Zawieranie umów o pracę nakładczą

Praca nakładcza, zwana też pracą chałupniczą (ze względu na jej wykonywanie w domu), jest odrębną formą zatrudnienia, uregulowaną rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz. U. z 1976 r. nr 3, poz. 19 z późn. zm.). Jej przedmiotem może być wytwarzanie wyrobów, ich montaż, wykańczanie, szycie, uszlachetnianie, naprawa i konserwacja, a także realizacja innych usług, z surowców i materiałów powierzonych przez nakładcę i przy użyciu maszyn i narzędzi przekazanych przez nakładcę w użytkowanie lub będących własnością wykonawcy. Praca chałupnicza jest świadczona na podstawie umowy, która stanowi formę pośrednią między umową o pracę a umowami cywilnoprawnymi.
 

Ważne: Umowa o pracę nakładczą jest umową rezultatu, zbliżoną ze względu na materialny efekt pracy do cywilnoprawnej umowy o dzieło.

Od umowy o dzieło odróżnia ją:

ciągłość i powtarzalność świadczonej pracy,

pracownicze uprawnienia wykonawcy.

Jest to korzystna forma wykonywania pracy zarówno dla nakładcy, jak i dla wykonawcy (chałupnika). Korzyści po stronie nakładcy polegają na braku ograniczeń w zakresie stosowania przepisów o czasie pracy, w tym o godzinach nadliczbowych. Mniejszy jest zakres ochrony wykonawcy przed wypowiedzeniem z uwagi na brak konsultacji związkowej oraz ograniczoną kontrolę sądową zasadności wypowiedzenia, niewymagającego uzasadnienia, oraz krótsze okresy wypowiedzenia. Ta szczególna forma zatrudnienia umożliwia nakładcy działalność bez potrzeby organizowania stanowisk pracy, a zwłaszcza pomieszczeń pracy, bowiem praca odbywa się z reguły w domu wykonawcy. Należy wspomnieć, że praca nakładcza może być również świadczona w lokalu nakładcy lub w pomieszczeniu wynajętym przez nakładcę albo wykonawcę od osoby trzeciej.

Korzyścią po stronie wykonawcy jest nabycie przez niego uprawnień pracowniczych przy dużej swobodzie w zakresie wykonywania pracy. Wykonawca samodzielnie, bowiem decyduje kiedy, w jakich godzinach, gdzie i przy czyjej pomocy wykona powierzoną mu pracę. Prawo pracy określa jedynie minimalną, miesięczną normę ilościową pracy, która ma charakter zalecenia.

Przykład

Pracownica podjęła zatrudnienie po 5-letnim okresie pracy nakładczej, którą wykonywała w domu jednocześnie wychowując dzieci. Okres pracy nakładczej podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze, pod warunkiem uzyskiwania przez wykonawcę wynagrodzenia w wysokości co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia. Informacja o wysokości wynagrodzenia za pracę powinna zostać zamieszczona w wydanym przez nakładcę świadectwie pracy (art. 97 § 2 K.p.).

Praca nakładcza nie ma charakteru zatrudnienia stricte pracowniczego, jednak wykonawcy przysługują następujące uprawnienia pracownicze:

urlop wypoczynkowy,

prawo do urlopu macierzyńskiego,

prawo do odpraw pieniężnych i innych świadczeń,

ochrona przed wypowiedzeniem podobna jak przy stosunku pracy.

Umowa o pracę nakładczą powinna być zawarta na piśmie, z określeniem rodzaju umowy i jej podstawowych warunków, a w szczególności rodzaju pracy i terminu jej rozpoczęcia oraz zasad wynagradzania. Umowy o wykonywanie pracy chałupniczej można zawierać na okres próbny, na czas określony, na czas wykonania określonej pracy lub na czas nieokreślony.

