ROBACZYCA ŻOŁĄDKOWO- JELITOWA

Rodzina – Strongylidae: Chabertia- ovina

Tylko duże i małe przeżuwacze

Oesophagostomum- pasożyty jelit grubych (oba) przeżuwacze

Ich rozwój, morfologia i patogeneza zbliżone do małych słupkowców.

Chabertia ovina: TYLKO PRZEŻUWACZE

Ż. Ostateczny

Owca, koza, bydło, sarna, jeleń i inne

Morfologia:

Porównywalna z małymi słupkowcami- 2-2,5mm dł. Lekko zawinięty, pochylona część głowowa, obszerna torebka gębowa, otwór gębowy otoczony wieńcem listewek, u samców torebka kopulacyjna silnie rozbudowana, obecność narządu dodatkowego.

Rozwój:

Tak samo zbliżony; inwazja- char pastwiskowy- wydalane jaja-i nieinwazyjne- owalne, cienkościenne z licznymi blastomerami w środku, z których wykl się L1, które do L2 i do L3- opochwione- wylinki z poprzednich form rozwojowych.

Zarażenie- per os- trawa, karma, woda na pastwisku. Dalszy rozwój dot. Bł śluzowych światła jelita- bez wędrówek w organizmie.

Okres prepatentny- relatywnie krótki- krótszy niż u małych słupkowców, lecz dłuższy niż u innych nicieni przeżuwaczy- 2miesiąc.

„mały słupkowiec występujący w jelicie grubym”

Patogeneza:

Biegunka- podrażnienie ściany jelita, czasem z domieszką krwi, dalej dot. Szczeg owiec i koz i cieląt- niedokrwistość, obrzęki okolicy podżuchwowej, stan zapalny okrężnicy, dużo śłuzu, na sekcji- wybroczyny i ubytki nabłonka.

Rozpoznanie:

Badanie kału w okresie patentnym- stwierdzanie cienkościennych jaj z blastomerami- jaja o podobnych cechach mogą reprezentować wiele ordzajów i gatunków. Jedynie hodowla larw L3 daje nam na to odpowiedz bądź sekcje po upadkach.

Oesophagostomum

U bydła- radiatum

Owce, kozy- columbianum

Tez ma wiele cech wspólnych z małymi słupkowcmi, lecz inne ma odmienne

Torebka gębowa- wąska i długa

Rozmiary- poniże 2 cm długości

W odcinku przednim głowowym- WYSTĘPUJE WZDĘCIE OSKÓRKOWE GŁOWOWE/PRZEDNIE- coś w rodzaju skrzydełek głowowych- typowe dla tego rodzaju.

Torebka wąska, bez zębów.

Rozwój- jak chabertia

Jaja nieinwazyjne, nie ma możliwości ich różnicowania. Z jaj bardzo szybko wykluwają się L1-L2 do L3- po 8n dniach już formy inwazyjne. Też posiadają pochweke

Zarażenie per os. Przy tym rodzaju w okresie formy larwalnej L4 tkwiacej w sicianie jelita dochodzi do silnej alergizacji ustroju żywiciela- antygeny wylinkowe sa silnymi alergenami- podczas pierwpotnej inwazji nie ma znaczenia fala uczuleniowa, bo nie ma przeciwciał, jednak przy każdej ponownej inwazji, gdy org jest uczulony- dochodzi do reakcji histotropowej- objaw uczulenia organizmu, gdy każdy pojedynczy pasożyt powoduje uczulenie i obrzęk ściany, co stymuluje, poteguje objawy kliniczne. Najbardziej jest ta faza istotna u świń. Faza ta wpływa na potęgowanie inwazji.

Po 6-7 tygodniach- jaja w kale.

Objawy:

Pierwotna inwazja- przewlekła

Wtórna- zw. Z fazą histotropową

Uporczywe biegunku, dużo śluzu, morzyska, utrata apetytu, wychudzenie

ROZPOZNANIE:

Jaja w kale- rozmiary zacierają obraz co do możliwości różnicowania- podobieństwo do wielu gatunków nicieni. Badania hodowlane w kierunku larw L3

*Oesophagostomum dentatum- TYLKO ŚWINIA DOMOWA I DZIKA jest żywicielem

-dotyczy jelita grubego, jest bardzo rozpowszechniona w Polce- 90 % świń jest zarażonych.

Mały, poniże 1.5cm dł, rozówj według wcześniejszego schematu

Wzdęcie oskórkowe przednie, f. inwazyjna L3.

