyraźne korzyści, nie szkodząc pozostałym (np. rekin i podnawka; lew i hieny; lew i sęp; żuk gnojowy i ssak kopytny). Innym przykładem komensalizmu może być odżywianie się owadów żyjących w ptasichgniazdach resztkami pokarmu gospodarzy lub znalezionymi w gnieździe piórami. Komensalizm jest więc współżyciem korzystnym dla jednego z partnerów, dla drugiego obojętnym.



5. Cykle rozwojowe pasożytów zwierząt gospodarskich



Giez bydlęcy duży i giez bydlęcy mały

Samica gza może zostać zapłodniona zaraz po wykluciu się z poczwarki i w godzinę po zapłodnieniu jest już zdolna do składania jaj. Samica składa nawet do 800 jaj. Samce po zapłodnieniu samic giną. Samice gzów bydlęcych siadają na skórze żywiciela i składają jaja wielkości około 1 mm, jednak aby gzy odbywały loty muszą zaistnieć odpowiednie warunki atmosferyczne (bezwietrzna słoneczna pogoda, temperatura powietrza powyżej 18 stopni). Jaja są składane podczas lotu, po jednej sztuce. Przy pomocy pokładełka są przytwierdzane u nasady włosa. Zdarza się że samica składa jaja chodząc po żywicielu. Po złożeniu wszystkich jaj samica ginie. Samice składają jaja na całym ciele jednak najczęściej na dolnych częściach tylnych kończyn, bokach, ogonie i na wymieniu. Przejrzyste larwy I stadium wykluwają się po 4-7 dniach. Są długości 0,7 mm, posiadają 11 segmentów i są uzbrojone w kolce. Przedni segment zaopatrzony jest w otwór gębowy oraz 2 łukowate haki. W ostatnim segmencie znajdują się 2 tarcze przetchlinkowe. Po wykluciu się z jaja larwa pełza po włosie, do którego było przyczepione jajo w kierunku skóry. Następnie za pomocą narządów gębowych, haków i przy wydatnej pomocy enzymów histolitycznych wnika przez skórę do tkanki podskórnej. Proces czynnego pokonywania bariery skórnej przez larwę trwa około 1,5 godziny. Po wniknięciu pod skórę larwa rozpoczyna wędrówkę do kanału kręgowego wzdłuż powięzi splotów nerwowo-naczyniowych, która trwa 3 do 4 miesięcy. Następnie larwy usadawiają się w tkance tłuszczowej nadoponowej na okres 3-5 miesięcy. Po tym okresie larwy wydostają się z kanału kręgowego i wędrują wzdłuż grzbietowych gałązek nerwów rdzeniowych pod skórę grzbietu w okolicy lędźwiowej. Tam też osiedlają się i po około tygodniu linieją przekształcając się w larwy II stadium, które oddychają powietrzem atmosferycznym. W związku z tym larwy przebijają skórę żywiciela, tworząc otwór, wykonują obrót w ten sposób aby ich tylny koniec zaopatrzony w przetchlinki znalazł się przy tym otworze. Larwy II stadium są długości 10 - 16 mm, składają się z 11 segmentów i są koloru białego. Wokół larw II stadium organizm żywiciela tworzy łącznotkankową torebkę, manifestującą się na powierzchni skóry w postaci guza osiągającego wielkość orzecha włoskiego. Larwa po pobycie pod skórą trwającym około 27 dni linieje po raz drugi przekształcając się w larwę III stadium. Larwy te w ciągu następnych około 40 dni rosną do długości 30 mm i szerokości około 14 mm. Larwy te mają przy tym kształt baryłkowaty z poprzecznymi i podłużnymi bruzdami.W miarę dojrzewania larwy zabarwienie jej się zmienia przechodząc w kolor ciemnobrunatny lub nawet czarny, zaś ich powłoki zewnętrzne twardnieją. Po zakończeniu wzrostu larwy wydostają się na zewnątrz powiększając otwór. Spadaja na ziemie i zagrzebują się w powierzchownej warstwie gleby. Po zakopaniu się zaczyna się przepoczwarczać co trwa 12 do 36 godzin. Stadium poczwarki trwa od 2 do 12 tygodni. Imago opuszcza poczwarkę rano, w słoneczne dni. Z powodu uwstecznionych narządów pokarmowych żyje krótko (do kilku dni). Całkowity okres rozwoju gza bydlęcego trwa w przybliżeniu jeden rok.