Jeśli umowa o pracę nakładczą nie stanowi inaczej, obowiązkiem nakładcy jest zapewnienie wykonawcy materiałów, surowców, narzędzi i maszyn niezbędnych do wykonywania pracy, jak również do utrzymywania w należytym stanie technicznym maszyn i urządzeń, z wyjątkiem ich bieżącej konserwacji. Wynagradzanie chałupników jest ustalane na podstawie wykonanej pracy (za efekt pracy, a nie za czas pracy), przy czym wykonawca może powierzoną mu pracę wykonywać w dowolnym czasie, a także przy pomocy innych osób. Wysokość wynagrodzenia zależy w zasadzie od woli stron. W umowie o pracę nakładczą strony powinny określić minimalną miesięczną ilość pracy, której wykonanie należy do obowiązków wykonawcy. Ilość pracy powinna być tak ustalona, aby jej wykonanie zapewniało uzyskanie, co najmniej 50% wysokości aktualnego najniższego wynagrodzenia pracowniczego. Jeżeli praca nakładcza stanowi dla wykonawcy wyłączne lub główne źródło utrzymania, ilość pracy ustalona w umowie zapewniać powinna wykonawcy uzyskanie wynagrodzenia nie mniejszego od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowniczego. W wyroku z dnia 28 stycznia 2008 r. (sygn. akt III UK 73/07) Sąd Najwyższy orzekł, że: „Istotnym elementem umowy o pracę nakładczą jest określenie minimalnej miesięcznej ilości pracy, a tym samym zapewnienie wykonawcy określonego wynagrodzenia. Jeśli zatem strony umowy o pracę nakładczą zawierają ją z zamiarem niedotrzymania tego warunku, w istocie ich świadczenia woli dotknięte są pozornością.”

Oprócz wynagrodzenia, wykonawcy przysługuje zwrot kosztów użytkowania w pracy nakładczej własnych maszyn, urządzeń i narzędzi - w wysokości odpowiadającej wartości ich odtworzenia.
 

Ważne: Nakładca, który zatrudnia stale co najmniej 20 chałupników, obowiązany jest do ustalenia i wprowadzenia w życie regulaminu pracy nakładczej.

Jeśli działa u niego zakładowa organizacja związkowa, obowiązany jest do zasięgnięcia opinii tej organizacji przed ustaleniem regulaminu. Przedmiotem unormowań regulaminu pracy nakładczej powinno być określenie wzajemnych obowiązków nakładcy i wykonawców, w szczególności zasad i trybu przydziału pracy, terminów i sposobu wypłacania wynagrodzenia za pracę oraz zwrotu wykonawcom kosztów produkcji, terminy i miejsce wydawania surowców i materiałów oraz przyjmowania wykonanych produktów i usług. Podobnie jak w przypadku pracowników, nakładca jest obowiązany zapoznać wykonawcę z treścią regulaminu pracy nakładczej przed powierzeniem mu pracy do wykonywania.

 