Występuje też w warunkach oborowych. W tuczarniach, godowli zamkniętej, gdzie trudno dbać o higienę, karmideł

Okr. Prep- 7 tyg z fazą histotropową. Szczególnie przy ponwnych zarażeniach.

O dużym znaczeniu ekonomicznym.

Objawy:

Podkasany, wyciągnięty brzuch, niepokój- obrzek i st.zap jelita, poszukiwanie, rycie w oborniku, spijanie gnojówki. Po odrobaczeniu zmieniają swoje zachowanie- nie ryją. Cały czas kreca ogonem, niespokojne. Zdrowe- po najedzeniu odpoczywają. Biegunki, wychudzenie, niedokrwistość, charłactwo- głównie przy ponownym zarażeniu.

Rozpoznanie- łatwiejsze, bo u świń jest mniej pasożytów o podobnych jajach- duże prawdopodobieństwo, że jest oesophagostomoza

Rodzina TRICHOSTRONGYLIDAE-nicienie żoł.-jelitowe. Należy tylko ta rodzina do tej grupy

Wiele cech wspólnych, liczność gatunków i rodzajów.

Małe rozmiary ciała- jak nitki- cienkei

Slabo wykształcona torebka gębowa

Brak zębów i innych elementów tnących

Torebka kopulacyjna u samców bardzo silnie rozwinieta- cecha różnicujaca dla poszcz. Gat.

Jajomiot u sami- usuwa zalegajace w macicy jaja

Jaja- cienkościenne, owalne, z licznymi blastomerami- nie pozwala na precyzyjne różnicowanie- hodowla larw.

Cykl rozwojowy- prosty, bez wędrówek w organizmie, lecz jest obecność fenomenów- powtarzalne zjawiska w rozwoju

Lokalizjacja- dotyczy żołądka i jelit cienkich. Najważniejsze rodzaje- ostertagia- dot. Trawieńca u bydła i jest odp. Za ostertagiozę u bydła

Haemonchus- też w trawieńcu, lecz u OWIEC, kozy

Cooperia- głownie jelita cienkie, jednak też w żołądku się znajdzi

Rodzina Molineidae- scorz j. cienkiego Nematodirus- klinicznie podobne do nicieni, jednak wyrzucone zostały z rodziny trihostrongylidae

ASHWORTHIUS sidemi- nowy rodzaj i gatunek

Zawleczony do Polski wraz z dzikimi przeżuwaczami z Białorusi

Jest bardzo ekspansywny- opanował 100% pop dzikich przeżuwaczy w przeciągu kilku lat. Występuje u bydła przy dużych kompleksach eśnych. Wypiera nasze gatunki, które występują w Polsce. Intensywne inwazje.

MORFOLOGIA JAJ

Wszystkie sa do siebie podobne 70-100x30-50 um, z jednym wyjątkiem Nematodirus- duże jaja 4-8 blastomeró 150-180um, grubościenne(jest bardzo rozpowszechniony iu przwżuwaczy)

ROZWÓJ:

Zbliżony, jaja w formie nieinwazyjnej, zarażenia na pastwisku głównie. Larwy wrażliwe na wysychanie i stężenie amoniaku. Larwy L3 mają możliwość przeżywania w warunkach wilgotności. Suchość klimatu w lecie hamuje rozwój inwazji. Szczyt zarażeń jesienią. Rozwój po zarażeniu per os, bez wędrówek w org. Obecność larw napoziomie bł. Śluzowej i światła jelita.

Fenomeny- nietypowe rozwoje umykające schematom

Okr prep- 2-3 tygodnie. Krótki okres rozwoju powoduje wielokrotne zarażenie w miare kontaminacji środowiska podczas jednego sezonu.

*rodzaj Nematodirus

Różni się w środowisku rozwojem- Larwy L1 nie wykluwają się z jaja, linieją do L2 pozostajac w jaju- czynnik ochronny dla larw. Tak samo L3 zostaje w jaju. W naszych warunkach klimatycznych przez skorupkę jaja znacznie łatwiej przetrwa. L3 wykluwa się z jaj i uwolnione, zjadane z pokarmem zaraża. Łatwiej się aklimatyzuje i szerzy. Okr prep- 14 dni. Inwazja pastwiskowa- wrażliwe na wysychanie- szerzy się na pastwiskach. Pierwotne zarażenie jest najbardziej patogenne- dochodzi do reakcji immunologicznych- powstają Ig zdolne do niszczenia następnych inwazji.