Świerzbowiec drążący bydlęcy

Świerzbowiec drążący bydlęcy jest pasożytem długości 0,2-0,5 mm, jest białawy, o zwartej budowie ciała. Samce są mniejsze od samic. Pasożyt ten bytuje w skórze. Zapłodnione samice drążą w obrębie warstwy rogowej naskórka długie do kilku centymetrów korytarze, wewnątrz których składają dziennie po 2-5 jaj. W ciągu swego życia samica świerzbowca drążącego składa do 100 jaj, z których po upływie 3-5 dni wykluwają się larwy. Zamieszkujące wydrążone w skórze korytarze liczne samice i larwy nieustannie drażnią mechanicznie skórę żywiciela, co powoduje dotkliwy świąd, wzmagany dodatkowo jeszcze działaniem wydzielin i wydalin pasożyta.

Kopulacja i tym samym zapłodnienie samicy odbywa się na powierzchni skóry. Samica wgryza się pod naskórek i drąży w skórze chodniki oraz komory, w których składa jaja. Korytarza posiadają otwory wentylacyjne. W ciągu 3 miesięcy samica może znieść półtora miliona jaj. Larwy żywią się szczątkami tkanki pozostawionymi przez samicę. Nimfy wydostają się na powierzchnię skóry (nocą). Osobniki męskie dojrzewają szybciej od nimf żeńskich, zatem samce zaplemniają nimfy żeńskie. Osobniki powracają do skóry wgryzając się i drążą sobie komory. Zapłodnione nimfy linieją i dojrzewają. Cykl trwa 14 dni.


Wesz bydlęca

Samice wszy przyklejają składane jaja (tzw. gnidy) do włosów. Jaja te są gruszkowate lub beczułkowate. Wielkość ich waha się w granicach 0,5-0,8 mm. Po 8-10 dniach z jaj tych wykluwają się larwy. Larwy ssą krew żywiciela i po 2-3 tygodniach osiągają dojrzałość płciową. Każda samica składa przeciętnie 5-14 jaj dziennie. Po ukończeniu składania jaj samice szybko giną. Pełny cykl rozwojowy wszy bydlęcych trwa około 1 miesiąca. Wszy na żywicielu żyją około 2 miesięcy, a poza nim – do 2 tygodni. Odpowiednie higieniczne warunki chowu i żywienia zapobiegają ich inwazji.

Nicień

Płodność pasożytów jest znaczna, co wiąże się z ich rozwojem i ma na celu zwiększenie szans na trafienie do kolejnych żywicieli. Stwierdzono, że bezobjawowej inwazji, na którą składa się występowanie od 1 do 2 tysięcy samic nicieni żołądkowo-jelitowych, towarzyszy wydalenie 2 tysięcy jaj tych pasożytów w 1 gramie kału. Zarażone zwierzę może więc codziennie rozsiewać na pastwisku około 10 milionów jaj. Dalszy rozwój nicieni zależy od temperatury i wilgotności środowiska zewnętrznego. W miesiącach letnich już po kilku lub kilkunastu dniach powstają odporne na niekorzystne warunki środowiskowe larwy inwazyjne, które stanowią źródło zarażenia dla kolejnych zwierząt. Zwierzęta zarażają się zjadając z trawą larwy, które dalszy cykl rozwojowy przechodzą w ścianie oraz w świetle trawieńca lub jelita cienkiego. Zwykle po 3 tygodniach od chwili zarażenia samice zaczynają składać jaja. Dorosłe nicienie żołądkowo-jelitowe najczęściej odżywiają się krwią.

Motylica wątrobowa
Dojrzała motylica wątrobowa składa dziennie około 6000 jaj, które muszą trafić do wody aby wykluła się z nich larwa – miracydium

Miracidium w ciągu 8 -48 godzin musi znaleźć żywiciela pośredniego, którym jest ślimak – błotniarka moczarowa, w jego trzustko - wątrobie przekształca się w sporocystę

Sporocysta jest wypełniona komórkami rozrodczym, z których na drodze partenogenezy powstają redie. Z redii partenogenetycznie powstają cerkarie, mają ona przyssawkę, otwór ustny, jelito i ogonek, który umożliwia im pływanie.

Cerkarie opuszczają żywiciela pośredniego i pływają w wodzie, następnie osadzają się

na roślinach wodnych i otaczają się grubą cystą, przekształcając się w metacerkarie.

Metacerkarie dostają się do wnętrza żywiciela ostatecznego, gdy ten zje roślin lub przypadkowo połykane wraz z wodą.

W jelicie młoda przywra uwalnia się z cysty, przebija się do naczyń krwionośnych i

dociera do wątroby, gdzie osiąga dojrzałość płciową.

