LATA 30. POEZJA, SURREALIZM
- surrealizm silna fala, grupa surrealistów założona oficjalnie w 1934; inspiracja surrealizmem francuskim, przejęcie głównych założeń: automatyzm, luźne pasma skojarzeń, strumień świadomości, podświadomość, myśli psychologiczne Zygmunta Freuda (podświadomość);
- główne zbiory: V. Nezval „Zena v mnoznem cisle” 1936, „Absolutni hrabar” 1937, „Z Bohem a satecek”;
- inni członkowie: K. Biebl (najpierw poetysta), K. Teige („papez ceske avangardy”); artyści/malarze: Jindrich Strnsky, Toyan, Vincent Makovsky;
- inspirowali się np. Salvadorem Dalim;
- od kubistycznej abstrakcji do magicznego realizmu, był to sposób myślenia;
- surrealizm był związany z lewicową orientacją (np. Andree Zid – był w Rosji i po powrocie zaczął być wobec niej krytyczny);
- ciekawe losy surrealistów po II wojnie światowej: w dobie komunizmu V. Nezval został wierny systemowi, K. Biebl popełnił samobójstwo, K. Teige był przesłuchiwany i wykończony przez służby, Toyan emigrowała;
- już w latach 20. można było dostrzec zapowiedź surrealizmu;
- 03.1938 formalne rozwiązanie grupy Surrealistów związane z wewnętrznymi sporami w grupie oraz różnym podejściem do stalinowskich procesów;
- surrealizm jest obecny, jako prąd, aż do lat 70. XX wieku – już w latach 40. zaczęto znowu nawiązywać do przedwojennego surrealizmu;
- członkowie czeskiej awangardy organizowali różne akcje: V. Nezval „Abeceda”, ilustracje K. Teige tancerka udawała litery alfabetu;
PROZA LAT 30.
- po legionowej literaturze z początku lat 20. pojawia się druga fala reakcji na wojnę – nie oddawały sytuacji wojennej wprost;
- proza: utopijna/antyutopijna oraz fantastyczna;
- proza utopijna/antyutopijna wyimaginowany świat sprawiedliwości (T. Morus), ten motyw był popularny w Czechach już w XIX wieku
„Dum o tisici patrech” 1929 Jan Weiss – dom/miasto przypominające labirynt, władnie w nim tajemniczy Miller, który więzi tysiące robotników; główny bohater, detektyw Petr Brok pomaga walczyć z Millerem – uczucie strachu;
- proza fantastyczna
Jakub Arbes;
Jiri Hausmann 1922 „Velka (?)” – odkrycie energii, która sprawia, że ludzie przestają być egoistami – złe wykorzystanie tej energii; Hausmann zamieszcza w utworze dokumenty itd…;
Karel Capek „Tovarna na absolutno” 1922 – historia wynalazku, który uwalnia absolut; zmiany w konstrukcji powieści – brak głównego bohatera i narratora (narratorem są gazety, dokumenty);
Karel Capek „Krakafit” 1924 – inż. Prokop wynajduje bombę, która może zniszczyć świat (pow. przygod.);
- kolejna fala: proza dokumentalna – inspirowana nowoczesną fotografią i rosyjskim filmem (bez aktorów, dekoracji);
- inspiracja reportażem: Egon Ervin Kisch