Zakład Produkcji  Sztucznych Kwiatów „Iris” ul. Dobra 2 66-400 Gorzów Wlkp. Gorzów Wlkp., dnia 12 stycznia 2009 r. Umowa o pracę nakładczą Zawarta w Gorzowie Wlkp. w dniu 12 stycznia 2009 r. pomiędzy: Zakładem Produkcji Sztucznych Kwiatów „Irys” w Gorzowie Wlkp., reprezentowanym przez Dyrektora Malwinę Grabowską, zwanym dalej Nakładcą a Panią Barbarą Baczyńską zamieszkałą w Santocznie, ul. Szmaragdowa 2, zwaną dalej Wykonawcą. § 1 1. Nakładca zatrudnia Wykonawcę w celu wykonywania pracy nakładczej od dnia 15 stycznia 2009 r. 2. Przedmiotem umowy jest wykonywanie sztucznych kwiatów, stroików i innych ozdób z materiału powierzonego przez Nakładcę. 3. Umowa zostaje zawarta na okres próbny, który wynosi 3 miesiące. § 2 1. Nakładca zobowiązuje się zlecić taką ilość pracy, która gwarantuje Wykonawcy minimalne wynagrodzenie miesięczne. 2. Ustala się następujące wielkości realizowania zamówień miesięcznych: minimum 360 sztuk, maksimum 750 sztuk. § 3 1. Obowiązkiem Wykonawcy jest sumienne i staranne wykonywanie zleconej pracy, zgodnie ze wskazówkami Nakładcy. 2. Zlecenia pracy są wydawane w siedzibie firmy Zakładu Produkcji Sztucznych Kwiatów „Irys” w każdą środę w godzinach od 10^00 do 14^00. 3. Wykonawca dostarcza wykonaną pracę do magazynu Nakładcy w terminie z nim uzgodnionym i na bieżąco rozlicza się z pobranych materiałów. Odbioru jakościowego oraz ilościowego wykonanych prac dokonuje w formie pisemnej Kierownik Działu Produkcyjnego. 4. Wykonawca ponosi odpowiedzialność materialną wobec Nakładcy za szkodę wyrządzoną mu wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków wynikających z umowy oraz za szkodę w mieniu powierzonym - na zasadach pracowniczych. § 4 1. Wykonawca jest uprawniony do wykonywania pracy w miejscu swojego zamieszkania, w dowolnym czasie, przestrzegając obowiązującego porządku domowego. 2. Za wykonaną pracę Wykonawca otrzymuje wynagrodzenie obliczone według stawek jednostkowych ustalonych za określoną pracę każdorazowo w otrzymanym zleceniu. 3. Za terminowe i jakościowe wykonanie pracy Wykonawca nabywa prawo do premii regulaminowej. 4. Za wadliwe wykonanie usługi z winy Wykonawcy wynagrodzenie nie przysługuje, a Wykonawca ma obowiązek usunięcia wad na własny koszt. 5. Wypłata wynagrodzenia następuje miesięcznie z dołu w dniu 4 każdego miesiąca, przelewem na konto Wykonawcy. § 5 1. Przy wykonywaniu pracy Wykonawca może korzystać z pomocy członków rodziny, którzy jednak z tego tytułu nie nabywają żadnych uprawnień pracowniczych. 2. Przy wykonywaniu pracy Wykonawca nie może: zlecać jej wykonania (obcym) osobom trzecim, prowadzić działalności konkurencyjnej względem Nakładcy, zbywać samodzielnie wykonanych prac. § 6 Wykonawcy uzyskującemu z tytułu pracy nakładczej wynagrodzenie w wysokości, co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze określonym w Kodeksie pracy. Urlopu udziela się w roku następnym w wymiarze 1/12 należnego urlopu za każdy przepracowany miesiąc. Urlop ulega skróceniu o 1/12 część za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym Wykonawca ze swojej winy nie uzyskał wymaganego wynagrodzenia. § 7 1. Niniejsza umowa może zostać rozwiązana w każdym terminie za porozumieniem stron. 2. Termin wypowiedzenia umowy wynosi 2 tygodnie. 3. W związku z rozwiązaniem umowy o pracę nakładczą Nakładca wyda niezwłocznie Wykonawcy świadectwo pracy. § 8 W celu zabezpieczenia roszczeń Nakładcy z tytułu powierzonych materiałów, Wykonawca wystawi weksel gwarancyjny do kwoty 1.000 zł wraz z odpowiednią deklaracją wekslową, poręczony przez dwóch żyrantów (poręczycieli wekslowych) za zgodą ich małżonków wyrażoną na piśmie. § 9 Wszelkie zmiany i uzupełnienia umowy wymagają zachowania formy pisemnej pod rygorem ich nieważności. § 10 Umowę sporządzono w 2 egzemplarzach, po 1 egzemplarzu dla Nakładcy i Wykonawcy.     Wykonawca . . . . . . . . . . . . . . . . . Barbara Baczyńska  Nakładca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Malwina Grabowska