22-02-2017

• na 7. zajęciach zaliczenie, obecność brana pod uwagę – dopuszczalna 1 nieobecność.

• podręcznik: taki jaki poleci wykładowca, prof. Gniewka poleca mgr. Strączyński, komentarz i orzecznictwo

• na zajęciach kodeksy

• zaliczenie – test (nie wiadomo czy jednokrotnego wyboru czy wielokrotnego)

• Prawo rzeczowe pojęcie – przedmiotowe – zespół norm regulujących formę korzystania z rzeczy, czyli przepisy które regulują powstanie, treść zmianę, ustanie i ochronę prawa własności, użytkowania wieczystego i innych ograniczonych praw rzeczowych

• Akty prawne:

  • Konstytucja (art. 20, 21, 64)

  • Kodeks cywilny - księga II, niektóre przepisy księgi I (mienie, art. 44 i kolejne)

• Pozostałe akty prawne:

  • ustawa o gospodarce nieruchomościami,

    • opłaty za użytkowanie wieczyste są w tej ustawie, a jest to ustawa zawierająca normy cywilnoprawne, nie administracyjnoprawne, więc te opłaty nie są pobierane zgodnie z normami administracyjnymi jak zazwyczaj

  • ustawa o księgach wieczystych i hipotece,

    • Księga wieczysta a akta wieczyste – podstawowe 4 działy składają się na księgę wieczystą; księgi wieczyste są jawne, ale nie ma w nich dokumentów na podstawie których wprowadzono zmiany do księgi wieczystej; dokumenty źródłowe są w sądzie – są to właśnie akta księgi wieczystej

  • ustawa o własności lokali,

    • jeden z rodzajów nieruchomości.

  • ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych

    • ograniczone prawa rzeczowe

• inne ustawy:

  • prawo geodezyjne i kartograficzne,

  • ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów,

  • ustawa o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy..

  • prawo wodne, lotnicze, górnicze, geologiczne itd.

• Dwie cechy prawa rzeczowego:

  • dotyczy rzeczy, np. służebność mieszkania, czyli pozwolenie komuś na zamieszkanie w naszej nieruchomości może oznaczać, że faktycznie ktoś zajmuje 1 pokój i korzysta z kuchni i łazienki, ale w praktyce obciąża całą nieruchomość, czyli np. czteropokojowe mieszkanie (lokal) – obciąża całą rzecz, jest to art. 47 § 1

  • jest prawem majątkowym bezwzględnym, skutecznym erga omnes (ochrona: powództwo negatoryjne i windykacyjne)

• W polskim prawie rzeczowym mamy katalog zamknięty praw rzeczowych:

  • prawo własności

  • użytkowanie wieczyste

• ograniczone prawa rzeczowej:

  • zastaw (zwykły, rejestrowy)

  • hipoteka (łączna, przymusowa, kaucyjna)

  • służebności (gruntowe, osobiste i przesyłu)

  • użytkowanie

  • spółdzielcze prawa do lokalu (np. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego)

• Podziały praw rzeczowych:

  • ze względu na możliwość przeniesienia na inny podmiot:

    • zbywalne

    • niezbywalne – np. użytkowanie i służebności osobiste

  • ze względu na określony z góry czas trwania prawa:

    • prawa bezterminowe (prawo własności)

    • terminowe (użytkowanie wieczyste, prawo własności budynków)

pozostałe zależą od woli stron

• uzależnienie ustanowienia jednego prawa od innego:

  • prawa akcesoryjne (niesamoistne) - nie może powstać ani istnieć bez prawa głównego, np. zastaw, hipoteka

  • samoistne - nie muszą być przyłączone do żadnego innego prawa

• związek z innym prawem:

  • prawa niezwiązane (wolne) – niezależny byt, wszystkie prócz tych dwóch wymienionych poniżej

  • prawa związane – tylko podmiotowi którego inne prawa rzeczowe są związane z prawem podmiotowym, podmiotem takiego prawa tylko ten komu przysługuje prawo główne – służebność gruntowa, własność budynku w przypadku użytkowania wieczystego

• istnienie wynagrodzenia przy ustanawianiu prawa:

  • prawa odpłatne – użytkowanie wieczyste, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

  • nieodpłatne

oprócz tych dwóch wymienionych reszta zależy od woli stron

• możliwość podziału na kilka osób lub łącznego przysługiwania:

  • prawa podzielne

  • niepodzielne

  • oba rodzaje mogą przysługiwać kilku osobom, ale prawo własności czy użytkowanie wieczyste może przysługiwać ułamkowo, a niepodzielne – może przysługiwać kilku osobom, ale nie ma możliwości wyodrębnienia tego w postaci ułamka – np. służebność, hipoteka

• Art. 140 – 170 przeczytać

• Art. 140. W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

• Własność jako forma prawna jest to sposób korzystania z rzeczy, jest formą pierwotną, najprostszą i bezpośrednią. Jest też najpełniejszą formą korzystania bo tylko w ramach tego uprawnienia korzystamy z najszerszego zakresu uprawnień względem rzeczy. Własność pochodzi z regulacji prawa cywilnego, ale jest też uregulowana w prawie finansowym, administracyjnym, karnym – jest centralną instytucja systemu prawnego.

• Pozytywna treść prawa własności:

  • ius possidendi – prawo do posiadania rzeczy; właściciel ma prawo do sprawowania fizycznego władztwa nad rzeczą we własnym imieniu i osobiście – tzw. posiadanie samoistne (336 KC), ale może oddać rzecz innej osobie – w posiadanie zależne.

  • ius utendi i fruendi – prawo do użytkowania rzeczy i pobierania pożytków oraz innych przychodów (co to są pożytki i jakie są rodzaje, przykłady…). Realizacja tego uprawnienia to np. jeżdżenie samochodem, pożyczenie koledze książki, zebranie zboża z pola.

  • ius abutendi – prawo do przetworzenia rzeczy, aż do zużycia i zniszczenia, np. przetworzenia drewna na meble, zużycie zapasów z piwnicy, podarcie gazety

  • ius disponendi – prawo do rozporządzania rzeczą, czyli dysponowania nią, np. przeniesienia własności na inną osoba, np. w drodze dwustronnych czynności prawnych 9umowa sprzedaży, darowizny) czy jednostronnej czynności prawnej (testament). To też prawo do obciążenia rzeczy, np. hipoteka czy służebność.

Obciąża rzecz na przykład prawo obligacyjne takie jak najem – obciąża, ale nie pozbawia prawa.

• Od strony negatywnej prawo własności polega na tym, że właściciel może wykonywać swoje uprawnienia z wyłączeniem innych osób, czyli ten, kto nie jest właścicielem ma się powstrzymywać od czynienia czegokolwiek z rzeczą, czyli ma obowiązek nieczynienia (non facere)

• Podmiot prawa własności

  • każdy podmiot prawa cywilnego – osoba fizyczna, prawna, jednostka nieposiadająca osobowości prawnej

  • Ograniczenia mogą wynikać z ustawy i nie mogą prowadzić do naruszenia treści prawa własności, np., ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców – do nabycia niektórych nieruchomości potrzebna jest zgoda MSWiA.

  • art. 64 ust. 3 Konstytucji

• Właściciel może korzystać z rzeczy z wyłączeniem innych osób, ale w określonych sytuacjach nie może sprzeciwić się użyciu, uszkodzeniu lub zniszczeniu rzeczy przez inny podmiot

  • art. 142 KC – stan wyższej konieczności.

  • Można uszkodzić lub zniszczyć cudzą rzecz, jeśli jest to konieczne do odwrócenia niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio dobrom tej osoby lub osoby trzeciej

  • Przesłanki stanu wyżej konieczności:

    • bezpośrednie zagrożenie dóbr osobistych (życia, zdrowia) lub dóbr materialnych o znacznie wyższej wartości

    • użycie cudzej rzeczy w celu ratowania ww. dóbr

  • Właściciel może żądać odszkodowania za zniszczenie jego rzeczy

• Granice prawa własności określają:

  • przepisy – ustawy, z prawa cywilnego: ustawa o prawie sąsiedzkim; z prawa administracyjnego: prawo budowlane, o planowaniu przestrzennym, o ochronie zabytków, ochronie przyrody itp.

  • zasady współżycia społecznego – doprecyzowanie poprzez odwoływanie się do wartości moralnych o charakterze norm pozaprawnych

  • społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa (np. młotkiem nie piszemy, a piórem nie wbijamy gwoździ – przeznaczenie rzeczy)

• Granice przestrzenne prawa własności

  • nieruchomości lokalowej

    • to trwałe ściany wydzielające izbę lub zespół izb o przeznaczeniu mieszkalnym lub użytkowym w danym budynku, czyli wydzielające samodzielny lokal mieszkalny lub użytkowy.

    • liczymy po wewnętrznej ścianie – art. 2 ust. 2 ustawy o własności lokali.

  • nieruchomości budynkowej

    • tak jak cały budynek tak i granice po zewnętrznych ścianach

    • teraz się od tego odchodzi, bo nawet nie można wtedy wejść normalnie do budynku

  • nieruchomości gruntowej

    • to bryła wyznaczona pionowymi płaszczyznami przebiegającymi wzdłuż granic na gruncie, na powierzchni ziemi.

    • Sięgają do wysokości nad powszechnie ziemi i do głębokości wyznaczonej przez społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu – np. inaczej w głąb dla kopalni, inaczej dla właściciela, który korzysta w elektryka, który wkopuje kable. Inaczej dla lotniska, inaczej dla właściciela domku, który musi zamontować antenę na dachu

    • Ważne szczególne akty prawne m. in. ustawy to prawo geodezyjne i górnicze, prawo wodne, prawo lotnicze.

    • Ogrodzenie nie jest zawsze równoznaczne z wielkością nieruchomości gruntowej. Z księgi wieczystej może wynikać zupełnie inna granica. Granica prawna to jest coś innego niż wypis i wyrys z ewidencji. Granica prawna jest ważniejsza – może to być np. w decyzji administracyjnej, decyzji rozgraniczeniowej, postanowieniu sądu o zasiedzeniu.

• Zasada superficies solo cedit – własności nieruchomości rozciąga się na rzeczy ruchome, które zostały połączone z gruntem w taki sposób, że stały się jego częścią składową

  • normatywny przejaw tej zasady w polskim prawie to art. 191 KC w zw. z art. 47 § 2 KC

• Los prawny gruntu dzielą: budynki, rośliny, inne urządzenia trwale związane z gruntem, np. płoty, studnie

• Wyjątki to art. 48.

• Sami macie wyjątki opisać i to jest zadanie domowe.