Fenomeny- mają miejsce w okresie pozapastwiskowym jesienią i zima, gdy zw sa w oborach:

1.Zahamowanie rozwoju lar-fen. larw drzemiąchych- jesienią gdy zw. Wracają- czesc larw nie ma chęci kontynuować rozwoju i pozostają w scianie jelita grubego? L4. Hamowane przez układ immunologiczny, który hamuje ich dlaszy rozwój- jest po okresie pastwiskowym silny. Niektórzy twierdzą, że wynika to ze „swiadomego” postepowania robaka- w okresie krótkiego dnia larwy nie miałyby szansy na dalszy rozwój w oborze.

2.Skok wiosenny- larwy drzemiące wszystkie kończą swój rozwój i sieją jaja do środowiska, który jest kontynuacją wcześniejszego fenomenu. Po okresie porodów i ubogiego karmienia zimowego i ukł odp jest osłabiony, wiec larwy nie sa hamowane. Oraz kontynuacja poprzedniej teorii.

3. Kosekwencja jest fenomen samowyleczenia- po wysianiu jaj umierają i są wydalone z organizmu- nie znamy przyczyny dokładnej.

Dochodzi do kontaminacji pastwiska- zanim dojdzie do siewstwa jaj trzeba zadziałać z preparatami odrobaczajacymi, żeby nie nastąpiła kontaminacja środowiska i zarazenie następnych zw.

OBJAWY

Uzależnione od intensywności

Składu gatunkowego nicieni

Wieku, gatunku, odporności żywiciela

Największy wpływ- Haemonchus, Ostertagia

Inwazja może być liczona w milionach egzemplarzy

Biegunki, zaparcia, brak apetytu, chudniecie, wyniszczenie, niedokrwistość, anemia, obrzęki ok. żuchwowej u owiec, wypadanie wełny, spadek wydajności mlecznej.

OSTERTAGIOZA:

1.letnia

2.zimowa

1.cieleta pierwszy sezon pastwiskowy

Utrata apetytu, biegunka, kał zielony, znaczny spadek masy ciała, zejścia śmiertelne

2. cielęta i zwierzęta starsze

Obfite, wodniste biegunki, utrata apetytu, wychudzenie, obrzęki, śmiertelność wyższa niż latem

Z problemem tym mają do czynienia rzede wszystkim kraje o innym klimacie niż nasz- Anglia, Dania

DIAGNOSTYKA

-trudna z uwagi na podobieństwo jaj do innych- z wyjątkiem Nemato…

Inne gatunki- (na wykładzie szczegóły)- szczególnie wystepuja w żołądku u koni Trichostrongylus axei- gdzie konie wypasają się na pastwisku razem z bydłem- zarażają się od niego. Rozpoznanie- idealnie jaja pasuja do jaj śłupkowców- można się pomylić

Świnie-Hyostrongylus rubidus- hematofag żołądka- powodują nadżerki, st. Zapalne żołądka. Może się zacierać z jajami oesophagostomum. Pośmiertnie możemy dopiero je stwierdzić.

Króliki i zające- w żołądku Graphidium strigosum, Obeliscoides cuniculi, Jelita cienkie- Trichostrongylus retortaeformis

Ptaki- Trichostrongylus tenuis- jelito cienkie i ślepe- rzadziej stwoerdzana, lecz powoduje krwawe biegunki i wychudzenie

ZOONOZY

Trychostrongylus, Ostertafia, Haemonchus

Niemyte warzywa uprawiane na terenach nawożonych świeżym obornikiem- stany zapalne, owrzodzenia, zaburzenia jelitowe

RODZINA ANCYLOSTOMATIDAE-TĘGORYJCE- nazwa ma wiele wspólnego z morfologia- obszerna torebka glowowa z zebami

Bunostomum- u przeżuwaczy

Ancylostoma- mięsożernych i człowieka

Uncinaria- j/w

Duża torebka gębowa, duża torebka kopulacyjna samców, ZAWSZE JELITA CIENKIE, HEMATOFAGI-żywią się krwią

Wielkość- ok 2cm długości

JAJA- mylą się z wcześniejszymi jajami- cienkościenne, owalne, z licznymi blastomerami.

Bunostomoza trigonocephalum-owce, kozy

B. phlebotum- bydło

ROZWÓJ- typowy dla tęgoryjców, f. inwazyjna- L3. Drogi inwazji- per CUTIS!- PRZENIKA PRZEZ SKÓRE NIEUSZKODZONĄ! Szczególnie w ok. szpary między racicznej, dostaj a się do krwioobiegu i odbywa wedrówke trachealną, niezależnie od drogi zarażenia. Dodatkowo- per os. Śródmaciczne- nie zostało potwierdzone, wiec nie!

Tęgoryjczyca- jest inwazja oborową i pastwiskowa.

Okres prepatentny- dłuższy, bo dłuzsza wedrowka- krew, watroba, pluca, wykasływanie, jelita.

Szybki rozwój f. inwazyjnych- po tygodniu

Szczególnie wrażliwe są zwierzęta młode.

Może dochodzić do powstania odporności- u starszych sa częściowo niwelowane.

OBJAWY:

Logicznie związane z cyklem rozwojowym

Larwy- faza skorna- wybroczyny, swiad w szparze racicznej, f. płucna- kaszlenie

Dojrzałe- niedokrwistość, utrata apetytu, wychudzenie (co chwile zmieniają swoja lokalizacje- przyczepiają się często, gdzie powstają rany, dodatowe ubytki krwi- niedokrwistość!)

Biegunki- badanie świeżego kału metodą flotacji- bardzo szybki rozówj form larwalnych- już po 2 dniach się wykluwają

U przeżuwaczy- nie ma możliwośći różnicowania na podstawie wyglądu jaj.

PSY I KOTY- Ancylostoma caninum-psy lisy

Tubaeformae- koty

Ucinaria stenocephala- psy i koty

Częste pasożyty psów i kotów- w Polsce wschodniej jednak nie stwierdzane.

ANCYLOSTOMA- OBSZERNA TOREBKA I WEJSCIE, uzbrojone w bardzo silen żeby u jego wejścia

Ucinaria- też torebka, lecz brak zebow, za to maja listwy tnace u wejścia do torebki.

ROZWOJE

Ancynostoma- różnorodne drogi zarażenia L3 jest po 5 dniach od wydalenia inwazyjna; per cutis- podstawowa, per os- uzupełniająca, laktogenna śródmaciczna

0okre prep- 15-18 dni. Szybka inwazja majaca znaczenie w hodowlach. W schroniskach gdy kojce sa nieutwardzone- ich kumulacja.

Uncinaria- nie ma śródmacicznego i laktogennego. Per cuti i per os. Ż parateniczny- dyskusyjne.

Okres prep- do 2 tygodni- w krótkim czasie dochodzi do wielokrotnego zarażenia.

PATOGENEZA

F. larwalen- zmiany skorne i płucne

F.dorosłe – hematofagi pobierające krew

Klinicznie

1nadostra- u szczeniąt po śródmacicznym

2. ostra- z niedokrwistości, przy intens. Inw.

3.przewlekła

4. wtórna- rozwniecie f. przewlekłej.

Rozpoznanie- jajo w kale można znaleźć i je zdiagnozować z dużym prawdopodobieństwem- kał musi być świeży!!!!

OBJAWY:

Czesta zmiana- krwawienie do jelit, toksyny- hemolityczne- wysoka anemia

Niedokrwistość- bladość błon śl

Wychudzeni, osłabienie, pozbawienie sierści, biegunki, często z domieszką krwi, zmiany skórne

Człowiek- A. duodenale- w dwunastnicy- podobny rozwój do reszty

Necator americanus

Są to gatunki ciepłolubne, więc u nas rzadko stwierdzane, aczkolwiek możliwe. Budowa- te same schematy co wcześniej.

Jest to problem globalny- szczególnie w krajach o słabych warunkach higienicznych, ludzie chodzący boso, załatwiający się na dworze- kontaminacja środowiska- droga zarażenia per cutis

Larwy reagują na bodźce termiczne i chemiczne- zapach ludzkiego ciała. Per os również. Połóż się na plaży a cię zaatakuje dziad!

Do 7 lat żyją! Bóle dwinastnicy, owrzodzenia

W Polsce występowała przed wojną- anemia górników- często u nich stwierdzana. Choroba tunelowa, biednica egipska.

Żywią się fragmentami nabłonków i krwią, wydzielanie toksyn, które hamuja krzepniecie, krwawienia z przewodu pokarmowego.

Jasna strona- bardzo silnie na sobie skupia uwagę ukł odpornościowego, że u ludzi nie stwierdza się astmy czy innych alergii skórnych :P

Ich białka- szczepionki na alergie