Jaja wydostają się z kałem żywiciela ostatecznego Droga zakażenia człowieka: zjedzenie roślin wodnych z metacerkariami lub picie nieprzygotowane wody.

Profilaktyka zakażeń:gotowanie wody, przestrzeganie zasad higien

Muchy u zwierząt wywołują tak zwana muszycę. Najbardziej sprzyjający dla ich rozwoju jest okres letni, jednak w ogrzewanych budynkach, a zwłaszcza w porodówkach mogą rozmnażać się przez cały rok. W chlewniach muchy najczęściej składają jaja w odchodach zwierząt. W zależności od temperatury otoczenia (im wyższa tym szybciej) w ciągu 3 dni do kilku tygodni z jaj wylęgają się larwy, które żywią się odchodami zwierząt, wilgotną paszą, czy ściółką, a następnie przechodzą w formę poczwarki. Po 4 dniach - 2 tygodniach z poczwarki wydostają się dojrzałe muchy, które żyją około 30 dni i w ciągu swojego życia składają około 600-1000 jaj. Postaci dorosłe tych owadów znajdują się głównie na skórze zwierząt, natomiast larwy mogą żerować w ranach lub rzadziej w naturalnych otworach ciała, co określa się jako muszyce lub myjozy.

Glistnica koni

Rozwój tego pasożyta przebiega według typu Ascaris trwając nawet 80dni i kończy się uzyskaniem dojrzałości płciowej. Osobniki dorosłe składają ogromne ilości jaj w jelicie cienkim konia (żywiciela).Wraz z kałem są one wydalane do środowiska ,gdzie mogą przeżywać nawet do 5lat zarówno przy wysokiej wilgotności jak i w niskich temperaturach. Zarażenie koni następuje larwami inwazyjnymi na pastwiskach lub też w nieprawidłowo utrzymanych pod względem higienicznym stajniach. Przyjęte przez żywiciela przechodzą przez ścianę jelita do wątroby żyła wrotną. Przez naczynia krwionośne dostają się do płuc, wędrują do tchawicy i zostają ponownie połknięte. Ostatecznie przytwierdzają się do ściany jelita. Podczas wędrówki istnieje niebezpieczeństwo przedostania się larw do krwioobiegu dużego. Wówczas mogą przedostać się do różnych narządów i tworzyć tam charakterystyczne guzki robacze, a następnie obumierają. Ekstensywność inwazji u źrebiąt może dochodzić do 25-30%.

Wszołowica

Rozwój embrionalny-5-8dni stadium nimfalne 1-3 ok. 22-26dni.Poza organizmem wszoły mogą przeżyć około 10dni.Najintensywniejsze inwazje stwierdzano w okresie jesienno-zimowym. Konie zakażają się najczęściej przez bezpośredni kontakt,chociaż możliwe jest też przenoszenie tych pasożytów na sprzęcie służącym do pielęgnacji.Wszoły umiejscawiają się głównie w okolicy grzywy i nasady ogona. Przy intensywnych inwazjach występują na całym ciele. Odżywiają się keratynowymi wytworami naskórka. Drażniąc powodują silny świąd.

Tasiemiec uzbrojony

Dojrzałe człony tasiemca uzbrojonego, które zawierają macicę z zapłodnionym jajami dostają się do środowiska zewnętrznego

Larwa zostaje zjedzona przez żywiciela pośredniego, jakim może być świnia, w jej jelicie rozwija się onkosfera. Przebija się ona przez ściany jelita i wraz z prądem krwi trafia do mięśni.

W mięśniach larwa przekształca się w wągier (błoniasty pęcherzyk)


włosień spiralny

Cykl życiowy tego pasożyta przebiega w organizmie tylko jednego żywiciela jednak jest on typowym pasożytem poliksenicznym, bowiem atakuje różne gatunki zwierząt

.

Formą inwazyjną jest larwa, która tkwi w mięśniach zarażonego żywiciela.

Larwy uwolnione w jelicie ze strawionego mięsa rozwijają się w postacie dorosłe. Po kopulacji samce giną, a samica rodzi ok. 1500 larw.

Larwy wędrują wraz z krwią do mięśni poprzecznie prążkowanych i zwykle osiedlają się we włóknach mięśni, do których dopływa najwięcej krwi, np. mięśni przepony, języka szyi.

Tkanki żywiciela wytwarzają wokół larwy cystę. Spoczynkowa faza pasożyta może trwać nawet wiele lat, dalszy rozwój jest możliwy tylko w organizmie nowego żywiciela.




Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron